Komisja Europejska przedstawiła swoje sprawozdanie w sprawie wdrażania Strategicznego planu działania na rzecz baterii: budowanie strategicznego łańcucha wartości baterii w Europie dla Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno – Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego banku inwestycyjnego.
W sprawozdaniu dotyczącym strategicznego znaczenia baterii komisja prognozuje, iż największy wzrost popytu na ogniwa baterii nastąpi w sektorze transportu, pociągając za sobą wzrost sprzedaży elektrycznych środków transportu (z obecnych 4 mln do 50-200 mln w 2028 r.). Przewiduje się także zwiększenie znaczenia wykorzystania baterii w energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii dzięki możliwościom, jakie one zapewniają. Komisja akcentuje przede wszystkim zdolność baterii do tymczasowego przechowywania energii elektrycznej i zwracania jej do sieci elektroenergetycznej, co ułatwiłoby lepsze wykorzystanie OZE, takich jak energia wiatrowa i słoneczna. Szacuje się, że w kwestii integracji OZE udział baterii stacjonarnych w rynku baterii osiągnie około 10 %, a ich rola będzie coraz istotniejsza.
Komisja przewiduje także ciągły wzrost światowego i Europejskiego popytu na baterie litowo – jonowe, który przynajmniej w połowie miałby być na szczeblu europejskim, zaspokajany przez produkty państw członkowskich (przewidywany jest wzrost zdolności z 78 GWh do 207 GWh do 2023 r.). W tym miejscu podkreśla się problem, jakim jest ciągła zależność UE od przywozu ogniw baterii – narażenie na wysokie koszty i ryzyko ograniczające zdolność do konkurowania z zagranicznym producentami. Komisja zauważa strategiczną pozycję Chin, gdzie usytuowana jest znaczna część zakładów rafinacji i przetwarzania niemal wszystkich surowców potrzebnych do produkcji baterii (lit, nikiel, kobalt, mangan i grafit). Podkreśla się konieczność uniezależnienia się od surowców pierwotnych i materiałów przetworzonych pozyskiwanych w państwach trzecich poprzez dywersyfikację unijnych źródeł tych materiałów w dążeniu do przejścia na gospodarkę o obiegu zamkniętym.
Komisja przedstawiła więc cel, jakim jest doprowadzenie do sytuacji, w której UE będzie pełniła rolę lidera w sektorze baterii zapewniając sobie tym samym większą autonomię na wszystkich etapach łańcucha wartości. Podstawą działań w tym kierunku jest tworzenie europejskich konsorcjów w dziedzinie badań naukowych, innowacji i produkcji, jak i sprzyjanie efektywniejszemu wykorzystywaniu istniejących środków finansowych poprzez działania w ścisłej współpracy z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) i państwami członkowskimi. W ramach wsparcia współpracy między zainteresowanymi podmiotami prowadzącymi badania nad bateriami Komisja powołała europejską platformę technologii i innowacji „Batteries Europe”.
Komisja zauważa, że obecnie do sieci łańcucha wartości kierowanej przez EIT InnoEnergy przyłączyło się już ok. 260 podmiotów związanych z przemysłem i innowacjami. W ramach tego przedsięwzięcia planuje się wytwarzanie surowców pierwotnych i wtórnych na terenie UE. Powołane konsorcja zmierzają m.in. do opracowania technologii produkcji baterii litowo – jonowych, a dalej baterii litowo – jonowych ze stałym elektrolitem. Na rok 2020 przewidywana jest natomiast budowa w Polsce i Finlandii zakładów produkujących materiały niezbędne do wytwarzania pojazdów elektrycznych.
Opracowywaniu nowych technologii powinno towarzyszyć, zdaniem Komisji, tworzenie odpowiednich norm prawnych w kwestii wymaganych cech baterii (bezpieczeństwo, recykling, wydajność, trwałość), czy ich odpowiedniego transportu, wykorzystania i składowania w ramach poszanowania dla wymogów środowiskowych.
Sprawozdawca podkreśla znaczenie, jakie ma utrzymanie zrównoważonego dostępu do surowców służących do produkcji baterii. W tym celu powinno się ułatwić dojście do pierwotnych i wtórnych źródeł znajdujących się na terenie UE. Komisja, po przeprowadzeniu badań w kwestii potencjału geologicznego UE zauważa, iż nie jest on maksymalnie wykorzystywany, a wręcz ogranicza się jedynie do kilku surowców. Akcentuje się, iż nawet w przypadku zwiększenia wydobycia surowców naturalnych na terenie UE, państwa członkowskie pozostają zależne od państw trzecich, gdzie pozyskane surowce ulegają przetworzeniu.
Sprawozdawcy zauważają znaczący potencjał Europy w zakresie przetwarzania zużytych baterii, tj. recyklingu. Odnotowuje się tutaj szereg podjętych w tym kierunku działań (np. Dyrektywa w sprawie baterii, Porozumienie na rzecz innowacyjności w zakresie baterii, rozporządzenia REACH i CLP).
W sprawozdaniu podkreślona została rola baterii (stacjonarnych i mobilnych) w budowaniu czystego środowiska opartego na odnawialnych źródłach energii. Dążenie do czystego środowiska w UE wiązać się będzie ze wzrastającym popytem na pojazdy niskoemisyjne i bezemisyjne. Akcentuje się, iż taki rozwój powinien jednocześnie następować w obszarze budowy odpowiedniej infrastruktury.
Konieczne jest więc skoordynowanie przedstawionych działań: aktualizacji norm prawnych, rozwój przetwórstwa surowców potrzebnych do produkcji baterii na terenie UE, rozwój infrastruktury w dążeniu do zwiększenia niezależności państw członkowskich od państw trzecich, bezpieczeństwa dostaw oraz osiągania coraz czystszego środowiska. Wdrażanie strategii nie będzie możliwe bez wsparcia podmiotów publicznych i prywatnych.
Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.