Podczas posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, które odbyło się 9 lipca 2019 r., został omówiony projekt opinii w sprawie transformacji społeczno – gospodarczej regionów górniczych w Europie.

Celami europejskiej polityki klimatycznej są przede wszystkim obniżenie poziomu globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 2°C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Na drodze ku tym dążeniom kluczowe jest znaczne ograniczenie produkcji energii z paliw kopalnych, w szczególności, gdy chodzi o tę wytwarzaną z węgla. Bezsprzecznie pociągnie to za sobą zamknięcie wielu rentownych kopalni węgla kamiennego i kopalni odkrywkowych, co spowoduje konieczność oparcia łańcuchów wartości dodanej na innych podstawach, a tym samym zmianę struktury gospodarczej omawianych regionów.

Liczba osób zatrudnionych w przemyśle węglowym (w Europie – 207 tysięcy) oraz pracowników przemysłu pośrednio z nim związanego (215 tysięcy) jest bardzo duża. Niesie to za sobą konieczność zapewnienia odpowiedniego wsparcia, szkoleń, a przede wszystkim pomocy finansowej dla tych pracowników. Dlatego też, zgodnie z projektem opinii, wyznaczone mają zostać dla nich nowe perspektywy (np. możliwość przekwalifikowania pracowników przemysłu węglowego, utworzenie nowych miejsc pracy w danym regionie czy w regionie sąsiadującym) i środki służące ich osiągnięciu.

Europejski Komitet Regionów zwraca uwagę, że zmiany strukturalne każdego z regionów powinny uwzględniać jego swoiste atuty i predyspozycje. Ażeby przedsiębrać efektywne rozwiązania dostosowane regionalnie, członkowie Komitetu postulują stałą wymianę informacji miedzy regionami. Od 11 grudnia 2017 roku umożliwia ją powołana przez KE „Platforma na rzecz transformacji regionów górniczych”, której celem jest, jak podaje sprawozdawca, wspieranie państw członkowskich i regionów w ich wysiłkach na rzecz modernizacji gospodarki oraz przygotowania ich do strukturalnych i technologicznych przemian w regionach górniczych.

W kontekście przemian podkreśla się potrzebę inwestycji w infrastrukturę energetyczną, transportową, a w szczególności cyfrową. Za istotne uważa się wpieranie przedsiębiorstw typu start – up oraz procesu innowacji przedsiębiorstw istniejących już w regionach. Pomocą należy objąć także mniejszych pracodawców regionalnych z sektorów przemysłu, handlu i rzemiosła. W procesie przekształcania regionów nie należy zapominać też o znaczącej roli, jaką mogą w nich odegrać środowiska naukowe – dlatego konieczne jest wsparcie dla tworzenia szkół wyższych, przede wszystkim tych zorientowanych na przyszłe technologie.

Oczywistym jest, że proces przemiany regionów pociąga za sobą konieczność zapewnienia pomocy finansowej regionom górniczym. Ich źródłem mają być w pierwszej kolejności środki publiczne zainteresowanych państw członkowskich, a następnie finansowanie na szczeblu europejskim. Jednak jako że nie jest ono satysfakcjonująco wysokie, EKR z zadowoleniem przyjmuje apel Parlamentu Europejskiego o dodatkowe finansowanie (4,8 mld EUR) na rzecz przekształceń strukturalnych regionów górniczych w ramach trwających negocjacji w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF). Sprawozdawca podkreśla, iż takie wsparcie będzie istotną motywacją ku przemianie w sytuacji utraty dochodów z produkcji energii.

W ostatniej części projektu opinii zwrócono uwagę na konieczność stworzenia odpowiednich wytycznych zachęcających regiony górnicze do przemian poprzez umożliwienie im takiego wycofania z produkcji energii z paliw kopalnych, który przyniesie korzyść. EKR wzywa jedocześnie do wyznaczenia specjalnych obszarów wsparcia dla regionów górniczych na mocy art. 107 ust. 3 lit. a) i c) TFUE. Żeby powyższe zagadnienia rozwiązać terminowo proponuje się niezwłoczne utworzenie wspólnej grupy roboczej składającej się z przedstawicieli zainteresowanych regionów i państw członkowskich, Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji i Polityki Regionalnej oraz Komitetu Regionów.

Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.