Komisja Europejska przedstawiła czwarte sprawozdanie na temat stanu unii energetycznej dla Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Tytułem wstępu Komisja podaje, iż przyjęty przez Komisję Junckera projekt unii energetycznej dąży do zapewnienia europejskim konsumentom bezpiecznej, zrównoważonej, konkurencyjnej i przystępnej cenowo energii poprzez przegląd europejskiej polityki w zakresie energii i klimatu. W sprawozdaniu, między innymi, z zadowoleniem odnotowuje się zakończenie prac nad przyszłościową legislacją oraz trwające nadal starania nad integracją i modernizacją polityk krajowych państw członkowskich.
W sprawozdaniu w pierwszej kolejności odnotowuje się, iż emisja gazów cieplarnianych w państwach Unii jest coraz mniej zależna od wzrostu gospodarczego. Dzięki polepszonej wydajności energetycznej od 1990 r. obserwuje się mniejszą ich emisję we wszystkich sektorach gospodarki, poza transportem. Zauważa się jednak, że aby osiągnąć cele w zakresie efektywności energetycznej wyznaczone na 2020 r. konieczne jest ciągłe zwiększanie wysiłków w zakresie minimalizacji zużycia energii. Poruszając temat wdrażania odnawialnych źródeł energii Komisja podkreśla ich nierównomierny udział w poszczególnych sektorach – wysoki w energetyce (30,8%), ciągle niski w transporcie (7,6%).W związku z tym, także w kwestii osiągnięcia celów w zakresie udziału energii z OZE na 2030 r. rekomendowane jest państwom członkowskim zwiększenie wysiłków. Pomocne będzie tu chociażby wykorzystanie transferów statycznych.

Komisja odnotowuje także poczyniony postęp na drodze ku zintegrowaniu europejskiego rynku energii, o czym świadczy osiągnięty satysfakcjonujący spadek cen energii dla gospodarstw rolnych i przemysłu na przestrzeni lat 2010 – 2018. W sprawozdaniu podkreśla się także poprawę jakości powietrza, jaka nastąpiła w ostatnich dziesięcioleciach poprzez zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza (poza amoniakiem). Sprawozdawca akcentuje, że większe ograniczenie emisji zanieczyszczeń możliwe będzie właśnie dzięki wdrożeniu strategii unii energetycznej – w tym poprzez rozwój bardziej zrównoważonych środków transportu. Za wysoce pomocne przy limitowaniu emisji Komisja uznaje usprawniony system handlu uprawnieniami do emisji oraz uruchomioną rezerwę stabilności. Dzięki przyjętej nowelizacji państwa emitujące nadwyżki dwutlenku węgla ponosić będą znacznie wyższe ceny.

Komisja akcentuje także zadowalający i stabilny poziom, na jakim utrzymują się inwestycje unijne w zakresie badań naukowych i innowacji. W szczególności podkreśla tutaj rolę finansowania prywatnego (75%) oraz wyraża nadzieję na zwiększenie finansowania od 2020 r. Wraz z postępem naukowym i technologicznym zaznacza się potrzebę wdrożenia ram legislacyjnych polityki klimatyczno – energetycznej, które zostały już przyjęte za kadencji obecnej Komisji Europejskiej. Zaktualizowane ramy stanowią podstawę do działania na rzecz osiągnięcia do 2050 r. gospodarki neutralnej dla klimatu. Nowe przepisy obejmują swoim brzmieniem takie sfery, jak cyfryzacja, czy polityka energetyczna skierowana na konsumentów, a więc są przygotowane, by sprostać nadchodzącym wyzwaniom. Co ważne, to właśnie zaktualizowane przepisy wyznaczają nowe cele i kierunek działań na 2030 r.  Znalazły się w nich m.in. ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, zwiększenie efektywności energetycznej oraz  zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych do 32 %. Omawiając  nowelizację Komisja podkreśla wagę przepisów zwiększających bezpieczeństwo energetyczne. Odnotowuje się także poprawę, dzięki wdrożonym przepisom, struktury rynków energii elektrycznej. Ten postęp niesie za sobą odpowiednie zmiany także w przepisach dyrektywy gazowej (gazociągi wchodzące na europejski wewnętrzny rynek gazu lub opuszczające go będą teraz musiały podlegać unijnym przepisom) oraz w regulacjach poszczególnych sektorów.
Sprawozdawca zwraca uwagę na fakt, że Komisja Europejska jest w trakcie dokonywania oceny projektów krajowych planów w zakresie energii i klimatu na lata 2021 – 2030 złożonych przez wszystkie państwa członkowskie. Ewentualne zalecenia mają zostać wydane w czerwcu 2019 r. Nadto Komisja, wspierając od 5 lat działania na rzecz transformacji energetycznej i klimatycznej, stworzyła odpowiednie dla nich ramy ułatwiające dążenie do celów na szczeblu UE. Podkreśla się tutaj potrzebę stworzenia przyszłościowej infrastruktury zapewniającej bezpieczeństwo dostaw w UE i umożliwiającej przejście na zieloną gospodarkę, działań pilotażowych w celu zapewnienia sprawiedliwości społecznej transformacji, konieczność przekazywania uprawnień miastom i społecznościom lokalnym, a także znaczenie nowych sposobów wspierania badań naukowych i innowacji. Akcentuje się też wagę podtrzymywania i wzmacniania konkurencyjności europejskiego przemysłu, inwestowania w zrównoważony rozwój i transformację energetyczną. Komisja zwraca w końcu uwagę na znaczący wymiar zewnętrzny unii energetycznej jako międzynarodowego celu.

Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.