Rada Ministrów w marcu br. powołała Rządowy Zespół ds. Deregulacji. Zespół swoje zadania skupiał na rekomendacji zmian legislacyjnych w kierunku uproszczenia regulacji i lepszego ich dostosowania do potrzeb obywateli oraz przedsiębiorców.
Jednym z sektorów, w którym zauważono potrzebę zmian jest energetyka. W związku ze zgłoszonymi potrzebami opracowano projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki (UDER29, Projekt).
Projekt został opublikowany w wykazie prac Rządowego Centrum Legislacji 9 maja br. i został skierowany do konsultacji publicznych, opiniowania i uzgodnień. Poniżej przedstawiamy założenia oraz zmiany jakie wprowadzić ma tenże Projekt.
Koncesje OZE
Projekt ustawy przewiduje wyłączenie obowiązku uzyskania koncesji dla wyłączania energii elektrycznej w instalacjach odnawialnych źródeł energii (OZE) o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1MW i nie większej niż 5 MW.
W tym celu zmienione zostanie brzmienie art. 32 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (PE). Przepis ten dotąd wskazywał, że uzyskania koncesji nie wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji lub w małej instalacji.
Analogiczne zmiany wprowadzone zostaną w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (ustawa OZE).
Należy przy tym zaznaczyć, iż działalność ta zgodnie z nowym brzmieniem art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE, uznana zostanie za rejestrowaną działalność gospodarczą. Oznacza to, iż uznać ją należy za działalność regulowaną w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, wymagającą wpisu do rejestru wytwórców wykonujących rejestrowaną działalność gospodarczą w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii.
Warto dodać iż na wytwórcy energii w instalacji odnawialnego źródła energii spoczywać będą obowiązki wskazane w art. 9 ustawy OZE jak na wytwórcach energii z małych instalacji.
Projekt w przepisach przejściowych wskazuje, że wytwórcy energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW i nie większej niż 5 MW, którzy w dniu wejścia w życie Projektu posiadają ważne koncesje na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wpisano zostaną z urzędu do rejestru wytwórców energii w instalacji odnawialnego źródła energii, zgodnie z zakresem koncesji, w terminie nie dłuższym niż 90 dni od dnia wejścia w życie (art. 10 ust. 1 Projektu).
Warto także wspomnieć, iż w art. 11 Projektu wskazano, że postępowania o udzielenie, zmianę lub cofnięcie zarówno promesy koncesji jak i koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW i nie większej niż 5 MW, które zostały wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie Projektu zostaną umorzone.
Budowa instalacji fotowoltaicznych
Projekt wprowadza również zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2025 r. poz. 418, u.p.b.). W art. 29 ust. 3 pkt 3 u.p.b. dodana ma zostać lit. g wskazująca, iż nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu na budynkach albo wolno stojącej instalacji odnawialnego źródła energii tj. instalacji fotowoltaicznej o mocy zainstalowanej nie większej niż 500 kW.
Warunkiem skorzystania z tego zwolnienia ma być wykorzystywanie instalacji wyłącznie do potrzeb własnych, przy czym nie może ona być zlokalizowana na terenie obszarowych form ochrony przyrody jak parki narodowe, rezerwaty przyrody czy parki krajobrazowe.
Ponadto dokonując zgłoszenia tychże robót inwestor powinien dołączyć do zgłoszenia oświadczenie wskazujące, iż planowana instalacja jest prowadzona w celu nieprzyłączania do sieci elektroenergetycznej albo przyłączania do sieci elektroenergetycznej w sposób uniemożliwiający wprowadzanie energii elektrycznej wytworzonej w tej instalacji do tej sieci.
Podobne oświadczenie ma być także częścią wniosku o określenie warunków przyłączenia w przypadku instalacji fotowoltaicznej OZE o mocy nie większej niż 500 kW.
Dodatkowo art. 5 Projektu przewiduje, iż do postępowań w sprawie wydania pozwolenia na budowę dla instalacji, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Projektu, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Forma korespondencji
Kolejną z propozycji zmian w PE jest modyfikacja sposobu prowadzenia korespondencji między przedsiębiorstwami energetycznymi, odbiorcami, organami administracji publicznej oraz innymi podmiotami.
Obecnie art. 3a ust. 1 PE wskazuje, że korespondencja wymieniana jest w postaci papierowej, dokumentowej, elektronicznej lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Po zmianie głównym rodzajem korespondencji ma być komunikacja elektroniczna w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub w dedykowanym do obsługi odbiorców portalu internetowym.
Odbiorcy nadal przysługiwać będzie możliwość żądania prowadzenia korespondencji w postaci papierowej, o czym przedsiębiorstwo energetyczne będzie miało obowiązek poinformować przy zawieraniu umowy.
Co więcej zgodnie z art. 7 ust. 1 Projektu korespondencja z odbiorcą, który ma zawartą umowę z przedsiębiorstwem energetycznym i która prowadzona była z tym odbiorcą w postaci papierowej, odbywa się na dotychczasowych zasadach. Przedsiębiorstwo energetyczne wraz z pierwszą korespondencją kierowaną do tego odbiorcy po dniu wejścia w życie Projektu będzie musiało pouczyć o możliwości zmiany na prowadzenie korespondencji za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
Rachunki za energię elektryczną
Wśród zmian znalazła się także nowelizacja art. 5 PE, który ma zostać rozszerzony o ust. 6i. Przepis ten ma wskazywać nowy obowiązek dla sprzedawcy energii elektrycznej związany z wystawianiem rachunków dla odbiorcy. Warto przy tym zaznaczyć iż obecnie nie ma przepisów regulujących wygląd rachunków otrzymywanych przez odbiorców w gospodarstwach domowych.
Zgodnie z projektowaną zmianą sprzedawca wystawiając fakturę dla odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym zobowiązany zostanie do dołączenia do tej faktury czytelnego podsumowania rachunku. Podsumowanie zawierać ma najważniejsze informacje, a te mają obejmować łączną kwotę do zapłaty, kwotę do zapłaty za obrót energią elektryczną oraz kwotę do zapłaty za dystrybucję energii.
Pierwsze podsumowanie informacji dołącza się do pierwszej faktury wystawionej po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.
Proces przyłączeniowy
Ostatnią z zaproponowanych w Projekcie zmian jest optymalizacja wykorzystania istniejącej infrastruktury sieciowej i zwiększenia liczby obiektów możliwych do przyłączenia poprzez rozszerzenie koncepcji i formuły cable pooling poprzez umożliwienie realizacji instalacji odnawialnych źródeł energii lub magazynów energii w formule współdzielenia przyłącza.
Warto przy tym wskazać iż cable pooling polega na połączeniu różnych źródeł wytwórczych OZE oraz jak zaproponowano w Projekcie magazynów energii do tej samej sieci elektroenergetycznej. Oznacza to więc iż z jednego przyłącza mogą korzystać dwie lub więcej instalacji, a ponadto, które mogą należeć do jednego lub kilku wytwórców.
Formuła cable poolingu jest możliwa w Polsce od 1 października 2023 r. Przepisy wprowadzające taką możliwość wynikają z ustawy z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1762).
Zaproponowane zmiany mają zoptymalizować w ten sposób możliwości wytwórcze przy ograniczonych możliwościach technicznych sieci.
Zgodnie z założeniami Projekt po publikacji ma wejść w życie po upływie 14 dni, z wyjątkiem przepisów o koncesjonowaniu OZE tj. art. 2 pkt 4, art. 3-4 i art. 9-17 Projektu, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.
Autorzy: Aleksandra Walczak, r. pr. Kamil Iwicki, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.