Ministerstwo Aktywów Państwowych opublikowało projekt Ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Zgodnie z unijnymi regulacjami, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do utrzymania po 2020 r. obowiązkowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie nie niższym niż 15 %. Niezależnie od ww. wymogów, RP jednocześnie zobowiązana jest do przyczynienia się do osiągnięcia unijnego wspólnego celu OZE (32 % do 2030 r.).
Niniejsza ustawa wychodzi naprzeciw potrzebie szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, poprzez wprowadzenie systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych, umożliwiających bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych.
Choć podejmowane przez rząd działania w zakresie nowelizacji Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii zmierzają w kierunku zapewnienia spełnienia przez Polskę celu OZE na 2020 r. i kolejnych, ambitnych celów na dalsze lata, w chwili obecnej brak jest regulacji, które skłaniałyby inwestorów do podjęcia kluczowych decyzji w odniesieniu do budowy morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej będzie natomiast kluczowy dla realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie energetyki odnawialnej w horyzoncie długoterminowym, dlatego stworzenie regulacji prawnych, które stymulować będą rozwój tego sektora jest kluczowe.
Rozwiązaniem rekomendowanym w zakresie szybkiego rozwoju sektora wytwarzania energii elektrycznej z energii wiatru na morzu, a co za tym idzie mitygacji ryzyka wystąpienia i utrzymania się luki generacyjnej oraz umożliwienia spełniania unijnych celów OZE, jest wprowadzenie odrębnego systemu wsparcia dedykowanego tej technologii, dopasowanego do jej uwarunkowań technicznych i ekonomicznych, a także wprowadzenie szeregu usprawnień w zakresie procedur administracyjnych w zakresie wydawania decyzji koniecznych dla realizacji projektów.
Projekt Ustawy określa zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych oraz mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Wielkość udzielonego wsparcia wyznaczana jest jako iloczyn mocy zainstalowanej morskiej farmy wiatrowej i 100 000 godzin.
Przyjęty model w obu fazach opiera się na koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (ang. contract for difference, CfD), który stanowi gwarancję stałej ceny energii elektrycznej.
PROPOZYCJE UREGULOWAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE:
Ustawa wprowadza odwołanie do Ustawy OZE m. in. w odniesieniu do gwarancji pochodzenia, krajowego planu działania czy współpracy międzynarodowej. Jednocześnie, w niezbędnym zakresie formułuje definicje mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej, morskiej farmy wiatrowej oraz morskiej turbiny wiatrowej.
Zasady ubiegania się o prawo do pokrycia ujemnego salda przez wytwórców energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych:
Drugi rozdział Projektu określa podstawowe zasady wsparcia oraz podmioty, które mogą się o to wsparcie ubiegać. Zgodnie z założeniami, wytwórca energii elektrycznej będzie mógł ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych w przepisach Ustawy.
Projektowane przepisy wprowadzają dwufazowy model systemu wsparcia, umożliwiający znaczące przyspieszenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych planowanych do wybudowania na obszarze polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Różnice pomiędzy obiema fazami systemu dotyczą jedynie sposobu wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda.
W pierwszej fazie systemu wsparcia, zaplanowanej na lata 2020-2022, prawo do pokrycia ujemnego salda przyznawane będzie projektom będącym na najbardziej zaawansowanym etapie procesu inwestycyjnego (tj. takim, które m. in. posiadają zawartą umowę o przyłączenie), w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki po stwierdzeniu spełniania przez dany projekt kryteriów kwalifikacyjnych. Planuje się przyznanie wsparcia w tej fazie dla farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej na poziomie 4,6 GW.
Umożliwienie długofalowego planowania działań inwestycyjnych w zakresie budowy morskich farm wiatrowych wymaga zapewnienia niezmienności wsparcia w okresie pozwalającym na zwrot poniesionych przez inwestorów nakładów inwestycyjnych. Z uwagi na skalę projektów i konieczność zaangażowania znaczącego kapitału, a także ponoszone przez inwestorów ryzyko, wymagane jest przyjęcie dłuższego niż w przypadku innych technologii OZE okresu wsparcia. Okres 25 lat od dnia generacji i wprowadzenia pierwszej energii elektrycznej w celu pokrycia ujemnego salda, przyjęty jako maksymalny okres wsparcia, jest okresem optymalnym pod tym względem z punktu widzenia inwestorów i odpowiada przeciętnemu cyklowi życia projektu morskiej farmy wiatrowej.
Efekt zachęty do rozwoju lokalnego łańcucha dostaw:
Projektowany art. 10 wskazuje na konieczność uzyskania przez wytwórcę, który zamierza ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda w pierwszej fazie systemu wsparcia, urzędowego potwierdzenia efektu zachęty. Ponadto, artykuł ten określa konieczną zawartość wniosku o potwierdzenie efektu zachęty, warunki wydania tego potwierdzenia przez Prezesa URE oraz środki odwoławcze przysługujące wytwórcy w przypadku odmowy wydania potwierdzenia.
W celu umożliwienia bardziej adekwatnego dla konkretnego projektu dopasowania wysokości uzyskiwanego wsparcia, a także stworzenia zachęty dla wprowadzenia większej ilości energii elektrycznej do najbardziej konkurencyjnego rodzaju obrotu, jakim jest obrót energią elektryczną na giełdzie towarowej, wprowadzono możliwość wyboru przez wytwórcę wartości odniesienia, z uwzględnieniem której obliczane będzie ujemne saldo. Wytwórcy będą mieli możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego.
Zasady rozliczania pomocy inwestycyjnej przeznaczonej na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej:
Projektowane przepisy określają obowiązek wytwórcy do pomniejszenia ceny wynikającej z decyzji przyznanej w fazie I lub z oferty złożonej w fazie II o pomoc inwestycyjną na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej, sposób obliczania wartości pomocy inwestycyjnej i obowiązek jej przeliczenia na kwotę pieniężną oraz sposób obliczenia ceny skorygowanej stanowiącej podstawę obliczenia ujemnego salda. Przepisy doprecyzowują również, że w przypadku nabycia przez operatora sieci przesyłowej części instalacji morskiej farmy wiatrowej służącej do wyprowadzenia mocy, cenę sprzedaży pomniejszoną o kwotę podatku od towarów i usług uznaje się za pomoc inwestycyjną. Ponadto, zgodnie z założeniami Ustawy, w morskich farmach wiatrowych ubiegających się o przystąpienie do systemu wsparcia nie będą mogły być stosowane urządzenia służące do wytwarzania i przetwarzania energii elektrycznej, które zostały wyprodukowane wcześniej niż 72 miesiące przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z tych urządzeń, lub były wcześniej amortyzowane w rozumieniu przepisów o rachunkowości przez jakikolwiek podmiot.
Zasady składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda dla wytwórców energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej oraz uczestnictwa w aukcji:
Ustawa zawiera również przepisy
odnoszące się stricte do procedury składania wniosków. Przepisy wskazują
m. in. zawartość wniosku o udzielenie prawa do pokrycia ujemnego salda oraz
konieczność wpłaty kaucji w wysokości 60 zł/kW mocy zainstalowanej celem
zabezpieczenia.
Jednocześnie, przepisy określają tryb wydawania przez Prezesa URE decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda oraz nakładają na Prezesa URE obowiązek ustalenia regulaminu składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu tego prawa.
Projekt dodatkowo umożliwia wprowadzanie korekt decyzji o przyznaniu wytwórcy prawa do pokrycia ujemnego salda na wniosek samego wytwórcy.
Cena za energię elektryczną wytworzoną w morskiej farmie wiatrowej i wprowadzoną do sieci będzie określana w drodze rozporządzenia Ministra wł. do spraw energii w złotych za 1 MWh i będzie podstawą rozliczenia prawa do pokrycia ujemnego salda.
Prawo do pokrycia ujemnego salda w drugiej fazie systemu wsparcia przyznawane będzie w drodze aukcji, w których projekty konkurują między sobą ceną wytwarzanej energii elektrycznej na zasadach analogicznych do obecnie obowiązującego systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii (ang. pay as bid). Pierwsze aukcje zaplanowano na rok 2023. W celu prekwalifikacji do aukcji, wytwórcy będą musieli przedstawić dokumenty analogiczne jak dla projektów biorących udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, za wyjątkiem umowy o przyłączenie (dopuszczalne będzie zamiennie przedstawienie warunków przyłączenia). Projektowane jest wykorzystanie istniejącej infrastruktury informatycznej i przeprowadzanie aukcji za pomocą Internetowej Platformy Aukcyjnej (po odpowiednim dostosowaniu systemu).
Co istotne, przepisy przewidują podobnie jak w fazie I, możliwość korekty (aktualizacji) oferty w terminie 24 miesięcy od dnia wydania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę morskiej farmy wiatrowej poprzez złożenie Prezesowi URE oświadczenia o obniżeniu mocy zainstalowanej maksymalnie do poziomu 25 % wartości pierwotnie wskazanej mocy zainstalowanej. Przewidziano również analogiczną do przyjętej dla I fazy systemu wsparcia, możliwość ubiegania się przez wytwórcę o wydłużenie terminu na wytworzenie i wprowadzenie do sieci energii elektrycznej po raz pierwszy.
Zasady rozliczeń ujemnego salda:
W Projekcie ustawodawca sprecyzował również zasady pokrycia ujemnego salda. W pierwszej kolejności, określono że prawo do pokrycia ujemnego salda przysługuje w maksymalnym okresie wsparcia oraz, że nie wytworzenie energii elektrycznej w terminie, do którego dotrzymania zobowiązał się wytwórca, nie powoduje całkowitej utraty wsparcia, a jedynie utratę wsparcia w odniesieniu do ilości energii elektrycznej odpowiadającej nieoddanej do użytkowania mocy zainstalowanej.
Jednocześnie wskazano m. in. regułę waloryzacji cen, obowiązki wytwórców, operatorów sieci i podmiotu prowadzącego giełdę towarową, związane z rozliczaniem ujemnego salda, analogiczne do tych obowiązujących w aukcyjnym systemie wsparcia regulowanym w ustawie OZE.
Ustanowiono również zasadę, że cena (indeks) odniesienia będzie równa 0 zł w przypadku zaistnienia problemu niezawinionego przez wytwórcę braku możliwości wytwarzania energii elektrycznej na skutek ograniczeń sieciowych wynikających z poleceń ruchowych operatora systemu przesyłowego.
W art. 32 wprowadzono rozwiązanie tożsame z funkcjonującym w aukcyjnym systemie wsparcia OZE, zapobiegające generowaniu energii elektrycznej w godzinach, w których na rynku występują ceny ujemne (dla energii elektrycznej generowanej w godzinach dostawy, dla których godzinowa cena energii elektrycznej była niższa niż 0 złotych za 1 MWh nie będzie przyznawane). Przepisy art. 32 zawierają również analogiczne do zawartych w ustawie OZE regulacje dotyczące rozliczania dodatniego salda oraz ograniczenie możliwości rozliczenia energii elektrycznej, poprzez określenie, że podstawy do wyliczenia nie stanowi energia, która w normalnych warunkach, pracując z mocą zainstalowaną, w ujęciu godzinowym i miesięcznym, nie mogłaby być wyprodukowana w morskiej farmie wiatrowej.
W przepisach wprowadzono także możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego. Wskazano również możliwość zbycia prawa do pokrycia ujemnego salda.
Plan udziału materiałów i usług lokalnych oraz zasady przyłączania do sieci:
Ustawa określa również zasady sprawozdawczości i sporządzania planu udziału materiałów i usług lokalnych. Plan ten, wraz z obowiązkiem przeprowadzenia przed przystąpieniem do systemu wsparcia dialogu technicznego z potencjalnymi dostawcami materiałów i usług wykorzystywanych w toku budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej, to elementy stymulujące rozwój krajowego sektora usług związanych z morską energetyką wiatrową.
Z uwagi na skomplikowany charakter procesu inwestycyjnego oraz wymagania techniczne konieczne dla prawidłowej realizacji przepisów niniejszej ustawy, w wybranych aspektach wprowadzono regulacje szczególne w stosunku do ogólnych zasad przyłączania instalacji do sieci.
***
Konsultacje potrwają do połowy lutego br.
autor: Joanna Nowak, Adam Wawrzynowicz – radca prawny, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.