Opłata mocowa to nowa opłata, która już od 1 stycznia 2021 r. będzie pobierana od odbiorców energii elektrycznej. W przypadku odbiorców przemysłowych, których działalność jest energochłonna, może stanowić poważne obciążenie finansowe. Dodatkową trudnością jest również brak wiedzy co do możliwości zastosowania rekompensat dla tych odbiorców w związku z tym, że Komisja Europejska wciąż nie zatwierdziła tego mechanizmu wsparcia.

Środki pochodzące z opłaty mocowej będą przeznaczone na finansowanie rynku mocy, którego celem jest zapewnienie średnioterminowego i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Organizację rynku mocy oraz sposób obliczania i poboru opłaty mocowej określa ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy (Dz. U. z 2020 r. poz. 247 t.j. ze zm.; dalej: „Ustawa o rynku mocy”).

Obliczenie i pobór opłaty mocowej

Aktualnie termin rozpoczęcia poboru opłaty mocowej to 1 stycznia 2021 r. Został przesunięty zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 poz. 1565) z dnia 30 października 2020 r.

Opłata mocowa będzie ujęta w taryfie za usługi przesyłania lub dystrybucji i pobierana będzie od odbiorców końcowych przez operatora systemu przesyłowego, jeśli są oni przyłączeni bezpośrednio do sieci przesyłowej, albo przez operatora systemu dystrybucyjnego.

Ustawa o rynku mocy dzieli odbiorców końcowych zobowiązanych do ponoszenia opłaty mocowej na dwie kategorie: pobierających energię elektryczną w gospodarstwie domowym oraz pozostałych. Dla obu kategorii odbiorców wyznaczony został inny sposób obliczenia wysokości opłaty mocowej.

W przypadku odbiorców końcowych innych niż pobierający energię w gospodarstwach domowych, należną opłatę mocową oblicza się jako iloczyn stawki opłaty mocowej dla danej grupy odbiorców oraz ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w wybranych godzinach doby. Zarówno stawki opłaty mocowej, jak i wybrane godziny doby przypadające na godziny szczytowego zapotrzebowania na moc w systemie, czyli godziny, w których opłata mocowa będzie pobierana, wyznaczone odrębnie dla kwartałów roku dostaw, publikowane będą co roku przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki.

Zgodnie z Informacją Prezesa URE Nr 58/2020 z 19 listopada 2020 r., wybranymi godzinami doby dla każdego z czterech kwartałów roku dostaw 2021 – na potrzeby obliczania opłaty mocowej jest piętnaście kolejnych godzin każdej doby przypadającej na dzień roboczy (dni od poniedziałku do piątku z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy), przy czym pierwsza z tych godzin, każdego dnia rozpoczyna się o 7.00, a piętnasta – o 21.00.

W opublikowanej 30 listopada 2020 r. Informacji Prezesa URE nr 63/2020 określono, że stawki opłaty mocowej dla odbiorców w gospodarstwie domowym wynosić będą od 1,87 zł do 10,46 zł miesięcznie, zależnie od rocznego zużycia energii elektrycznej przez to gospodarstwo. Dla pozostałych odbiorców końcowych stawka ta wyniesie 0,0762/kWh.

Ulga w wysokości opłaty mocowej dla odbiorcy przemysłowego

Zgodnie z art. 70 ust. 3 Ustawy o rynku mocy, opłata mocowa dla odbiorców przemysłowych ulec ma zmniejszeniu w zależności od współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej przez tego odbiorcę. Podstawą do obliczenia opłaty mocowej pobieranej od odbiorcy przemysłowego, który spełnia warunki przyznania ulgi, i dla którego wartość współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej wyniosła:

• nie mniej niż 3% i nie więcej niż 20% – jest 80%,
• więcej niż 20% i nie więcej niż 40% – jest 60%,
• więcej niż 40% – jest 15%

– ilości energii elektrycznej pobranej z sieci i zużytej przez tego odbiorcę w wybranych godzinach doby.

Odbiorca w celu skorzystania z ulgi, spełnić musi szereg kryteriów. W szczególności musi on posiadać status odbiorcy przemysłowego, to znaczy spełnić łącznie trzy warunki wynikające z art. 71 ust. 1 Ustawy o rynku mocy:

• przeważającą działalnością tego odbiorcy końcowego musi być działalność określona wskazanymi w przywołanym przepisie kodami PKD,
• wartość współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej dla tego odbiorcy końcowego wynosić musi nie mniej niż 3%,
• w roku kalendarzowym poprzedzającym rok, za który pobierana jest opłata mocowa, odbiorca ten zużył nie mniej niż 100 GWh energii elektrycznej.

Należy jednak zauważyć, że ulga ta nie znajdzie zastosowania do dnia wydania przez Komisję Europejską decyzji o zgodności udzielanej w ten sposób pomocy publicznej z rynkiem wewnętrznym albo decyzji stwierdzającej, że środek ten nie stanowi pomocy publicznej (art. 104 Ustawy o rynku mocy). Mechanizm pomocy publicznej został notyfikowany Komisji Europejskiej w czerwcu 2018 r., zaś w kwietniu 2019 r. wszczęła ona w tej sprawie postępowanie (SA.51502 Reductions from a capacity mechanism levy for EIUs in Poland). Nie została jednak wydana jak dotąd w tej sprawa żadna decyzja, a jednocześnie Komisja skierowała do Polski list, w którym wyraziła wątpliwości w zakresie zgodności opisywanych ulg z prawem URE. 

Warunek skorzystania z ulgi

W celu skorzystania z ulgi w opłacie mocowej, wynikającej z art. 70 ust. 3 Ustawy o rynku mocy, należy złożyć Prezesowi URE w terminie do dnia 30 listopada każdego roku oświadczenie potwierdzające spełnienie kryteriów kwalifikacji jako odbiorcy przemysłowego.

Przesunięcie terminu poboru opłaty mocowej

Obecnie w Sejmie procedowany jest poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rynku mocy (druk nr 748), którego celem jest przesunięcie terminu rozpoczęcia poboru opłaty mocowej na dzień 1.01.2022 r.

Autor: Adam Wawrzynowicz, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.