obowiązkowe zapasy gazu ziemnego

Zmiany w unijnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa dostaw gazu

Aktualności, Energetyka, Gaz, , Możliwość komentowania Zmiany w unijnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa dostaw gazu została wyłączona

W drugiej połowie marca Komisja Europejska opublikowała projekt mający wprowadzić zmiany w 2 aktach o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania wewnętrznego rynku gazu, tj.:

  • rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (dalej jako: „rozporządzenie gazowe”) oraz
  • rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dotyczącym środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylającym rozporządzenie (UE) nr 994/2010 (dalej jako: „rozporządzenie SoS”).

Projekt ten stanowi kontynuację prac legislacyjnych, mających pozwolić na samodzielność energetyczną Unii Europejskiej.

Najważniejsze z zaproponowanych zmian to:

  1. wprowadzenie obowiązku certyfikacji operatora systemu magazynowania oraz
  2. wprowadzenie przepisów umożliwiających utrzymywanie minimalnych ilości gazu w magazynach.

Certyfikacja operatora systemu magazynowania i zniżka w taryfach przesyłowych

Komisja Europejska planuje wprowadzić przepisy ustanawiające procedurę certyfikacji operatorów systemów magazynowania. Państwa członkowskie będą musiały zapewnić, aby wszyscy operatorzy systemów magazynowania zostali poddani certyfikacji wykonanej przez organ regulacyjny lub inny właściwy organ wyznaczony przez dane państwo członkowskie. Obowiązek ten dotyczyć ma także operatorów kontrolowanych przez operatorów systemów przesyłowych, którzy sami przeszli już tę procedurę zgodnie z przepisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylająca dyrektywę 2003/55/WE (dalej jako: „dyrektywa gazowa”).

Z zapisów projektu wynika, że niektórzy operatorzy będą mogli zostać certyfikowani w przyspieszonym trybie. Dotyczy to podmiotów obsługujących urządzenia magazynowe o pojemności powyżej 3,5 TWh, które w dniach 31 marca 2021 r. i 31 marca 2022 r. były wypełnione na poziomie wynoszącym średnio mniej niż 30 % ich pojemności maksymalnej. W ich przypadku odpowiedni organ przyjmie projekt decyzji w sprawie certyfikacji operatorów systemów magazynowania w terminie 100 dni roboczych od daty wejścia w życie rozporządzenia lub otrzymania zawiadomienia dotyczące planowanej transakcji, która mogłaby wymagać ponownej oceny w ramach procedury certyfikacji. W stosunku do pozostałych operatorów taki projekt ma być przyjmowany w terminie 18 miesięcy od tych zdarzeń.

Właściwy organ będzie mógł odmówić certyfikacji, jeżeli uzna, że osoba, która bezpośrednio lub pośrednio kontroluje lub wykonuje jakiekolwiek prawa w stosunku do operatora systemu magazynowania w rozumieniu przepisów art. 9 dyrektywy gazowej, może zagrozić bezpieczeństwu dostaw lub podstawowym interesom bezpieczeństwa któregokolwiek państwa członkowskiego lub Unii. W takim przypadku możliwe będzie przyznanie certyfikacji z zastrzeżeniem, że wszystkie rodzaje ryzyka mogące mieć negatywny wpływ na wypełnienie magazynów będą ograniczone i pod warunkiem że ich wykonalność może być zapewniona poprzez wdrożenie i monitorowanie. W przypadku gdy właściwy organ dojdzie do wniosku, że ryzyko związane z bezpieczeństwem dostaw nie może zostać zapewnione w powyższy sposób i w związku z tym musiałby odmówić certyfikacji, organ ten:

  • zobowiąże każdą osobę lub osoby, które jego zdaniem mogą stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa dostaw energii lub podstawowego interesu bezpieczeństwa któregokolwiek państwa członkowskiego lub Unii, do zbycia udziałów lub praw, które posiadają w stosunku do operatora systemu magazynowania, oraz do wyznaczenia terminu takiego zbycia;
  • nakaże, w stosownych przypadkach, środki tymczasowe w celu zapewnienia, aby taka osoba lub osoby nie mogły sprawować żadnej kontroli ani prawa nad tym operatorem systemu magazynowania do czasu zbycia udziałów lub praw; i
  • podejmie decyzję w sprawie właściwych środków kompensacyjnych.

Dodatkowo nowe przepisy mają wprowadzić ograniczenia w zakresie wycofywania magazynów z eksploatacji. Instalacje magazynowe będą mogły zakończyć działalność wyłącznie po przeprowadzeniu oceny przez właściwy organ z uwzględnieniem opinii Europejskiej Sieci Operatorów Systemów Przesyłowych Gazu (ENTSOG), przy czym ta ostatnia musi uznać, że działanie to nie osłabi bezpieczeństwa dostaw gazu na poziomie krajowym lub unijnym. Jeżeli dojdzie do odmowy wycofania w tym zakresie, w stosownych przypadkach możliwe będzie podjęcie odpowiednich środków kompensujących.

Na koniec tej części wspomnieć trzeba o planowanych rabatach w taryfach przesyłowych. Zniżka w wysokości 100 % ma być stosowana do taryf przesyłowych opartych na zdolnościach przesyłowych w punktach wejścia i wyjścia z instalacji magazynowych, z wyjątkiem sytuacji, w której instalacja magazynowa połączona z więcej niż jedną siecią przesyłową lub dystrybucyjną, jest wykorzystywana do konkurowania z punktem połączenia wzajemnego.

Obowiązkowy cel napełnienia i jego realizacja

Jak wynika z preambuły projektu, trwająca obecnie wojna obnażyła słabości istniejących zasad bezpieczeństwa dostaw. Z tego względu konieczne jest wprowadzenie rozwiązań, które pozwolą utrzymywać określone ilości gazu ziemnego w magazynach w ramach Wspólnoty.

Do art. 2 rozporządzenia SoS mają zostać dodane definicje 4 nowych terminów:

  • „trajektoria wypełnienia”, która ma oznaczać kilka celów pośrednich dla każdego państwa członkowskiego wymienionych w załącznikach do rozporządzenia SoS;
  • „cel napełniania”, który ma oznaczać wiążący cel dotyczący poziomu napełnienia instalacji magazynowych nieskroplonego gazu ziemnego;
  • „składowanie strategiczne”, które ma oznaczać składowanie nieskroplonego gazu ziemnego, którego uwolnienie ma być zależne od zezwolenia organu, nie podlegające sprzedaży na rynku, lecz mogące być udostępnione jedynie w przypadku niedoboru dostaw, zakłóceń w dostawach lub sytuacji nadzwyczajnej;
  • „zapasy strategiczne”, które mają oznaczać nieskroplony gaz ziemny nabywany, zarządzany i składowany przez operatorów systemów przesyłowych wyłącznie w celu wykonywania ich funkcji oraz do celów bezpieczeństwa dostaw. Gaz składowany jako część zapasów strategicznych ma być wysyłany tylko wtedy, gdy wymaga tego utrzymanie funkcjonowania systemu w bezpiecznych i niezawodnych warunkach zgodnie z art. 13 dyrektywy gazowej lub w przypadku stanu nadzwyczajnego ogłoszonego na mocy art. 11 rozporządzenia SoS i w inny sposób nie będzie mógł zostać sprzedawany na hurtowych rynkach gazu.

Zgodnie z nowymi przepisami cel napełnienia na 2022 r, ma zostać ustalony na poziomie 80 % pojemności wszystkich instalacji magazynowych na terytorium odpowiednich państw członkowskich. O ile Komisja nie postanowi inaczej, cel napełnienia na kolejne lata ustala się na poziomie 90 %. Każde państwo członkowskie będzie musiało zapewnić, że cel napełnienia został osiągnięty do 1 listopada każdego roku. Cele pośrednie na 2022 r. mają zostać wyznaczone na sierpień, wrzesień i październik. Na kolejny rok realizacja tych celów ma z kolei następować na luty, maj, lipiec i wrzesień.

Uchybienie nowym obowiązkom będzie wiązało się z nałożeniem sankcji. W przypadku stwierdzenia znacznego i trwałego odchylenia od trajektorii napełniania podejmowane mają być następujące działania:

  • po konsultacji z Grupą Koordynacyjną ds. Gazu i danym państwem członkowskim Komisja Europejska ma wydać ostrzeżenie dla tego państwa z zaleceniem niezwłocznego podjęcie środków;
  • jeżeli odstępstwo od trajektorii napełnienia nie zostanie znacząco zmniejszone w ciągu miesiąca od daty ostrzeżenia, Komisja Europejska, po konsultacji z Grupą i danym państwem członkowskim, podejmie decyzję zobowiązującą państwo do podjęcia środków skutecznie usuwających lukę w trajektorii,
  • podejmując decyzję w sprawie odpowiednich środków Komisja Europejska ma brać pod uwagę szczególną sytuację danego państwa członkowskiego, taką jak wielkość instalacji magazynowych w stosunku do krajowego zużycia gazu lub znaczenie instalacji magazynowych dla bezpieczeństwa dostaw w regionie. Co ważne, wszelkie środki podjęte przez Komisję w celu zaradzenia odchyleniom od trajektorii napełniania na rok 2022 mają uwzględniać krótkie ramy czasowe wdrożenia nowych przepisów na poziomie krajowym;
  • Komisja Europejska ma zapewnić, aby środki nie wykraczały poza to, co jest konieczne do utrzymania bezpieczeństwa dostaw, bez nakładania nieproporcjonalnych obciążeń na państwa członkowskie, uczestników rynku gazu, operatorów systemów magazynowania lub obywateli.

W rozporządzeniu SoS mają zostać wskazane środki służące realizacji celu i trajektorii napełnienia. Projekt dopuszcza rozmaite sposoby realizacji tych zamierzeń, nie wyłączając możliwości korzystania z zachęt finansowych lub rekompensat dla uczestników rynku. Założenia będą mogły być realizowane poprzez m.in.:

  • nałożenie na dostawców gazu obowiązku magazynowania minimalnych ilości gazu w instalacjach magazynowych,
  • nałożenie na właścicieli magazynów obowiązku oferowania swoich zdolności uczestnikom rynku czy
  • nałożenie na operatora systemu przesyłowego obowiązku zakupu strategicznych zapasów gazu i zarządzania nimi wyłącznie w celu wykonywania jego funkcji jako operatorów systemów przesyłowych oraz do celów bezpieczeństwa dostaw w nagłych przypadkach.

Nowe przepisy rozporządzenia SoS mają także przewidywać rozwiązania w sytuacji nieposiadania instalacji magazynowych przez dane państwo członkowskie. Takie kraje będą musiały zapewnić, aby uczestnicy ich rynku posiadali porozumienia z operatorami systemów magazynowania z państw członkowskich posiadających instalacje magazynowe, którzy zapewnią wykorzystanie do 1 listopada ilości magazynowych w tych państwach członkowskich odpowiadających co najmniej 15 % rocznego zużycia gazu w państwie członkowskim bez instalacji magazynowych. W przypadku gdy transgraniczne zdolności przesyłowe lub inne ograniczenia techniczne nie pozwolą na pełne wykorzystanie 15 % wolumenów magazynowania niekrajowego, poza państwem członkowskim, które nie posiada instalacji przechowuje się jedynie gaz w ilościach technicznie możliwych.

Na zasadzie odstępstwa od powyższego ustalenia państwa członkowskie posiadające instalacje magazynowe mogą zamiast tego wspólnie opracować mechanizm podziału obciążeń z co najmniej jednym państwem członkowskim posiadającym instalacje magazynowe. Mechanizm podziału obciążenia ma opierać się na odpowiednich danych z ostatniej oceny ryzyka zgodnie i uwzględniać:

  • koszt wsparcia finansowego w celu zapewnienia celów w zakresie wypełniania, bez uwzględniania kosztów wypełniania strategicznych zobowiązań w zakresie składowania;
  • ilości gazu niezbędne do zaspokojenia zapotrzebowania odbiorców chronionych;
  • ograniczenia techniczne, takie jak dostępna pojemność magazynowa, techniczna pojemność transgraniczna, stawki poboru.

***

Powyższe stanowi tłumaczenie własne treści przedstawionego projektu. Autor zastrzega, że między treścią niniejszego artykułu a oficjalnym projektem przetłumaczonym na język polski mogą pojawić się rozbieżności.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami

Szczególne rozwiązania służące ochronie odbiorców paliw gazowych – co wprowadza nowa ustawa?

Aktualności, Energetyka, Gaz, , , Możliwość komentowania Szczególne rozwiązania służące ochronie odbiorców paliw gazowych – co wprowadza nowa ustawa? została wyłączona

Pod koniec stycznia weszła w życie ustawa z dnia 26 stycznia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców paliw gazowych w związku z sytuacją na rynku gazu (Dz. U. z 2022, poz. 202) (ustawa nowelizująca).Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy, akt ten ma pozwolić „na uruchomienie nadzwyczajnych instrumentów zwiększających bezpieczeństwo energetyczne Polski, a w perspektywie krótkoterminowej wspierających gospodarstwa domowe, mieszkańców budynków wielolokalowych, jak i niektórych odbiorców wrażliwych”. Zmiany dotykają wielu obszarów w zakresie działalności przedsiębiorstw energetycznych, jednak w dzisiejszym artykule zostaną omówione tylko wybrane kwestie.

Rozszerzenie katalogu podmiotów objętych ochroną taryfową

W drodze modyfikacji treści przepisu art. 62b ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (PE) ustawa nowelizująca rozszerza katalog podmiotów objętych ochroną taryfową. Do odbiorców paliw gazowych w gospodarstwach domowych dodani zostają

  1. odbiorcy będący wspólnotami mieszkaniowymi, o których mowa w ustawie z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, albo spółdzielniami mieszkaniowymi, o których mowa w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych;
  2. inni odbiorcy niż ci wskazani wyżej, którzy z mocy ustawy, umowy lub innego tytułu prawnego są uprawnieni lub zobowiązani do zapewnienia paliwa gazowego w lokalach mieszkalnych na potrzeby zużycia przez gospodarstwa domowe, w lokalach podmiotów, o których mowa niżej (pkt 3), w zakresie, w jakim zużywają paliwo gazowe na potrzeby określone w ustawie lub do lokalnej produkcji ciepła zużywanego w gospodarstwach domowych znajdujących się w budynkach wielolokalowych lub w lokalach podmiotów określonych niżej (pkt 3), pod warunkiem złożenia stosownego oświadczenia;
  3. liczne podmioty realizujące zadania z zakresu użyteczności publicznej, o ile złożą stosowne oświadczenie.

Co ważne, odbiorcy paliw gazowych w gospodarstwach domowych, wspólnoty oraz spółdzielnie mieszkaniowe zostają „automatycznie” objęte ochroną taryfową, co oznacza, że wszystkie te podmioty będą podlegały specjalnemu reżimowi bez względu na to czy złożą oświadczenie dotyczące części paliwa gazowego zużywanego na potrzeby obiorców, którym ta ochrona przysługuje. Rozwiązanie to ma przeciwdziałać skutkom zaniechań po stronie zarządców wspólnot lub spółdzielni. Jeżeli jednak do takich dojdzie, to właśnie wspomniani zarządcy będą obarczeni odpowiedzialnością cywilną oraz karną. W przypadku odbiorców oznaczonych wyżej numerem 2, niezłożenie oświadczenia będzie skutkowało niezastosowaniem wobec nich ochrony taryfowej.

Poza odbiorcami paliw gazowych w gospodarstwach domowych, wszyscy odbiorcy są zobowiązani do złożenia stosownego oświadczenia przed zawarciem umowy sprzedaży paliwa gazowego lub umowy kompleksowej. Ustawa nowelizująca wprowadza dwa typy tych oświadczeń – pierwszy dotyczy odbiorców wskazanych wyżej numerami 1 i 2 (art. 62ba PE), drugi odbiorców oznaczonych numerem 3 (art. 62bb PE). Zawartość oświadczeń ma być identyczna i składać się z:

  1. oświadczenia o spełnieniu warunków pozwalających na zakwalifikowaniu do danej grupy odbiorców,
  2. wskazania danych służących określeniu szacowanej części paliwa gazowego, która będzie zużywane na wskazane w treści ustawy potrzeby odbiorcy,
  3. określenia szacowanej części paliwa gazowego, która będzie zużywana na opisane wyżej potrzeby.

Określenie szacunkowej części paliwa gazowego jest dokonywane zgodnie z zasadami określonymi w przepisach art. 45a PE lub z uwzględnieniem powierzchni lokali mieszkalnych i użytkowych, charakteru prowadzonej w nich działalności oraz posiadanych danych historycznych.

Ważne jest, że do umów obowiązujących w dniu wejście w życie ustawy przewidziano 45-dniowy termin na złożenie stosownego oświadczenia w celu uzyskania ceny odpowiadającej taryfie z mocą od 1 stycznia 2022 r.

Na koniec tej części warto jeszcze przybliżyć katalog podmiotów kwalifikujących się do grupy oznaczonej wyżej numerem 3. Ustawodawca zalicza do nich m.in.:

  • podmioty udzielające świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
  • jednostki organizacyjne pomocy społecznej w rozumieniu art. 6 pkt 5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
  • noclegowanie i ogrzewalnie, o których mowa w art. 48a ust. 3 i 4 wyżej wskazanej ustawy,
  • jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej w rozumieniu art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
  • podmioty systemu oświaty, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.

Wszystkie te podmioty będą mogły skorzystać z ochrony wyłącznie, gdy złożą stosowne oświadczenie.

Mechanizm zamrożenia cen

Ustawa nowelizująca wprowadza mechanizm zamrożenia cen paliw gazowych na poziomie cen zawartych w taryfie sprzedawcy z urzędu (art. 62c ust. 1 PE), ustalonej na podstawie przepisów art. 62f PE na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2022 r. Jednocześnie cena ta ma charakter ceny maksymalnej, co oznacza, że wobec odbiorców, którzy wcześniej zawarli umowę z dostawcą, przewidującą niższą cenę, stosuje się tą niższą cenę do czasu wygaśnięcia umowy. Również w przypadku, gdyby w trakcie 2022 r. doszło do obniżek cen i przedsiębiorcy zaczęliby oferować ceny niższe niż w taryfie sprzedawcy z urzędu, zastosowanie będą miały ceny niższe.

Jednocześnie ustawa wyklucza możliwość podwyższenia cen i stawek taryfowych paliwa gazowego w 2022 r. Sprzedawcy gazu, którzy nie zastosują się do obowiązku stosowania zamrożonych cen i stawek, będą podlegać karze pieniężnej w wysokości nie niższej niż 1 mln zł i nie wyższej niż 15% przychodu ukaranego przedsiębiorstwa.

System rekompensat dla przedsiębiorstw energetycznych

Niedawno przyjęta ustawa z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021, poz. 2271) wprowadziła rozwiązania przyznające przedsiębiorstwom energetycznym możliwości przedłożenia do dnia 30 czerwca 2022 r. Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE) do zatwierdzenia taryfy skalkulowanej na podstawie części kosztów uzasadnionych paliw gazowych, podczas gdy pozostałe koszty będą uwzględnione w później zatwierdzanych taryfach. Rozłożenie w czasie wzrostu cen wiąże się z dużym wysiłkiem finansowym. Z tego względu ustawa nowelizująca przewiduje rekompensatę przysługującą przedsiębiorstwom energetycznym za każdy miesiąc kalendarzowy począwszy od dnia wprowadzenia taryfy skalkulowanej na tych szczególnych zasadach.

Rekompensata składa się z dwóch komponentów:

  1. faktycznych kosztów zakupu paliwa gazowego poniesionych dla dostaw na poczet odbiorców w gospodarstwach domowych w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o wypłatę rekompensaty, pomniejszonych o koszty uzasadnione w kosztach przyjętych do kalkulacji taryfy zgodnie z art. 62f PE oraz o kwotę zaliczki na poczet rekompensaty, ustalonej zgodnie z pkt. 2, a która została wypłacona podmiotowi uprawnionemu na poczet miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o rekompensatę,
  2. zaliczki na poczet rekompensaty należnej za miesiąc następujący po miesiącu złożenia wniosku o wypłatę rekompensaty, w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kosztami planowanymi do poniesienia przez podmiot uprawniony w miesiącu następującym po miesiącu złożenia wniosku o wypłatę rekompensaty a kosztami uzasadnionymi w kosztach przyjętych do kalkulacji taryfy zgodnie z art. 62f PE.

Z uwagi na możliwość stosowania przez przedsiębiorstwa energetycznych różnych cen i opłat na podstawie taryf skalkulowanych na zasadach określonych w przepisach art. 62f PE (czym później złożony wniosek o zatwierdzenie taryfy w tym trybie, tym wyższe ceny i stawki opłat), ustawodawca przewiduje pułap cenowy, który odnosi się do cen i stawek opłat stosowanych przez przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące zadania sprzedawcy z urzędu (art. 62c ust. 1 PE). Okoliczność ta także ma znaczenie do wyliczenia ewentualnych rekompensat dla tych przedsiębiorstw energetycznych. Z drugiej strony wszyscy odbiorcy, będący beneficjentami przyjętych rozwiązań w 2022 r., nie będą rozliczeni po cenach wyższych niż wynikających z przyjętego ograniczenia.

Powyższa rekompensata konsumować będzie – do wysokości wypłaconej rekompensaty – kwotę ewentualnej korekty, jaka przysługiwałaby sprzedawcy paliwa gazowego, którą ten rozliczałby w latach następnych. Oznacza to, iż w zakresie skonsumowanej korekty nie będą podwyższane ceny w taryfach w latach przyszłych.

W przypadku sprzedawcy gazu, który stosuje ceny zamrożone, rekompensata będzie wyliczana w oparciu o dwa komponenty:

  1. w zakresie stosowania zamrożonych cen dla segmentu odbiorców w gospodarstwach domowych w spółdzielniach, wspólnotach i innych podmiotach zbiorowych zaopatrujących lokale mieszkalne, a także do odbiorców wrażliwych– kwotę stanowiącą iloczyn ilości paliwa gazowego dostarczonego przez przedsiębiorstwo energetyczne i różnicy pomiędzy poziomem cen, jakie to przedsiębiorstwo energetyczne stosowało dla tych odbiorców w dniu 1 stycznia 2022 r., a poziomem cen z taryfy sprzedawcy z urzędu; ceny na dzień 1 stycznia 2022 r. ustala się według taryf, cenników oraz umów, określających ceny i stawki na dzień 1 stycznia 2022 r.;
  2. w zakresie stosowania zamrożonych cen dla segmentu odbiorców w gospodarstwach domowych indywidualnie zaopatrywanych w gaz przez przedsiębiorstwo energetyczne  – kwotę stanowiącą iloczyn ilości paliwa gazowego dostarczonego przez przedsiębiorstwo energetyczne i różnicy pomiędzy poziomem cen i stawek określonych w taryfie tego przedsiębiorstwa, którą stosowałoby ono w normalnych warunkach rynkowych, a poziomem cen określonych w taryfie sprzedawcy z urzędu.

W zależności od systemu, rekompensaty będą wypłacane co miesiąc, bądź co kwartał. Jeżeli przedsiębiorstwo energetyczne zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie objętej rekompensatami w ciągu 12 miesięcy od wypłaty ostatniej z nich, będzie zobowiązane w całości zwrócić w otrzymane środki rekompensaty z odsetkami, a pobrane środki zostaną uznane za pobrane nienależnie. Przedsiębiorstwo energetyczne, który otrzymało rekompensatę nienależnie, zobowiązane będzie do jej zwrotu.

Za wypłatę rekompensat odpowiedzialna jest Zarządca Rozliczeń S.A. Po zakończeniu roku kalendarzowego, spółka ta będzie miała obowiązek dokonania weryfikacji rekompensat należnych przedsiębiorstwu energetycznemu na podstawie otrzymanego wniosku o rozliczenie rekompensaty i niezwłocznie poinformuje Prezesa URE o wynikach dokonanej weryfikacji. Wnioski te należy składać nie później niż do 30 listopada 2023 r., zaś rozliczenie rekompensaty nie powinno trwać dłużej niż do 31 grudnia 2023 r.

Łączny koszt z tytułu rekompensat przewidzianych ustawą nie przekroczy 10 mld zł. Rekompensaty będą wypłacane przez Fundusz Wypłaty Różnicy Cen, do którego w roku 2022 zostaną przekazane:

  • 40% środków uzyskanych ze sprzedaży w drodze aukcji uprawnień do emisji, o których mowa w art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 15 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, ale nie więcej niż 6 424 mln zł;
  • środki z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, o którym mowa w art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Zmiany dotyczące sposobu realizacji obowiązku utrzymania zapasów obowiązkowych

Ustawa nowelizująca wprowadza także ważne zmiany w ustawie z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym (ustawa o zapasach). Polegają one na możliwości zlecenia przez podmioty zobowiązane do utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego zadań z zakresu utrzymywania tych zapasów również Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych. Powyższe ma następować w ramach tzw. usługi biletowej, którą obecnie mogą świadczyć jedynie przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu gazem ziemnym z zagranicą lub przedsiębiorstwa energetyczne wykonujące działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwami gazowymi.

Nowe przepisy zobowiązują Agencję do działania na tych samych zasadach co inne przedsiębiorstwa świadczące usługę biletową, z tą różnicą, że wyłączone zostało stosowanie art. 24b ust. 6–8 ustawy o zapasach, które przewidywały kontrolę organu regulacyjnego przed zawarciem umowy biletowej.

Dodatkowo, przewiduje się wprowadzenie regulacji umożliwiającej Agencji rozpoczęcie świadczenia usług biletowych już w bieżącym roku gazowym. W tym celu, dla zapewnienia transparentności i większej efektywności modelu, umożliwia się jej przejęcie na rzecz Skarbu Państwa zapasów obowiązkowych lub ich części. Dlatego też podmioty, które są zobowiązane do utworzenia oraz utrzymywania zapasów obowiązkowych, mogą wystąpić do Agencji z wnioskiem o zawarcie umowy biletowej. Jej zawarcie będzie oznaczało odpłatne przeniesienie na rzecz Skarbu Państwa własności gazu ziemnego utrzymywanego przez zlecającego usługę biletową w ramach zapasów obowiązkowych, w ilości pozwalającej Agencji realizację umowy. Z chwilą zawarcia umowy z Agencją z mocy prawa wstąpi w prawa i obowiązki zastępowanego podmiotu wynikające z umów o świadczenie usług magazynowania zawartych z operatorem systemu magazynowania.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Kolejne sprawozdanie Ministra Energii z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych

Aktualności, Energetyka, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Kolejne sprawozdanie Ministra Energii z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych została wyłączona

Z końcem lipca na stronie Ministerstwa Energii („ME”) opublikowany został raport z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych za rok 2018 („Raport”). W Raporcie zawarte zostały informacje o sytuacji na rynku gazu ziemnego, stanie infrastruktury sektora gazowego oraz środkach zapewnienia bezpieczeństwa dostaw. Ponadto, wskazane zostały również zagrożenia zewnętrzne wpływające na bezpieczeństwo dostaw paliw gazowych do kraju.

Z Raportu wynika, iż stale wzrasta zużycie gazu ziemnego. W 2018 wzrost ten wyniósł 4%, przy czym już w lutym odnotowano najwyższe dotychczas zużycie dobowe, które wyniosło 888,7 GWh/dobę. ME odnotowało również, że bieżące zapotrzebowanie zostało pokryte z dostępnych źródeł, a systemy gazowe sprostały swym zadaniom bez zakłóceń.

Pomimo pozytywnych wyników, podkreślono także potrzebę dalszego zwiększenia bezpieczeństwa dostaw paliw gazowych przede wszystkim poprzez wzrost krajowego wydobycia. W stosunku do roku poprzedniego, krajowe wydobycie całkowite zmniejszyło się o 1,45% i wyniosło 44,24 TWh, co spowodowane było stopniowym wyczerpywaniem eksploatowanych złóż i niesprzyjającą strukturą geologiczną nowych złóż.

Ze statystyk wskazanych w Raporcie wynika również, że na stałym poziomie utrzymuje się liczba podmiotów zajmujących się działalnością gospodarczą w sektorze paliw gazowych, a aż 97% importowanego gazu przeznaczone jest na dalszą odsprzedaż. Odnotowano ponadto zwiększony obrót paliwami gazowymi na Towarowej Giełdzie Energii (TGE), który jest dużego importu. W tym kontekście znaczenie ma także rosnąca liczba odbiorców końcowych, która w 2018 r. powiększyła się o 123 tysiące odbiorców przyłączonych do sieci.

W Raporcie zawarto również analizę funkcjonowania lokalnej infrastruktury, w ramach której stwierdzono jej niezawodność w nieprzerwanym dostarczaniu gazu ziemnego do odbiorców. Celem zapewnienia wszystkim nieprzerwanych dostaw gazu postanowiono bowiem wprowadzić prawne instytucje sprzedawcy awaryjnego i sprzedaży rezerwowej mających zapewnić dostawy gazu odbiorcy końcowemu w przypadku, gdy wybrany przez nich sprzedawca zaprzestałby dostaw gazu.

ME zasygnalizowało również zgodny z założeniami przebieg prac nad inwestycją dot. gazociągu Baltic Pipe oraz rozbudową terminalu LNG w Świnoujściu i realizacją połączeń międzysystemowych z państwami sąsiadującymi (Słowacja, Litwa, Czechy, Ukraina), które to przedsięwzięcia wspierane są z europejskich funduszy. Prognozuje się, iż wymienione inwestycje pozwolą w przyszłości na dywersyfikację źródeł paliw gazowych i pokrycie 143% ich krajowego zużycia.

W raporcie odnotowano również, że w 2018 r. Polska Spółka Gazownictwa Sp. z o.o. podjęła się realizacji Programu przyśpieszenia inwestycji w sieć gazową Polski w latach 2018 – 2022, w ramach którego nastąpi gazyfikacja terenów dotychczas nieobjętych siecią.

Zgodnie z treścią Raportu, w przyszłości konieczne będzie zwiększenia dostępnych zdolności na punktach wejścia oraz budowa pływającego terminalu do odbioru LNG w Zatoce Gdańskiej, jak również rozbudowa podziemnych magazynów gazu ziemnego. Wraz z nowymi inwestycjami zasygnalizowano potrzebę rewizji i aktualizacji obowiązujących przepisów, w celu ułatwienia realizacji ww. przedsięwzięć, w szczególności regulujących przebieg procesu inwestycyjno-budowlanego w zakresie infrastruktury liniowej. Powyższe działania – zdaniem Ministra Energii – stanowią warunki do stworzenia regionalnego centrum handlu i przesyłu gazu. Już w 2018 r. w ramach zapewnienia środków gwarantujących bezpieczeństwo dostaw, ME podjęło prace legislacyjne w celu wprowadzenia zmian w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego oraz dostosowania obowiązujących przepisów do rozporządzenia PE i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dot. środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (UE) nr 994/2010.

W Raporcie podkreślono wzrost liczby dostaw LNG do terminalu LNG w Świnoujściu oraz zwiększenie o 21% poziomu utrzymywanych obowiązkowych zapasów gazu ziemnego (także poza granicami kraju). Ponownie podkreślono konieczność dywersyfikacji dostaw gazu, a także budowy nowych zdolności regazyfikacyjnych na wybrzeżu Polski. W sprawozdaniu odnotowano także spadek udziału gazu ziemnego importowanego ze wschodu (w ciągu ostatnich 5 lat z 76% do 61%) wraz z jednoczesnym wzrostem importu tego produktu z innych regionów świata (m.in. Kataru, USA).

Jednocześnie odniesiono się do zewnętrznych zagrożeń mogących wpłynąć na bezpieczeństwo dostaw paliw gazowych do kraju, w szczególności związanych z budową gazociągu Nord Stream 2, który stanowi źródło monopolizacji rynków gazowych Europy Środkowo-Wschodniej i Południowej.

W Raporcie wskazano również działania Polski przeciwdziałające dalszej monopolizacji na rynku gazowym oraz zmierzające do minimalizowania ryzyk dla bezpieczeństwa dostaw gazu poprzez zaskarżenie decyzji Komisji Europejskiej dot. gazociągu OPAR oraz doprowadzenie w 2019 r. do objęcia gazociągów z państw trzecich wymogami prawa unijnego. 

Link do pełnej treści raportu: https://www.gov.pl/web/energia/sprawozdanie-z-wynikow-monitorowania-bezpieczenstwa-dostaw-paliw-gazowych-za-2018-r

Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.