Z początkiem sierpnia Minister Klimatu i Środowiska przekazał do konsultacji publicznych projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń z tytułu zaopatrzenia w ciepło. Rozwiązania mają wspomóc ciepłownictwo sektorowe w przezwyciężeniu trudności na drodze ku neutralności klimatycznej.

WYZWANIA TRANSFORMACYJNE

W uzasadnieniu projektu wskazano, że propozycja zmian jest skutkiem wyzwań stojących przed ciepłownictwem systemowym, do których w szczególności należą:

1. wzrastające koszty związane z polityką klimatyczną Polski oraz Unii Europejskiej, które wpływają zarówno na bieżącą działalność przedsiębiorstw ciepłowniczych, jak i na konieczność bardzo wysokich nakładów inwestycyjnych oraz
2. zmniejszające się zapotrzebowanie na ciepło spowodowane ociepleniem klimatu, postępem technologicznym oraz wymogami zwiększania efektywności energetycznej, w tym dotyczącymi termomodernizacji budynków.

Zmiana rozporządzenia związana jest także z realizacją Polityki energetycznej Polski do 2040 r.. która zakłada zwiększenie wykorzystania ciepła systemowego. Przypomnijmy, że rozwój ciepłownictwa systemowego stanowi projekt strategiczny PEP2040. Jego realizacja ma następować przez poprawę efektywności ciepłownictwa, przede wszystkim budowę i przekształcenie istniejących systemów w efektywne energetycznie systemy ciepłownicze. Oznacza to w szczególności zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii oraz pobudzenie lokalnego potencjału gospodarczego. W 2030 r. co najmniej 85% spośród systemów ciepłowniczych lub chłodniczych, w których moc zamówiona przekracza 5MW ma spełniać kryteria efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego. Wdrożenie tej wizji wiąże się z koniecznością opracowania całkowicie nowego modelu rynku ciepła, przy jednoczesnym uwzględnieniu akceptowalności cen przez odbiorców oraz umożliwieniu pokrycia kosztów uzasadnionych wraz ze zwrotem z zainwestowanego kapitału przedsiębiorstwom energetycznym.

NISKA RENTOWNOŚĆ W OBLICZU POTRZEBNYCH INWESTYCJI

Wskazany plan, choć potrzebny, stanowi spore wyzwanie. W uzasadnieniu projektu przywołano obliczenia przedstawione w raporcie „Energetyka cieplna w liczbach” przygotowanym przez Prezesa URE na 2019 r., z którego wynika, że sytuacja finansowa ciepłownictwa systemowego systematycznie się pogarsza. Rentowność ogółem przedsiębiorstw wytwarzających ciepło bez kogeneracji i przedsiębiorstw wytwarzających ciepło w kogeneracji w 2019 r. osiągnęła ujemną wartość (-) 2,92, co stanowi spadek w stosunku do poprzedniego roku o 4,8 punktu procentowego. Jak wskazano w raporcie, istotny wpływ na tę okoliczność miało obniżenie wskaźnika rentowności w przedsiębiorstwach posiadających źródła ciepła, w których ciepło wytwarzane jest w kogeneracji z energią elektryczną. W tej grupie przedsiębiorstw wskaźnik rentowności obniżył się o 8,3 punktu procentowego w stosunku do 2018 r. przy spadku rentowności ogółem o 4,8 punktu procentowego. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy szukać w tzw. uproszczonym modelu taryfowym dla kogeneracji, który z opóźnieniem przenosi na ceny ciepła zmiany następujące na rynku, w tym przypadku był to przede wszystkim szybki wzrost w latach 2018-2019 kosztów uprawnień do emisji.

Niepewna kondycja finansowa ciepłownictwa systemowego może utrudnić realizację wspomnianych inwestycji. W tym zakresie niewystarczające mogą okazać się nawet wsparcie pieniężne z Unii Europejskiej przekazane na cele modernizacji ciepłownictwa. Finansowanie projektów inwestycyjnych wymaga zarówno środków własnych, pochodzących ze zwiększenia kapitałów własnych przedsiębiorstw ciepłowniczych, jak i środków zewnętrznych w postaci dotacji i finansowania dłużnego. Bez zwiększenia środków własnych nie będzie możliwości pozyskania finansowania zewnętrznego. Zmiana rozporządzenia ma na celu zwiększenie zdolności pozyskiwania kapitału obcego przez przedsiębiorstwa sektora ciepłowniczego.

W uzasadnieniu do projektu wskazano, że „rozporządzenia ma na celu szybkie ustabilizowanie sytuacji finansowej przedsiębiorstw sektora ciepłowniczego w obszarze wytwarzania i przesyłania oraz dystrybucji ciepła, poprzez zmianę odpowiednich regulacji”. Modyfikacje mają poprawić płynność finansową w sektora oraz sprawić, że przedsiębiorstwa uzyskają większą zdolność kredytową, co będzie stanowiło solidną bazę kapitałową do dokonywania oczekiwanych inwestycji.

PROPONOWANE ZMIANY

Projekt zakłada kilka istotnych zmian. W pierwszej kolejności projektodawcy proponują dokonanie zmiany we wzorach określonych w rozporządzeniu, co ma przełożyć się na zwiększenie dynamiki wskaźnika wzrostu przychodów ze sprzedaży ciepła wytwarzanego w jednostkach kogeneracji, dla których stosuje się uproszczoną metodę kalkulacji cen. Zmiana ma polegać na zwiększeniu o 1 punkt procentowy możliwego wzrostu planowanych przychodów w taryfach uproszczonych dla ciepła wytworzonego w jednostkach kogeneracji. Jak wynika z Oceny Skutków Regulacji załączonej do projektu, przyjęcie zaproponowanych zmian pozwoli na zrównanie ceny ciepła określonej w taryfie z ceną benchmarkową po kilkunastu latach oraz ograniczenie negatywnych konsekwencji istotnego wzrostu cen uprawnień do emisji CO2, które nie będą jeszcze odzwierciedlone w cenach referencyjnych stanowiących podstawę kształtowana cen ciepła ze źródeł kogeneracyjnych.

Projekt ma zagwarantować minimalny wzrost (zmianę) planowanych przychodów w taryfach przedsiębiorstw energetycznych prowadzących działalność gospodarczą przesyłania i dystrybucji ciepła oraz tych prowadzących działalność gospodarczą wytwarzania ciepła, które stosują uproszczonego sposobu kształtowania taryf dla ciepła. Dalej, projektowane rozporządzenie ma wprowadzić rozwiązanie, zgodnie z którym przy kalkulacji zwrotu z kapitału zaangażowanego w działalność dostawy ciepła uwzględniana będzie zwiększona stopa zwrotu o 1 punkt procentowy za każdą redukcję emisji o 25%, która wynika z przeprowadzonych inwestycji w nowe lub znacząco zmodernizowane jednostki wytwórcze w źródłach ciepła, sieciach ciepłowniczych lub w infrastrukturę po stronie odbiorców końcowych.

Wreszcie planowana jest zmiana polegająca na powiązaniu możliwości stosowania przepisów gwarantujących w taryfach dla ciepła limit planowanych przychodów i ich zwiększenie w taryfach uproszczonych po dniu 31 grudnia 2025 r. wyłącznie dla przedsiębiorstw energetycznych funkcjonujących w systemie ciepłowniczym, dla którego spełnione są łącznie dwa warunki:

1. system ciepłowniczy jest efektywny energetycznie w rozumieniu ustawy – Prawo energetyczne oraz
2. wskaźnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej dla danej sieci ciepłowniczej wchodzącej w skład rozpatrywanego systemu ciepłowniczego określony zgodnie z metodyką zawartą w przepisach wydanych na podstawie ustawy o efektywności energetycznej jest niższy od 0,65.

Autor: R. pr. Kamil Iwicki, Marcel Krzanowski, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.