konstytucja dla wodoru

Czy poznaliśmy ostateczny projekt prawa wodorowego?

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , , Możliwość komentowania Czy poznaliśmy ostateczny projekt prawa wodorowego? została wyłączona

Niedawno w wykazie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano pełną wersję projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (projekt UD36 lub Nowelizacja). Zastąpił on opublikowany pod koniec 2022 r. projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UD382), którego głównym celem miało być stworzenie  ram regulacyjnych rynku wodoru. Podobnie jak poprzedni projekt, Nowelizacja jest prezentowana jako część pakietu zmian prawnych o wdzięcznej nazwie „Konstytucja dla wodoru”. Jak pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów, projekt UD36 ma umożliwić realizację celu nr 6 Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 r. z perspektywą do roku 2040, czyli „stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego” i odpowiedzieć na realne potrzeby z jakimi obecnie mierzy się rynek wodoru w Polsce.

Nowe pojęcia

Przedstawienie zmian, jakie niesie za sobą Nowelizacja, rozpocząć należy od części dotyczącej definicji ustawowych. Podstawową zmianą jest uznanie wodoru za jeden z rodzajów paliwa, obok paliw stałych, ciekłych i gazowych, będących nośnikami energii chemicznej. Projekt UD36 wprowadza także trzy nowe definicje, rozróżniając tym samym wodór niskoemisyjny, odnawialny oraz odnawialny pochodzenia niebiologicznego:

  • przez wodór niskoemisyjny rozumieć należy wodór, pochodzący ze źródeł nieodnawialnych, wytworzony w sposób niewyrządzający poważnych szkód dla celów środowiskowych, który spełnia wymóg dotyczący progu redukcji emisji na poziomie 73,4% w porównaniu z wartością odpowiednika kopalnego dla paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego;
  • wodór odnawialny ma być wytwarzany z odnawialnych źródeł energii (OZE) obejmujących energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otoczenia, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego, biometanu, biopłynów;
  • natomiast wodór odnawialny pochodzenia niebiologicznego ma również pochodzić z OZE jednak produkowany będzie zgodnie z metodykami określonymi dla odnawialnych ciekłych i gazowych paliw transportowych pochodzenia niebiologicznego.

Kolejną wartą do odnotowania zmianą jest dodanie definicji operatora systemu połączonego gazowo-wodorowego rozumianego jako operator systemu połączonego zarządzającego przynajmniej jednym systemem gazowym, w tym systemem przesyłowym gazowym oraz przynajmniej jednym systemem wodorowym, w tym systemem przesyłowym wodorowym. Ponadto wprowadzone ma zostać pojęcie operatora systemu połączonego wodorowego będącego przedsiębiorstwem energetycznym zarządzającym systemami połączonymi wodorowymi, w tym systemem przesyłowym wodorowym, systemem dystrybucyjnym wodorowym lub systemem magazynowania wodoru.

To nie koniec zmian definicyjnych. Nowelizacja proponuje także dodanie takich definicji jak sieć przesyłowa wodorowa, sieć dystrybucyjna wodorowa, sieć wodorowa ograniczona geograficznie, system wodorowy, użytkownik systemu wodorowego, przesyłanie wodoru, dystrybucja, magazynowanie wodoru, lokalne magazynowanie wodoru czy też instalacja magazynowa wodoru.

Podstawy funkcjonowania systemu infrastrukturalnego i rynku wodoru

Z uzasadnienia do projektu UD36 wynika, że projekt koresponduje ze zmianami procedowanymi obecnie na poziomie unijnym, czyli pakietem gazowo-wodorowym. Już teraz można stwierdzić, że Nowelizacja nie stanowi kompletnej implementacji nowych przepisów prawa UE, lecz stanowi krok ku temu, aby przyszłe działania w tym obszarze przebiegały płynnie i nie były nazbyt gwałtowne.

Elementy, które Nowelizacja przenosi już z poziomu unijnego to chociażby wydzielenie nowego systemu infrastruktury wodoru, za funkcjonowanie którego odpowiedzialni mają być odrębni operatorzy – operator systemu przesyłowego wodorowego, operatorzy systemów dystrybucyjnych wodorowych oraz operatorzy systemu magazynowania wodoru (projektodawcy zrezygnowali na ten moment z wprowadzania przepisów dotyczących operatorów terminali wodorowych).Zasady rządzące sektorem wodorowym będą zbliżone do tych znanych z regulacji rynku gazu ziemnego i energii elektrycznej. Podstawowe znaczenie ma mieć zasada dostępu stron trzecich do infrastruktury wodorowej, gwarantowanego przez właściwych operatorów wodorowych (zasada Third-Party Access, TPA). Ci ostatni zasadniczo będą funkcjonować zgodnie z zasadami unbundlingu, przy czym przewiduje się od tego kilka wyjątków. Warto dodać, że na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP) wyznaczony będzie jeden operator systemu przesyłowego wodorowego albo jeden operator systemu połączonego gazowo-wodorowego albo jeden operator systemu połączonego wodorowego.

Oprócz tych węzłowych poprawek można wspomnieć także o kilku innych zmianach, które uszczegółowiają pierwszoplanowe propozycje. Przykładowo z Nowelizacji wynika, że dostarczanie wodoru będzie następowało na podstawie umowy sprzedaży wodoru i umowy o świadczenie usług przesyłania wodoru lub dystrybucji wodoru albo umowy sprzedaży wodoru, umowy o świadczenie usług przesyłania wodoru lub dystrybucji wodoru oraz umowy o świadczenie usług magazynowania wodoru, w przypadku, gdy ma miejsce magazynowanie energii w postaci wodoru. Nadto dostarczanie wodoru będzie mogło odbywać się na podstawie umowy kompleksowej wodorowej zawierającej postanowienia umowy sprzedaży wodoru i umowy o świadczenie usług przesyłania lub dystrybucji wodoru.

Wartą odnotowania zmianą jest dodanie przepisów odnoszących się do opłat za przyłączenie do sieci wodorowej, za przyłączenie źródeł współpracujących z siecią oraz sieci przedsiębiorstw zajmujących się transportem wodoru, a także za przyłączenie instalacji magazynowej wodoru. Opłaty z tego tytułu mają być równe rzeczywistym kosztom poniesionym w związku z przyłączeniem.

W projekcie UD36 zaproponowano liczne zwolnienia koncesyjne w zakresie działalności gospodarczej związanej z wykorzystaniem wodoru, w tym w zakresie przesyłu i dystrybucji, jednak nie zrezygnowano z obowiązku koncesyjnego w przypadku magazynowania wodoru (z wyłączeniem lokalnego magazynowania w instalacjach o pojemności mniejszej lub równej o pojemności mniejszej lub równej 55 000 Nm3). Co ciekawe w projekcie UD36 wprowadzono pewne zmiany w postępowaniu wyznaczeniowym (na poszczególnych operatorów), które uwzględniają przepisy kojarzone dotąd z postepowaniem koncesyjnym. Natomiast do podjęcia działalności jako operator systemu przesyłowego wodorowego, operator systemu połączonego gazowo-wodorowego czy operator systemu połączonego wodorowego konieczne będzie uzyskanie certyfikatu niezależności od Prezesa URE.

Wreszcie wspomnieć trzeba, że przedsiębiorstwa energetyczne działające w obszarze wodoru mają być zwolnione z obowiązku sporządzania taryf i przedkładania ich do zatwierdzenia. Co prawda operator systemu połączonego gazowo-wodorowego będzie ustalał taką taryfę, ale wyłącznie w zakresie systemu gazowego (w odniesieniu do paliw gazowych, a nie wodoru).

Różnice pomiędzy proponowanymi rozwiązaniami

Pierwszą z różnic jest zmiana definicji wodoru niskoemisyjnego oraz wodoru odnawialnego poprzez jej dokładne określenie, a nie zawarcie odesłania do ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, jak zrobiono to w projekcie UD382. Ponadto w projekcie UD382 nie można było znaleźć definicji wodoru odnawialnego pochodzenia niebiologicznego.

Istotną różnicą jest także usunięcie w Nowelizacji przepisów dotyczących konwersji elektrolitycznej. Wykreślono przepisy definiujące czym jest konwersja oraz instalacja konwersji, a także wodór elektrolityczny. To spowoduje, że w świetle projektu UD36 działalność polegająca na przetworzeniu jednej postaci energii do innej będzie utożsamiana z wytwarzaniem energii (wodoru), względnie z magazynowaniem energii, jeśli instalacja Power-to-Gas będzie połączona z instalacją magazynowania wodoru.

Kolejną różnicą jest nowa definicja operatora systemu połączonego wodorowego. W UD382 była to jedna definicja, zaś Nowelizacja wprowadza rozdzielenie na poziomie definicji na operatora systemu połączonego gazowo-wodorowego oraz operatora systemu połączonego wodorowego. Projektodawcy proponują także dodanie definicji sieci przesyłowej wodorowej oraz sieci dystrybucyjnej wodorowej, które analogicznie do ww. przykładu, wcześniej znajdowały się we wspólnej definicji sieci wodorowych bez ich rozróżnienia.

Następną, bardzo interesującą zmianą w stosunku do projektu UD382  jest dodanie pojęcia sieci wodorowej ograniczonej geograficznie. Ma chodzić o sieć wodorową przeznaczoną do transportu wodoru odnawialnego pochodzenia niebiologicznego, niskoemisyjnego lub odnawialnego, obejmującą swoim zasięgiem ograniczony geograficznie obszar przemysłowy lub handlowy. W stosunku do gestora (właściciela, operatora) takiej sieci Prezes Urzędy Regulacji Energetyki (Prezes URE) będzie mógł wydać decyzję, którą udzieli odstępstwa od stosowania przez tego gestora obowiązków dla operatorów systemów przesyłowych i dystrybucyjnych wodoru w zakresie rozdziału działalności. Aby wydać taką decyzję Prezes URE będzie musiał ocenić, czy dana sieć odpowiada wymogom określonym w ustawie oraz zbadać, czy odstępstwo nie zaburzy zbytnio konkurencji na rynku wodoru oraz prawidłowego funkcjonowania i rozwoju tego rynku na terytorium RP.

Istotną różnicą jest także brak preferencyjnych warunków w zakresie opłat przyłączeniowych. W UD382 były przewidziane dwa korzystne rozwiązania. W przypadku instalacji wytwarzających lub uzyskujących wodór niskoemisyjny za przyłączenie miało się pobierać opłatę ustaloną na podstawie jednej drugiej rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia. Drugim rozwiązaniem było przyłączenie instalacji uzyskujących wodór odnawialny lub elektrolityczny, co do których opłata miała wynosić jedną czwartą rzeczywistych nakładów poniesionych na realizację przyłączenia.

***

Konsultacje publiczne odnośnie projektu UD36 trwały do 14 czerwca 2024 r. Na moment sporządzenia artykułu nie opublikowano uwag, ani postulatów do zmian przedstawionych w Nowelizacji. Projekt UD36, mimo że jest efektem paroletnich prac nad rozwiązaniami legislacyjnymi dla rynku wodoru, zawiera pewne mankamenty. Czasu na ewentualnie poprawki jest jednak niewiele, gdyż zgodnie z zapowiedzią opublikowaną w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów projekt UD36 ma zostać przyjęty do końca czerwca tego roku.

Autorzy: Aleksandra Walczak, Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej?

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej? została wyłączona

Na początku listopada opinia publiczna została poinformowana o przyjęciu przez Radę Ministrów uchwały dotyczącej „Polskiej strategii wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r.” przedłożonej przez ministra klimatu i środowiska. Na opublikowanie kompletnego tekstu dokumentu musieliśmy poczekać jeszcze ponad miesiąc, gdyż dopiero 7 grudnia 2021 roku strategia została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Dotychczas o zamierzeniach polskiego rządu odnoszących się do rynku wodoru mogliśmy dowiedzieć się jedynie z projektów oraz przecieków medialnych. PSW jest dokumentem strategicznym, który określa główne cele rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce oraz kierunki działań potrzebnych do ich osiągnięcia. Dokument wpisuje się w globalne, europejskie i krajowe działania mające na celu budowę gospodarki niskoemisyjnej. Twórcy strategii dokonują diagnozy obecnej sytuacji, określając stan dojrzałości i koszty poszczególnych technologii oraz rozważają ich potencjalny wpływ na gospodarkę, przedstawiając przewidywane trendy rozwoju.

Pojęcie gospodarki wodorowej

Wizją PSW jest stworzenie polskiej gałęzi gospodarki wodorowej. Gospodarka wodorowa jest rozumiana łącznie jako: technologie wytwarzania, magazynowania, dystrybucji i wykorzystania wodoru, obejmujące scentralizowane i rozproszone systemy wytwarzania, magazynowania, transportu wodoru z wykorzystaniem sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, jak i innych form transportu, a następnie wykorzystanie go jako produktu końcowego (transport, przemysł, ciepłownictwo i energetyka zawodowa, przemysłowa i rozporoszona w układach wytwarzania energii elektrycznej), oraz jako substratu w procesach przemysłowych, w tym w ramach wodorowych magazynów energii, do wytwarzania syntetycznych paliw i nośników energii. Rozwój gospodarki wodorowej wymaga budowy całego łańcucha wartości oraz infrastruktury, która pomoże w jego wykorzystaniu. Będzie to wymagać rozwoju elektrolizerów, sieci dystrybucji wodoru, w tym powstania stosownej infrastruktury przesyłowej i transportowej, magazynów wodoru, infrastruktury tankowania, produkcji ogniw paliwowych wykorzystywanych w energetyce, ciepłownictwie, transporcie i innych sektorach gospodarki.

Wodór może być wytwarzany na wiele sposobów, z których jedne są uważane za bardziej, inne za mniej przyjazne środowisku. W PSW wodór podzielono na trzy rodzaje:

  • konwencjonalny (wytwarzany w różnych procesach, w których wykorzystuje się paliwa kopalne),
  • niskoemisyjny (wytwarzany z nieodnawialnych bądź z odnawialnych źródeł energii z niskim śladem węglowym),
  • odnawialny (wytwarzany w procesie elektrolizy wody, w którym wykorzystuje się energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii).

Realizacja wspomnianej wizji wymaga osiągnięcia sześciu celów. W ich ramach zostały wyróżnione konkretne działania, które mają być wprowadzane w życie w perspektywie krótkoterminowej (do 2025 roku) oraz średnioterminowej (do 2030 roku). Cele te odnoszą się do trzech priorytetowych obszarów wykorzystania wodoru, czyli energetyki, transportu i przemysłu, ale także jego produkcji i dystrybucji oraz potrzeby stworzenia stabilnego otoczenia regulacyjnego. Przyjęte obszary priorytetowe nawiązują do koncepcji łączenia sektorów (ang. sector coupling), zakładającej:

  • wzrost wykorzystania energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii oraz
  • wykorzystanie jej w określonych sektorach gospodarki (transport, przemysł, ciepłownictwo)

– w celu minimalizacji zależności od paliw kopalnych, przyczyniających się do emisji gazów cieplarnianych do środowiska.

Cele strategiczne PSW

Pierwszym celem jest wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie. Potrzeba ich wykorzystywania wynika ze  stale wzrastającego udział niesterowalnej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w miksie energetycznym Polski. Znaczna część mocy wytwórczych z energii odnawialnej jest lub będzie oparta o źródła zależne od warunków atmosferycznych i pracujących małą liczbę godzin w ciągu roku. Wskazuje się, że w dalszej perspektywie przyłączenie niesterowalnego źródła energii powinno być powiązane z obowiązkiem zapewnienia bilansowania w okresach, gdy jednostki wytwórcze nie dostarczają energii elektrycznej do sieci. W tym miejscu pojawiają się technologie wodorowe – stosowanie elektrolizy należy do potencjalnych rozwiązań, mających zwiększyć elastyczność systemu oraz przygotowujących grunt pod rosnący udział źródeł odnawialnych w całym systemie. W tym mają pomóc przede wszystkim instalacje power-to-gas, pozwalające na przekształcenie energii elektrycznej w wodór w procesie elektrolizy i umożlwiające zagospodarowanie nadwyżek energii. Szersze wykorzystanie elektrolizerów ma pozwolić na integrację systemu gazowego z siecią elektroenergetyczną w myśl wspomnianej koncepcji łączenia sektorów.

Podstawowym celem do 2025 roku jest stworzenie ram prawnych funkcjonowania infrastruktury wodorowej oraz wsparcie działań badawczych i wdrożeniowych. W tym samym ujęciu czasowym mają zostać przeprowadzone analizy techniczne w celu sprawdzenia możliwości zagospodarowania wielkoskalowych kawern solnych pod magazynowanie wodoru oraz pierwsze próby współspalania wodoru w turbinach gazowych. Natomiast do roku 2030 instalacje ko- i poligeneracyjne mają być już wykorzystywane na szeroką skalę. Chodzi o duże ośrodki, na przykład elektrociepłownie, gdzie wodór stanowić podstawowe paliwo, oraz w blokach mieszkalnych, małych osiedlach czy obiektach użyteczności publicznej z użyciem ogniw paliwowych.

Drugim celem jest wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie. W tym segmencie wodór jest postrzegany jako jedna z dróg redukcji emisji CO2, zwłaszcza w transporcie kołowym. W porównaniu z samochodami elektrycznymi, pojazdy napędzane wodorem mogą pokonywać duże odległości bez potrzeby uzupełnienia paliwa. Jednocześnie w aspekcie czasowym samo tankowanie jest zbliżone do tankowania samochodów wykorzystujących paliwa konwencjonalne, co pozwala na ich użytkowanie w trybie ciągłym. Początkowo nie będzie potrzebne tworzenie całkowicie nowych punktów tankowania wodoru, gdyż mogą one funkcjonować na już istniejących stacjach paliw płynnych. Wreszcie zaletą tego paliwa jest gęstość energii, która jest wyższa w porównaniu z paliwami kopalnymi. Oczywiście, z tych wszystkich względów, wodór ma znaleźć zastosowanie także w transporcie kolejowym, morskim, a w dalszej perspektywie także lotniczym. W PSW mowa jest także o możliwości wykorzystania wodoru do produkcji paliw syntetycznych.

Do roku 2025 planowane jest rozpoczęcie eksploatacji nowych autobusów zeroemisyjnych napędzanych wodorem wyprodukowanych w Polsce. W tym celu wybudowane ma zostać trzydzieści dwie stacje tankowania wodoru wraz z instalacjami do oczyszczania wodoru do standardu czystości 99,999. Stacje powinny powstać w pierwszej kolejności w aglomeracjach i obszarach gęsto zaludnionych na potrzeby tankowania przede wszystkim autobusów. W perspektywie kolejnych pięciu lat ma nastąpić dalszy rozwój infrastruktury tankowania wodoru oraz instalacji oczyszczających. Ponadto wodór ma być na szerszą skalę wykorzystywany w transporcie ciężkim, kolejowym, morskim i rzecznym. Wreszcie także wówczas ma rozwinąć się produkcja paliw syntetycznych wytwarzanych w reakcji wodoru z CO, CO2 czy N2.

Jako trzeci cel wskazano wsparcie dekarbonizacji przemysłu. Energetyka i przemysł są odpowiedzialne za roczną emisję około 350 milionów ton ekwiwalentnego CO2, przy czym, w ocenie twórców PSW, przemysł jest gałęzią, w której najtrudniej osiągnąć neutralność klimatyczną. Obecnie wodór jest wykorzystywany w Polsce przede wszystkim, jako surowiec w przemyśle chemicznym i rafineryjnym, przez co ma strategiczne znaczenie dla całej gospodarki. Jednocześnie należy zaznaczyć, że jest on pozyskiwany w procesach wykorzystujących paliwa kopalne.

W perspektywie najbliższych 4 lat planowane jest wsparcie działań na rzecz produkcji i zastosowania wodoru niskoemisyjnego do procesów produkcji petrochemicznej oraz nawozowej. Jedną z nich ma być wprowadzenie węglowego kontraktu różnicowego jako instrumentu wsparcia transformacji klimatycznej przemysłu. Z kolei w 2030 roku ma funkcjonować co najmniej pięć dolin wodorowych ze znaczącym elementem infrastruktury przesyłowej tego pierwiastka. Dotychczas podpisano już trzy listy w sprawie utworzenia takich dolin, które mają powstać na Podkarpaciu, Dolnym Śląsku oraz Mazowszu.

Czwarty cel dotyczy produkcji wodoru w nowych instalacjach. Obecnie roczna produkcja wodoru w Polsce wynosi około jednego miliona ton, przy czym w całości wytwarzany jest on z paliw kopalnych. Z europejskich dokumentów strategicznych wynika jednak, że do 2030 roku konieczne jest zapewnienie warunków do uruchomienia instalacji produkujących wodór ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych. Na to stawia się także w polskiej strategii, w której wskazano, że wybór ten podykotowany jest chęcią pobudzenia polskiego przemysłu do zwrotu w kierunku technologii zeroemisyjnych i nie ma na celu dyskryminacji obecnie dominujących metod wytwarzania. Z tego tytułu planowane są zachęty do działań innowacyjnych, pochodzących m.in. ze środków unijnych.

Do roku 2025 planowane jest uruchomienie instalacji do produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych o łącznej mocy minimum 50 MW. Paliwo ma być pozyskiwane nie tylko w procesie elektrolizy wody, ale także z biometanu, gazów odpadowych czy gazu ziemnego przy wykorzystaniu technologii CCS/CCU. Wówczas ma zostać uruchomione także wytwarzanie gazów syntetycznych w procesie metanizacji wodoru oraz wykorzystanie niskoemisyjnego wodoru w produkcji NH3. W ciągu kolejnych pięciu lat zainstalowana moc elektrolizerów ma sięgać 2 GW, co pozwoli wytworzyć ok. 6415 GWh, tj. 193,643 ton wodoru rocznie. Ponadto w tym okresie mają zostać zapewnione warunki do budowy instalacji do produkcji wodoru przy elektrowniach jądrowych.

Piąty cel obejmuje sprawne i bezpieczne przesyłanie, dystrybuowanie i magazynowanie wodoru. W strategii podkreślono, że w zakresie przesyłu możliwe jest transportowanie wodoru w istniejących sieciach gazu ziemnego, o ile są one przystosowane do transportu domieszki wodoru. Ze względu na rosnące współzależności między sektorami energetyki, transportu i przemysłu, niezbędne jest przede wszystkim podjęcie wspólnych działań przez operatorów systemów przesyłowych gazu oraz energii elektrycznej, które poskutkują optymalizacją pracy systemu elektroenergetycznego oraz gazowego i w pełni efektywną współpracą między tymi sektorami. W PEP2040 jako cel stymulujący w tym obszarze wskazano osiągnięcie do 2030 roku zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów innych niż ziemny (gazy zdekarbonizowane: biometan, wodór).

W perspektywie krótkoterminowej mają zostać przeprowadzone analizy w zakresie najbardziej optymalnej formy przesyłu energii na rzecz rozwoju gospodarki. Ze strategii wynika, że nie jest obecnie oczywiste czy w polskich warunkach bardziej efektywny będzie przesył energii elektrycznej, tak aby wodór został z niej wytworzony w pobliżu centrów popytu, czy też przesył wodoru powstałego przy instalacjach odnawialnych źródeł energii bądź wytworzonego z niego syntetycznego gazu ziemnego istniejącą siecią gazową. Zbadania wymaga także możliwość przesyłu wodoru dedykowanymi rurociągami. W perspektywie kolejnych czterech lat konieczne jest wykonanie analizy obecnie wykorzystywanej infrastruktury gazowej pod kątem możliwości zatłaczania wodoru i przesyłu mieszanin wodoru z gazem. W nieco dłuższym ujęciu planowane jest dostosowanie wybranych odcinków sieci gazowej do przesyłu i dystrybucji wodoru domieszkowanego do metanu (gaz ziemny, biometan) oraz budowę przesyłowych i dystrybucyjnych gazociągów wodorowych lub rozbudowę sieci elektroenergetycznej w celu przesyłu energii elektrycznej. Planuje się również wsparcie rozwoju wprowadzenia do sieci gazowych gazu syntetycznego wyprodukowanego w instalacjach power-to-gas (wodór wyprodukowany w procesie elektrolizy zostałby następnie poddany procesowi metanizacji przy wykorzystaniu CO2 z instalacji CCS i powstały w ten sposób gaz syntetyczny zostałby zatłoczony do sieci gazowej).

Wreszcie, szóstym celem PSW jest stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego. W tej kwestii twórcy PSW chcą podjąć możliwie najszybsze działania i jeszcze w 2021 roku mają powstać ramy regulacyjne funkcjonowania wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie oraz podstawy rynku wodoru. Natomiast w dwóch kolejnych latach ma zostać opracowany legislacyjny pakiet wodorowy – przepisy określające szczegóły funkcjonowania rynku, implementujące prawo Unii Europejskiej w tym zakresie oraz wdrażające system zachęt do produkcji niskoemisyjnego wodoru.

Kierunek wytyczony, lecz co dalej?

Ostatni cel jest niezwykle ważny – jedynie trwałe i przewidywalne otoczenie prawne może zachęcić przedsiębiorców do inwestowania w nowe technologie. Pierwsze zmiany już się dokonują – 7 grudnia 2021 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw. Jednym z jej filarów jest wprowadzenie definicji i przepisów umożliwiających rozwój gospodarki wodorowej, w tym definicji stacji wodoru, oraz przepisów regulujących funkcjonowanie infrastruktury do tankowania wodoru. Ważnym projektem dla branży gazowniczej jest proponowana nowelizacja ustawy–Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw. Jednym z powodów podjęcia działań zmierzających do zmodyfikowania podstawowego aktu regulującego status kopalin jest chęć zwiększenia zainteresowania inwestorów w zakresie kreatywnego wykorzystania górotworu, włącznie z wykorzystaniem struktur geologicznych jako magazynów wodoru. Nowe przepisy mają ułatwić nabycie nieruchomości pod budowę podziemnych magazynów, zaś samo podziemne bezzbiornikowe magazynowanie wodoru ma zostać uznane za cel publiczny. Przewiduje się także wprowadzenie nowego trybu uzyskania koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji przez przedsiębiorców posiadających koncesje wydobywcze, którzy zaniechali albo zakończyli eksploatację złoża kopaliny. Jedną z kluczowych propozycji jest wreszcie wdrożenie szczególnych zasad dotyczących przekształcenia zakładu górniczego, bez obowiązku likwidacji.

Powyższe działania to jednak nie koniec – w perspektywie najbliższych lat powinniśmy oczekiwać zmian na poziomie ustaw zwykłych oraz rozporządzeń, które złączą się łącznie na polskie prawo wodorowe. Jedną z najważniejszych zapowiedzi zawartych w PSW jest wprowadzenie do ustawy-Prawo energetyczne pojęcia wodoru, zasad funkcjonowania rynku wodoru i korzystania z infrastruktury gazowej oraz uregulowania roli wodoru jako magazynu energii. W strategii jednoznaczne opowiedziano się za początkowo „łagodnym” podejściem do reglamentacji działalności gospodarczej dotyczącej wodoru – do czasu odpowiedniego rozwoju rynku rekomenduje się brak obowiązku koncesyjnego. Gdy chodzi zaś o wspomniany rynek, działania regulacyjne nie są jeszcze przesądzone, gdyż wiele zależy od decyzji podejmowanych na poziomie unijnym. W strategii zapowiedziano, że do czasu odpowiedniego rozwoju rynku jako rekomendację wskazuje się niewprowadzanie zasady rozdziału własnościowego. Podobne zmiany mają dotknąć także ustawę o odnawialnych źródłach energii. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie ułatwień regulacyjnych, implementację przepisów prawa unijnego w zakresie gwarancji pochodzenia oraz określenie mechanizmów wsparcia dla produkcji „zielonego” wodoru. W pewnym zakresie propozycje te pokrywają się ze zmianami przewidzianymi w kontekście rozwoju rynku biometanu, o których pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów. Z perspektywy polskiego ciepłownictwa ważną zapowiedzią zdaje się być wprowadzenie zmian w ustawie o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. Nowością mają być ułatwienia regulacyjne dla nowych małych jednostek kogeneracji wykorzystujących wodór. Ruch ten zdecydowanie wpisuje się w zamierzenia projektowanej strategii rozwoju ciepłownictwa do 2040 roku.

Na kształt polskiego prawa wodorowego wpłyną także przepisy prawa unijnego – o najnowszym pakiecie legislacyjnych mogą przeczytać Państw w naszym poprzednim artykule.

Realizacja celów strategii ma być monitorowana na poziomie głównych celów oraz działań. Do dnia 31 marca każdego roku minister właściwy do spraw klimatu ma przedstawiać Radzie Ministrów roczne sprawozdanie z realizacji PSW za poprzedni rok. W sprawozdaniu za 2025 rok dokonana zostanie weryfikacja realizacji wyznaczonych celów i wskazane zostaną ewentualne postulaty ich aktualizacji z uwzględnieniem bieżących potrzeb interesariuszy.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Europejski pakiet wodorowy opublikowany

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Europejski pakiet wodorowy opublikowany została wyłączona

Komisja Europejska opublikowała dzisiaj długo wyczekiwane projekty mające wprowadzić rozwiązania pozwalające na dekarbonizację sektora gazowniczego. Chodzi o dwa projektu aktów prawnych, które mają zastąpić obecnie obowiązujące:

  • rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 oraz
  • dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającą dyrektywę 2003/55/WE.

Podstawy rynku wodoru

Jak wynika z komunikatu Komisji, celem proponowanych zmian jest stworzenie podstaw rynku wodoru oraz odpowiedniego środowiska dla inwestycji i rozwoju dedykowanej infrastruktury, w tym w ramach handlu z państwami trzecimi. Zasady rynkowe mają zostać wdrożone w dwóch fazach, przed i po 2030 r., a w szczególności mają objąć dostęp do infrastruktury wodorowej, rozdzielnie produkcji i transportu wodoru oraz ustalanie taryf. Ponadto ma zostać utworzona Europejska Sieć Operatorów Sieci Wodorowych, której zadaniami będzie:

  • promowanie rozwijania infrastruktury wodorowej,
  • koordynacja połączeń transgranicznych,
  • tworzenie połączeń międzysystemowych i
  • wypracowanie szczególnych zasad technicznych.

Na skutek proponowanych zmian, krajowe plany rozwoju sieci będą musiały oprzeć się na wspólnym scenariuszu dla energii elektrycznej, gazu i wodoru. Co ciekawe, operatorzy systemu gazowego mają zostać zobowiązani do publikowania informacji dotyczących infrastruktury gazowej, która może zostać wyłączona z eksploatacji lub przemianowana, z kolei oddzielnie mają być sporządzane plany dotyczące sieci wodorowych.

Wytwórcy gazów odnawialnych oraz konsumenci

Nowe przepisy mają ułatwić dostęp do istniejącej sieci gazowej wytwórcom gazów odnawialnych poprzez zniesienie taryf dla połączeń transgranicznych i obniżenie taryf w punktach wtłaczania. Ponadto proponowane rozwiązania mają stworzyć system certyfikacji, tak aby dokończyć prace rozpoczęte na gruncie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Aby uniknąć zamykania Europy jedynie na gazy kopalne oraz w celu „stworzenia miejsca” dla gazów odnawialnych, Komisja proponuje, aby długoterminowe umowy dotyczące gazu kopalnego nie były przedłużane poza rok 2049.

Kolejnym priorytetem pakietu jest wzmocnienie pozycji i ochrona konsumentów. Odzwierciedlając przepisy już obowiązujące na rynku energii elektrycznej, konsumenci będą mogli łatwiej zmieniać dostawców, korzystać ze skutecznych narzędzi do porównywania cen, uzyskiwać dokładne, uczciwe i przejrzyste informacje o rozliczeniach oraz mieć lepszy dostęp do danych i nowej inteligentnej technologii. Konsumenci powinni mieć możliwość wyboru odnawialnych i niskoemisyjnych gazów zamiast paliw kopalnych. W omawianych projektach mają zostać zawarte także rozwiązania usprawniające systemowe podejście do przeciwdziałania gwałtownym zmianom cen gazu ziemnego.

Walka z emisjami metanu

Komisja Europejska poinformowała również o planowanym wprowadzeniu nowych wymagań w zakresie emisji metanu, przy czym przewiduje się dla nich osobny projekt aktu prawnego – rozporządzenie dotyczące redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym.

Komisja ma zobowiązać przedstawicieli sektorów ropy naftowej, gazu i węgla do mierzenia, raportowania i weryfikacji emisji metanu oraz zaproponuje ścisłe zasady wykrywania i naprawy wycieków metanu oraz ograniczania odpowietrzania i spalania. Projekt zawiera także rozwiązania stanowiące „narzędzie monitorowania”, które ma zapewnić przejrzystość emisji metanu z importu ropy naftowej, gazu i węgla do UE. W ramach inicjatywy proponuje się ustanowienie ram prawnych dla zapewnienia najwyższych możliwych standardów pomiaru, raportowania i weryfikacji (MRV) emisji metanu. Nowe przepisy mają zobowiązać firmy do mierzenia i określania ilościowego emisji metanu na poziomie aktywów u źródła oraz przeprowadzania kompleksowych badań w celu wykrycia i naprawy wycieków metanu w ich działalności. Ponadto zakazane mają zostać praktyki odpowietrzania i spalania, które uwalniają metan do atmosfery, z wyjątkiem ściśle określonych okoliczności. Państwa członkowskie będą musiały również opracować plany łagodzenia, uwzględniające łagodzenie skutków metanu oraz pomiary metanu z porzuconych kopalni i nieczynnych odwiertów.

W odniesieniu do emisji metanu z energii importowanej, Komisja proponuje podejście dwuetapowe. Po pierwsze, importerzy paliw kopalnych będą zobowiązani do przedstawienia informacji o tym, w jaki sposób ich dostawcy wykonują pomiary, zgłaszają i weryfikują swoje emisje oraz w jaki sposób ograniczają te emisje. Komisja chce ustanowić dwa narzędzia przejrzystości, które pokażą wyniki i wysiłki krajów i przedsiębiorstw energetycznych na całym świecie w zakresie ograniczania emisji metanu:

  • bazę danych przejrzystości, w której dane zgłoszone przez importerów i operatorów z UE będą udostępniane opinii publicznej; oraz
  • globalne narzędzie do monitorowania, aby pokazać gorące punkty emitujące metan w UE i poza nią, z wykorzystaniem satelitów.

Projekty w całości dostępne są poniżej:

[LINK] [LINK] [LINK]

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.