energia

Projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r.

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , , , , , Możliwość komentowania Projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. została wyłączona

16 września 2024 r. w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano zapowiedź prac nad projektem Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu do 2030 r. (numer w wykazie: IC8, aKPEiK, Krajowy Plan). Do 15 listopada 2024 r. przy użyciu udostępnionego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska formularza można było zgłosić swoje uwagi i komentarze w związku z  przeprowadzonymi konsultacjami publicznymi.

Opracowanie ww. projektu wynika z art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie zarządzania unią energetyczną i działaniami w dziedzinie klimatu, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 663/2009 i (WE) nr 715/2009, dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 94/22/WE, 98/70/WE, 2009/31/WE, 2009/73/WE, 2010/31/UE, 2012/27/UE i 2013/30/UE, dyrektyw Rady 2009/119/WE i (EU) 2015/652 oraz uchylenia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 525/2013 (Dz. U. UE. L. z 2018 r. Nr 328, str. 1 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem państwa członkowskie Unii Europejskiej są zobowiązane do aktualizacji KPEiK co 5 lat oraz opracowania nowego KPEiK co 10 lat. Upoważnienie krajowe jest ponadto zawarte w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 266 z późn. zm.) w art. 15ab, zgodnie z którym minister właściwy do spraw energii, we współpracy z ministrem właściwym do spraw klimatu, opracowuje zintegrowany krajowy plan w dziedzinie energii i klimatu. Na temat obecnie obowiązującego Krajowego Planu pisaliśmy szerzej w jednym z naszych artykułów („Krajowy Plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030”).

Aktualizacja KPEiK stała się konieczna ze względu na przyjęcie na poziomie unijnym nowych celów i regulacji wchodzących w skład tzw. pakietu Fit for 55. Tak więc aKPEiK ma na celu wyznaczenie nowych celów klimatyczno-energetycznych Polski na 2030 r., wskazanie kierunków rozwoju sektorów paliwowo-energetycznych prowadzących m.in. do wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego czy też efektywnego wykorzystania krajowych surowców energetycznych.

Projekt aKPEiK składa się z części strategicznej zawierającej opis sektorów, zobowiązań i polityk oraz wyznaczającej cele na 2030 r. poprzez wskazanie 149 działań ułożonych według 5 wymiarów unii energetycznej tj.: bezpieczeństwa energetycznego, wewnętrznego rynku energii, efektywności energetycznej, obniżenia emisyjności oraz badań naukowych, innowacji i konkurencyjności. Krajowy Plan ma 6 załączników w tym 2 scenariusze prognoz klimatyczno-energetycznych, dlatego też cele będą mieć perspektywę na 2030 r., a prognozy sięgną 2040 r.

Załącznik 1 zawiera scenariusz WAM (ang. with additional measures), czyli scenariusz ambitnej transformacji, który zakłada wyjście z działaniami poza wyznaczone cele redukcyjne, a więc przyśpieszenie dekarbonizacji. Załącznik 2 czyli scenariusz WEM (ang. with existing measures) to scenariusz rynkowo-techniczny, tzw. scenariusz bazowy, odnoszący się do aktualnych działań i tempa zmian. Załącznik 1 jest nowością gdyż poprzednia wersja tj. aktualnie obowiązujący KPEiK posiadał wyłącznie scenariusz bazowy. Scenariusz bazowy do aKPEiK został opublikowany już jakiś czas temu.

Warto wspomnieć także, iż wśród załączników do aKPEiK znaleźć można odniesienie do zaleceń Komisji Europejskiej (KE, Komisja) do przedłożonego w lutym 2024 r. wstępnego, częściowego projektu (Załącznik 6). Podstawą wydania przez KE tychże zaleceń jest art. 9 rozporządzenia UE 2018/1999 o zarządzaniu unią energetyczną. Po przekazaniu projektów przez państwa członkowskie KE ocenia projekty i w ciągu 6 miesięcy może wydać zalecenia dla poszczególnych państw członkowskich, które nie są wiążące. Co więcej jeżeli nie bierze się pod uwagę zaleceń w całości lub w znacznej mierze, należy przedstawić uzasadnienie. Komisja wydała zalecenia do wstępnego projektu polskiego aKPEiK w dniu 24 kwietnia 2024 r. Łącznie sformułowano 23 zalecenia, a wśród nich znaleźć można m.in. zalecenie aby wskazać w jaki sposób polityki i środki zawarte w aKPEiK są zgodne z Krajowym planem odbudowy i zwiększania odporności (KPO), w tym rozdziałem REPowerEU.

Gaz ziemny

Gaz ziemny odpowiada za istotną część pokrycia zapotrzebowania na energię pierwotną w kraju, a zgodnie z założeniami aKPEiK popyt na ten surowiec nie ulegnie spadkowi wcześniej niż w 2030 r. W Krajowym Planie przewiduje się, że szczyt krajowego zapotrzebowania na gaz ziemny nastąpi w okresie 2025–2030 i będzie wynosić ok. 23 mld m3, natomiast w perspektywie 2040 r. zapotrzebowanie może wynieść ok. 13 mld m3.

Wśród wymienionych działań znalazło się więc zapewnienie odpowiedniego stanu i rozwoju infrastruktury gazu ziemnego. Tak jak dotychczas operator systemu przesyłowego będzie realizować zadania określane w planach rozwoju w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe na okres 10 lat, natomiast operatorzy systemów dystrybucyjnych na okres 5 lat. Nie pominięto także operatora systemu magazynowania, który będzie realizował zadania związane z pojemnością instalacji magazynowych w okresie 10 lat.

Celem w obszarze dywersyfikacji dostaw gazu ziemnego będzie utrzymanie osiągniętego uniezależnienia od dostaw z jednego źródła w okresie transformacji oraz możliwości eksportowych do państw zainteresowanych wykorzystywaniem infrastruktury transgranicznej. Krajowy Plan wskazuje, że cel ten może ulec zmianie w długiej perspektywie z uwagi na spadek zapotrzebowania, przez co ryzyko przerw w dostawach gazu ziemnego zostanie wyeliminowane dzięki wydobyciu własnemu w kraju i za granicą. Kolejnym celem do 2030 r. związanym z gazem ziemnym jest utrzymanie poziomu krajowego wydobycia na możliwie stałym poziomie przy jednoczesnym rozwijaniu wykorzystania gazów zdekarbonizowanych stanowiących alternatywę dla gazu ziemnego.

Alternatywą przewidzianą w aKPEiK wpływającą na zmniejszenie importu gazu ziemnego do kraju oraz pozwalającą na zwiększenie wykorzystania krajowych źródeł energii może być jak wskazano powyżej popularyzacja produkcji gazów zdekarbonizowanych. Szczególną uwagę poświęcono więc rozpoczęciu wytwarzania biometanu, ale także produkcja wodoru.

Wodór

Wodór to gaz, który jak wskazano w aKPEiK może zapewnić istotny wkład w niskoemisyjną transformację energetyczną. Rozwój gospodarki wodorowej to nowy trend globalny, co więcej również unijna polityka klimatyczna silnie stawia na wzrost wykorzystania wodoru jako alternatywy dla paliw kopalnych. Jednym z głównych obszarów rozwoju rynku tego surowca jest wykorzystanie „zielonego” wodoru w przemyśle.

Warto dodać iż to dyrektywa RED III (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2413 z dnia 18 października 2023 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2018/2001, rozporządzenie (UE) 2018/1999 i dyrektywę 98/70/WE w odniesieniu do promowania energii ze źródeł odnawialnych oraz uchylająca dyrektywę Rady (UE) 2015/652 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. poz. 2413 z późn. zm.)) obliguje państwa członkowskie, aby wśród paliw odnawialnych stosowanych do celów związanych z energią końcową i celów innych niż energetyczne w przemyśle wodór RFNBO (ang. renewable fuels of non-biological origin)  stanowił 42% do 2030 r. i 60% do 2035 r. Według wyliczeń Ministerstwa Klimatu i Środowiska, przedstawionych w aKPEiK, Polska będzie potrzebować w 2030 r. ok. 315 tys. t wodoru RFNBO, do celów przemysłowych i transportowych. Według podanych szacunków możliwości produkcji w 2030 r. zgodnie z Polską Strategią Wodorową do roku 2030 z perspektywą do roku 2040, wyniosą ok. 193,5 tys. ton wodoru odnawialnego rocznie. Oznacza to więc iż nie będzie on pokrywał całości zapotrzebowania, a pokrycie brakujących części będzie wymagać importu. Jak wskazuje aKPEiK  aby zapewnić dostęp do wodoru odnawialnego planowana jest aktualizacja Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040. Co więcej nadal rozwijane będą inicjatywy wynikające z zawartego w 2021 r. Porozumienia na rzecz budowy gospodarki wodorowej, jak również w ramach tzw. dolin wodorowych. Co więcej dyrektywa RED III wskazuje, że łączny udział wodoru RFNBO w energii dostarczonej do sektora transportu powinien wynieść co najmniej 1 pkt proc. w 2030 r. Ponownie opierając na przedstawionych szacunkach Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz prognozach, Polska ocenia takie osiągnięcie jako bardzo trudny do realizacji cel ze względu na występujący stopniowy rozwój gospodarki wodorowej. Duże znaczenie mają także bardzo restrykcyjne regulacje określające możliwość zaliczenia danej produkcji wodoru do RFBNO.

Jeśli chodzi natomiast o rozwój infrastruktury do transportu wodoru, to zgodnie z działaniami z aKPEiK zostaną opracowane przepisy określające zasady funkcjonowania rynku wodoru, sieci wodorowych oraz przesyłu i dystrybucji. W szczególności podkreślono, że określone zostanie rozporządzenie w sprawie warunków technicznych i usytuowania stacji tankowania wodoru oraz rozporządzenie w sprawie warunków technicznych i usytuowania dla sieci wodorowych, instalacji magazynowania wodoru i dla instalacji towarzyszących.

Istotnym jest iż w scenariuszu WAM przewiduje się zastosowanie „zielonego wodoru” jak brakującego ogniwa w transformacji energetycznej kraju. Zgodnie z przewidywaniami, produkcja „zielonego wodoru” stanie się znacząca po 2035 r. niemniej jednak nie wyklucza się iż wcześniejszej komercjalizacji z uwagi na dotacje tych technologii. Udział wodoru w całkowitej produkcji energii elektrycznej stopniowo ma wzrastać i osiągnąć w 2040 r. udział na poziomie ok. 6%.

Biomasa i biometan

Biometan jak wskazano w aKPEiK to oczyszczony biogaz, który jest uzdatniony do jakości gazu ziemnego i może zostać zatłoczony do sieci gazowej. Szacowany całkowity potencjał produkcji biometanu w Polsce to ok. 8 mld m3/rok. Biometan jest paliwem, który odgrywa istotną rolę w scenariuszu WAM. Analiza przeprowadzona w ramach aktualizacji Krajowego Planu zakłada uruchomienie produkcji krajowej już od 2025 r. i zastosowanie tego paliwa w różnych gałęziach gospodarki, przy czym w pierwszej kolejności jako substytut gazu ziemnego. Zużycie biometanu w 2030 r. szacuje się na poziomie 1,4 Mtoe, a następnie jego stopniowy wzrost do 3,5 Mtoe w perspektywie 2040 r.

Zgodnie z Krajowym Planem od połowy 2025 r. planuje się również uruchomienie dodatkowego wsparcia operacyjnego dla istniejących elektrowni wodnych, biomasowych i wykorzystujących odpady, dla których dotychczasowe wsparcie zostało zakończone. Ponadto wdrożony zostanie pakiet rozwiązań wspierających rozwój wykorzystania biometanu m.in. dodatkowy system wsparcia finansowego dla instalacji powyżej 1 MW przewidziany w opublikowanym projekcie ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie Rządowego Centrum Legislacji: UD89).

Szczególne znaczenie nadaje się także biogazownią na obszarach wiejskich, gdyż pozwalają na wykorzystanie odpadów rolniczych na cele energetyczne. Ze względu na ich zalety przewidziano iż nadal wspierane będą działania związane z budową tego typu instalacji.

Wśród innych kluczowych działań  przedstawionych w Krajowym Planie znaleźć można poprawę efektywności energetycznej m.in. poprzez białe certyfikaty, ulgę termomodernizacyjną, niskoemisyjne nowe budownictwo czy też wiodącą rolę administracji publicznej w oszczędności energii. Ponadto istotnymi działaniami będzie rozwój B+R poprzez zwiększenie PKB na działalność badawczą do 2,5 % w 2030 r. Jeśli chodzi o poprawę jakości powietrza przewiduje się wycofanie węgla z gospodarstw domowych do 2040 r. oraz rozwój transportu niskoemisyjnego i publicznego.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska przeprowadziło prekonsultacje projektu, jednakże jak wspomniano na początku nadal trwają dalsze prace nad aKPEiK, a planowane przyjęcie nastąpić ma na koniec 2024 r. oraz początek 2025 r. W związku z brakiem terminowego przyjęcia aKPEiK przez Polskę, Komisja podjęła decyzję o wszczęciu postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom w postaci przedłożenia ostatecznych zaktualizowanych KPEiK. W przypadku braku odpowiedzi w ciągu dwóch miesięcy KE będzie mogło wystosować uzasadnioną opinię.

Autorzy: Aleksandra Walczak, r. pr. Kamil Iwicki, r. pr. Adam Wawrzynowicz, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa energetycznego: współpraca w obliczu rosnących zagrożeń cybernetycznych

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, OZE, Samorządy, , , Możliwość komentowania Partnerstwo na rzecz bezpieczeństwa energetycznego: współpraca w obliczu rosnących zagrożeń cybernetycznych została wyłączona

Infrastruktura energetyczna, będąca kluczowym elementem funkcjonowania państw, staje się coraz bardziej narażona na cyberataki, co może prowadzić do poważnych zakłóceń w dostawach energii i destabilizacji gospodarki. O kluczowych kwestiach dotyczących bezpieczeństwa energetycznego będzie mowa podczas 40. edycji EuroPOWER & OZE POWER

Wydarzenie, które odbędzie się już 7-8 listopada w Warszawie, stanowi najważniejszą platformę dialogu dla liderów branży energetycznej, ekspertów od OZE, firm IT oraz przedstawicieli administracji publicznej. Więcej informacji na temat konferencji znajdziesz na stronie wydarzenia: https://konferencjaeuropower.pl/.

Nowe regulacje dla cyberbezpieczeństwa energetyki: dyrektywa NIS2

Rosnące zagrożenie cyberatakami oraz rosnąca cyfryzacja infrastruktury krytycznej, w tym sektora energetycznego, zmuszają organy regulacyjne do aktualizacji przepisów dotyczących cyberbezpieczeństwa. Jednym z kluczowych aktów prawnych, które wprowadza nowe zasady w tym obszarze, jest dyrektywa NIS2 (Network and Information Systems Directive 2). Jej celem jest wzmocnienie bezpieczeństwa sieci i systemów informatycznych w Unii Europejskiej, z naciskiem na infrastrukturę krytyczną, w tym energetykę. 

NIS2 zastąpi poprzednią dyrektywę NIS, która funkcjonowała od 2016 roku. Nowe przepisy obejmują rozszerzenie katalogu podmiotów objętych regulacjami, a także zaostrzenie wymagań dotyczących zarządzania ryzykiem i reagowania na incydenty cyberbezpieczeństwa. Kluczowe sektory, takie jak energetyka, muszą wdrożyć dedykowane strategie ochrony infrastruktury przed cyberzagrożeniami. Organizacje, które zostaną uznane za „podmioty kluczowe”, będą musiały spełniać szczegółowe wymagania w zakresie zarządzania ryzykiem i reagowania na incydenty, w tym obowiązek zgłaszania incydentów do odpowiednich organów w ciągu 24 godzin. 

Jednym z istotnych obszarów regulacji jest zapewnienie bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej, w tym systemów zarządzania energią. Dotyczy to zarówno wewnętrznych systemów IT, jak i zewnętrznych dostawców usług. Firmy energetyczne będą zobowiązane do opracowania strategii zarządzania ryzykiem, posiadania systemu ciągłości działania oraz zapewnienia bezpieczeństwa łańcucha dostaw. Co ważne, nowe przepisy obejmą także mniejsze firmy, jeśli ich działalność jest uznawana za kluczową dla funkcjonowania gospodarki. 

Najważniejszym mechanizmem egzekwowania przepisów NIS2 są surowe kary finansowe. W przypadku firm energetycznych kary te mogą sięgać nawet 2% rocznego obrotu lub 10 mln euro, w zależności od tego, która kwota jest wyższa. Oznacza to, że podmioty kluczowe będą poddawane regularnym audytom i kontrolom, a niezgodność z przepisami może prowadzić do poważnych konsekwencji finansowych.

Rola sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego w wykrywaniu zagrożeń

Sztuczna inteligencja (AI) i uczenie maszynowe (ML) odgrywają coraz większą rolę w wykrywaniu zagrożeń cybernetycznych, szczególnie w sektorze energetycznym, gdzie tradycyjne metody monitorowania mogą nie być wystarczające w obliczu zaawansowanych ataków. AI i ML umożliwiają analizowanie ogromnych ilości danych w czasie rzeczywistym, co pozwala na szybkie wykrywanie wzorców i anomalii wskazujących na potencjalne zagrożenia. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych algorytmów, systemy te są w stanie identyfikować nawet najmniejsze, nienaturalne zachowania w sieciach, które mogłyby zostać przeoczone przez tradycyjne systemy.

Jedną z kluczowych zalet AI jest jej zdolność do monitorowania sieci energetycznych 24/7. Automatycznie analizuje ruch i wykrywa podejrzane działania, takie jak próby nieautoryzowanego dostępu czy anomalie w funkcjonowaniu urządzeń IoT. To umożliwia szybką reakcję na zagrożenia, minimalizując ryzyko poważnych zakłóceń w dostawach energii. Co więcej, uczenie maszynowe pozwala systemom na adaptację do nowych zagrożeń, dzięki ciągłemu zbieraniu danych i dostosowywaniu mechanizmów obronnych do zmieniających się warunków.

Dzięki automatyzacji procesów ochrony, systemy AI mogą natychmiast reagować na cyberataki, np. izolując zagrożone systemy, blokując nieautoryzowane próby dostępu lub uruchamiając plany awaryjne. To pozwala na znaczne zwiększenie efektywności i szybkości reakcji na zagrożenia, co jest kluczowe dla ochrony infrastruktury energetycznej przed zakłóceniami.

Współpraca i wymiana informacji między energetyką, IT i rządem

Współczesne zagrożenia cybernetyczne, zwłaszcza te skierowane przeciwko infrastrukturze krytycznej, wymagają skoordynowanych działań różnych sektorów. 

Jednym z najważniejszych elementów współpracy międzysektorowej jest szybka i efektywna wymiana informacji o zagrożeniach, atakach oraz incydentach. Operatorzy energetyczni, firmy IT oraz agencje rządowe mogą znacznie szybciej reagować na nowe zagrożenia. Tego typu koordynacja pozwala na wykrywanie wzorców ataków, które mogą dotknąć innych uczestników rynku oraz opracowywanie skutecznych rozwiązań zapobiegających dalszemu rozprzestrzenianiu się cyberzagrożeń. Ważnym narzędziem w tym procesie są centra reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego (CSIRT), które działają na poziomie krajowym i sektorowym. Zbierają one informacje o zagrożeniach, analizują je, a następnie przekazują operatorom i instytucjom publicznym zalecenia dotyczące przeciwdziałania cyberatakom.

Branża energetyczna charakteryzuje się złożoną infrastrukturą, w której każdy element, od sieci przesyłowych po zaawansowane systemy sterowania, może być potencjalnym celem ataku. Współpraca między operatorami sieci energetycznych a firmami IT umożliwia lepsze zabezpieczenie tych kluczowych elementów. Firmy technologiczne dostarczają operatorom rozwiązania z zakresu cyberbezpieczeństwa, takie jak systemy monitorowania i detekcji zagrożeń, podczas gdy operatorzy dzielą się swoją wiedzą na temat specyfiki funkcjonowania sieci energetycznych i potencjalnych słabych punktów. Dzięki tej synergii można skuteczniej projektować systemy zabezpieczeń, które są w stanie odpowiednio reagować na różne rodzaje ataków, od phishingu po zaawansowane działania hakerskie skierowane na systemy zarządzania energią. 

Nie mniej istotną rolę odgrywają instytucje rządowe. Tworzą one przepisy i standardy bezpieczeństwa, które muszą być przestrzegane przez operatorów energetycznych oraz dostawców technologii. Dodatkowo, organy rządowe pełnią funkcję koordynacyjną w sytuacjach kryzysowych, zapewniając, że wszyscy interesariusze – od operatorów, przez dostawców IT, po służby bezpieczeństwa – działają zgodnie z jednolitą strategią obrony przed zagrożeniami. 

Współpraca międzysektorowa na poziomie międzynarodowym jest także nieoceniona. Wymiana doświadczeń między operatorami energetycznymi z różnych krajów, a także współpraca z międzynarodowymi firmami technologicznymi i organizacjami rządowymi, umożliwia lepsze przygotowanie na globalne zagrożenia cybernetyczne. Inicjatywy takie jak chociażby ENISA (Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa Sieci i Informacji) promują współpracę i wymianę najlepszych praktyk na poziomie Unii Europejskiej, co przyczynia się do zwiększenia ogólnego poziomu bezpieczeństwa cybernetycznego w sektorze energetycznym.

Zagrożenia związane z cyberatakami i ich wpływ na bezpieczeństwo danych energetycznych

Cyberataki stanowią poważne zagrożenie dla sektora energetycznego, który jest kluczowy dla funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Infrastruktura energetyczna, w tym systemy przesyłu i zarządzania energią, jest coraz bardziej zależna od nowoczesnych technologii, co czyni ją atrakcyjnym celem dla cyberprzestępców. Cyberataki mogą prowadzić do zakłóceń w dostawach energii, wywoływać przerwy w funkcjonowaniu sieci, a nawet powodować długoterminowe awarie.

Największym zagrożeniem jest utrata lub kradzież danych energetycznych, które są niezbędne do zarządzania systemami energetycznymi. Ataki takie mogą prowadzić do manipulacji danymi, co zakłóca operacje i utrudnia podejmowanie decyzji w krytycznych momentach. Ponadto, wyciek danych może umożliwić atakującym dostęp do poufnych informacji, co zwiększa ryzyko dalszych cyberataków.

Cyberataki mogą również obejmować działania sabotażowe, mające na celu wyłączenie systemów energetycznych lub uszkodzenie infrastruktury. Dlatego kluczowe znaczenie ma stosowanie zaawansowanych środków cyberbezpieczeństwa, monitorowanie systemów w czasie rzeczywistym i ścisła współpraca między operatorami energetycznymi, firmami IT oraz instytucjami rządowymi.

Tekst i grafika udostępnione przez EuroPOWER & OZE POWER.

Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej: wyzwania i perspektywy dla rynku energii odnawialnej w Polsce.

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Środowisko, , , Możliwość komentowania Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej: wyzwania i perspektywy dla rynku energii odnawialnej w Polsce. została wyłączona

Dynamiczny rozwój technologii OZE staje się fundamentem nowoczesnej gospodarki energetycznej. Jednak, mimo postępów, Polska nadal stoi przed wieloma wyzwaniami, które utrudniają pełne wykorzystanie potencjału energii odnawialnej. Jednym z nich jest zarządzanie zmiennością produkcji prądu z rozproszonych źródeł i zapewnienie stabilności systemu elektroenergetycznego.

O problemach na rynku energii odnawialnej oraz strategiach, które mogą wspierać dalszy rozwój OZE w Polsce będą debatować eksperci podczas 40. Konferencji Energetycznej EuroPower & OZE Power, która odbędzie się w dniach 7-8 listopada b.r. w The Westin Warsaw Hotel w Warszawie. Szczegółowa agenda wydarzenia oraz zapisy: https://konferencjaeuropower.pl/europower/program/

Zapraszamy!

Rola magazynów energii w stabilizacji sieci elektroenergetycznej.

Fluktuacyjny charakter produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zwłaszcza fotowoltaicznych, stanowi jedno z największych wyzwań w procesie transformacji energetycznej. Luka mocy, czyli różnica między zapotrzebowaniem na energię elektryczną a jej dostępnością w danym momencie, jest zjawiskiem szczególnie nasilonym w przypadku energii słonecznej. Magazyny energii, choć nie są panaceum na wszystkie problemy związane z integracją OZE do sieci, stanowią niezbędne narzędzie do stabilizacji systemu elektroenergetycznego. Gromadzenie energii wytworzonej w godzinach szczytu produkcji, a następnie wykorzystanie jej w okresach deficytu nie tylko zwiększa elastyczności sieci, ale także stabilizuje ją i redukuje ryzyko wystąpienia przerw w dostawach prądu. Ponadto, właściwe wykorzystanie magazynów energii może znacznie ograniczyć konieczność inwestowania w jednostki wytwórcze działające tylko w okresach szczytowego zapotrzebowania. Z perspektywy stabilności systemu, do szybkiego reagowania na nagłe zmiany w popycie najlepiej nadają się technologie magazynowania energii w czasie rzeczywistym, takie jak cewki nadprzewodzące i superkondensatory. Technologie te są jednak nadal w fazie rozwoju i mają swoje specyficzne zastosowania i ograniczenia w porównaniu do bardziej powszechnych rozwiązań takich jak baterie litowo-jonowe.

Magazyny energii nie są jednak w stanie w pełni wyeliminować luki mocy, zwłaszcza podczas długotrwałych okresów bez słońca. Ich pojemność jest wciąż ograniczona, co oznacza, że są skuteczne jedynie w krótkoterminowym bilansowaniu mocy i nie stanowią wystarczającego zabezpieczenia na wypadek przedłużających się okresów o niskiej produkcji prądu z OZE. Kolejnym wyzwaniem są wysokie koszty zarówno inwestycyjne, jak i eksploatacyjne magazynów energii, co może stanowić barierę szczególnie dla mniejszych podmiotów i gospodarstw domowych. Co więcej, technologia ta nie rozwiązuje problemu niedopasowania produkcji energii do zapotrzebowania na nią w skali godzinowej i minutowej. 

Dlatego, aby osiągnąć pełną stabilność sieci elektroenergetycznej, konieczne jest połączenie magazynów energii z innymi rozwiązaniami, takimi jak elastyczne zarządzanie popytem (Demand Side Response), rozwój inteligentnych sieci (smart grids) oraz integracja z konwencjonalnymi źródłami energii, które mogą zapewnić szybki i stabilny dopływ mocy w krytycznych momentach.

Nadprodukcja energii z OZE wyzwaniem dla polskiej sieci przesyłowej.

Wraz ze wzrostem udziału energii pochodzącej z OZE w sieci coraz częściej zachodzi zjawisko tzw. „backflow”, czyli przepływu zwrotnego prądu w kierunku sieci przesyłowej, co może destabilizować system elektroenergetyczny i prowadzić do lokalnych wyłączeń lub obniżenia jakości dostarczanej energii. Dlatego niezbędne jest wdrożenie rozwiązań, które zabezpieczą sieć przed przeciążeniami oraz umożliwią maksymalne wykorzystanie energii z OZE.  Magazyny energii, jak już wspomniano, są jednym z narzędzi, które mogą pomóc w zarządzaniu nadprodukcją prądu ze słońca. Jednakże, aby w pełni wykorzystać potencjał fotowoltaiki należy podjąć także działania na poziomie infrastruktury.  Obecnie, polska sieć przesyłowa i dystrybucyjna nie jest przystosowana do obsługi dużych ilości energii wytwarzanej w sposób rozproszony. Konieczna jest zatem jej szybka modernizacja, która powinna uwzględniać budowę nowych linii przesyłowych, zwiększenie przepustowości istniejących linii, wdrożenie inteligentnych systemów zarządzania siecią oraz integrację z magazynami energii. Bez odpowiednich inwestycji w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną wyzwania związane z nadprodukcją energii słonecznej mogą stanowić poważną przeszkodę w dalszym rozwoju sektora fotowoltaicznego w Polsce.

Z definicji magazyny energii  stabilizują i wypłaszają profile  energii  eksportowanej do sieci  ich budowa leży w interesie  zarówno inwestorów, poszczególnych OSD jak i PSE.   Najlepszym rozwiązaniem jest tu  dokonywanie uzgodnień co do  maksymalnej mocy wprowadzanej do sieci w danym punkcie  bez znaczenia czy energia pochodzi z  źródła wytwórczego czy magazynu energii tzw „ black box” od punktu  przyłączeniowego. Konieczność przeprowadzania  dodatkowego procesu uzgodnień do już raz zdefiniowanych  przez OSD możliwości sieciowych   niepotrzebnie wydłuża i podnosi koszty   inwestycji   a przy tym  nie zmienia niczego w  limicie mocy możliwej do wprowadzenia do systemu elektroenergetycznego o ile inwestor nie wnioskuje o jego zwiększenie.

Najlepszą praktyką jest tu  praca w oparciu uzgadniany parametr mocy wprowadzanej do sieci Netto  co  czyniłoby proces  transparentnym i efektywnym czasowo           

Ireneusz Kulka, EDP Comercial, CS Poland

Jak nowelizacje przepisów ułatwiają rozwój OZE i magazynów energii.
Dynamiczny rozwój technologii OZE i magazynowania energii, wspierany przez unijne regulacje, stawia przed Polską konieczność aktualizacji istniejącego prawa. Najnowsze zmiany w przepisach dotyczą głównie ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, a ich celem jest ułatwienie inwestycji w OZE oraz integracji magazynów energii z krajowym systemem elektroenergetycznym.

Jedną z ważnych zmian jest wprowadzenie rejestru magazynów energii, który pozwala na zbieranie danych dotyczących mocy zainstalowanych magazynów, ich lokalizacji oraz integracji z siecią.  Ma to ułatwić m.in. zarządzanie siecią oraz planowanie inwestycji w infrastrukturę przesyłową i dystrybucyjną. Kolejną istotną zmianą z punktu widzenia rozwoju OZE w Polsce jest nowelizacja przepisów prawa budowlanego, która dopuszcza instalację urządzeń OZE o mocy do 150 kW bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę czy zgłoszenia.  W rezultacie, inwestorzy mogą instalować magazyny energii bez obowiązku wliczania ich do ogólnej mocy instalacji, co stanowi istotne ułatwienie dla projektów prosumenckich. Ważnym krokiem w kierunku ustabilizowania sieci elektroenergetycznej oraz wspierania integracji odnawialnych źródeł energii jest wyłączenie magazynowania energii elektrycznej z obowiązku sporządzania taryf przez regulatora. Dzięki temu operatorzy magazynów energii mogą kupować prąd w okresach niskich cen i oddawać go do sieci w okresach wysokiego zapotrzebowania. Pozwala to na bardziej elastyczne i efektywne działanie magazynów na rynku. 

Wymienione zmiany w przepisach są jednymi z ważniejszych wśród wielu innych nowelizacji prawa energetycznego. I chociaż są to zmiany w dobrym kierunku, to wciąż pozostaje problem braku odpowiednich mocy przyłączeniowych w sieci dystrybucyjnej. Dopóki te techniczne ograniczenia nie zostaną rozwiązane, rozwój rynku magazynów energii w Polsce może być wolniejszy niż zakładano, mimo korzystnych zmian w prawie.

Rola wirtualnych elektrowni oraz magazynów energii w mechanizmach DSR.

Wirtualne elektrownie (VPP) pełnią kluczową rolę w mechanizmach Demand Side Response (DSR), działając jako pośrednik między wytwórcami a odbiorcami energii. Dzięki zaawansowanemu zarządzaniu rozproszonymi źródłami energii oraz integracji magazynów energii, VPP znacząco wpływają na bilansowanie systemu elektroenergetycznego. Poprzez inteligentne zarządzanie zużyciem energii, VPP może wygładzać krzywą zapotrzebowania, „ścinając szczyty” w godzinach największego zapotrzebowania i „wypełniając doliny” w okresach mniejszego zużycia. Magazyny energii są tu nieocenione, ponieważ umożliwiają gromadzenie nadwyżek energii w czasie, gdy produkcja przewyższa zapotrzebowanie oraz dostarczanie jej w momentach szczytowych. To z kolei redukuje potrzebę utrzymywania kosztownej rezerwy opartej na węglu i gazie, która tradycyjnie służyła do stabilizacji sieci w czasie szczytów. W efekcie, zmniejsza się zapotrzebowanie na paliwa kopalne, co sprzyja dekarbonizacji sektora energetycznego.

Jednak, aby w pełni wykorzystać potencjał VPP, niezbędne jest wprowadzenie odpowiednich rozwiązań prawnych i technicznych, które będą wspierały rozwój wirtualnych elektrowni oraz systemów magazynowania energii. Przykłady udanych wdrożeń tych technologii w ramach smart grid na świecie pokazują, że integracja VPP i magazynów energii może znacząco poprawić stabilność i efektywność operacyjną systemu elektroenergetycznego.

Raport: Przemysł 4.0 wobec wyzwania śladu węglowego w produkcji

Aktualności, Klimat, Środowisko, , , , , , Możliwość komentowania Raport: Przemysł 4.0 wobec wyzwania śladu węglowego w produkcji została wyłączona

Pierwsza rewolucja przemysłowa, zapoczątkowana w XIX wiecznej Wielkiej Brytanii, oznaczała początek epoki, która odmieniła oblicze ludzkiego życia. Od momentu wynalezienia maszyny parowej przez Jamesa Watta, ludzkość zaczęła zmierzać w kierunku przemysłowego przełomu, który wydłużył czas trwania życia, poprawił jakość bytu, i zainicjował procesy emancypacyjne. Jednak, według prof. Vaclava Smila, rewolucja przemysłowa, pomimo swoich korzyści, wprowadziła również nowe wyzwania, w szczególności związane z emisją gazów cieplarnianych, generowanych przez spalanie paliw kopalnych. Energia pozyskiwana z ropy naftowej, węgla czy gazu, która była motorem poprzednich przemian, stała się także przyczyną narastającego problemu związanego ze zmianami klimatycznymi.

W obliczu tych wyzwań, stanęliśmy przed potrzebą rewolucji przemysłowej 4.0, której celem jest wyzwolenie rozwoju gospodarczego od emisji gazów cieplarnianych. Właśnie temu zagadnieniu poświęcony jest najnowszy raport opublikowany przez Fundację Platforma Przemysłu Przyszłości.
Raportu „Przemysł 4.0 wobec wyzwania śladu węglowego w produkcji” skupia się na trzech megatrendach obecnych w dzisiejszej rzeczywistości: czwartej rewolucji przemysłowej, transformacji energetycznej oraz polityce przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Te zjawiska, choć autonomiczne, wzajemnie na siebie wpływają, co wymaga ich równoczesnego rozważenia. Dodatkowo, raport analizuje również Cele Zrównoważonego Rozwoju, które stały się kluczowym punktem odniesienia dla polityk publicznych na całym świecie, szczególnie w kontekście działań Unii Europejskiej, zmierzających do zielonej transformacji gospodarki.

W odniesieniu do sytuacji w Polsce, raport wykazuje, że sektor produkcyjny stanowi głównego konsumenta energii w polskiej gospodarce, co prowadzi do względnego, lecz istotnego, udziału emisji gazów cieplarnianych w ramach krajowego systemu energetycznego.

W niniejszym raporcie znajdują się także przykłady innowacyjnych wdrożeń pozwalające rozwijać działalność produkcyjną w myśl czwartej rewolucji przemysłowej i na zasadach ograniczania emisji śladu węglowego do atmosfery.
Pełny raport dostępny jest pod linkiem: https://przemyslprzyszlosci.gov.pl/raport-przemysl-4-0-wobec-wyzwania-sladu-weglowego-w-produkcji/

Informacje opracowane na podstawie komunikatu prasowego Fundacji Platformy Przemysłu Przyszłości

Zamiana gruntów leśnych dla celów inwestycyjnych – projekt nowej specustawy

Aktualności, Budownictwo, Energetyka, Środowisko, , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Zamiana gruntów leśnych dla celów inwestycyjnych – projekt nowej specustawy została wyłączona

We wtorek 13 lipca 2021 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych ze specjalnym przeznaczeniem gruntów leśnych (UD243). Projektowana regulacja ma na celu wprowadzenie czasowej możliwości dokonania zamiany lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe (Lasy Państwowe), położonych w Jaworznie i Stalowej Woli, oraz terenów Skarbu Państwa z nimi sąsiadujących, na inne lasy, grunty lub nieruchomości, na których można prowadzić gospodarkę leśną. Dodatkowo przewidziano możliwość dokonania zamiany lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa sąsiadujących ze wspomnianymi nieruchomościami na lasy, grunty i inne nieruchomości, lecz tylko w ściśle określonych przypadkach. W tym miejscu należy wskazać, że obecnie zamiana lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa pozostających w zarządzie Lasów Państwowych jest regulowana art. 38e ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach.

PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA

Fundamentalne znaczenie dla projektowanej regulacji ma art. 1 określający warunki dokonania wspomnianych zamian. Zgodnie z przywołanym przepisem nieruchomości Skarbu Państwa pozostające w zarządzie Lasów Państwowych mogą być przedmiotem zamiany na lasy, grunty i inne nieruchomości w przypadkach uzasadnionych potrzebami i celami:

I. polityki państwa związanej ze wspieraniem rozwoju i wdrażaniem projektów dotyczących energii, elektromobilności lub transportu, służących upowszechnianiu nowych technologii oraz poprawie jakości powietrza, albo

II. strategicznej produkcji dla obronności państwa, wysokich technologii elektronicznych i procesorów, elektromobilności, innowacyjnej technologii wodorowej, lotnictwa, motoryzacji oraz przemysłu tworzyw sztucznych.

W załączniku do projektu wymieniono 80 nieruchomości, których może dotyczyć zamiana.

Dodatkowo projekt przewiduje, że lasy, grunty i inne nieruchomości sąsiadujące z nieruchomościami, o których mowa wyżej, mogą być przedmiotem zamiany na lasy, grunty i inne nieruchomości zgodnie ze wskazanymi celami, jednak tylko w przypadku gdy jest to niezbędne do prawidłowej realizacji tych celów.

PRZEBIEG ZAMIANY OD STRONY PROCEDURALNEJ

Projekt wprowadza dwutorowe postępowanie w sprawie zamiany wspomnianych nieruchomości. Gdy sprawa ma dotyczyć nieruchomości Skarbu Państwa pozostających w zarządzie Lasów Państwowych (art. 1 ust. 1 projektowanej ustawy), zamiana ma być dokonywana przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw klimatu oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki. Następować ma to przy uwzględnieniu kryterium wielkości powierzchni nieruchomości, po ich wycenie przez osoby posiadające uprawnienia z zakresu szacowania nieruchomości (element niezmieniony w porównaniu z obowiązującymi przepisami), bez obowiązku dokonywania dopłat w przypadku różnej wartości zamienianych nieruchomości.

Z kolei w przypadku lasów, gruntów i nieruchomości Skarbu Państwa sąsiadujących ze wskazanymi wyżej nieruchomościami, zamiana ma być dokonywana przez organ właściwy zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (starosta lub organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego) na wniosek ministra właściwego do spraw środowiska złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw klimatu oraz ministrem właściwym do spraw gospodarki, przy uwzględnieniu kryterium wielkości powierzchni nieruchomości, po ich wycenie przez osoby posiadające uprawnienia z zakresu szacowania nieruchomości, bez obowiązku dokonywania dopłat w przypadku różnej wartości zamienianych nieruchomości.

Zamiana ma być dokonywana po uzyskaniu pozytywnej opinii komisji sejmowej właściwej do spraw leśnictwa i gospodarki leśnej, która ma miesiąc na jej przedstawienie. W razie niewydania opinii w terminie uważa się, że opinia jest pozytywna. Zamiana następuje w drodze umowy, która musi określać cel, na jaki zamiana jest dokonywana.

TRUDNOŚCI LOKALIZACYJNE

Autorzy projektu wskazują, że w obecnym stanie prawnym (przy uwzględnieniu całości uwarunkowań: powierzchniowych, przestrzennych, infrastrukturalnych, komunikacyjnych i środowiskowych, jakie niekiedy muszą zostać spełnione w celu ustalenia lokalizacji pod daną inwestycję) często zdarza się, że ustalenie lokalizacji „jest dość utrudnione lub wręcz niemożliwe”.

Projektowane rozwiązanie ma stanowić wsparcie w powyższym zakresie dla inwestycji zgodnych z potrzebami i celami polityki państwa, zwłaszcza inwestycji związanych z rozwojem i wdrażaniem projektów dotyczących energii, elektromobilności lub transportu, służących upowszechnianiu nowych technologii oraz poprawie jakości powietrza, a także z potrzebami i celami strategicznej produkcji dla obronności państwa, wysokich technologii elektronicznych i procesorów, elektromobilności, innowacyjnej technologii wodorowej, lotnictwa, motoryzacji oraz przemysłu tworzyw sztucznych.

To wsparcie jest jednak ograniczone w czasie. Jak wskazuje projektowany art. 7, zamiany mogą być dokonywane w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

MECHANIZMY OGRANICZAJĄCE

Z uwagi na szczególny charakter gruntów mających podlegać zamianie, projektodawcy przewidzieli szereg mechanizmów mających na celu ograniczenie możliwości dokonywania zamiany lasów, gruntów i innych nieruchomości Skarbu Państwa w przypadkach konieczności zapewnienia lokalizacji dla określonych inwestycji.

Jednym z nich jest wspomniana czasowość obowiązywania przepisów stwarzających możliwość dokonywania takiej zamiany. O czym także była już mowa, przedmiotem zamiany na lasy, grunty i inne nieruchomości w celu lokalizacji inwestycji będą mogły być tylko i wyłącznie lasy, grunty i inne nieruchomości Skarbu Państwa pozostające w zarządzie Lasów Państwowych określone w załączniku do ustawy stanowiącym wykaz konkretnych działek ewidencyjnych. Dodatkowa weryfikacja zasadności planowanej zmiany ma być także zapewniona przez wspomniany udział komisji sejmowej. Jej partycypacja ma niebagatelne znaczenie dla pomyślności przedsięwzięcia zamiany, gdyż umowa dokonana bez uzyskania pozytywnej opinii będzie nieważna.

To jednak nie koniec ograniczeń. Z zakresu przedmiotowego ustawy mają zostać wyłączone tereny pozostające w zarządzie Lasów Państwowych objęte prawnym formami ochrony przyrody określone ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, tj. tereny, na których znajdują się parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i obszary Natura 2000. Dalej, projekt ma wprowadzić zastrzeżenie, zgodnie z którym w wyniku zamiany podyktowanej potrzebami zapewnienia lokalizacji dla określonych inwestycji, Lasy Państwowe ma otrzymywać w zarząd jedynie lasy, grunty lub nieruchomości, na których możliwe jest prowadzenie gospodarki leśnej.

Wprowadzone mają zostać także ograniczenia o charakterze podmiotowym. Stroną umowy zamiany ma być jedynie:

  • państwowa osoba prawna w rozumieniu art. 3 ust. 1-3 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, lub
  • osoba prawna, w której Skarb Państwa posiada większość akcji w rozumieniu art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym, lub
  • jednostka samorządu terytorialnego.

Warto także wspomnieć o mechanizmach zabezpieczających interesy Skarbu Państwa w przypadku gdyby dana inwestycja, pod lokalizację której dokonano zamiany gruntów, nie została zrealizowana. Jeżeli w terminie 10 lat od dnia dokonania zamiany nie zostanie zrealizowana inwestycja, na cele lokalizacji której została dokonana zamiana, Lasy Państwowe (albo podmiot wnioskujący o dokonanie zamiany nieruchomości sąsiadujących) będzie mogło żądać:

I. zwrotu nieruchomości będących przedmiotem zamiany od każdoczesnego ich właściciela, przy czym zwrot ma być dokonywany przez ponowną zamianę nieruchomości, albo

II. zapłaty przez podmiot, z którym zawarto umowę zamiany, określonej w tej umowie różnicy między wartością zamienianych nieruchomości, będących przedmiotem zamiany, jeżeli wartość nieruchomości będących przed zamianą własnością Skarbu Państwa była wyższa niż wartość nieruchomości, które Skarb Państwa otrzymał w wyniku zamiany.

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Autor: Marcel Krzanowski, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.