W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów 2 września 2024 r. zapowiedziano pracę nad Krajowymi ramami polityki w zakresie rozwoju rynku w odniesieniu do paliw alternatywnych w sektorze rozwoju odpowiedniej infrastruktury (Krajowe ramy, IC7). Ministerstwo Klimatu i Środowiska 9 września 2024 r. przedstawiło Krajowe ramy do konsultacji publicznych, które trwały 35 dni tj. do 14 października 2024 r.
Krajowe ramy to dokument strategiczny, stworzony w celu wsparcia rozwoju rynku i infrastruktury paliw alternatywnych, w szczególności: energii elektrycznej, gazu ziemnego w postaci CNG i LNG oraz wodoru. Konsultowany projekt ma zastąpić Krajowe ramy polityki rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych, czyli dokument przyjęty przez Radę Ministrów 29 marca 2017 r. Dokument obejmuje ocenę istniejącego stanu i prognozę przyszłego rozwoju rynku, w odniesieniu do paliw alternatywnych w sektorze transportu, a także przyjęte i planowane środki, które mają zapewnić realizację wyznaczonych celów. Warto podkreślić, że obejmuje on zarówno transport drogowy, jak i wodny (morski i śródlądowy), szynowy, lotniczy oraz intermodalny. Podkreślić należy iż dokument został podzielony na sześć rozdziałów, m.in. plany w zakresie rozwoju, środki zapewniające realizację celów czy przegląd polityk i celów krajowych.
Konieczność przygotowania dokumentu oraz jego zakres merytoryczny wynika z art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1804 z dnia 13 września 2023 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych i uchylenia dyrektywy 2014/94/UE (Dz. U. UE. L. z 2023 r. Nr 234, str. 1, AFIR), o którym szerzej pisaliśmy w jednym z naszych artykułów („Przyspieszenie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych”).
Plany w zakresie elektro- i wodoromobilności
W rozdziale poświęconym planom rozwoju zostały opisane cele, wynikające z przepisów rozporządzenia AFIR. Dotyczą one zapewnienia na obszarze Polski odpowiedniej infrastruktury paliw alternatywnych dla poszczególnych rodzajów transportu.
W Polsce obserwuje się stały wzrost ogólnodostępnej infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych. W okresie od grudnia 2020 r. do grudnia 2023 r. liczba ogólnodostępnych punktów ładownia wzrosła z poziomu 1818 do 7271. Łączny poziom mocy wyjściowej w ogólnodostępnych punktach ładowania zgłoszonych do Ewidencji Infrastruktury Paliw Alternatywnych (EIPA) według stanu na koniec grudnia 2023 r. wynosił 285 875 kW. Była ona zainstalowana łącznie w 3321 ogólnodostępnych stacji ładowania o mocy poniżej 50 kW, 504 ogólnodostępnych stacji o mocy 51-149 kW oraz 153 ogólnodostępnych stacji o 150 kW i powyżej. Zgodnie z prognozami uwzględniającymi kontynuację obecnie prowadzonych działań w zakresie wsparcia rozwoju elektromobilności można założyć wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów elektrycznych o napędzie bateryjnym i hybrydowych typu plug-in we wszystkich segmentach rynku. Co więcej zgodnie z wymogami AFIR od końca 2024 r. należy zapewnić, w przeliczeniu na każdy zarejestrowany samochód elektryczny o napędzie bateryjnym osobowy i lekki dostawczy w danym kraju 1,3 kW mocy ładowania zainstalowanej w ogólnodostępnych stacjach ładowania oraz 0,8 kW w przypadku pojazdu hybrydowego typu plug-in. Na podstawie danych dotyczących mocy wyjściowych publicznych stacji ładowania na koniec 2023 r. oraz prognozowanej liczby zarejestrowanych pojazdów elektrycznych i hybrydowych typu plug-in wynika, że Polska zapewni wymagany poziom mocy wyjściowej infrastruktury ładowania na koniec 2024 r. zgodnie z wymogami AFIR.
Co do obowiązku zapewnienia budowy infrastruktury ładowania przy drogach sieci TEN-T, określono inne wymogi dla dróg w sieci bazowej i kompleksowej TEN-T. Wzdłuż sieci bazowej do 2025 r. mają powstać strefy szybkich stacji ładowania o mocy 400 kW oddalone od siebie o maksymalnie 60 km, z przynajmniej jednym punktem ładowania o mocy 150 kW dla pojazdów lekkich. Do 2027 r. mają powstać stacje ładowania o mocy co najmniej 600 kW, z przynajmniej dwoma punktami ładowania o mocy 150 kW, w każdym kierunku podróży. Przewidywana długość dróg w sieci bazowej TEN-T w 2030 r. będzie wynosić 3694 km. Dla tej długości wyznaczone zostały cele w zakresie zapewnienia wymaganej infrastruktury ładowania. Jako cel wskazane zostało w niej 166 lokalizacji, które zostały wymienione w załączniku do dokumentu. W zakresie wymogów dla infrastruktury dla pojazdów lekkich zlokalizowanej wzdłuż sieci kompleksowej, wymagania są przesunięte w czasie i od 2027 r. 50% długości sieci kompleksowej ma być pokryte strefami ładowania o mocy 300 kW, z przynajmniej jednym punktem ładowania o mocy 150 kW. W 2030 r. wzdłuż 100% sieci kompleksowej mają zostać wybudowane strefy ładowania o mocy 300 kW, co 60 km. W 2035 r. moc stref musi zostać podniesiona do 600kW. Uwzględniając wymogi AFIR, celem na 2027 r. jest budowa 87 lokalizacji stref ładowania. Zgodnie z przyjętymi planami wybudowanych ma być w tym czasie ponad 2700 km sieci drogowej. Zakłada się, że do 2030 r. wybudowanych zostanie ponad 3600 km dróg. W związku z tym planuje się wybudowanie dodatkowo ok. 140 stref ładowania, których lokalizacje zostały wskazane w załączniku do dokumentu.
Zgodnie z prognozami, uwzględniającymi kontynuację obecnie prowadzonych działań w zakresie wsparcia rozwoju rynku pojazdów wodorowych, można założyć wzrost liczby zarejestrowanych pojazdów we wszystkich segmentach rynku. Przewiduje się, że na koniec 2030 r. może być zarejestrowanych ponad 5000 osobowych i dostawczych pojazdów wodorowych oraz ponad 150 pojazdów ciężkich. Dynamiczny wzrost wykorzystania paliw wodorowych w transporcie, w szczególności w transporcie ciężkim, jest przewidywany po 2030 r. Zgodnie z wymogami AFIR państwa członkowskie zapewniają, aby do dnia 31 grudnia 2030 r. rozmieszczone były wzdłuż bazowej sieci, w odległości nie większej niż co 200 km, ogólnodostępne stacje tankowania wodoru zaprojektowane do minimalnej łącznej przepustowości 1 t/dzień, wyposażone co najmniej w dystrybutor pod ciśnieniem 700 bar. Także do tego czasu w każdym węźle miejskim powinna zostać oddano do użytku co najmniej jedna ogólnodostępna stacja tankowania wodoru, ale bez określonych wymogów technicznych. Aby zrealizować ten cel, oszacowano, że należy wybudować stacje tankowania wodoru w 37 lokalizacjach.
W zakresie kolejnych działań legislacyjnych planowana jest aktualizacja przepisów regulujących kwestie bezpieczeństwa pożarowego związanego z ładowaniem i parkowaniem pojazdów elektrycznych w garażach podziemnych. Regulacje te będą miały na celu zwiększenie poziomu bezpieczeństwa przeciwpożarowego w budynkach oraz stworzenie jednoznacznych wytycznych dla zarządców nieruchomości.
Konkluzje dla gazu ziemnego
W przypadku paliw gazowych, AFIR nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewniania minimalnej liczby stacji tankowania skroplonego gazu ziemnego (LNG), która umożliwi swobodne przemieszczania się pojazdów silnikowych po obszarze UE. Z Krajowych ram wynika, że infrastruktura tankowania LNG znajdująca się obecnie w Polsce jest wystarczająca, aby zapewnić możliwość poruszania się na terenie kraju pojazdów ciężkich zasilanych tym paliwem. Z Krajowych ram wynika, że prawie wszystkie polskie stacje LNG są zlokalizowane od siebie w odległości do 400 km. W związku z osiągnieciem celu w zakresie rozwoju infrastruktury tankowania gazu ziemnego, planowane jest utrzymanie dotychczasowej liczby stacji tankowania tego paliwa.
Krajowe ramy polityki potwierdzają, że gaz ziemny traktowany jest jako paliwo przejściowe, które pozwala obniżyć emisyjność pojazdów wyposażonych w konwencjonalne silniki spalinowe zanim zostaną one zastąpione pojazdami elektrycznymi i wodorowymi. W przyszłości gaz ziemny ma być zastępowany odnawialnym, mniej emisyjnym biometanem, co może sprawić, że wszelkie inwestycje w infrastrukturę, jak i pojazdy stosujące to paliwo, będą miały dłuższą perspektywę wykorzystania niż ekonomiczna opłacalność wykorzystania LNG. Oznacza to, że nawet w przypadku wycofywania gazu ziemnego ze względu na potrzebę ograniczenia zużycia paliw kopalnych i zastąpienie go biometanem, możliwe będzie dalsze wykorzystywanie istniejącej infrastruktury i eksploatowanych pojazdów bez potrzeby ich dostosowania. Zamierzenie utrzymania obecnej liczby stacji tankowania gazu ziemnego jest równoznaczne z zaprzestaniem wsparcia w przyszłości rozwoju gazomobilności na rzecz większego wsparcia pojazdów i infrastruktury wykorzystujących energię elektryczną i wodór.
Autorka: Aleksandra Walczak, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.