ACER opublikowała opinię ws. wytycznych technicznych związanych z obliczeniem wartości dopuszczalnych wielkości emisji CO2, o których mowa w treści art. 22 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/943 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie rynku wewnętrznego energii elektrycznej („Rozporządzenie”). Zdaniem ACER, wprowadzenie limitów emisji CO2 zgodnie z wytycznymi wskazanymi w treści Rozporządzenia, pozwoli uniknąć sytuacji, w której wsparcie finansowe zdolności jednostek wytwórczych (w tym handlu energią elektryczną na rynkach hurtowych, transakcji, rezerw sieciowych i strategicznych) będzie kierowane względem inwestycji niespełniających unijnych celów środowiskowych, zgodnych z unijnym Pakietem „Czysta Energia dla wszystkich Europejczyków”.

Wstępne konsultacje ws. projektu niniejszej opinii rozpoczęły się w dniu 24 września 2019 r. Udział w nich wzięło 51 respondentów z 12 państw członkowskich, reprezentujących dostawców energii, stowarzyszenia branżowe producentów, operatorów systemów przesyłowych, krajowe organy regulacyjnego oraz środowiska akademickie i naukowe. Opinia ta ma stanowić podstawę zharmonizowanego wprowadzenia limitów emisji CO2 dla zdolności wytwórczych, tak aby umożliwić uczestnictwo poszczególnych jednostek w mechanizmach zdolności wytwórczych, które są niezbędnym narzędziem do ograniczenia emisji CO2.

1. Kluczowe zagadnienia uregulowane w Rozporządzeniu

Rozporządzenie stanowi część ww. unijnego pakietu regulacji i określa szereg zasad funkcjonowania rynków energii elektrycznej, które mają jednocześnie wspomóc państwa członkowskie w radzeniu sobie ze społecznymi i gospodarczymi skutkami przechodzenia na czystą energię, w tym w drodze wspierania krajowych strategii ograniczania wydobycia węgla i innych stałych paliw kopalnych. Rozporządzenie w szczególności określa warunki, na jakich państwa unijne mogą wprowadzać mechanizmy zdolności wytwórczych oraz ustanawia limit 550 g CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej. Zgodnie z zapisami ww. dokumentu, nowe elektrownie, które nie spełniają tej normy i które rozpoczęły produkcję komercyjną po wejściu w życie Rozporządzenia, nie mogą uczestniczyć w mechanizmach zdolności wytwórczych. Podobnie istniejące elektrownie, które emitują ponad 550 g CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej i średnio 350 kg CO2 w skali roku na kW mocy zainstalowanej, nie będą mogły uczestniczyć w mechanizmach zdolności wytwórczych po dniu 1 lipca 2025 r. Zgodnie z założeniami, ww. zasady nie mają zastosowania do umów dotyczących zdolności zawartych przed dniem 31 grudnia 2019 r.

Wprowadzenie limitów emisyjnych w ogólnym udziale mechanizmów zdolności wytwórczych stanowi kluczowy element umożliwiający przejście w kierunku systemu zintegrowanego, opartego na czystej energii. W celu zapewniania uzyskania limitów CO2 zgodnie z wytycznymi wskazanymi w treści art. 22 ust. 4 Rozporządzenia i ich jednorodnego stosowania w państwach członkowskich, Agencja wskazuje, iż konieczne jest utworzenie wspólnej metodologii i zasad obliczeń określonych wartości na poziomie unijnym. Ww. przepis wskazuje, iż limity te są ustalane dla CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej oraz CO2 pochodzącego z paliw kopalnych średnio w skali roku na kWe mocy zainstalowanej.

1. Zakres Opinii ACER

1. ramy prawne Opinii:

Zasadniczo ramy prawne stanowiące podstawę niniejszej Opinii zakreśla treść art. 22 ust. 4 Rozporządzenia. Zgodnie z ww. przepisem, mechanizmy zdolności wytwórczych obejmują następujące wymogi dotyczące limitów emisji CO2:

1. najpóźniej od dnia 4 lipca 2019 r. zdolności wytwórcze, które rozpoczęły produkcję komercyjną w tym dniu lub po tym dniu, emitujące więcej niż 550 g CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej, nie będą posiadały zobowiązań ani nie będą otrzymywać płatności lub zobowiązań dotyczących przyszłych płatności w ramach mechanizmu zdolności wytwórczych;
2. najpóźniej od dnia 1 lipca 2025 r., zdolności wytwórcze, które rozpoczęły produkcję komercyjną przed dniem 4 lipca 2019 r., emitujące więcej niż 550 g CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej oraz ponad 350 kg CO2 pochodzącego z paliw kopalnych średnio w skali roku na kWe mocy zainstalowanej, nie będą posiadały zobowiązań ani nie będą otrzymywać płatności lub zobowiązań dotyczących przyszłych płatności w ramach mechanizmu zdolności wytwórczych.

Limit emisji wynoszący 550 g CO2 pochodzącego z paliw kopalnych na kWh energii elektrycznej oraz limit 350 kg CO2 pochodzącego z paliw kopalnych średnio w skali roku na kWe mocy zainstalowanej, o których mowa w lit. a) i b), oblicza się na podstawie projektowej efektywności jednostki wytwórczej, to znaczy efektywności netto przy mocy znamionowej zgodnej z odpowiednimi normami określonymi przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną ISO.

• zastosowane definicje:

W pierwszej kolejności zespół pracujący nad Opinią sporządził katalog definicji, które w dużej mierze zostały zaczerpnięte z funkcjonujących obecnie w obrocie prawnym definicji zawartych w dyrektywach i rozporządzeniach unijnych. Część z nich została uszczegółowiona, doprecyzowana, a część przyjęto bezpośrednio w brzmieniu nadanym w konkretnym dokumencie (m. in. definicja biomasy, paliw z biomasy, miksu paliwowego).

• wzory służące wyliczeniu wartości, o których mowa w art. 22 ust. 4 akapit pierwszy lit. a) i b) Rozporządzenia:

Limity emisji, o których mowa w omawianym przepisie Rozporządzenia odnoszą się zasadniczo do tzw. mechanizmów zdolności wytwórczych. Zdaniem ACER – powinny być one obliczane na podstawie wzoru wydajności jednostki wytwórczej. Wskazówki techniczne służące wykonaniu prawidłowych obliczeń wymagają jednak w pierwszej kolejności podjęcia szeregu czynności, w szczególności:

– wyjaśnienia specyfikacji pojęcia „mocy wytwórczej”:

zgodnie ze stanowiskiem ACER, pod pojęciem mocy wytwórczej należy rozumieć maksymalną (nominalną) moc wyjściową możliwą do wytworzenia przez generatory prądu nie przekraczając przy tym granic termicznych. Jest to zatem maksymalna moc, jaką można wprowadzić do systemu zgodnie z odpowiednią jednostką produkcyjną;

– doprecyzowania zakresu przedmiotowego emisji, o których mowa w omawianym przepisie Rozporządzenia:

art. 22 Rozporządzenia ma odniesienie do emisji pochodzących z paliw kopalnych, co w konsekwencji oznacza, iż współczynnik emisji biopłynów i / lub biomasy, a także współczynnik emisji frakcji biomasy z odpadów i paliw mieszanych będą równe zeru. Agencja podkreśla, iż również operatorzy jednostek wytwórczych wykorzystujących biopłyny i / lub biomasę powinni wykazywać zgodność z kryteriami zrównoważonego rozwoju i zasad ograniczania emisji gazów cieplarnianych;

– wyjaśnienia, iż limitom emisji, o których mowa w art. 22 ust. 4 Rozporządzenia oraz zaproponowanej w niniejszej Opinii metodologii wyliczeń powinny podlegać również lokalne jednostki tworzenia kopii związane z reakcją na zapotrzebowanie i używane czasowo w celu realizacji wymagań dot. energii elektrycznej zapewniające jednocześnie niższy poziom zapotrzebowania na energię elektryczną w sieci;

– doprecyzowania, iż limity emisji nie powinny mieć zastosowania do energii elektrycznej z jednostek magazynujących energię dostarczaną sieciami.

Agencja podkreśla, iż jedynie w przypadku jednostek magazynowania energii bezpośrednio podłączonych do jednostki wytwórczej, operatorzy powinni przedstawić dowód zgodności tej jednostki z dopuszczalnymi normami wyznaczonymi przez art. 22 Rozporządzenia.

Zastosowanie ww. wytycznych powinno towarzyszyć stosownym obliczeniom wartości dopuszczalnych limitów emisji CO2 wykonanym na podstawie określonych wzorów zaproponowanych przez Agencję.

ACER proponuje posłużenie się metodologią obliczeń opierającą się na określonych wzorach matematycznych. Zgodność emisji należy ocenić na podstawie maksymalnej liczby godzin pełnego możliwego obciążenia jednostki wytwórczej bez przekroczeń rocznego limitu emisji.

Tym samym, stosując się do wytycznych ACER, w pierwszej kolejności należy obliczyć tzw. Specific Emissions of the generation capacity tj. określone emisje mocy wytwórczych, a następnie maksymalną dozwoloną równoważną liczbę godzin pełnego obciążenia emisji, jaką może wytworzyć jednostka wytwórcza działająca w czasie roku kalendarzowego, nie przekraczając wyznaczonego limitu 350 kg CO2/kWe (FLHmax).

Agencja jednocześnie podkreśla, iż wartość dopuszczalnych wielkości emisji CO2 powinna opierać się nie tylko na wynikach wykonanych wyliczeń, ale również powinna uwzględniać następujące zasady:

1. w drodze wyjątku, do 1 lipca 2025 r. operatorzy mocy wytwórczych, którzy nie spełniają wymaganych limitów na etapie wstępnej kwalifikacji, mogą przedłożyć właściwemu krajowemu organowi plan działania na rzecz zgodności zawierający opis środków podjętych w celu zwiększenia zdolności wytwórczych, które w konsekwencji mają doprowadzić do przestrzegania wyznaczonych limitów emisji. Przedłożony plan działania podlega ocenie pod kątem terminowego wdrożenia wskazanych w nim działań oraz ich efektywności,
2. z zastrzeżeniem powyższego wyjątku, operator jednostki wytwórczej może zobowiązać się do zapewnienia zgodności z limitem rocznych emisji dla każdego roku kalendarzowego przypadającego w okresie dostawy mechanizmu zdolności wytwórczych. Właściwy organ krajowy powinien wówczas zapewnić przewidywany czas aktywacji po dokonaniu oceny wystarczalności zasobów.

• dodatkowe kwestie odnoszące się do zaproponowanych wzorów odnoszące się do współczynnika emisji CO2, procedury jego transferowania, udziału paliw, efektywności projektowania, rocznej produkcji energii elektrycznej oraz mocy zainstalowanej

• dokumentacja i walidacja ex post:

ACER wskazuje, że państwa członkowskie powinny zapewnić, aby limity emisji określone w treści art. 22 ust. 4 Rozporządzenia zostały uwzględnione z zastosowaniem zasad rynku energii elektrycznej. Zdaniem Agencji, konieczne jest również dostosowanie istniejących mechanizmów zdolności wytwórczych do wymagań, które wyznacza ww. przepis bez uszczerbku dla zobowiązań i kontraktów zawartych do 31 grudnia 2019 r. W celu pełnego wdrożenia art. 22 ust. 4 Rozporządzenia, właściwe organy na szczeblu krajowym powinny uzyskać dostęp do wszelkich niezbędnych danych oraz powinny otrzymać kompetencje dające możliwość skutecznego monitorowania zgodności faktycznego poziomu emisji z wymaganiami stawianymi przez przepisy unijne.

W ramach procesu wstępnej kwalifikacji mechanizmu zdolności wytwórczych, dostawcy mocy powinni przedkładać właściwym organom krajowym wykonane obliczenia w oparciu o stosowną dokumentację zawierającą określone informacje, w tym m. in.: nazwę przedsiębiorstwa, osobę upoważnioną do kontaktu, typ paliwa, czynnik emisyjny.

Poza ww. zaleceniami i wytycznymi, w celu zapewnienia skuteczności wprowadzania limitów emisji CO2 oraz zapewnienia wiarygodności i aktualności przekazywanych danych, Agencja zaleca właściwym organom krajowym utworzenie swoistej procedury zatwierdzania określonych działań ex post dla poszczególnych kategorii jednostek wytwórczych, których właściwości mogą ulegać okresowym zmianom. Zgodnie z wytycznymi, walidacja ex post powinna być przeprowadzana na koniec każdego roku kalendarzowego po okresie dostawy przy użyciu metod opisanych w niniejszym dokumencie. W przypadku zatwierdzania rocznych wielkości emisji, obliczenia powinny również odnosić się do każdego roku kalendarzowego okresu dostawy. Jednocześnie, podstawą walidacji ex post powinny być sprawozdanie poświadczone przez osobę trzecią – akredytowanego weryfikatora oraz przekazane przez dostawcę właściwemu krajowemu organowi informacje dot. zdolności wytwórczych jednostki.

Agencja podkreśla, że skuteczność walidacji ex post jest możliwa przez wprowadzenie na gruncie krajowym stosownych sankcji wobec jednostek wytwórczych, które nie wykażą zgodności z limitami emisji wyznaczonymi przez przepisy unijne w wyniku przeprowadzonej oceny.

***

https://www.acer.europa.eu/Media/News/Pages/Capacity-mechanisms-ACER-publishes-technical-guidance-for-CO2-emission-limits.aspx

autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.