Polski plan na transformację energetyczną stał się faktem. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” – pierwszego od 12 lat dokumentu strategicznego odnoszącego się do sektora energetycznego. Jest to 1 z 9 strategii zintegrowanych przewidzianych w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”.
Dokument zawiera opis stanu i uwarunkowań sektora energetycznego. Następnie wskazano 3 filary PEP2040, na których oparto 8 celów szczegółowych wraz z działaniami niezbędnymi do ich realizacji oraz projekty strategiczne. Zaprezentowano ujęcie terytorialne i wskazano źródła finansowania zamierzeń określonych w dokumencie.
Pierwszym z filarów jest sprawiedliwa transformacja. PEP2040 zakłada udzielenie wsparcia społecznościom najbardziej dotkniętym przemianami w sektorze energetycznym. Chodzi głównie o ludność zamieszkującą rejony węglowe. Niezbędne jest takie przeprowadzenie przekształceń, aby osoby dotychczas pracujące np. w sektorze górnictwa mogły znaleźć zatrudnienie w nowopowstających gałęziach przemysłu tj. odnawialnych źródłach energii lub energetyce jądrowej. Jednocześnie formułowany jest postulat walki z ubóstwem energetycznym.
Drugi filar to stworzenie zeroemisyjnego systemu energetycznego. Jest to kierunek długoterminowy, który ma realizować unijną dyspozycję osiągnięcia neutralności klimatycznej. Twórcy dokumentu zakładają, że wdrażanie tej wytycznej nastąpi poprzez rozwój wspomnianych energetyki jądrowej oraz odnawialnych źródeł energii. Istotna jest także intensyfikacja energetyki rozproszonej i obywatelskiej.
Ostatni, trzeci filar dotyczy dobrej jakości powietrza. Celem procesu przekształcenia sektora energetycznego jest walka z obecnością pyłów zawieszonych. Oprócz wskazanych wcześniej działań, realizacji tego zadania sprzyjać mają m. in. elektryfikacja transportu oraz promowanie domów pasywnych i zeroemisyjnych.
Ogólne postulaty zawarte w ramach 3 filarów są konkretyzowane w drodze wspomnianych celów szczegółowych oraz projektów strategicznych. Niektóre spośród ich założeń zasługują na szczególną uwagę.
Ambitnym celem jest wdrożenie założeń programu polskiej energetyki jądrowej. W 2033 r. ma zostać uruchomiony pierwszy blok elektrowni jądrowej o mocy ok. 1-1,6 GW, z kolei kolejne mają powstawać co 2-3 lata. Program zakłada budowę łącznie 6 bloków jądrowych. Planowany jest także rozwój odnawialnych źródeł energii. Cel ten wiązany jest przede wszystkim z rozbudową morskich farm wiatrowych, których moc zainstalowana ma osiągnąć ok. 5,9 GW w 2030 r. i 11 GW w 2040 r. Ponadto nastąpi istotny wzrost mocy zainstalowanych w fotowoltaice do ok. 5-7 GW w 2030 r. i ok. 10-16 GW w 2040 r.
Jednocześnie w PEP2040 podkreślona została rola gazu ziemnego jako paliwa „pomostowego” w transformacji energetycznej. Z tego względu strategia zakłada rozbudowę dedykowanej mu infrastruktury oraz dywersyfikację dostaw. Dodatkowo dokument wskazuje konkretny cel jakim jest osiągnięcie zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów zdekarbonizowanych do 2030 r.
Można wskazać także inne, równie interesujące założenia. Twórcy dokumentu planują do 2030 r. zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 23% w stosunku do prognoz zaprezentowanych w PRIMES2007. Cel ten ma zrealizować powszechna termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz zapewnienie efektywnego i ekologicznego dostępu do ciepła. Działania te mają mieć także wpływ na redukcję problemu ubóstwa energetycznego o 30% tj. do poziomu maksymalnie 6% gospodarstw domowych w 2030 r. Z kolei do 2040 r. bieżące potrzeby cieplne wszystkich gospodarstw domowych mają być pokrywane przez ciepło systemowe oraz zero- lub niskoemisyjne źródła indywidualne.
Zmiany mają być widoczne nie tylko w domach, ale także na ulicach. Do 2030 r. w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców ma funkcjonować zeroemisyjna komunikacja publiczna. Planowany jest dalszy rozwój elektromobilności oraz wykorzystywania paliw alternatywnych. Tu szczególną rolę może odegrać zwłaszcza wodór.
PEP2040 stanowi polski wkład w realizację postanowień „Porozumienia paryskiego”, „Ramowej konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu” (COP21) oraz ogólnej polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej. Jak wskazano w streszczeniu dokumentu, strategia przeprowadzenia transformacji energetycznej ma zainicjować zmiany w całej gospodarce, jednak przy uwzględnieniu obecnych uwarunkowań, a co za tym idzie dokonywaniu zmian w sposób sprawiedliwy i solidarny.
Obecnie dostępne jest jedynie streszczenie PEP2040. Jego pełna treść zostanie opublikowana wraz z uchwałą Rady Ministrów w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
Autorzy: Marcel Krzanowski, r.pr. Adam Wawrzynowicz