handel uprawnieniami do emisji CO2

TSUE oddalił skargę Komisji Europejskiej w sprawie polskich przepisów dotyczących opodatkowania czynności, których przedmiotem są produkty energetyczne wykorzystywane przez zakłady energochłonne

Aktualności, Ciepłownictwo, Energetyka, Gaz, , Możliwość komentowania TSUE oddalił skargę Komisji Europejskiej w sprawie polskich przepisów dotyczących opodatkowania czynności, których przedmiotem są produkty energetyczne wykorzystywane przez zakłady energochłonne została wyłączona

Dnia 31 marca 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) oddalił skargę w sprawie Komisji Europejskiej (KE, Komisji) przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej (w sprawie C‑139/20). Skarga dotyczyła naruszenia przez Polskę art. 17 ust. 1 lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy Rady 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (dyrektywy 2003/96/WE) przez wprowadzenie przepisów dotyczących zwolnienia produktów energetycznych wykorzystywanych przez zakłady energochłonne z podatku akcyzowego.

Regulacje, których dotyczyło postępowanie

Postępowanie dotyczyło polskich przepisów, implementujących dyrektywę 2003/96/WE.

Zgodnie z art. 17 ust. 2 w zw. z art. 17 ust. 4 w zw. z art. 17 ust. 1 lit. b dyrektywy 2003/96/WE Państwa Członkowskie mogą  stosować poziom opodatkowania obniżany do zera do produktów energetycznych i energii elektrycznej, gdy spełnione łącznie zostaną następujące warunki:

  • produkty  energetyczne i energia elektryczna wykorzystywane są przez zakłady energochłonne,
  • zostały zawarte porozumienia z przedsiębiorstwami lub związkami przedsiębiorstw, lub w przypadku gdy wprowadzone zostały w życie systemy zezwoleń handlowych lub równoważne uzgodnienia, o ile prowadzą one do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej,
  • porozumienia, systemy zezwoleń handlowych lub równoważne uzgodnienia prowadzą do osiągania celów środowiska lub podwyższenia efektywności energetycznej, zasadniczo równoważnych z tymi, jakie byłyby osiągnięte, jeśli przestrzegano by standardowych wspólnotowych stawek minimalnych.

Europejski System Handlu Emisjami, który ma na celu redukcję wynikającej z działalności człowieka emisji gazów cieplarnianych, został wprowadzony dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiającą system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych w Unii oraz zmieniającą dyrektywę Rady 96/61/WE (dyrektywą 2003/87/WE). Polski ustawodawca implementował reguły systemu w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz w aktach wykonawczych wydanych na jej podstawie.

Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (ustawą) zwolnione od akcyzy są czynności podlegające opodatkowaniu, których przedmiotem są wyroby węglowe przeznaczone do celów opałowych przez zakład energochłonny wykorzystujący wyroby węglowe, w którym wprowadzony został w życie system prowadzący do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej (art. 31a ust. 1 pkt 8 ustawy) oraz których przedmiotem są wyroby gazowe, przeznaczone do celów opałowych przez zakład energochłonny wykorzystujący wyroby gazowe, w którym wprowadzony został w życie taki system (art. 31b ust. 1 pkt 5 ustawy). Za system prowadzący do osiągnięcia celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej uznano w art. 31c pkt 1 ustawy system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Wprowadzenie powyższego rozwiązania stanowi wykonanie uprawnienia Państwa Członkowskiego z art. 17 ust. 2 dyrektywy 2003/96/WE.

Zarzuty Komisji Europejskiej

Komisja w swojej skardze podniosła tylko zarzut uchybienia przez Polskę art. 17 ust. 1 lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96. Zdaniem KE zwolnienie czynności z podatku akcyzowego ze względu na to, że zakłady energochłonne objęte są systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, jest nieuprawnione. Cele systemu, który wchodzi w życie w zakładzie energochłonnym, muszą być szersze niż cele systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, aby możliwe było wprowadzenie zwolnienia z podatku akcyzowego. W ocenie KE, która powołała się przy tym na  oświadczenie Rady Unii Europejskiej załączone do protokołu posiedzenia, na którym przyjęto dyrektywę 2003/96, prawodawca unijny stworzył dwa autonomiczne systemy – system opodatkowania ustanowiony przez dyrektywę 2003/96 oraz system handlu uprawnieniami do emisji. Z preambuły dyrektywy 2003/96 wynika z kolei, że zwolnienia z podatku mają na celu wzmocnienie ochrony środowiska lub podwyższenie efektywności energetycznej. Zmiana aktualnego stanu rzeczy jest możliwa natomiast tylko przez wprowadzanie systemów wykraczających poza instrumenty, które i tak zgodnie z prawem unijnym są implementowane przez Państwa Członkowskie. Uznano, że gdyby prawodawca unijny miał zamiar objąć system handlu uprawnieniami do emisji pojęciem „systemu zezwoleń handlowych”, zaznaczyłby to wprost w tekście dyrektywy. Komisja wskazała również, iż przepisy ustawy mogłyby doprowadzić do całkowitego skompensowania kosztów uprawnień do emisji, co pozbawiłoby unijny system handlu uprawnieniami do emisji jego celu.

Argumentacja Rzeczpospolitej Polskiej

W odpowiedzi na skargę Rzeczpospolita podniosła, powołując się na orzecznictwo TSUE, że system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych stanowi system prowadzący do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska, dlatego powinien być uznany za „system zezwoleń handlowych” w rozumieniu art. 17 ust. 1 lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96. Zarówno dyrektywa 2003/96, jak i jej preambuła nie przewidują wymogu, zgodnie z którym systemy zezwoleń handlowych musiałyby dążyć do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej ponad to, co wynika z funkcjonowania innych, obligatoryjnych systemów prawa unijnego. Zdaniem Rzeczpospolitej Polskiej, aby system handlu uprawnieniami do emisji nie należał do systemów zezwoleń handlowych, musiałoby to być wyraźnie wskazane w dyrektywie, zwłaszcza ze względu na to, że dyrektywy 2003/87/WE oraz 2003/96 były sporządzane niemalże równocześnie.

Opinia Rzecznika Generalnego

W swojej opinii z dnia 30 września 2021 r. Rzecznik Generalny przychylił się stanowisku Państwa Członkowskiego. Zaznaczył on, że unijny system handlu uprawnieniami do emisji posiada wszystkie cechy „systemu zezwoleń handlowych”. Dodatkowo zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) system realizuje cele dotyczące ochrony środowiska przez zmniejszenie gazów cieplarnianych, co oznacza, że system spełnia wymóg z art. 17 ust. lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96. Dalsza część tego warunku, określona w art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, odnosząca się do celów „zasadniczo równoważnych z tymi, jakie byłyby osiągnięte, jeśli przestrzegane byłyby standardowe wspólnotowe stawki minimalne”, oznacza zdaniem Rzecznika, że każdy zakład korzystający ze zwolnienia z podatku akcyzowego (lub jego obniżki) musi wykazać, że poprzez uczestnictwo w systemie zezwoleń handlowych osiągnął on cele dotyczące ochrony środowiska lub efektywności energetycznej zbliżone do tych, jakie zostałyby osiągnięte, gdyby do jego produktów została zastosowana minimalna stawka podatku akcyzowego. Ustawa w żaden sposób nie uwzględnia tego kryterium, ale Komisja nie podniosła tego argumentu.

Rzecznik zaznaczył, że z brzmienia art. 17 ust. 1 lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96 nie wynika, iż do „systemów zwolnień handlowych” należą tylko te systemy, które osiągają cele wykraczające poza te osiągane w ramach obligatoryjnych systemów unijnych. Wskazano, że nie powinno się ograniczać stosowania jednego systemu w celu ochrony skuteczności drugiego – gdyby prawodawca miał wolę uwzględnienia takiego ograniczenia, mógłby zaznaczyć to w treści dyrektywy. Oprócz tego zarówno cel dyrektywy 2003/96, określony w jej preambule – cel „znacznego wzmocnienia ochrony środowiska i efektywności energetycznej”, jak i treść załącznika do protokołu z posiedzenia Rady, na którym przyjęto dyrektywę 2003/96, nie może wpływać na interpretację jednoznacznie sformułowanych przepisów.

Zdaniem Rzecznika Komisja nie wykazała naruszenia art. 17 ust. 1 lit. b i art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, mimo iż na podstawie art. 258 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej to do jej obowiązków należy uzasadnienie istnienia zarzucanych Państwu Członkowskiego uchybień oraz ich udowodnienie.

Wyrok TSUE

TSUE w całości oddalił skargę Komisji. Trybunał stwierdził, że dyrektywa 2003/96 nie wyłącza wprost systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych w Unii z zakresu pojęcia „systemu zezwoleń handlowych”. Z treści przepisów nie wynika również, że pojęcie „systemu zezwoleń handlowych” obejmuje jedynie systemy prowadzące do osiągania celów dotyczących ochrony środowiska lub do podwyższenia efektywności energetycznej ponad to, co wynika z funkcjonowania innych obowiązkowych systemów. Tymczasem oświadczenie Rady, do którego odnosi się Komisja, nie może wpływać na rozumienie jednoznacznie brzmiącej treści przepisów. Tak jak Rzecznik Generalny, TSUE powołał się na orzecznictwo, zgodnie z którym celem systemu handlu uprawnieniami jest ochrona środowiska. W wyroku podniesiono jednak, że nie wykazano spełnienia przez polskie prawo warunku z art. 17 ust. 4 dyrektywy 2003/96, zgodnie z którym zachęty środowiskowe wynikające z podlegania systemom zezwoleń handlowych muszą być równoważne z tym, co zostałoby osiągnięte, gdyby zastosowano minimalne poziomy opodatkowania przewidziane w załączniku I do dyrektywy 2003/96. Komisja nie podniosła jednak tego zarzutu, a z regulaminu postępowania przed Trybunałem  i z orzecznictwa TSUE wynika, że wszystkie istotne okoliczności faktyczne i prawne, na które powołuje się Komisja, powinny w sposób spójny i zrozumiały wynikać ze skargi.

Autor: Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.

Fit for 55, czyli propozycje wdrożenia nowych celów redukcyjnych UE

Aktualności, Budownictwo, Energetyka, Klimat, Środowisko, , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Fit for 55, czyli propozycje wdrożenia nowych celów redukcyjnych UE została wyłączona

Fit for 55

Komisja Europejska przyjęła komunikat Fit for 55, mający na celu dostosowanie polityki unijnej do  obniżenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 r., w stosunku do poziomu z 1990 r. Fit for 55 stanowi konsekwencje przyjęcia w 2019 r. Europejskiego Zielonego Ładu oraz zaakceptowanego rok później przez wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, wspomnianego zwiększonego celu redukcji emisji o 55% do 2030 r.  

Wśród przyjętych założeń przewidziano, m.in.:

  • reformę systemu handlu emisjami EU ETS;
  • propozycję mechanizmu dostosowania śladu węglowego na granicy (CBAM);
  • rewizję dyrektywy o wykorzystaniu infrastruktury paliw alternatywnych;
  • zmiany w dyrektywie o odnawialnych źródłach energii;
  • rewizję regulacji o podziale obciążeń (ESR);
  • rewizję dyrektywy o opodatkowaniu energetyki;
  • rozwiązania na rzecz walki z emisjami metanu;
  • rewizję regulacji dot. standardów emisji CO2 w samochodach pasażerskich i lekkich pojazdach komercyjnych.

Infrastruktura paliw alternatywnych

Jednym z filarów pakietu Fit for 55 jest projekt rozporządzenia w sprawie wdrażania infrastruktury paliw alternatywnych oraz uchylającego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE.

Zmiany regulacji w zakresie infrastruktury paliw alternatywnych stanowią wyraz dążeń Unii Europejskiej do zredukowania emisji CO2. Powyższemu celowi służyć ma m.in. dostosowanie infrastruktury do rosnącego użycia paliw odnawialnych i niskoemisyjnych.

Komisja Europejska zawarła w projekcie, zobowiązanie dla każdego państwa członkowskiego do przygotowania i przesłania do 1 stycznia 2024 r. Komisji projektu krajowych ram polityki rozwoju rynku w zakresie paliw alternatywnych w sektorze transportu oraz rozmieszczenie odpowiedniej infrastruktury. Krajowe ramy polityki mają zawierać m.in. ocenę obecnego stanu i możliwości przyszłego rozwoju

Projekt rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych ma ponadto wpływać korzystnie na powstawanie infrastruktury tankowania wodoru. W projekcie przewidziano przepisy mające na celu zapewnienie minimalnej ilość ogólnodostępnych punktów tankowania wodoru dedykowanych do pojazdów ciężarowych i pojazdów lekkich w sieci bazowej i kompleksowej TEN-T. Zgodnie z założeniami projektu, co 150 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T oraz w każdym węźle miejskim dostępna ma być jedna stacja paliw.

System ETS

Kolejny istotny element przewidziany w pakiecie to projekt zmiany dyrektywy 2003/87/WE ustanawiającej system handlu uprawnieniami emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej oraz decyzji (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami emisji gazów cieplarnianych.

Jako cele zmiany dyrektywy 2003/87/WE oraz decyzji 2015/1814 Komisja Europejska wskazała przede wszystkim:  

  • wzmocnienie systemu EU ETS w jego obecnym zakresie w celu zapewnienia odpowiednich wkładów w ogólny cel wynoszący co najmniej – 55 % emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z 1990 r.;
  • zapewnienie ciągłej, skutecznej ochrony sektorów narażonych na znaczne ryzyko wycieku emisji przy jednoczesnym zachęcaniu do stosowania technologii niskoemisyjnych;
  • dokonanie przeglądu wykorzystania przychodów ze sprzedaży aukcyjnej oraz wielkości i funkcjonowania finansowania niskoemisyjnych mechanizmów;
  • przegląd systemu monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji CO2 z transportu morskiego w    celu uwzględnienia jego włączenia w EU ETS.

W komunikacie Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczącym pakietu Fit for 55 za korzystne dla Polski, uznano w m.in. poniższe rozwiązania dot. systemu ETS:

  • zachowanie elementów redystrybucyjnych w ETS w postaci puli solidarnościowej oraz zwiększenie Funduszu Modernizacyjnego;
  • zachowanie darmowych uprawnień w systemie ETS;
  • zachowanie kryteriów dla podziału zobowiązań państw członkowskich w zakresie sektorów nie objętych system handlu emisjami.

Zaproponowany unijny system handlu emisjami odnosi się także do produkcji wodoru. Ma on objąć w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji produkcję wodoru za pomocą elektrolizerów

Wodór

Jako jeden z istotnych czynników mających umożliwić ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 r. Komisja Europejska wskazała wykorzystanie innowacyjnych nośników energii m.in. wodoru pochodzącego w szczególności z energii odnawialnej. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w pakiecie, wodór może być stosowany jako paliwo, nośnik energii lub surowiec.
W konsekwencji, jego zastosowanie może zmniejszyć emisje w sektorach, w których ich ograniczenie jest szczególnie problematyczne tj. w przemyśle oraz w transporcie.

Wśród celów szczegółowych w powyższym zakresie Komisja Europejska wskazała powstanie 40 GW odnawialnych elektrolizerów wodoru do 2030 r.  oraz produkcję 10 milionów ton odnawialnego wodoru.

Pakiet Fit for 55 jest określany mianem największej w historii Unii Europejskiej reformy klimatyczno-energetycznej. Zdaniem Komisji Europejskiej ma on przypieczętować pozycję UE jako światowego lidera w podejmowaniu działań na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu. Publikacja pakietu z pewnością otworzy dyskusję nad ostatecznym sposobem realizacji celu redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 r. w stosunku do poziomu z 1990 r.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.