energia elektryczna

Ogólnopolski Szczyt Energetyczny OSE GDAŃSK 2025

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Środowisko, , , , , Możliwość komentowania Ogólnopolski Szczyt Energetyczny OSE GDAŃSK 2025 została wyłączona

Z przyjemnością informujemy, że portal Energia.edu.pl został partnerem 13. edycji Ogólnopolskiego Szczytu Energetycznego OSE GDAŃSK 2025! Zapraszamy do zapoznania się z informacją prasową na temat wydarzenia.


Data: 16-17 czerwca 2025, Gdańsk
Miejsce: Muzeum II Wojny Światowej
Temat przewodni: „Bezpieczeństwo energetyczne Europy – rewizja europejskiej polityki energetycznej”.
Organizator: Europejskie Centrum Biznesu


Szanowni Państwo,
w imieniu Europejskiego Centrum Biznesu mam zaszczyt i przyjemność zaprosić Państwa do udziału w XIII edycji Ogólnopolskiego Szczytu Energetycznego OSE GDAŃSK 2025, który tradycyjnie odbędzie się w Gdańsku w Muzeum II Wojny Światowej w dniach 16-17 czerwca br. Temat przewodni najbliższej edycji Szczytu brzmi:
„Bezpieczeństwo energetyczne Europy – rewizja europejskiej polityki energetycznej”.
Już po raz trzynasty pragniemy zaprosić czołowych przedstawicieli świata polityki, gospodarki, nauki i biznesu na Szczyt Energetyczny do Gdańska. Podczas najbliższej edycji wśród poruszanych zagadnień odniesiemy się do reorganizacji polityki energetycznej UE w procesie transformacji energetycznej. Tegoroczna dyskusja będzie koncentrowała się wokół zaostrzenia europejskiej polityki klimatycznej, nowych źródeł dostaw surowców dla Europy oraz kontynuacji odejścia od tradycyjnych źródeł wytwórczych na rzecz OZE. W palecie zagadnień nie zabraknie tematów związanych z inwestycjami w energetykę jądrową, produkcję zielonego wodoru oraz biogazu, dalszym rozwojem offshore, transformacji sektora ciepłowniczego i infrastruktury krytycznej. OSE Gdańsk to nie tylko możliwość wymiany doświadczeń, ale także poznania nowych trendów w przemyśle energetycznym, paliwowym i gazowym, innowacyjnych technologii wykorzystywanych w sektorze oraz rozwiązań służących zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego. Podczas Szczytu ponownie zostaną wręczone statuetki „Bursztyn Polskiej Energetyki” wyróżnienia, którą otrzymują osoby, firmy, instytucje lub samorządy za działania, które w sposób szczególny przyczyniły się w ostatnim czasie do rozwoju polskiej energetyki.


Zapraszam do udziału,


Krzysztof Karaś
Prezes Europejskiego Centrum Biznesu


Aktualne informacje: osegdansk.pl
Program: https://osegdansk.pl/programdraft/


Zachęcamy do śledzenia naszych social media na bieżąco:
FB: https://www.facebook.com/EuropejskieCentrumBiznesu/
X (Twitter): https://x.com/ECBPL

Autor: Europejskie Centrum Biznesu

Okiem eksperta – Maciej Bando o transformacji energetycznej w Polsce

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Okiem eksperta – Maciej Bando o transformacji energetycznej w Polsce została wyłączona

Poniższy artykuł, poruszający temat przyszłości polskiej energetyki, został przygotowany przez Macieja Bando, współprzewodniczącego Rady Programowej EuroPOWER & OZE POWER, specjalnie z myślą o uczestnikach tego kwietniowego wydarzenia. Jego celem jest przedstawienie kluczowych aspektów zmian w sektorze energetycznym oraz zachęcenie do dyskusji nad wyzwaniami, jakie stoją przed polskim rynkiem energii. Zapraszamy do lektury!

***

„Drill, Baby, Drill” – to hasło nowej administracji amerykańskiej znajduje, na szczęście, nielicznych naśladowców na polskiej scenie politycznej. Widzą oni przyszłość w „Fedruj, Chopie, Fedruj” i na tym chcą m.in. budować dobrobyt mieszkańców kraju oraz dynamiczny rozwój gospodarki. Zapominają wszak o tym, że surowce energetyczne są towarem i że od jakości oraz ceny tego towaru zależy opłacalność wydobycia. O ile ropa naftowa i gaz, czy to wydobywany bezpośrednio, czy z łupków, są towarami oferowanymi przez amerykańskie koncerny w konkurencyjnych cenach światowych, o tyle polski węgiel niestety nie. Widać to wyraźnie, obserwując notowania na giełdach.

W przypadku naszego kontynentu porównanie cen notowanych w portach ARA oraz zamieszczanych przez oddział katowicki Agencji Rozwoju Przemysłu jednoznacznie wskazuje na brak konkurencyjności polskiego węgla na globalnym rynku. Oczywiście przy takich argumentach natychmiast spotykamy się z ripostą, że nie chodzi o sprzedaż węgla za granicę, tylko o jego wykorzystanie w Polsce. Mamy przecież wciąż funkcjonujące elektrownie węglowe, w których spalany jest węgiel zarówno kamienny, jak i brunatny, więc – energetyko – kupuj od nas węgiel.

Tymczasem wytwórcy towaru, jakim jest energia elektryczna, jakoś się specjalnie nie spieszą do tych zakupów. Dla sektora wytwarzania opartego na elektrowniach cieplnych, a więc dla fabryk energii elektrycznej, ich produkcja jest coraz trudniej zbywalna z powodu ceny i oczekiwań klientów, zainteresowanych energią pochodzącą z odnawialnych lub bezemisyjnych źródeł energii.

I tu pojawia się najważniejszy aspekt wytwarzania każdego dobra, w tym tak szczególnego, jakim jest energia elektryczna – oczekiwania klientów. Przez dziesięciolecia towar ten był sprzedawany „na pniu” i nikt się specjalnie nie troszczył o marketing, o perspektywy sprzedaży, cenową elastyczność popytu itp.

Dzisiaj jesteśmy liderem wśród krajów Unii Europejskiej pod względem wielkości produkcji zarówno węgla kamiennego, jak i energii elektrycznej opartej na tym paliwie. Przez dziesięciolecia Polska nie była w stanie opracować i konsekwentnie zrealizować nowoczesnej polityki energetycznej. Warto tu zastanowić się przez chwilę, dlaczego tak się dzieje.

Jedną z przyczyn może być struktura właścicielska sektora energetycznego i odbiorców energii. Po stronie popytu występują rozproszone podmioty, w większości pozbawione znaczącego udziału państwa. W przypadku produkcji energii elektrycznej dominującym właścicielem jest Skarb Państwa, i tak samo jest w odniesieniu do wydobycia węgla.

Politycznie jest to trudna sytuacja, gdyż rządzący muszą zmierzyć się ze skoncentrowaną, silnie roszczeniową grupą społeczną. Nie jest ona skłonna do dobrowolnego osłabiania swojej pozycji, a każde ewentualne ustępstwa i zmiany istniejącej sytuacji wyceniane są znacznie powyżej ich wartości.

Dobrym przykładem mogą być kwestie funduszy płac i nagród, które w przypadku spadku sprzedaży i efektywności wydobycia powinny ulegać zmniejszeniu. Tak dzieje się w przeważającej liczbie przedsiębiorstw gospodarczych.

Tymczasem w tym łańcuchu wydobywczo-energetycznym obserwujemy sytuację odwrotną. Pamiętać trzeba, że to dziesiątki tysięcy wyborców i że jest to polityczna siła, której od lat ulegają rządzący. Natomiast rozproszeni odbiorcy energii bądź grupujący się w rozbitych, często konkurujących ze sobą organizacjach branżowych nie stanowią tak silnej „grupy uderzeniowej”. Nie mają oni dodatkowych argumentów ani wsparcia w opracowanej, przyjętej i konsekwentnie realizowanej polityce rozwoju gospodarczego kraju.

Jedne z najwyższych w Europie cen energii doprowadzają do powolnego osłabienia tempa rozwoju gospodarczego i słabnących perspektyw na zmianę tego trendu w nadchodzących latach. Trudno jest też, przy braku polityki rozwoju gospodarczego (np. dokument pt. „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”) oraz wynikającej z niej polityki energetycznej, znaleźć równowagę pomiędzy interesem państwa a interesem Skarbu Państwa.

Można postawić pytanie, czy nie jest dla nas za późno na dyskusje o strategicznej wizji transformacji energetycznej? Odpowiedź na to pytanie jest wręcz banalna – lepiej późno niż wcale. Ograne określenie, że energia jest paliwem dla gospodarki, nabierze w nadchodzących latach szczególnie istotnego znaczenia.

Udział wysoce emisyjnych technologii w energetyce – a wciąż jest to 60% – oraz spodziewana wzrostowa tendencja cen uprawnień do emisji wyraźnie wpływają na ceny energii w nadchodzących latach.

Aby osłabić ten trend, należy minimalizować udział technologii o najwyższych kosztach. Niby proste, ale… w najbliższych 15 latach, przy założeniu że zbudowany zostanie praktycznie drugi (pod względem mocy) system energetyczny, w określonych godzinach doby będą generowane znaczące nadwyżki energii. Tymczasem dostępne możliwości magazynowania energii, w miarę wzrostu zapotrzebowania, mogą okazać się niewystarczające.

Dynamicznie rosnąć będzie zapotrzebowanie na nowe usługi systemowe z grupy zapewniającej elastyczność, a tym samym ciągłość dostaw.

Dodatkowo, poza oczywistym problemem braku wystarczającej mocy w systemie, może pojawić się problem wystarczającej podaży energii elektrycznej w ciągłych dostawach. Konieczny rozwój przemysłu maszynowego oraz produkcji energochłonnych towarów, np. tych niezbędnych dla przemysłu zbrojeniowego, może wygenerować dodatkowy popyt na energię elektryczną i cieplną.

Warto też odnotować rozwijający się sektor związany z AI. Centra obliczeniowe są odbiorcami energii praktycznie 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, a niezbędne moce kształtują się na poziomie kilkuset megawatów.

Inwestycje w tym obszarze wiążą się ściśle z dostępnością taniej energii, i to głównie bezemisyjnej. Dodatkowo elektryfikacja ciepłownictwa oraz transportu uda się tylko wtedy, gdy podaż energii będzie wystarczająca.

To wszystko są sygnały do pilnej realizacji zmian w strategii energetycznej kraju. Zarządzanie tym procesem z poziomu kilku ministerstw nie gwarantuje sukcesu. Tak mocno akcentowane inwestycje w sieci przesyłowe, dystrybucyjne czy w połączenia transgraniczne nie zapewnią rozwiązania naszych problemów. Szczególnie te ostatnie mogą wręcz spowolnić konieczne inwestycje w wytwarzanie energii.

W czasach niepewności geopolitycznej nadrzędnym interesem kraju jest zapewnienie maksymalnego poziomu samowystarczalności w podstawowych gałęziach gospodarki, do których bezsprzecznie zalicza się energetyka. Budowa bezemisyjnych źródeł energii – w maksymalnie możliwym do realizacji rozproszonym układzie – inteligentnych sieci przesyłowych i oczywiście dystrybucyjnych to hasła obecne w dyskusji od lat. Ich realizacja przebiega w niezwykle wolnym tempie, niestety nie napawającym optymizmem na przyszłość.

Spróbujmy sobie wyobrazić, że nagle wszystko się zmieni. Powstanie jeden centralny zarządca transformacji energetycznej, procesy inwestycyjne realizowane będą bez żadnych opóźnień, nie będzie kłopotu z zasobami firm wykonawczych, ochroną środowiska, dostępnością kabli, transformatorów, aparatów elektrycznych i osprzętu – czy wtedy wszystkie postulaty odbiorców zostaną zrealizowane?

Zapewne w obszarze tak zwanego bezpieczeństwa energetycznego, a więc ciągłości dostaw – tak. Poprawi się znacząco emisyjność energetyki. Przy czym z analiz wynika, że w perspektywie 15 lat elektrownie cieplne wciąż będą niezbędne. Wzrośnie udział energii generowanej z gazu (może też w technologiach opartych na wodorze) oraz jej znaczenie w zapewnieniu elastyczności i bezpieczeństwa systemu.

Jednak czy ten podstawowy parametr, z którym każdy odbiorca się spotyka, jakim jest cena za energię i jej dostawę, ulegnie zmniejszeniu? Trudno jest dzisiaj jednoznacznie zadeklarować, że koszt rachunków ulegnie zmniejszeniu. O ile ceny za energię mogą w powolnym procesie ulegać obniżeniu, to koszty wynikające z przesyłu i dystrybucji oraz dodatkowe składowe zdecydowanie maleć nie będą.

Pozostaje mieć nadzieję, że całkowite rachunki ulegną stabilizacji.

Autor: Maciej Bando, Współprzewodniczący Rady Programowej EuroPOWER & OZE POWER

Polska ma możliwości, by znaleźć się w europejskiej czołówce producentów biogazu i biometanu

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Polska ma możliwości, by znaleźć się w europejskiej czołówce producentów biogazu i biometanu została wyłączona

Polska dysponuje piątym co do wielkości potencjałem biomasy do produkcji biogazu wśród państw członkowskich UE, jednak liczba instalacji nad Wisłą (388) to ułamek możliwości Niemiec (ponad 10 tys. biogazowni). Nie doczekaliśmy się także ani jednej biometanowni. Jednak poparcie dla odblokowania rozwoju polskiego biosektora rośnie, co pokazała 6. edycja GREEN GAS POLAND.

W konferencji zorganizowanej przez Unię Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego i Biometanowego (UPEBBI) wzięli udział przedstawiciele biznesu, rolnictwa, nauki, administracji samorządowej, polityki ogólnokrajowej. Co najistotniejsze: pomimo reprezentowania niekiedy całkowicie odmiennych stanowisk w większości kwestii, to w temacie wykorzystania tych najbardziej stabilnych i sterowalnych źródeł energii wszyscy mówili jednym głosem.

„Wiemy, że inwestycje biogazowe w Polsce wciąż napotykają istotne bariery, także jeżeli chodzi o ich odbiór społeczny. Jako całe środowisko chcemy wspólnie je przezwyciężać, wyjaśniając nieporozumienia funkcjonujące czy to w mediach, czy to w poszczególnych społecznościach lokalnych” – wyjaśniał Artur Zawisza, prezes zarządu UPEBBI.

Jak wskazywali uczestnicy GREEN GAS POLAND, jest to o tyle ważne, że rozwój produkcji biogazu i biometanu może znacząco wspomóc dekarbonizację – jako stabilne źródło taniej, zielonej energii w elektroenergetyce, ogrzewaniu czy transporcie. To również istotny element w budowaniu tzw. gospodarki obiegu zamkniętego.

Biogaz powstaje w wyniku rozkładu materii organicznej, czyli biomasy. Mogą nią być odpady z przemysłu spożywczego, odchody zwierzęce, nienadająca się do konsumpcji żywność czy rośliny specjalnie uprawiane w tym celu. Biometanownia pozwala oczyścić biogaz z CO2 i związków siarki – i w takiej formie może już być wtłoczony do sieci gazowej lub przy wykorzystaniu infrastruktury skraplającej zostać zamieniony w bioLNG, czyli ciekły biometan.

„Polska posiada ogromne możliwości, jeżeli chodzi o rozwój tej technologii i całej branży. Wynikają one przede wszystkim z funkcjonowania w naszym kraju prężnego rolnictwa. Jednak, aby zachować jego siłę i konkurencyjność, musimy znaleźć sposób na zbilansowanie emisji oraz śladu węglowego: a jedynym do tego narzędziem jest wykorzystanie biogazu i biometanu” – tłumaczył Dariusz Bojsza, prezes Inicjatywy dla Środowiska Energii i Ekomobilności.

Tymczasem 20 lat od uchwalenia pierwszej ustawy poświęconej OZE, moc zainstalowana w polskich biogazowniach wynosi raptem niecałe 305 MW, czyli mniej niż 1 procent całej mocy pozyskiwanej ze wszystkich odnawialnych źródeł energii.

„Tak zwany potencjał biometanu w Polsce szacujemy nawet na 6 mld m3 rocznie, co oznacza, że moglibyśmy stać się jednym z pięciu największych producentów tego cennego surowca w całej Unii. Stanowiłoby to szczególnie istotny impuls rozwojowy dla obszarów wiejskich: biogazownie i biometanownie powstają bowiem tam, gdzie jest surowiec, a więc w sąsiedztwie gospodarstw wytwarzających biomasę. Jednocześnie stabilizowałyby one lokalne systemy energetyczne” – podkreślała dr Ewa Krasuska, doradca strategiczny w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.

Inwestycje w biogaz i biometan korespondują również z celami klimatycznymi Unii Europejskiej, o czym przypominała Anna Venturini, policy manager w European Biogas Association.

„Wszystkie odnawialne źródła energii zasługują na wsparcie Wspólnoty – ale to właśnie biogaz i biometan są tymi najbardziej stabilnymi i niezawodnymi. To dlatego państwa członkowskie w zdecydowanej większości rozbudowują swą infrastrukturę w tym obszarze: produkcja biometanu i biogazu w UE tylko w latach 2018-2022 zwiększyła się dwukrotnie” – powiedziała Anna Venturini, łącząca się z gośćmi konferencji UPEBBI z Brukseli.

Harmonogram 6. edycji konferencji GREEN GAS POLAND był bardzo rozbudowany: na scenie pojawiali się kolejni prelegenci, zawiązywały się interesujące dyskusje, prezentowano wyniki najnowszych raportów oraz badań.

„Zaledwie dekadę temu Francja borykała się z podobnymi problemami, co obecnie Polska. Ale dzięki uczciwej, otwartej debacie publicznej i konsensusowi ponadpartyjnemu przeżyliśmy od tamtego czasu swoisty biogazowy boom: powstało kilkaset nowych instalacji, a w 2024 roku Francja stała się pierwszym w Europie producentem biometanu. Taka sama >>zielona rewolucja<< może udać się również w Polsce” – przekonywała Sabine Dujacquier, zastępca dyrektora generalnego w Polskiej Grupie Biogazowej-TotalEnergies.

Przykładem budowania wspólnego frontu osób i środowisk propagujących wykorzystanie olbrzymiego potencjału tkwiącego w biogazie i biometanie było podpisanie podczas konferencji listu intencyjnego pomiędzy UPEBBI a Związkiem Młodzieży Wiejskiej.

„Od dziesięcioleci działamy na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, a ta inicjatywa stanowi integralną część naszej misji. Obu naszym organizacjom zależy na przyszłości, by polska wieś szła w dobrym kierunku zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska” – powiedział Szymon Migoń, prezes Związku.

Tradycyjnie wręczono również specjalną nagrodę Ambasadora Biogazu 2024, której laureatem został Miłosz Motyka, podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Jak podkreślał Artur Zawisza, kapituła doceniła zaangażowanie wiceministra we włączenie do prac rządowych, a niebawem parlamentarnych, dwóch istotnych zmian ustawowych regulujących rozwój branży biogazowej, a także otwartość resortu na dialog z inwestorami i przedsiębiorcami.

„Jestem przekonany, że nadchodzą dobre czasy dla biogazu i biometanu. Widzimy, że prawo wspierające ich wykorzystanie zyskuje poparcie wszystkich sił politycznych, co jest zasługą całego środowiska – waszej wieloletniej pracy, inicjatyw edukacyjnych, presji wywieranej na decydentów. Oprócz kontynuowania wspomnianego dialogu, będziemy dążyć do zbudowania konsensusu na lata, gwarantującego przewidywalne prawo i narzędzia wspierające inwestycje w tym sektorze” – zaznaczył wiceminister Miłosz Motyka.

Nagrodzony wiceminister klimatu i środowiska wziął udział w debacie z posłami reprezentującymi sejmowe komisje zajmujące się energią, rolnictwem i środowiskiem: Pawłem Sałkiem (PiS), Krzysztofem Mulawą (Konfederacja) i Jarosławem Sachajko (Kukiz’15) oraz Mariuszem Rukatem (pełnomocnikiem marszałka województwa mazowieckiego ds. gospodarczych i energii), którzy wyrazili wsparcie dla regulacji promujących wytwarzanie energii elektrycznej i cieplnej z biogazu oraz zatłaczanie biometanu do sieci gazowej. Z kolei były minister rolnictwa i gospodarki żywnościowej (w rządzie Jerzego Buzka) Jacek Janiszewski podkreślał wagę konsensusu społecznego wobec transformacji energetycznej obszarów wiejskich, o co powinny zabiegać organizacje branżowe skupione w Porozumieniu dla Biogazu i Biometanu, w tym Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego i Biometanowego.

Podczas uroczystej kolacji kończącej pierwszy dzień konferencji GREEN GAS POLAND 2024 wręczono także nagrody branżowe. Otrzymali je kolejno: Biogazownia Żórawina prowadzona przez firmę Biowatt (w kategorii Biogazownia Roku), agriKomp Polska (Dostawca Biogazowy Roku), Roeslein & Associates Poland Sp. z o.o. (Innowator Roku), „Teraz Środowisko” (Portal Biogazowy Roku).

Źródło publikacji: PAP MediaRoom

Źródło grafiki: UPEBBI

40. edycja Konferencji Energetycznej EuroPOWER & OZE POWER

Aktualności, Energetyka, energia elektryczna, , , Możliwość komentowania 40. edycja Konferencji Energetycznej EuroPOWER & OZE POWER została wyłączona

40. edycja Konferencji Energetycznej EuroPOWER & OZE POWER odbędzie się 7 i 8 listopada 2024 roku w The Westin Warsaw Hotel. Eksperci i liderzy sektora energetycznego zajmą się zarówno aktualnymi, jak i przyszłościowymi wyzwaniami tego sektora w Polsce.

Jubileuszową edycję kongresu rozpocznie wystąpienie Przewodniczącego Rady Programowej, Leszka Juchniewicza, oraz przedstawicieli rządu, którzy przedstawią kluczowe kwestie polityki energetycznej.

Blok inauguracyjny skupi się na transformacji energetycznej, szczególnie elektroenergetyce, i wyzwaniach związanych z przejściem na odnawialne źródła energii (OZE), regulacjach prawnych oraz bezpieczeństwie energetycznym. Eksperci omówią obecny miks energetyczny, cele klimatyczne Polski i wpływ polityki unijnej. Kolejna część debaty poświęcona będzie sektorowi gazowemu i paliwowemu, omawiając stabilność dostaw, rozwój infrastruktury LNG, cyfryzację oraz nowe technologie.

Następnie eksperci omówią kwestie dotyczące cyberbezpieczeństwa w sektorze energetyki, koncentrując się na zagrożeniach cybernetycznych i współpracy między sektorem publicznym i prywatnym. Blok OZE obejmie tematy związane z magazynowaniem energii, wyzwaniami w rozwoju fotowoltaiki i farm wiatrowych oraz biogazu i biometanu, omawiając regulacje i przyszłe scenariusze rozwoju. Uczestnicy przyjrzą się kosztom transformacji energetycznej dla przemysłu, inwestycjom w efektywność energetyczną i integracji ESG w strategii biznesowej.

Drugi dzień rozpocznie blok dotyczący energetyki jądrowej, analizujący harmonogram inwestycji, bezpieczeństwo, zarządzanie ryzykiem i koszty, a także współpracę technologii jądrowych z OZE. Kolejna dyskusja dotyczyć będzie roli danych w sektorze energetycznym, wykorzystania analizy danych, sztucznej inteligencji i wyzwań związanych z ich integracją. Następnie eksperci omówią wyzwania i strategie rozwoju sieci dystrybucyjnych, potrzebę modernizacji infrastruktury oraz współpracę w finansowaniu projektów.

Wydarzenie zamkną tematy poświęcone polityce finansowej – jej wpływowi na transformację energetyczną, omawiając źródła finansowania, modele inwestycyjne i integrację OZE w ciepłownictwie, oraz kwestie dekarbonizacji, poprawy efektywności energetycznej i zastosowania nowych technologii w ciepłownictwie.

Wśród prelegentów pojawią się m.in.:

  • Leszek Juchniewicz Prezes, Polskie Elektrownie Jądrowe; Przewodniczący Rady Programowej EuroPOWER & OZE POWER
  • Dariusz Standerski, Sekretarz Stanu, Ministerstwo Cyfryzacji
  • Rafał Gawin, Prezes Urząd, Regulacji Energetyki
  • Dorota Zawadzka-Stępniak, Prezes NFOŚiGW
  • Mariusz Jurczyk, Prezes Zarządu TAURON Dystrybucja Pomiary
  • Marcin Laskowski Wiceprezes ds. Regulacji PGE Polska Grupa Energetyczna
  • Paweł Bielski, Wiceprezes Zarządu, Grupa Azoty S.A.

Kongres jest realizowany w ramach działalności MMC Polska organizującej prestiżowe kongresy, konferencje, warsztaty i szkolenia biznesowe dedykowane kadrze menedżerskiej oraz zarządom firm. Więcej na www.mmcpolska.pl.

Autor: MMC Polska

Efektywność energetyczna w działaniach JST

Aktualności, Atom, Budownictwo, Ciepłownictwo, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, Orzecznictwo, OZE, Samorządy, Środowisko, , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Efektywność energetyczna w działaniach JST została wyłączona

Ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1047) (Ustawa, UEE) stanowi podstawowy akt prawny określający, jakie działania należy podejmować, aby zwiększyć oszczędność wykorzystywanej energii. Powinności w tym zakresie dotyczą zarówno sektora prywatnego, jak i publicznego. O ich wyzwaniach w zakresie efektywności energetycznej budynków pisaliśmy w artykule „Zmiany w charakterystyce energetycznej budynków – decyzja Parlamentu Europejskiego zapadła”.

Dzisiaj chcielibyśmy się jednak skupić na jednym z ciekawszych aspektów racjonalnego wykorzystania energii, mianowicie na obowiązkach jednostek samorządu terytorialnego (JST). Te, jako „władza najbliższa obywatelom”, odgrywają szczególną rolę, jeżeli chodzi o przekazywanie poprawnych postaw co do wykorzystania energii. W tym artykule postaramy się przybliżyć, jaką rolę odgrywają JST w sektorze energetyki oraz jakie są ich konkretne zadania i uprawnienia w kontekście efektywności energetycznej.

Pojęcia efektywności energetycznej i jednostek sektora publicznego

W pierwszej kolejności należy jednak wytłumaczyć czym jest efektywność energetyczna oraz wskazać dlaczego JST są objęte zakresem Ustawy.

Zgodnie z art. 2 pkt 3 UEE efektywność energetyczna to stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie techniczne lub instalację, albo w wyniku wykonanej usługi niezbędnej do uzyskania tego efektu. Efektem użytkownym, jak wynika z art. 2 pkt 3 UEE, jest natomiast efekt uzyskany w wyniku dostarczenia energii do danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, w szczególności wykonanie pracy mechanicznej, zapewnienie komfortu cieplnego lub oświetlenie.

Przepisy Ustawy są adresowane do różnych podmiotów. Kluczowy z perspektywy dzisiejszych rozważań jest przepis art. 6 ust. 1 UEE, który nakazuje jednostkom sektora publicznego realizować swoje zadania, stosując co najmniej jeden ze środków poprawy efektywności energetycznej. W art. 2 pkt 8 UEE zawierającym definicję terminu „jednostka sektora publicznego” zawarto odwołanie do art. 4 ustawy z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1605 i 1720 )(PZP), a konkretniej podmiotów w nim wskazanych.

Podstawową kategorią jednostek sektora publicznego są jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1270 i 1273), do których zalicza się m.in. organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały czy też JST oraz ich związki.

Zadania JST w energetyce

Mimo że o kierunkach rozwoju energetyki decydują przede wszystkim organy władzy centralnej, JST mają do odegrania swoją rolę w kontekście zapewnienia obywatelom dostępu do podstawowych nośników energii. Art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 609 z późn. zm.) wskazuje wprost, że do zadań własnych gmin należą m.in. sprawy zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. W stosunku do pozostałych JST brak podobnych przepisów.

Powyższe zadania gmin zostały uszczegółowione w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 266 z późn. zm.) (PE). W przepisie tym określono, że do zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliw gazowe należy m.in. planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy czy planowanie oświetlenia niektórych miejsc znajdujących się na terenie gminy (w stosunku do innych obowiązkiem gminy jest finansowanie takiego oświetlenia).

Warto przytoczyć stanowisko Sądu Apelacyjnego w Krakowie, który stwierdził, że nałożenie określonego zadania jako obowiązkowego powoduje, że na gminie ciąży obowiązek ich wykonania, od którego nie może ona odstąpić czy go w jakikolwiek sposób obowiązku tego ograniczyć. Przykładem, na który powołał się Sąd, był przepis art. 18 ust. 1 pkt 1 PE, zgodnie z którym na gminie spoczywa m.in. obowiązek planowania i organizacji zaopatrzenia w m.in. energię elektryczną, na jej obszarze. Norma ta nie jest po stronie gminy źródłem obowiązku dostarczania mieszkańcom energii tym, niemniej jest ona zobowiązana, na podstawie tego przepisu do planowania i organizowania zaopatrzenia wspólnoty w taką energię (wyrok Sądy Apelacyjnego w Krakowie z dnia 30 września 2016 r., sygn. akt I ACa 1195/15).

Planowanie energetyczne w gminach

Na czym polega planowanie energetyczne w gminach? Można powiedzieć, że działania w tym zakresie są dwuetapowe.

Zgodnie z przepisami art. 19 PE obowiązkowo w każdej gminie rada gminy przyjmuje założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (Założenia). Projekt Założeń, przygotowywany przez organ wykonawczy gminy – wójta, burmistrza, prezydenta miasta – na okres 15 lat i aktualizowany co najmniej raz na 3 lata, określa:

  • ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
  • przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych,
  • możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w instalacjach odnawialnego źródła energii (OZE), energii elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych,
  • możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu art. 6 ust 2 UEE,
  • zakres współpracy z innymi gminami.

Założenia są z jednej strony aktem diagnostycznym, który pozwala zapoznać się z aktualnym sytuacją energetyczną w gminie oraz działaniami tej JST na rzecz poprawienia tej sytuacji, a z drugiej stanowią swego rodzaju rozwiązanie awaryjne. Otóż Założenia są podstawę do przyjęcia przez radę gminy planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (Plan), czyli aktu, który ma wytyczyć działania gminy, gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie sprostają wymogom Założeń. Szczegółowo kwestie przyjęcia Planu określają przepisy art. 20 PE.

Podobnie jak w przypadku Założeń, projekt Planu opracowuje organ wykonawczy gminy. Projekt ten powinien zawierać:

  • propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym,
  • propozycje w zakresie wykorzystania OZE i wysokosprawnej kogeneracji,
  • propozycje stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu art. 6 ust. 2 UEE,
  • harmonogram realizacji zadań,
  • przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania,
  • ocenę potencjału wytwarzania energii elektrycznej w wysokosprawnej kogeneracji oraz efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych lub chłodniczych na obszarze gminy.

W celu realizacji Planu gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. W przypadku gdy nie jest możliwa realizacja Planu na podstawie umów, rada gminy – dla zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe – może wskazać w drodze uchwały tę część Planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne.

Powinności JST na gruncie Ustawy

Ustawodawca jednoznacznie przesądził, że gminy mają szczególne obowiązki w zakresie efektywności energetycznej. Zgodnie z art. 18 ust. 1 pkt 4 PE do ich zadań własnych w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe należy także planowanie i organizacja działań mających na celu racjonalizację zużycia energii i promocję rozwiązań zmniejszających zużycie energii na obszarze gminy.

Jednak nie tylko gminy mają obowiązki dotyczące zwiększenia oszczędności energii. Ogólny obowiązek na wszystkie JST nakładają przepisy art. 6 ust. 1 i 2 UEE. Zgodnie z pierwszym z nich, JST realizują swoje zadania, stosując środki poprawy efektywności energetycznej. Te ostatnie konkretyzuje drugi ze wspomnianych przepisów. Należą do nich:

Informowanie społeczeństwa o wykorzystanych środkach jest ważnym elementem obowiązków JST, jak wynika bowiem z art. 6 ust. 3 UEE muszą one informować o nich na swoich stronach internetowych lub w inny sposób, jeśli taki jest przyjęty.

Umowa o poprawę efektywności energetycznej

Jednostkom sektora publicznego, w tym JST dano możliwość realizowania i finansowania przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej na podstawie umowy o poprawę efektywności energetycznej (ang. Energy Performance Contract) (Umowa EPC) (art. 7 ust. 1 UEE). Umowa EPC ma na celu uzyskanie najwyższego efektu energetycznego przez beneficjenta (np. JST), przy jednoczesnym atrakcyjnym systemie wynagradzania dostawcy usług służących poprawie efektywności energetycznej (J. Sakławski, Z. Szewczuk, Komentarz do art. 7. [w:] M. Porzeżyńska, J. Sakławski (red.), Ustawa o efektywności energetycznej. Komentarz, Warszawa 2021, Legalis/el.).

Podstawowe elementy treści Umowy EPC wskazuje art. 7 ust. 2 UEE. Zgodnie z nim konieczne jest określenie w niej możliwych do uzyskania oszczędności energii w wyniku realizacji przedsięwzięcia lub przedsięwzięć tego samego rodzaju służących poprawie efektywności energetycznej z zastosowaniem środka poprawy efektywności energetycznej oraz sposobu ustalania wynagrodzenia, którego wysokość jest uzależniona od oszczędności energii uzyskanej w wyniku realizacji przedsięwzięć, o których mowa wyżej.

Umowa EPC może być podstawą do realizacji w JST przedsięwzięć wymienionych w art. 19 ust. 1 UEE, tj.:

  • izolacji instalacji przemysłowych;
  • przebudowy lub remontu budynku wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi;
  • modernizacji lub wymiany:
    • oświetlenia,
    • urządzeń lub instalacji wykorzystywanych w procesach przemysłowych, energetycznych, telekomunikacyjnych lub informatycznych,
    • lokalnych sieci ciepłowniczych i lokalnych źródeł ciepła;
  • odzyskiwania energii, w tym odzyskiwania energii w procesach przemysłowych;
  • ograniczenia strat:
    • związanych z poborem energii biernej,
    • sieciowych związanych z przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej, gazu ziemnego lub paliw ciekłych,
    • w sieciach ciepłowniczych,
    • związanych z magazynowaniem i przeładunkiem paliw ciekłych;
  • stosowania, do ogrzewania lub chłodzenia obiektów, energii wytwarzanej w instalacjach OZE, ciepła użytkowego w wysokosprawnej kogeneracji lub ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych.

Jednakże szczegółowy wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektowności energetycznej stworzony został przez Ministra Klimatu i Środowiska i opublikowany w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (art. 19 ust. 2 UEEE).

Dopuszczalność realizacji w drodze EPC wskazanych wyżej przedsięwzięć jest istotna także z tego powodu, że tylko tego rodzaju działania mogą zostać wsparte w drodze systemu świadectw efektywności energetycznej (tzw. białych certyfikatów) zgodnie z art. 20 UEE.

W kontekście EPC warto wspomnieć jeszcze o dwóch kwestiach.

Po pierwsze, zgodnie za art. 7 ust. 3 UEE, zobowiązania wynikające z EPC nie wpływają na poziom państwowego długu publicznego oraz deficyt sektora finansów publicznych, w przypadku gdy dostawca usług związanych ze zużyciem energii ponosi większość ryzyka budowy i ryzyka uzyskania gwarantowanego poziomu średniorocznych oszczędności energii z uwzględnieniem wpływu na wymienione ryzyka czynników, takich jak gwarancje i finansowanie przez dostawcę usług związanych ze zużyciem energii oraz alokacja aktywów po zakończeniu trwania umowy.

Po drugie, w myśl art. 7 ust. 6 UEE, w sprawach nieregulowanych w Ustawie, do EPC, finansowanych w całości lub w części przez dostawcę usług związanych ze zużyciem energii, w tym trybu wyboru tego dostawcy, stosuje się przepisy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1637), z wyłączeniem przepisów art. 3a, art. 3b ust. 2, art. 7 ust. 1 i 2 oraz art. 17-18a tej ustawy.

Więcej o Umowach EPC dla JST można dowiedzieć się na oficjalnej stronie Ministerstwa Klimatu i Środowiska.

Co przyniesie przyszłość?

Warto wskazać, że obowiązki JST w zakresie efektywności energetycznej będą się dalej mnożyć. Zgodnie z art. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1791 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie efektywności energetycznej oraz zmieniająca rozporządzenie (UE) 2023/955 (wersja przekształcona) (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 231, str. 1) (EED) państwa członkowskie mają zapewnić, aby całkowite zużycie energii końcowej wszystkich instytucji publicznych – rozumianych jako m.in. władze regionalne lub lokalne – zmniejszało się o co najmniej 1,9 % rocznie w porównaniu z rokiem 2021. Obowiązek ten do dnia 31 grudnia 2026 r. nie obejmie zużycia energii przez instytucje publiczne w lokalnych jednostkach administracyjnych liczących mniej niż 50 000 mieszkańców, a do dnia 31 grudnia 2029 r. liczących mniej niż 5 000 mieszkańców.

Ponadto art. 6 EED przesądza o wzorcowej roli budynków instytucji publicznych, co oznacza, że o najmniej 3% całkowitej powierzchni ogrzewanych lub chłodzonych budynków, które są własnością instytucji publicznych, będą poddawane co roku renowacji w celu przekształcenia ich co najmniej w budynki o niemal zerowym zużyciu energii lub w budynki zeroemisyjne.

Już niedługo można spodziewać się pojawienia się projektu ustawy, który będzie miał na celu dostawanie Ustawy do EED. Zdecydowana większość przepisów tej ostatniej będzie musiała zostać implementowana do krajowego porządku prawnego do 11 października 2025 r.

Autorzy: r.pr. Kamil Iwicki, Aleksandra Walczak, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

ORLEN: gaz ziemny będzie paliwem pomostowym w procesie dekarbonizacji energetyki

Aktualności, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, , , Możliwość komentowania ORLEN: gaz ziemny będzie paliwem pomostowym w procesie dekarbonizacji energetyki została wyłączona

Gaz ziemny, w procesie dekarbonizacji energetyki, z pewnością będzie odgrywał rolę paliwa pomostowego – uważa Robert Czekaj, dyrektor wykonawczy ds. poszukiwań i wydobycia ORLEN S.A., dyrektor oddziału centralnego PGNiG w Warszawie. Podczas XXXIII Forum Ekonomicznego w Karpaczu dyrektor Czekaj poinformował, że w tym roku ORLEN prognozuje wydobycie gazu ziemnego na norweskim szelfie kontynentalnym na poziomie 4,5 mld m sześc.

Źródło: PAP MediaRoom

W Polsce energetyka podlega coraz większej dekarbonizacji. Udział węgla w produkcji energii elektrycznej w 2023 roku spadł do 63 proc., udział źródeł odnawialnych wzrósł do 27 proc., a udział gazu sięgnął 10 proc. Wyzwaniem staje się utrzymanie stabilności systemu elektroenergetycznego przy przyspieszającej dekarbonizacji, bowiem strategia Europejski Zielony Ład zakłada, że państwa UE osiągną zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto w roku 2050.

Uczestnicy panelu „Rola i znaczenie gazu ziemnego w transformacji energetycznej” podczas XXXIII Forum Ekonomicznego w Karpaczu zastanawiali się nad tym, jaką rolę w procesie dekarbonizacji odgrywać będzie gaz.

Robert Czekaj, dyrektor wykonawczy ds. poszukiwań i wydobycia ORLEN S.A., dyrektor oddziału centralnego PGNiG w Warszawie, zaznaczył, że gaz ziemny „z pewnością będzie odgrywał rolę paliwa pomostowego”.

„Jeżeli mówimy o transformacji energetycznej, to musi ona zachodzić w sposób bezpieczny. Odbiorcy przemysłowi, elektroenergetyka i gospodarstwa domowe muszą mieć pewność stabilnych dostaw źródeł energii. W sytuacji odchodzenia od węgla i rozwoju OZE gaz jest paliwem, które pozwala elastycznie bilansować system energetyczny. Kontrolujemy cały łańcuch dostaw gazu zarówno z importu, jak i własnego wydobycia” – zapowiedział dyrektor Czekaj. 

ORLEN S.A. w pozyskiwaniu gazu ziemnego opiera się m.in. na własnym wydobyciu. 

„Jest to wydobycie krajowe, które realizowane jest na poziomie ok 3,5 mld m sześc. rocznie. Zwiększamy wydobycie na norweskim szelfie kontynentalnym. Obecnie to 3,1 mld m sześc. gazu, a w tym roku nasze prognozy oscylują wokół 4,5 mld m sześc.” – zaznaczył dyrektor.

Robert Czekaj przypomniał również, że ORLEN S.A. prowadzi wydobycie gazu ziemnego w kraju, na Podkarpaciu oraz w Lubuskiem i w Wielkopolsce, i koncern widzi w tych miejscach „możliwości inwestycyjne”. 

Miłosz Motyka, wiceminister klimatu i środowiska, zaznaczył, że jego resort dostrzega rolę gazu jako wsparcia dekarbonizacji przede wszystkim w systemach ciepłowniczych. 

Duże znaczenie gazu w transformacji energetycznej w Polsce podkreśliła Agnieszka Ozga, dyrektor pionu transformacji energetycznej w Gaz-System S.A. Dodała, że transformację energetyczną trzeba zaplanować w taki sposób, żeby składowe miksu energetycznego były zdywersyfikowane. 

Prof. Jakub Kupecki, dyrektor Instytutu Energetyki – Państwowego Instytutu Badawczego, zaznaczył, że technologie gazowe są „bardzo popularne, sprawdzone i przewidywalne”, a Adam Wawrzynowicz, radca prawny z Kancelarii Wawrzynowicz i Wspólnicy oraz ekspert Izby Gospodarczej Gazownictwa, zaapelował o to, aby wykorzystując polską prezydencję w UE, która rozpocznie się w styczniu 2025 r., „wywołać dyskusję związaną z innym postrzeganiem naszej ścieżki [dekarbonizacji – PAP]” wraz z UE”.

XXXIII Forum Ekonomiczne odbywa się w Karpaczu w dniach 3-5 września 2024 r.

Źródło informacji: PAP MediaRoom

Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej: wyzwania i perspektywy dla rynku energii odnawialnej w Polsce.

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Środowisko, , , Możliwość komentowania Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej: wyzwania i perspektywy dla rynku energii odnawialnej w Polsce. została wyłączona

Dynamiczny rozwój technologii OZE staje się fundamentem nowoczesnej gospodarki energetycznej. Jednak, mimo postępów, Polska nadal stoi przed wieloma wyzwaniami, które utrudniają pełne wykorzystanie potencjału energii odnawialnej. Jednym z nich jest zarządzanie zmiennością produkcji prądu z rozproszonych źródeł i zapewnienie stabilności systemu elektroenergetycznego.

O problemach na rynku energii odnawialnej oraz strategiach, które mogą wspierać dalszy rozwój OZE w Polsce będą debatować eksperci podczas 40. Konferencji Energetycznej EuroPower & OZE Power, która odbędzie się w dniach 7-8 listopada b.r. w The Westin Warsaw Hotel w Warszawie. Szczegółowa agenda wydarzenia oraz zapisy: https://konferencjaeuropower.pl/europower/program/

Zapraszamy!

Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej.

Fluktuacyjny charakter produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zwłaszcza fotowoltaicznych, stanowi jedno z największych wyzwań w procesie transformacji energetycznej. Luka mocy, czyli różnica między zapotrzebowaniem na energię elektryczną a jej dostępnością w danym momencie, jest zjawiskiem szczególnie nasilonym w przypadku energii słonecznej. Magazyny energii, choć nie są panaceum na wszystkie problemy związane z integracją OZE do sieci, stanowią niezbędne narzędzie do stabilizacji systemu elektroenergetycznego. Gromadzenie energii wytworzonej w godzinach szczytu produkcji, a następnie wykorzystanie jej w okresach deficytu nie tylko zwiększa elastyczności sieci, ale także stabilizuje ją i redukuje ryzyko wystąpienia przerw w dostawach prądu. Ponadto, właściwe wykorzystanie magazynów energii może znacznie ograniczyć konieczność inwestowania w jednostki wytwórcze działające tylko w okresach szczytowego zapotrzebowania. Z perspektywy stabilności systemu, do szybkiego reagowania na nagłe zmiany w popycie najlepiej nadają się technologie magazynowania energii w czasie rzeczywistym, takie jak cewki nadprzewodzące i superkondensatory. Technologie te są jednak nadal w fazie rozwoju i mają swoje specyficzne zastosowania i ograniczenia w porównaniu do bardziej powszechnych rozwiązań takich jak baterie litowo-jonowe.

Magazyny energii nie są jednak w stanie w pełni wyeliminować luki mocy, zwłaszcza podczas długotrwałych okresów bez słońca. Ich pojemność jest wciąż ograniczona, co oznacza, że są skuteczne jedynie w krótkoterminowym bilansowaniu mocy i nie stanowią wystarczającego zabezpieczenia na wypadek przedłużających się okresów o niskiej produkcji prądu z OZE. Kolejnym wyzwaniem są wysokie koszty zarówno inwestycyjne, jak i eksploatacyjne magazynów energii, co może stanowić barierę szczególnie dla mniejszych podmiotów i gospodarstw domowych. Co więcej, technologia ta nie rozwiązuje problemu niedopasowania produkcji energii do zapotrzebowania na nią w skali godzinowej i minutowej. 

Dlatego, aby osiągnąć pełną stabilność sieci elektroenergetycznej, konieczne jest połączenie magazynów energii z innymi rozwiązaniami, takimi jak elastyczne zarządzanie popytem (Demand Side Response), rozwój inteligentnych sieci (smart grids) oraz integracja z konwencjonalnymi źródłami energii, które mogą zapewnić szybki i stabilny dopływ mocy w krytycznych momentach.

Nadprodukcja energii z OZE wyzwaniem dla polskiej sieci przesyłowej.

Wraz ze wzrostem udziału energii pochodzącej z OZE w sieci coraz częściej zachodzi zjawisko tzw. „backflow”, czyli przepływu zwrotnego prądu w kierunku sieci przesyłowej, co może destabilizować system elektroenergetyczny i prowadzić do lokalnych wyłączeń lub obniżenia jakości dostarczanej energii. Dlatego niezbędne jest wdrożenie rozwiązań, które zabezpieczą sieć przed przeciążeniami oraz umożliwią maksymalne wykorzystanie energii z OZE.  Magazyny energii, jak już wspomniano, są jednym z narzędzi, które mogą pomóc w zarządzaniu nadprodukcją prądu ze słońca. Jednakże, aby w pełni wykorzystać potencjał fotowoltaiki należy podjąć także działania na poziomie infrastruktury.  Obecnie, polska sieć przesyłowa i dystrybucyjna nie jest przystosowana do obsługi dużych ilości energii wytwarzanej w sposób rozproszony. Konieczna jest zatem jej szybka modernizacja, która powinna uwzględniać budowę nowych linii przesyłowych, zwiększenie przepustowości istniejących linii, wdrożenie inteligentnych systemów zarządzania siecią oraz integrację z magazynami energii. Bez odpowiednich inwestycji w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną wyzwania związane z nadprodukcją energii słonecznej mogą stanowić poważną przeszkodę w dalszym rozwoju sektora fotowoltaicznego w Polsce.

Z definicji magazyny energii  stabilizują i wypłaszają profile  energii  eksportowanej do sieci  ich budowa leży w interesie  zarówno inwestorów, poszczególnych OSD jak i PSE.   Najlepszym rozwiązaniem jest tu  dokonywanie uzgodnień co do  maksymalnej mocy wprowadzanej do sieci w danym punkcie  bez znaczenia czy energia pochodzi z  źródła wytwórczego czy magazynu energii tzw „ black box” od punktu  przyłączeniowego. Konieczność przeprowadzania  dodatkowego procesu uzgodnień do już raz zdefiniowanych  przez OSD możliwości sieciowych   niepotrzebnie wydłuża i podnosi koszty   inwestycji   a przy tym  nie zmienia niczego w  limicie mocy możliwej do wprowadzenia do systemu elektroenergetycznego o ile inwestor nie wnioskuje o jego zwiększenie.

Najlepszą praktyką jest tu  praca w oparciu uzgadniany parametr mocy wprowadzanej do sieci Netto  co  czyniłoby proces  transparentnym i efektywnym czasowo           

Ireneusz Kulka, EDP Comercial, CS Poland

Jak nowelizacje przepisów ułatwiają rozwój OZE i magazynów energii.
Dynamiczny rozwój technologii OZE i magazynowania energii, wspierany przez unijne regulacje, stawia przed Polską konieczność aktualizacji istniejącego prawa. Najnowsze zmiany w przepisach dotyczą głównie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, a ich celem jest ułatwienie inwestycji w OZE oraz integracji magazynów energii z krajowym systemem elektroenergetycznym.

Jedną z ważnych zmian jest wprowadzenie rejestru magazynów energii, który pozwala na zbieranie danych dotyczących mocy zainstalowanych magazynów, ich lokalizacji oraz integracji z siecią.  Ma to ułatwić m.in. zarządzanie siecią oraz planowanie inwestycji w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Kolejną istotną zmianą z punktu widzenia rozwoju OZE w Polsce jest nowelizacja przepisów prawa budowlanego, która dopuszcza instalację urządzeń OZE o mocy do 150 kW bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę czy zgłoszenia.  W rezultacie, inwestorzy mogą instalować magazyny energii bez obowiązku wliczania ich do ogólnej mocy instalacji, co stanowi istotne ułatwienie dla projektów prosumenckich. Ważnym krokiem w kierunku ustabilizowania sieci elektroenergetycznej oraz wspierania integracji odnawialnych źródeł energii jest wyłączenie magazynowania energii elektrycznej z obowiązku sporządzania taryf przez regulatora. Dzięki temu operatorzy magazynów energii mogą kupować prąd w okresach niskich cen i oddawać go do sieci w okresach wysokiego zapotrzebowania. Pozwala to na bardziej elastyczne i efektywne działanie magazynów na rynku. 

Wymienione zmiany w przepisach są jednymi z ważniejszych wśród wielu innych nowelizacji prawa energetycznego. I chociaż są to zmiany w dobrym kierunku, to wciąż pozostaje problem braku odpowiednich mocy przyłączeniowych w sieci dystrybucyjnej. Dopóki te techniczne ograniczenia nie zostaną rozwiązane, rozwój rynku magazynów energii w Polsce może być wolniejszy niż zakładano, mimo korzystnych zmian w prawie.

Rola wirtualnych elektrowni oraz magazynów energii w mechanizmach DSR.

Wirtualne elektrownie (VPP) pełnią kluczową rolę w mechanizmach Demand Side Response (DSR), działając jako pośrednik między wytwórcami a odbiorcami energii. Dzięki zaawansowanemu zarządzaniu rozproszonymi źródłami energii oraz integracji magazynów energii, VPP znacząco wpływają na bilansowanie systemu elektroenergetycznego. Poprzez inteligentne zarządzanie zużyciem energii, VPP może wygładzać krzywą zapotrzebowania, „ścinając szczyty” w godzinach największego zapotrzebowania i „wypełniając doliny” w okresach mniejszego zużycia. Magazyny energii są tu nieocenione, ponieważ umożliwiają gromadzenie nadwyżek energii w czasie, gdy produkcja przewyższa zapotrzebowanie oraz dostarczanie jej w momentach szczytowych. To z kolei redukuje potrzebę utrzymywania kosztownej rezerwy opartej na węglu i gazie, która tradycyjnie służyła do stabilizacji sieci w czasie szczytów. W efekcie, zmniejsza się zapotrzebowanie na paliwa kopalne, co sprzyja dekarbonizacji sektora energetycznego.

Jednak, aby w pełni wykorzystać potencjał VPP, niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań prawnych i technicznych, które będą wspierały rozwój wirtualnych elektrowni oraz systemów magazynowania energii. Przykłady udanych wdrożeń tych technologii w ramach smart grid na świecie pokazują, że integracja VPP i magazynów energii może znacząco poprawić stabilność i efektywność operacyjną systemu elektroenergetycznego.

Informacja publiczna w energetyce – część III: Co należy zrobić, gdy wpłynie wniosek?

Aktualności, Atom, Ciepłownictwo, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Orzecznictwo, OZE, Środowisko, , , , , Możliwość komentowania Informacja publiczna w energetyce – część III: Co należy zrobić, gdy wpłynie wniosek? została wyłączona

Za nami dwa artykuły dotyczące obowiązków przedsiębiorstw energetycznych na gruncie przepisów o dostępie do informacji publicznej. W pierwszym artykule „Informacja publiczna w energetyce – część I: Czy przedsiębiorstwo energetyczne posiada informacje publiczne?” przedstawiliśmy podstawy systemu dostępu do informacji publicznych, uregulowane w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 902) (Ustawa lub u.d.i.p.). W drugim opracowaniu „Informacja publiczna w energetyce – część II: Co jest informacją publiczną w przedsiębiorstwie energetycznym?” przybliżyliśmy dotychczasowe orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) oraz wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA) w przedmiocie tego, jakie dane znajdujące się w posiadaniu spółek z sektora energetycznego i nie tylko zostały jak dotąd uznane za informacje publiczne. Omówiliśmy także, kiedy nie mamy do czynienia z informacją publiczną oraz kiedy (z różnych powodów) nie należy udostępniać informacji publicznych.

Artykuł wieńczący tę serię zostanie w całości poświęcony zagadnieniom związanym z postępowaniem przedsiębiorstwa energetycznego jako podmiotu obowiązanego do udostępniania informacji publicznej. Po krótce przedstawimy dopuszczone w Ustawie sposoby udostępnienia informacji publicznej, a dalej przejdziemy do omówienia krok po kroku działań, które powinna podjąć spółka energetyczna w przypadku wpłynięcie do niej wniosku o udostępnienie informacji publicznych. Już w tym miejscu zaznaczymy, że ramy artykułu nie pozwalają na poruszenie wszystkich wątków oraz zagłębienie się w każdy szczegół proceduralny. W kolejnych publikacjach na portalu postaramy się jednak wracać do tej problematyki, skupiając się na poszczególnych działaniach podmiotów obowiązanych do udostepnienia informacji publicznej.

Sposoby udostępnienia informacji publicznej

Zacznijmy od tego, że w Ustawie dopuszczono kilka sposób udostępnienia informacji publicznej. Ich wyliczenie znajduje się w art. 7 ust. 1 u.d.i.p. Z tego przepisu można dowiedzieć się, że udostępnienie informacji publicznych następuje w drodze:

  1. ogłoszenia w Biuletynie Informacji Publicznej,
  2. udostępnienia w trybie wnioskowym,
  3. udostępnienia w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych lub przez zainstalowanie w tych miejscach urządzeń umożliwiających zapoznanie się z informacją,
  4. wstępu na posiedzenia kolegialnych organów władzy publicznej i udostępniania materiałów, w tym audiowizualnych i teleinformatycznych, dokumentujących te posiedzenia,
  5. udostępniania w portalu Otwarte Dane.

Z pierwszego i przedostatniego sposobu udostępniania informacji publicznych mogą korzystać wyłącznie organy władzy publicznej, względnie organy samorządów gospodarczych i zawodowych, zatem pozostają one niedostępne dla przedsiębiorstw energetycznych. Co się zaś tyczy ostatniego z wymienionych sposobów, spółki z sektora energetycznego znajdują się w grupie podmiotów, które muszą albo same udostępniać informacje na portalu, albo przekazywać te informacje innemu podmiotowi, dostarczającemu dane na portal. Precyzyjne wytłumaczenie na czym polegają te obowiązki wymagałoby dokładnej analizy przepisów ustawy dnia 11 sierpnia 2021 r. o otwartych danych i ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1524), na co w tym artykule nie ma miejsca.

W dzisiejszym artykule swoją uwagę zwrócimy wyłącznie na zagadnienia związane z udostępnianiem informacji publicznych w trybie wnioskowym. Chociaż udostępnienie w drodze wyłożenia lub wywieszenia także stanowi opcję na przekazanie szerszej publice informacji publicznych, w praktyce odgrywa zdecydowanie mniejszą rolę.

Wpływa wniosek o udostępnienie informacji publicznej – co robić?

W przypadku spółek działających w sektorze energetycznym najczęstszym scenariuszem jest przedstawienie żądania o udostępnienie informacji publicznych w drodze indywidualnego wniosku zgodnie z art. 10 ust. 1 u.d.i.p. Już w tym momencie mogą pojawić się trudności, ponieważ w Ustawie nie określono, co powinno zawierać podanie zainteresowanego. W konsekwencji zdarzają się wnioski, których żądanie nie zostało jednoznacznie sprecyzowane.

Zasadniczo wniosek o udzielenie informacji publicznej może przybrać dowolną formę (może być nawet niepodpisany!), o ile wynika z niego w sposób jasny, co jest jego przedmiotem (wyrok NSA z dnia 1 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 318/23). W orzecznictwie podkreśla się jednak, że niezbędne jest wykazanie, że żądana informacja ma charakter informacji publicznej (wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 4 października 2023 r., sygn. akt II SAB/Go 79/23). Należy pamiętać, że jeżeli treść wniosku uniemożliwia jego rozpoznanie, to dopiero wyjaśnienie i sprecyzowanie tej treści przez wnioskodawcę na wezwanie organu, umożliwia rozpoznanie tego wniosku od chwili, w której jego treść była jasna (wyrok NSA z dnia 1 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 241/23).

Po otrzymaniu wniosku przedsiębiorstwo energetyczne powinno w pierwszej kolejności ustalić, czy składający podanie ma legitymację, aby to uczynić i – co ważniejsze – czy żądana informacja stanowi informację publiczną (o tych zagadnieniach pisaliśmy w pierwszym artykule z serii). Dalej adresat wniosku powinien zweryfikować, czy prośba dotyczy informacji prostej czy przetworzonej albo czy nie istnieją przeszkody do tego, aby upublicznić wnioskowane dane (w tym aspekcie pomocny może okazać się drugi artykuł z serii).

Termin na rozpatrzenie wniosku

Jeżeli analizy na tych etapach wykażą, że udostępnienie informacji publicznej jest wskazane, należy podjąć działania zmierzające jak najszybciej do upublicznienia danych. Zgodnie z art. 13 ust. 1 u.d.i.p. udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Od tej zasady mamy parę wyjątków.

Po pierwsze, art. 10 ust. 2 u.d.i.p. nakazuje, aby informacja publiczna, które może być niezwłocznie udostępniona, została udostępniona w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Postulat „niezwłocznego” udostępnienia informacji publicznej będzie mógł zostać zrealizowany tylko w stosunku do takiej informacji, która pod względem formy i treści wiernie odpowiada żądaniu podmiotu zainteresowanego, a ponadto do jej udostępnienia nie jest konieczne wykonanie dodatkowych, czasochłonnych czynności związanych z jej przygotowaniem czy odszukaniem (wyrok WSA w Gliwicach z dnia 2 września 2019 r., sygn. akt III SAB/Gl 219/19).

Po drugie, art. 13 ust. 2 u.d.i.p. dopuszcza, aby informacja publiczna została udostępniona w terminie późniejszym niż ten wyznaczony w art. 13 ust. 1 u.d.i.p., pod warunkiem, że podmiot obowiązany do udostępnienia powiadomi w terminie, o którym mowa w art. 13 ust. 1 u.d.i.p., o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. Chodzi zatem o przedłużenie terminu do załatwienia sprawy. Faktem jest, że w Ustawie nie sprecyzowano, jakie powody mogą uzasadniać zmianę terminu na rozpatrzenie wniosku, trzeba się jednak zgodzić ze stanowiskiem, że powinny być to powody bezpośrednio związane z opóźnieniem w udostępnieniu konkretnej informacji publicznej (zob. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 18 czerwca 2024 r., sygn. akt II SAB/Ol 46/24).

Po trzecie, zgodnie z art. 15 ust. 2 u.d.i.p. możliwe jest późniejsze udostępnienie informacji publicznej, jeżeli wiąże się to z poniesieniem dodatkowych kosztów przez adresata wniosku. Wówczas podmiot obowiązany w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku musi powiadomić wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy, chyba że wnioskodawca dokona w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofa wniosek.

Forma udostępnienia informacji publicznej

W art. 14 ust. 1 u.d.i.p. przesądzono, że udostępnienie informacji publicznej następuje w sposób i w formie zgodnych z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje podmiot obowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku. Przykładowo, jeżeli wnioskodawca życzy sobie uzyskać informację w formie pisemnej, adresat musi tak właśnie postąpić, o ile posiada on żądaną informację (zob. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 15 czerwca 2022 r., sygn. akt II SAB/Bk 42/22). Co gdy sposób i forma nie zostały określone we wniosku? WSA we Wrocławiu stwierdził, że wtedy to podmiot obowiązany do udostępnienia informacji ma wybór w przedmiocie tego, jak przekazać dane (zob. wyrok z dnia 16 grudnia 2020 r., sygn. akt IV SAB/Wr 421/20).

Adresat wniosku, w tym wypadku przedsiębiorstwo energetyczne, nie może odmówić udostępnienia informacji w żądany sposób i w zawnioskowanej formie, jeżeli posiada środki techniczne pozwalające na spełnienie oczekiwań wnioskodawcy (wyrok WSA w Białymstoku z dnia 13 kwietnia 2022 r., sygn. akt II SAB/Bk). Jeżeli podmiot, do którego skierowano wniosek nie ma możliwości wykonania żądania wynikającego z wniosku zgodnie z tym, co podyktował wnioskodawca, zastosowanie znajdzie art. 14 ust. 2 u.d.i.p. Przepis ten stanowi, że jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot obowiązany do udostępnienia informacji publicznej powiadamia pisemnie wnioskodawcę o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji zgodnie z wnioskiem i wskazuje, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.

Ważna jest w miarę szybka reakcja. W przeciwnym wypadku przedsiębiorstwo energetyczne naraża się na uznanie jego postawy za bezczynność. Jak wskazał WSA w Lublinie bezczynność w sytuacji określonej przepisami Ustawy polega na tym, że podmiot, który powinien udostępnić informację publiczną, nie udostępnia jej i jednocześnie nie wydaje decyzji o odmowie jej udostępnienia, albo też udziela informacji niepełnej, czy też niezgodnej z wnioskiem, niejasnej, czy niewiarygodnej, oraz gdy odmawia jej udzielenia w nieprzewidzianej do tej czynności formie, ponadto nie informuje wnioskodawcy o tym, że nie posiada wnioskowanej informacji (wyrok z dnia 30 grudnia 2021 r., sygn. akt II SAB/Lu 125/21).

Decyzje administracyjne wydawane przez przedsiębiorstwo energetyczne

Procedura w sprawie udostępnienia informacji publicznej jest regulowana wyłącznie przepisami Ustawy. Co ciekawe, zasadniczo postępowanie w reakcji na wniosek złożony w trybie art. 10 ust. 1 u.d.i.p. nie jest regulowane przepisami ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 572) (k.p.a.). Sytuacja ta ulega zmianie w momencie, w którym podmiot obowiązany uzna, że musi odmówić udostępnienia informacji publicznej. Zgodnie bowiem z art. 16 ust. 1 u.d.i.p. odmowa udostępnienia informacji publicznej oraz umorzenie postępowania o udostępnienie informacji w przypadku określonym w art. 14 ust. 2 u.d.i.p. następują w drodze decyzji, do której zgodnie z art. 16 ust. 2 u.d.i.p., stosuje się przepisy k.p.a. (por. wyrok WSA w Olsztynie z dnia 28 marca 2024 r., sygn. akt II SAB/Ol 12/24).

Trzeba odnotować, że w orzecznictwie przedstawiono stanowisko, zgodnie z którym do wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji publicznej nie może dojść, jeżeli zażądane dane nie odpowiadają pojęciu informacji publicznej. Jeżeli więc, według oceny dokonanej przez podmiot zobowiązany do udzielenia informacji publicznej, żądana przez wnioskodawcę informacja nie ma takiego waloru, to przepisy Ustawy nie mają zastosowania i nie występuje możliwość wydania decyzji odmownej na podstawie art. 16 u.d.i.p., a odpowiedź na wniosek o udzielenie informacji publicznej powinna nastąpić w formie pisma informacyjnego (zob. postanowienie WSA w Rzeszowie z dnia 4 września 20202 r., sygn. akt  II SA/Rz 786/20 i wyrok WSA w Poznaniu z dnia 15 stycznia 2020 r., sygn. akt  II SA/Po 687/19).

W kontekście przedsiębiorstw energetycznych trzeba zaznaczyć, że art. 17 ust. 1 u.d.i.p. nakazuje stosowanie art. 16 u.d.i.p. odpowiednio do podmiotów niebędących organami władzy publicznej. Jest to sytuacja niecodzienna, ponieważ przedsiębiorstwa te są z reguły adresatami różnych decyzji administracyjnych, a nie jednostkami kierującymi takie rozstrzygnięcia do innych. Katalog podmiotów obowiązanych do udostępnienia informacji publicznej jest bardzo szeroki i każdy z tych podmiotów powinien, zdaniem ustawodawcy, władczo zakończyć sprawę, jeżeli informacja publiczna nie może zostać upubliczniona albo gdy postępowanie stało się bezprzedmiotowe. Taka forma negatywnego załatwienia sprawy gwarantuje bowiem wnioskodawcy należytą ochronę prawną (dopuszczalność kontroli decyzji w toku administracyjnym, a później złożenie skargi do sądu administracyjnego). W związku z tym przedsiębiorstwo energetyczne, jeżeli uzna, że musi wydać decyzję, o której mowa w art. 16 ust. 1 u.d.i.p., powinno postępować zgodnie z normami proceduralnymi wynikającymi z k.p.a. Przepisy tej ustawy stosuje się z niezbędnymi modyfikacjami, uwzględniającymi szczególny status tych podmiotów jako niebędących organami administracji publicznej w klasycznym rozumieniu (zob. wyrok NSA z dnia 12 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 69/22).

Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim konieczność sprostania wymogom dotyczącym zawartości decyzji administracyjnej, o których mowa w art. 107 § 1 k.p.a. (w części zawierającej uzasadnienie należy jednak pamiętać o uwzględnieniu nakazu płynącego z art. 16 ust. 2 pkt 2 u.d.i.p.). Jak jednak wskazał w uzasadnieniu do jednego z orzeczeń NSA, treść art. 16 ust. 2 u.d.i.p., z którego wynika, że do decyzji odmownej oraz o umorzeniu postępowania stosuje się przepisy k.p.a., należy odczytywać, przyjmując, że kodeks ten ma zastosowanie do całego procesu wydawania decyzji, a więc także do kwestii usuwania braków formalnych wniosku o dostęp do informacji publicznej, o ile zobowiązany organ zmierza do wydania takiej decyzji (wyrok z dnia 23 września 2022 r., sygn. akt III OSK 2024/21).

Co istotne, ustawodawca dopuścił także wprost możliwość kwestionowania decyzji wydanych przez przedsiębiorstwo energetyczne. Zgodnie z powołanym wcześniej art. 16 ust. 2 pkt 1 u.d.i.p. od decyzji możliwe jest wniesienie odwołania w terminie 14 dni. Inaczej będzie jednak w przypadku przedsiębiorstw energetycznych. Zgodnie bowiem z art. 17 ust. 2 u.d.i.p., jeżeli adresatem wniosku o udostępnienie informacji publicznej nie jest organ władzy publicznej, wówczas wnioskodawca może we wskazanym terminie wystąpić z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Niezadowolony z wyniku sprawy wnioskodawca może jednak pominąć ten krok i złożyć od razu skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego zgodnie z art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935).

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Informacja publiczna w energetyce – część II: Co jest informacją publiczną w przedsiębiorstwie energetycznym?

Aktualności, Atom, Ciepłownictwo, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Orzecznictwo, OZE, , , , , , , Możliwość komentowania Informacja publiczna w energetyce – część II: Co jest informacją publiczną w przedsiębiorstwie energetycznym? została wyłączona

W poprzednim artykule „Informacja publiczna w energetyce – część I: Czy przedsiębiorstwo energetyczne posiada informacje publiczne?” przedstawiliśmy podstawy krajowych regulacji dotyczących udostępniania informacji publicznych zawartych zasadniczo w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 902) (Ustawa lub u.d.i.p.). Bazując na orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) oraz wojewódzkich sądów administracyjnych (WSA) przybliżyliśmy, kto jest adresatem przepisów Ustawy, jakich informacji może z tego tytułu żądać oraz kto powinien takie informacje udostępniać. Poświęciliśmy także chwilę na wytłumaczenie, dlaczego przedsiębiorstwa energetyczne uznawane są w świetle przepisów Ustawy za podmioty obowiązane do udostępnienia informacji publicznej.

W dzisiejszym artykule postaramy się wskazać, jakiego rodzaju informacje, będące w posiadaniu przedsiębiorstwa energetyczne, mogą zostać uznane za informacje publiczne. Spróbujemy także określić, jakich danych nie należy udostępniać w trybie u.d.i.p. Podobnie jak poprzednio, przy analizie tych zagadnień będziemy posiłkować się dorobkiem judykatury.

Co uznano za informację publiczną?

Jak próbowaliśmy wykazać w pierwszym artykule w serii, przedsiębiorstwa energetyczne niezależnie od sposobu działania wykonują zadania publiczne w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 5 u.d.i.p. (por. wyrok NSA z dnia 1 marca 2022 r., sygn. akt III OSK 1127/21), a zatem – co do zasady – są obowiązane do udostępnienia posiadanych przez nie informacji publicznych. Kwalifikacja ta jest niezależna od segmentu, w jakim podejmuje ono aktywność gospodarczą (wyrok NSA z dnia 1 października 2014 r. sygn. akt I OSK 358/14), co oznacza, że za informację publiczną może zostać uznana cała paleta danych będących w posiadaniu zarówno spółek obrotu, jaki i przedsiębiorstw operatorskich. Wyliczenie informacji publicznych zawarto w art. 6 ust. 1 pkt 1-5 u.d.i.p. Pamiętać jednak trzeba, że katalog ten ma charakter otwarty, a więc także inne, niewskazane w nim informacje mogą zostać uznane za informacje publiczne (por. wyrok NSA z dnia 7 maja 2020 r., sygn. akt I OSK 835/19).

Dotychczas sądy administracyjne, biorąc pod uwagę okoliczności danej sprawy, uznały za informację publiczną chociażby następujące informacje będące w posiadaniu przedsiębiorstw energetycznych:

  1. informacje odnoszące się do wykonywania przez przedsiębiorstwa energetyczne zadań wynikających z ustawy (wyroki NSA z dnia 18 października 2023 r., sygn. akt III OSK 1475/22 i WSA w Poznaniu z dnia 16 stycznia 2019 r., sygn. akt II SAB/Po 121/18);
  2. dokumentacja związana z procesami inwestycyjnymi, zwłaszcza decyzje administracyjne i dokumenty z nimi związane (wyroki NSA z dnia 27 sierpnia 2014 r., sygn. akt I OSK 169/14 i WSA w Białymstoku z dnia 13 września 2016 r., sygn. akt II SA/Bk 422/16);
  3. decyzje stanowiące podstawę modernizacji infrastruktury elektroenergetycznej (wyrok WSA w Gdańsku z dnia 25 czerwca 2014 r., sygn. akt II SAB/Gd 66/14);
  4. dokumenty i akty administracyjne dotyczące posadowienia przez przedsiębiorstwo urządzeń sieci elektroenergetycznej na nieruchomości innego podmiotu (wyroki WSA w Łodzi z dnia 23 września 2015 r., sygn. akt II SAB/Łd 139/15 i w Lublinie z dnia 7 sierpnia 2014 r., sygn. akt II SAB/Lu 255/14);
  5. treść umów cywilnoprawnych, których zapisy odnoszą się do dysponowania przez przedsiębiorstwo energetyczne majątkiem publicznym, w tym np. treści umów określających koszty kampanii informacyjnej poświęconej strukturze kosztów produkcji energii elektrycznej (wyrok NSA z dnia 24 stycznia 2024 r., sygn. akt III OSK 111/23) oraz umów związanych z wykonywaniem przez to przedsiębiorstwo zadań publicznych (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt II SAB/Wa 87/19).

W tym miejscu można także wspomnieć, że sądy uznały za informację publiczną zawartość wniosku o zatwierdzenie taryfy obowiązującej w danym roku, przedstawiający koszty przyjmowane do kalkulacji cen i stawek opłat (wyroki NSA z dnia 7 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 2038/17 i WSA w Warszawie z dnia 28 kwietnia 2016 r., sygn. akt II SAB/Wa 49/16). Jednak ewentualne żądania w tym przedmiocie powinny być kierowane do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Brak statusu informacji publicznej

Wyłącznie przykładowe wyliczenie danych, które sądy administracyjne zakwalifikowały jako informacje publiczne prowadzi do pytania: „Czy de facto wszystkie informacje będące w posiadaniu przedsiębiorstwa energetycznego nie powinny zostać udostępnione w trybie Ustawy?”. Otóż nie, nie każda informacja, znajdująca się w dyspozycji takiego przedsiębiorstwa stanowi informację publiczną i powinna zostać udostępniona. Już w niektórych z powołanych wyżej wyroków wspomniano o konieczności stawiania granic nieuzasadnionemu upublicznianiu danych należących do spółek energetycznych (zob. wyrok WSA w Warszawie z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt II SAB/Wa 87/19).

Sama kwalifikacja jako podmiotu obowiązanego do udostępnienia informacji publicznej nie oznacza, że wszystkie informacje wytworzone przez przedsiębiorstwo energetyczne czy dotyczące tego przedsiębiorstwa stanowią informacje publiczne. Jak wskazaliśmy w poprzednim artykule, przy ocenie, czy informacje mają publiczny charakter konieczne jest ustalenie, czy odnoszą się one do spraw publicznych. Jeżeli nie ma podstaw by twierdzić, że dane dotyczą spraw publicznych, trudno uznać że powinno o nim wiedzieć społeczeństwo.

W judykaturze można natrafić na kilka stanowisk, w których sądy administracyjne opowiedziały się przeciw uznaniu pewnych danych (nośników danych) za informacje publiczne:

  1. dokumenty wewnętrzne, do których zaliczono notatki służbowe, projekty aktów prawnych przed ich zatwierdzeniem czy robocze zestawienia danych (zob. wyrok WSA w Krakowie z dnia 22 marca 2023 r., sygn. akt II SAB/Kr 265/22);
  2. projekty dokumentów jako wersje robocze, np. projekty protokołów posiedzeń, do momentu ich podpisania i ostatecznego zatwierdzania (wyrok NSA z dnia 15 lipca 2022 r., sygn. akt III OSK 1361/21);
  3. korespondencja mailowa, nawet jeżeli dotyczy spraw publicznych (wyrok NSA z dnia 18 września 2014 r., sygn. akt I OSK 3073/13);
  4. dokumenty prywatne, przy czym sądy czynią zastrzeżenie, że o ile sam dokument nie jest informacją publiczną, to może jednak zawierać dane, które powinny zostać udostępnione (por. wyrok NSA z dnia 22 listopada 2019 r., sygn. akt I OSK 1520/18);
  5. pisma w sprawach indywidualnych, składane przez osoby fizyczne czy prawne, dotyczące ich osobistych spraw (zob. wyroki NSA z dnia 30 września 2021 r., sygn. akt III OSK 1048/21 i WSA w Rzeszowie z dnia 2 czerwca 2021 r., sygn. akt II SA/Rz 572/21).

Ciekawym zagadnieniem jest ustalenie statusu informacji o wynagrodzeniach w podmiotach realizujących zadania publiczne.

W jednym z wyroków NSA uznał, że kwoty wydatkowane na wynagrodzenia i nagrody członków zarządu i rady nadzorczej spółki, która wykonuje zadania publiczne i w której dominującą pozycję ma Skarb Państwa powinny zostać upublicznione jako informacje publiczne (wyrok z dnia 9 maja 2019 r., sygn. akt I OSK 2189/17). Większa rezerwę zachował natomiast WSA w Warszawie, który stwierdził, że informacje o wynagrodzenia w takich podmiotach mogą zostać uznane za informacje publiczne jedynie w zakresie, w jakim są bezpośrednio związane z realizacją zadań publicznych. Jak wskazał Sąd w kontekście jednego z przedsiębiorstw energetycznych, „żądanie udostępnienia informacji o łącznie wypłaconych premiach i nagrodach w Spółce w latach (…) oraz o premiach i nagrodach wypłaconych w (…) r. każdemu pracownikowi poprzez podanie imienia, nazwiska, kwoty oraz uzasadnienia przyznania nagrody – nie stanowi informacji o sprawie publicznej podlegającej udostępnieniu w trybie u.d.i.p. Kwestie te nie pozostają w bezpośrednim związku z realizacją przez Spółkę zadań publicznych określonych w ustawie – Prawo energetyczne.” (wyrok WSA w Warszawie z dnia 8 sierpnia 2019 r., sygn. akt II SAB/Wa 203/19).

Jedną sprawą jest brak statusu informacji publicznej, inną zaś ograniczenia w udostępnianiu informacji publicznych. Po krótce przybliżmy na czym polegają te ostatnie.

Informacja publiczna przetworzona

Zgodnie z art. 2 ust. 2 u.d.i.p. zasadą jest, że od nikogo, kto wykonuje prawo do informacji publicznej, nie wolno żądać wykazania interesu prawnego lub faktycznego. Osoba korzystająca z tego prawa nie musi więc podawać, w jakim celu żądana informacja publiczna jest jej potrzebna, jak również nie musi wyjaśniać, czy pełni funkcję publiczną (wyrok NSA z dnia 23 czerwca 2022 r., sygn. akt III OSK 4966/21). Wyjątek od tej zasady ustanawia art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p., z którego wynika, ze jeżeli informacja publiczna stanowi „informację przetworzoną”, wówczas należy wykazać, że udostępnienie tej informacji jest „szczególnie istotne dla interesu publicznego”.

Czym jest „informacja (publiczna) przetworzona”? Sformułowanie to nie ma pojęcia prawnego. NSA stwierdził, że chodzi o dane publiczne, które co do zasady wymagają dokonania stosownych analiz, obliczeń, zestawień statystycznych, ekspertyz, połączonych z zaangażowaniem w ich pozyskanie określonych środków osobowych i finansowych po stronie podmiotu obowiązanego do udostępnienia informacji publicznej, innych niż te wykorzystywane w jego bieżącej działalności. Oznacza to zatem podjęcie przez ten podmiot (jego kierownictwo lub pracowników) działania o charakterze intelektualnym w odniesieniu do zbioru informacji, który jest w jego posiadaniu i nadania skutkom tego działania cech nowej informacji. Przetworzenie nie polega jednak za każdym razem na wytworzeniu nowej informacji publicznej (bo w takim przypadku każdorazowo mamy do czynienia z informacją publiczną), ale także na podejmowaniu innych, czasochłonnych, a co za tym idzie działających destrukcyjnie na porządek prac podmiotu obowiązanego działań (por. wyroki z dnia 23 lutego 2024 r., sygn. akt III OSK 3842/21 i z dnia 26 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 1474/22).

W praktyce ustalenie, czy w danym przypadku mamy do czynienia z przetworzeniem jest dosyć trudne. Dla przykładu, w orzecznictwie wciąż sporne pozostaje, na ile proces anonimizacji (usuwania danych osobowych lub danych z innego powodów uznawanych za wrażliwe np. dla podmiotu gospodarczego) informacji publicznych stanowi ich przetworzenie (zob. wyroki NSA z dnia 13 maja 2022 r., sygn. akt III OSK 2245/21 i III OSK 2398/21 i z dnia 18 lipca 2023 r., sygn. akt III OSK 2467/21).

Pojęcie szczególnie istotnego interesu publicznego także nie zostało zdefiniowane, a jego treść ukształtowała praktyka oraz judykaty sądów administracyjnych. Przyjmuje się, że na to pojęcie składają się trzy przesłanki:

  1. przesłanka działania wnioskodawcy dla szerszej grupy osób (wnioskodawca musi wskazać, że działanie organów i innych podmiotów realizujących zadania publiczne wywołało lub wywoła skutki dotyczące potencjalnie dużego kręgu adresatów);
  2. przesłanka działania służącego społecznie akceptowalnym celom związanym z naprawą istniejących struktur administracyjnych lub społecznych;
  3. przesłanka związana z możliwością rzeczywistego wykorzystania przez wnioskodawcę informacji w taki sposób, aby miała ona wpływ na określone działania lub sytuację (wyrok NSA z dnia 26 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 1595/22).

Ochrona prywatności i tajemnicy przedsiębiorcy

Inne ograniczenie w udostępnianiu informacji publicznych wprowadza art. 5 ust. 2 u.d.i.p., który stanowi: „Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa.”.

Zachowanie transparentności życia publicznego nie może polegać na upowszechnianiu wszystkich danych osób pełniących funkcje publiczne. Poszanowanie prywatności na podstawie art. 5 ust. 2 u.d.i.p. winno polegać przede wszystkim na pozostawieniu danej osobie fizycznej kontroli nad informacjami, które jej dotyczą. Zapewnienie prywatności informacyjnej oznacza zatem zagwarantowanie jej kontroli i swoistej autonomii informacyjnej, a więc prawa do samodzielnego decydowania o ujawnianiu innym informacji, które jej dotyczą, a także prawa do sprawowania kontroli nad takimi informacjami, jeśli znajdują się w posiadaniu innych podmiotów (wyrok NSA z dnia 5 marca 2024 r., sygn. akt III OSK 922/22).

Jeżeli zaś chodzi o pojęcie tajemnicy przedsiębiorcy, sądy administracyjne wyprowadzają je z pojęcia tajemnicy przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1233) (por. wyrok NSA z dnia 6 grudnia 2023 r., sygn. akt III OSK 3202/21). Tajemnicę przedsiębiorcy należy oceniać w sposób obiektywny, oderwany od woli danego przedsiębiorcy. Nie wystarczy bowiem, aby żądana informacja dotyczyła przedsiębiorcy, tj. aby odnosiła się do prowadzonej działalności gospodarczej i aby z woli przedsiębiorcy byłą objęta tajemnicą (zob. wyrok NSA z dnia 19 stycznia 2024 r., sygn. akt III OSK 3571/21). Informacja jest objęta tajemnicą przedsiębiorcy, gdy można obiektywnie stwierdzić, że ma ona wartość gospodarczą, a także podjęto w stosunku do niej niezbędne działania w celu zachowania jej poufności (wyrok NSA z dnia 27 września 2023 r., sygn. akt III OSK 2547/21). Należy pamiętać, ze Ustawa nie wyłącza stosowania art. 5 ust. 2 do spółek Skarbu Państwa (wyrok NSA z dnia 14 listopada 2023 r., sygn. akt  III OSK 2704/21).

Autorzy: Marcel Krzanowski, Kacper Tobiś, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Pakiet gazowo-wodorowy opublikowany!

Aktualności, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, OZE, , , , , Możliwość komentowania Pakiet gazowo-wodorowy opublikowany! została wyłączona

15 lipca 2024 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało opublikowane treści tzw. pakietu gazowo-wodorowego! Wprowadza on istotne zmiany prawne dla funkcjonowania rynku energii w UE i oznacza ogromne zmiany w sektorze. Na wdrożenie dyrektywy państwa członkowskie mają czas do 6 sierpnia 2026 r.

Potrzeba zmian regulacyjnych

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1788 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie wspólnych zasad rynków wewnętrznych gazu odnawialnego, gazu ziemnego i wodoru, zmieniająca dyrektywę (UE) 2023/1791 i uchylająca dyrektywę 2009/73/WE oraz Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/1789 z dnia 13 czerwca 2024 r. w sprawie rynków wewnętrznych gazu odnawialnego, gazu ziemnego i wodoru, zmiany rozporządzeń (UE) nr 1227/2011, (UE) 2017/1938, (UE) 2019/942 i (UE) 2022/869 oraz decyzji (UE) 2017/684, a także uchylenia rozporządzenia (WE) nr 715/2009 były przedmiotem konsultacji między Parlamentem Europejskim, Radą UE i Komisją Europejską, które zakończyły się pod koniec 2023 r. Główne zmiany dotyczą rynku gazu ziemnego i wodoru. Pakiet Gazowo-Wodorowy przyjęty został przez Parlament Europejski dnia 11 kwietnia 2024 r., a zaakceptowany przez Radę UE 21 maja 2024 r.

Na naszym portalu poruszaliśmy już kilkukrotnie to, czego należy się spodziewać w związku z przyjęciem Pakietu Gazowo-Wodorowego:

Cel nowych rozwiązań

Zaktualizowana dyrektywa skupia się głównie na dekarbonizacji sektora energetycznego oraz wprowadza nowe przepisy dotyczące praw konsumentów, operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych, dostępu stron trzecich i zintegrowanego planowania sieci, a także niezależnych organów regulacyjnych. Rozporządzenie ma zintegrować istniejącą infrastrukturę energetyczną i zwiększyć udział wodoru oraz gazów odnawialnych poprzez wysokie rabaty taryfowe. Przewiduje przepisy ułatwiające mieszanie wodoru z gazem ziemnym oraz promuje ściślejszą współpracę UE w zakresie jakości i magazynowania gazu.

Przypomnijmy najważniejsze zmiany, jakie wprowadza się w zakresie gazu ziemnego:

  • przedłużono mechanizm dobrowolnych wspólnych zakupów gazu ziemnego (AggregateEU) do końca 2025 r., z wykluczeniem przedsiębiorstw z Rosji i Białorusi;
  • wprowadzono przepisy umożliwiające 100-procentowe rabaty taryfowe dla gazu ziemnego przechowywanego w podziemnych magazynach do końca 2025 r.;
  • operatorzy systemów dystrybucyjnych muszą opracowywać plany wycofywania nadmiarowej infrastruktury gazowej, które mogą być wspólnie tworzone z firmami zajmującymi się dystrybucją wodoru.

W kontekście gospodarki wodorowej, do najważniejszych zmian należy:

  • wyodrębnienie operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych wodoru;
  • dopuszczenie odpłatnego użytkowania przez operatorów systemów dystrybucyjnych wodoru infrastruktury dystrybucji gazu;
  • obowiązek tworzenia planów rozwoju sieci gazowych i wodorowych z możliwością tworzenia wspólnych planów przez operatorów gazowych i wodorowych.

Rozporządzenie i Dyrektywa wejdą w życie 20 dni po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE, tj. od 4 sierpnia 2024 r. Rozporządzenie zacznie być stosowane w Państwach członkowskich od dnia 5 lutego 2025 r. Na dokonanie transpozycji dyrektywy do ustawodawstw krajowych państw członkowskich wyznaczony został termin 6 sierpnia 2026 r.

Portal Energia.edu.pl

Portal Energia.edu.pl jest blogiem poświęconym tematyce prawa energetycznego, prawa ochrony środowiska oraz innym dziedzinom istotnym z punktu widzenia prawników, praktyków oraz samorządów terytorialnych. Regularnie publikowane są tu artykuły dotyczące bieżących zmian legislacyjnych, praktycznego zastosowania przepisów, dokumentów takich jak strategie, plany czy programy związane z energetyką i klimatem, orzecznictwa sądów oraz organów administracji.

Portal tworzony jest przez prawników kancelarii Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k., jednej z wiodących polskich kancelarii zajmujących się doradztwem prawnym na rzecz przedsiębiorców działających w sektorze gazownictwa, elektroenergetyki, ciepłownictwa, a także energetyki odnawialnej (OZE) i telekomunikacji.