W dniu 18 kwietnia 2025 r. Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego (UC50). Projekt ten, przygotowany przez Ministerstwo Przemysłu, zakłada kompleksową reformę dotychczasowego modelu tworzenia i utrzymywania zapasów strategicznych gazu ziemnego w Polsce. Celem zmian jest wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw gazu oraz dostosowanie krajowych przepisów do prawa unijnego, w szczególności do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938. Projekt odpowiada również na zarzuty Komisji Europejskiej w ramach postępowania INFR(2017)2155.

Zmiany w Zarządzaniu Zapasami Gazowymi

Nowelizacja przewiduje przekazanie Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych (RARS) odpowiedzialności za tworzenie i utrzymywanie zapasów strategicznych gazu ziemnego. Minister będzie zobowiązany przed wydaniem zgody uzyskać opinię operatora systemu przesyłowego, co ma zagwarantować bezpieczeństwo i faktyczny dostęp do zapasów w sytuacjach kryzysowych.

Zgodnie z projektem, RARS będzie utrzymywać zapasy strategiczne gazu ziemnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, po uzyskaniu zgody ministra na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub EFTA, pod warunkiem że będą one przechowywane w instalacjach magazynowych przyłączonych do systemu gazowego, których parametry techniczne zapewniają możliwość dostarczenia całkowitej ilości tych zapasów do systemu przesyłowego w czasie nie dłuższym niż 50 dni.

Nowy Mechanizm Finansowania Zapasów

Wprowadzono nowy mechanizm finansowania zapasów. Dotychczasowy obowiązek przedsiębiorstw energetycznych, polegający na samodzielnym tworzeniu zapasów obowiązkowych, zostanie zastąpiony comiesięczną opłatą gazową. Środki z tej opłaty zasilać będą Fundusz Zapasów Strategicznych Gazu Ziemnego, z którego RARS będzie finansować zakup, przechowywanie oraz ubezpieczenie zapasów. Dzięki temu rozwiązaniu koszty zostaną rozłożone bardziej równomiernie między uczestników rynku, bez wpływu na ceny gazu dla gospodarstw domowych.

Do ponoszenia opłaty gazowej zobowiązane będą tzw. przedsiębiorstwa zobowiązane, czyli podmioty korzystające z gazu ziemnego wysokometanowego na potrzeby własne, będące operatorami systemów (przesyłowego, skraplania lub magazynowania, z wyłączeniem operatorów wyspowych sieci dystrybucyjnych), a także zleceniodawcy usługi przesyłu gazu, na rzecz których gaz dostarczany jest z systemu przesyłowego do dystrybucji lub bezpośrednio do odbiorców końcowych.

Ilość Zapasu Gazu

Ustawa określa ilość zapasów strategicznych gazu ziemnego na poziomie 12,301 TWh, co zapewnia zgodność ze standardami unijnymi. Utrzymywana ilość gazu ma gwarantować dostawy dla odbiorców chronionych w warunkach nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania. Nowelizacja przewiduje również możliwość wykorzystania do 5% zgromadzonych zapasów przez operatora systemu przesyłowego gazowego w sytuacjach wymagających zachowania integralności systemu. W przypadku ich wykorzystania operator będzie zobowiązany do uzupełnienia zapasów w ciągu 7 dni.

Definicje Odbiorcy Chronionego i Solidarnego Wsparcia

Zgodnie z treścią Projektu, odbiorcą chronionym jest m.in. odbiorca gazu ziemnego w gospodarstwie domowym, przyłączony do sieci dystrybucyjnej gazowej, a także mikro, mały oraz średni przedsiębiorca prowadzący działalność wytwórczą w rolnictwie, świadczący usługi turystyczne, rolnik, będący kołem gospodyń wiejskich, których moc umowna nie przekracza 710 kWh/h. Ochrona dotyczy również podmiotów przyłączonych do sieci dystrybucyjnej gazowej lub sieci przesyłowej gazowej, będących jednostkami użyteczności publicznej oraz organami administracji publicznej, a także odbiorców gazu ziemnego zajmujących się wytwarzaniem ciepła dla powyższych grup w okresie od 1 września do 31 maja.

W ramach solidarnego wsparcia odbiorcy chronionego, jak określono w przepisach, mogą obejmować także instytucje oraz podmioty, które pełnią szczególną rolę społeczną lub publiczną, zapewniając usługi niezbędne dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa.

Rozbudowa Platformy Paliwowej i Nowe Ograniczenia

W projekcie ustawy zwiększono także limit wydatków na rozbudowę funkcjonalności Platformy Paliwowej, która zostanie rozszerzona o elementy służące obsłudze systemu zapasów strategicznych. Dodatkowo, wprowadzono ograniczenia dotyczące odkupu zapasów od podmiotów objętych sankcjami.

Wejście w Życie Nowych Przepisów

Nowe przepisy mają wejść w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem przepisów związanych z rozpoczęciem nowego roku gazowego – te wejdą w życie 1 października 2025 r. Takie rozwiązanie pozwoli na płynne przejście do nowego systemu magazynowania gazu.

Autorzy: Dominika Frydryczak, r. pr. Tomasz Brzeziński