Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030
Ministerstwo Energii przedstawiło do konsultacji projekt dokumentu „Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030” (KPEiK). Przedstawia on założenia i cele oraz polityki i działania na rzecz realizacji pięciu wymiarów unii energetycznej:
I. bezpieczeństwa energetycznego,
II. wewnętrznego rynku energii,
III. efektywności energetycznej,
IV. obniżenia emisyjności oraz
V. badań naukowych, innowacji i konkurencyjności.
Obniżenie emisyjności
1. W kwestii ograniczania negatywnego wpływu transportu na środowisko:
- cel pośredni to do 2025 r. redukcja emisji CO2 w samochodach osobowych i lekkich samochodach dostawczych o 15% w odniesieniu do roku 2021,
- cel główny – do 2030 r. redukcja emisji CO2 w samochodach osobowych i lekkich samochodach dostawczych o 30% w odniesieniu do roku 2021.
Według Planu zadanie to będzie tym większym wyzwaniem, że przewiduje się zarówno w Polsce, jak i w całej UE, dalszy znaczący wzrost przewozów, szczególnie ładunków, jako nieodzowny skutek kontynuowanego rozwoju gospodarczego.
3. Obecnie z węgla kamiennego i brunatnego wytwarzane jest ok. 77% energii elektrycznej. Założeniem jest zmniejszenie udziału węgla kamiennego i brunatnego w tej produkcji do 60% w 2030 roku i dalszy trend spadkowy do 2040 r.
4. W ramach realizacji ogólnounijnego celu na 2030 r. Polska deklaruje także osiągnięcie do 2030 r. 21% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (zużycie łącznie w elektroenergetyce, ciepłownictwie i chłodnictwie oraz na cele transportowe). Cel unijny to minimum 32%.
Planuje się utrzymanie i tworzenie następujących mechanizmów wsparcia wytwarzania energii z OZE:
- aukcje – przeznaczone są dla źródeł wytwarzających energię w sposób profesjonalny, czyli zapewniających dyspozycyjność i odpowiednio wysoką moc,
- system taryf gwarantowanych oraz dopłat – skierowane są dla źródeł o najmniejszej mocy, służą zagospodarowaniu energii niewykorzystanej przez niewielkiego wytwórcę,
- dotacje, pomoc zwrotna – mechanizm uzależniony od potrzeb lokalnych, dystrybuowany w regionach,
- gwarancje pochodzenia – to dobrowolny instrument wsparcia – mają charakter certyfikatu, a popyt na nie kreują odbiorcy, którym zależy na postrzeganiu ich jako ekologiczna firma (np. ładowarki do samochodów elektrycznych),
- mechanizmy pomocy skierowane do szczególnych technologii – to rozwiązanie przeznaczone dla źródeł, które nie mają konkurencji na rynku, gdyż są nową technologią (np. morska energetyka wiatrowa), ale z różnych względów ich wdrożenie na rynek jest istotne dla kraju.
Efektywność energetyczna
Na podstawie analizy efektów i wpływu na PKB oraz potencjału oszczędności, Polska deklaruje krajowy cel w zakresie poprawy efektywności energetycznej do 2030 r. na poziomie 23%. Cel unijny to 32,5 %.
Przewiduje się do 2030 r. zwiększenie ilości efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych lub chłodniczych, poprzez:
- zwiększenie wykorzystania OZE w ciepłownictwie systemowym,
- zwiększenie wykorzystania odpadów na cele energetyczne,
- modernizację i rozbudowę systemów ciepłowniczych i rozwój technologii wytwarzania chłodu z ciepła sieciowego,
- popularyzację magazynów ciepła i inteligentnych sieci.
Bezpieczeństwo energetyczne
1. Uruchomienie pierwszego bloku (o mocy ok. 1-1,5 GW) pierwszej elektrowni jądrowej przewidziano na 2033 r. W kolejnych latach planowane jest uruchomienie kolejnych pięciu takich bloków (do 2043 r.).
2. Zakłada się zmniejszenie do 60% udziału węgla w wytwarzaniu energii elektrycznej w 2030 roku.
3. Do 2030 roku przewiduje się:
- utrzymanie niezależności od importu energii elektrycznej z państw trzecich,
- powstanie 300 obszarów zrównoważonych energetycznie na poziomie lokalnym,
- pokrywanie popytu na węgiel z zasobów krajowych (surowiec importowany będzie miał charakter uzupełniający).
Wewnętrzny rynek energii
1. W perspektywie do 2030 r. przewidywane jest zwiększenie przepustowości obecnych elektroenergetycznych połączeń transgranicznych Polski, wynikające z realizacji projektów w korytarzu Polska-Litwa oraz Polska-Niemcy.
2. Celem jest także zwiększenie elastyczności pracy systemu, tak aby mógł on właściwie reagować na zmieniający się poziom popytu na energię elektryczną oraz zwiększony udział źródeł niesterowalnych.
3. W ramach rozbudowy systemu gazowego dystrybucyjnego i przesyłowego zakłada się gazyfikację regionów niezgazyfikowanych, co umożliwi przyłączanie do sieci kolejnych odbiorców oraz zwiększenie liczby świadczonych usług przesyłu i dystrybucji gazu. Wzrost wykorzystania paliwa gazowego do celów energetycznych ma znacząco wpłynąć na poprawę jakości powietrza.
Planuje się prowadzenie działań w celu zagwarantowania odpowiedniego poziomu elastyczności systemu energetycznego poprzez:
- rozbudowę sieci przesyłowej,
- budowę nowoczesnych bloków wytwórczych o dużej regulacyjności,
- modernizowanie małych i średnich bloków (przebudowa bloków termicznych, pozwalająca na pracę z minimalnym obciążeniem technicznym do 20-30%),
- rozbudowę inteligentnych sieci energetycznych wraz z inteligentnym opomiarowaniem pozwalającą na przesuwanie popytu na energię elektryczną,
- przesuwanie popytu na energię elektryczną z wyżyn do dolin nocnych,
- wykorzystanie regulacyjnych usług systemowych.
Badania naukowe, innowacje i konkurencyjność
1. Zwiększenie nakładów na działalność badawczo-rozwojową w Polsce do 1,7% PKB w 2020 r. oraz 2,5% PKB w 2030 r.
2. Wdrożenie do 2030 r. założeń wynikających z dokumentu strategicznego Kierunki Rozwoju Innowacji Energetycznych ma doprowadzić do:
- zagospodarowania 30% odpadów produkowanych w sektorze energii,
- zmniejszenia energochłonności budynków o 20% względem roku 2018,
- zmniejszenia jednostkowego zużycia energii w sektorze przemysłu o 20% względem roku 2018.
KPEiK a „Polityka energetyczna Polski do 2040 roku” (PEP)
W Planie zrezygnowano z podziału na morską i lądową energetykę wiatrową. Projekt PEP2040 podział ten wprowadza wskazując, że pierwsza morska farma wiatrowa powstać ma po roku 2025, zaś rozwój farm lądowych ma zostać zahamowany. Zgodnie z założeniami Planu, w 2035 r. łączna moc wiatraków ma wynieść aż 12,4 tys. MW, natomiast według PEP2040 wiatraków na morzu będzie wtedy nieco ponad 6 tys. MW. Sytuacja może ulec zmianie dopiero w 2040 r. kiedy morskich wiatraków ma być wg PEP2040 ok. 10 tys. MW, ale łączna moc elektrowni wiatrowych wyniesie tylko niecałe 11,4 tys. MW, co potwierdza plany postępującego ograniczenia pozyskiwania energii w ramach energetyki lądowej.
Zmianie uległy także założenia odnośnie samochodów elektrycznych. W porównaniu z celem miliona pojazdów z napędem elektrycznym w 2025 r., załącznik nr 1 do Planu informuje, że „do 2030 r. po polskich drogach będzie poruszało się ok. 870 tys., a w 2040 r. ok. 2 mln 400 tys. pojazdów z napędem elektrycznym”.
Konsultacje publiczne
Uwagi do projektu KPEiK można składać do 18 lutego 2019 r. za pomocą formularza: https://www.gov.pl/web/energia/projekt-krajowego-planu-na-rzecz-energii-i-klimatu-na-lata-2021-2030. Na stronie tej jest dostępny także Projekt wraz z załącznikami. Jego finalna wersja zostanie zgłoszona Komisji Europejskiej do 31 grudnia 2019 r. w wypełnieniu obowiązku nałożonego na państwa członkowskie UE.
Autor: Agata Szafrańska, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp.k.