W piątek (3 października 2025 r.) w Warszawie zostało podpisane wstępne porozumienie o współpracy pomiędzy Zakładem Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (ZIOTP) oraz PERN S.A przy realizacji programu rozbudowy polskiej infrastruktury paliwowej w celu przyłączenia jej do systemu rurociągów NATO (NPS – NATO Pipeline Systems). Projekt ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego i obronnego państwa.

Porozumienie reguluje ramowe zasady współpracy PERN S.A. i ZIOTP we wstępnej fazie realizacji tej inwestycji. W dokumencie określono zakres obowiązków stron oraz sprecyzowano etapy realizacyjne projektu, który zakłada przyłączenie systemu obsługiwanego przez PERN S.A. do natowskiego systemu rurociągów paliwowych, a także budowę magazynów paliw na potrzeby sił zbrojnych Sojuszu.

System Rurociągów NATO (NATO Pipeline System, NPS) został stworzony w pierwszych latach istnienia Paktu Północnoatlantyckiego w celu zaopatrywania sił Sojuszu w paliwo. Jest nadzorowany przez Komitet ds. Ropy Naftowej, który jest nadrzędnym organem doradczym NATO ds. logistyki konsumenckiej, a w szczególności ds. zagadnień związanych z ropą naftową. W ostatnim 30-leciu, gdy zmieniła się rola Paktu, cele systemu pozostały bez zmian. Rozmowy o włączeniu Polski do systemu trwały od 2014 r. od pierwszej agresji Rosji na Ukrainę.

System składa się z ośmiu krajowych systemów rurociągów (grecki, portugalski, północnowłoski, islandzki, norweski, islandzki oraz dwa tureckie) i dwóch systemów wielonarodowych, czyli duńsko-niemieckiego Północnoeuropejskiego System Rurociągów (NEPS) oraz Systemu Rurociągów Europy Środkowej (CEPS) obejmującego Belgię, Francję, Holandię Luksemburg i Niemcy.

– Rozbudowa krajowej infrastruktury paliwowej, mająca na celu przyłączenie do systemu rurociągów NATO przyczyni się do wzmocnienia możliwości zaspokojenia potrzeb gospodarki oraz zdolności obronnych wschodniej flanki Sojuszu Północnoatlantyckiego poprzez zwiększenie odporności logistycznej i paliwowej. Adaptacja wschodniej flanki do wyzwań środowiska zewnętrznego wymaga odpowiednich inwestycji w infrastrukturę paliwową oraz magazynową, która przyczyni się do wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego w Europie. Istotną rolę w tym procesie odgrywać będzie spółka PERN, która posiada wysokie kompetencje jako operator systemu przesyłowego – powiedział dr hab. Mariusz Ruszel, prof. Politechniki Rzeszowskiej oraz prezes Instytutu Polityki Energetycznej im. I. Łukasiewicza. Instytut wydał już w 2023 r. analizę „Kierunki rozwoju infrastruktury krytycznej Polski wobec wyzwań dla bezpieczeństwa regionu i transformacji energetycznej. Filary bezpieczeństwa w zakresie dostaw ropy i paliw w regionie Europy Środkowej i Morza Bałtyckiego w latach: 2013-2023”, w której autorzy wyraźnie m owili o potrzebie połączenie Polski z natowskim systemem rurociągów.

Już w roku 2023 autorzy analizy wydanej przez Instytut Polityki Energetycznej akcentowali, że w związku z rosyjską agresją na Ukrainę i powrotem do koncepcji wysuniętej obrony oraz deterrence by denial (ang. odstraszanie przez zaprzeczanie), Sojusz potrzebuje wiarygodnego dostępu do paliw, na które stale będzie rosło zapotrzebowanie.

– Odpowiednio zaadaptowany NPS daje gwarancję wiarygodności, także w sytuacji obrony kolektywnej (art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego). Wzmocnienie wschodniej flanki NATO będzie wymagało rozbudowy systemu rurociągów sojuszniczych także do państw tego regionu, w tym Polski.

Jak to może wyglądać konkretnie? Jeszcze w roku 1958 został powołany do życia wzmiankowany wyżej CEPS. Dziś ma 5279 km długości i przebiega przez Francję, Luksemburg, Belgię, Holandię, Niemcy, jest połączony z dziewięcioma magazynami, 12 rafineriami i trzema cywilnymi systemami rurociągów produktowych. CEPS umożliwia transport ponad 12 mln m³ paliwa lotniczego rocznie zarówno do celów wojskowych, jak i pozamilitarnych. Od 2023 roku CEPS jest zdolny również do transportu zrównoważonych paliw lotniczych (Sustainable Aviation Fuel, SAF).

– Rurociąg Boronów-Trzebinia może stać się częścią NPS, np. poprzez połączenie Central Europe Pipeline System (CEPS) – ocenia dr hab. Mariusz Ruszel.

***

Instytut Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza w Rzeszowie to powstały w 2015 r. niezależny think tank grupujący ekspertów zajmujących się energetyką. Instytut prowadzi działalność naukowo-badawczą, ekspercką, propaguje naukę i wiedzę o polityce energetycznej. Publikuje też analizy, raporty, książki czy anglojęzyczne czasopismo naukowe Energy Policy Studies. (www.instytutpe.pl)

Fot. Ministerstwo Obrony Narodowej

Autor: Instytut Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza