Pod koniec zeszłego miesiąca europosłowie uzgodnili ze szwedzką prezydencją w Radzie Unii Europejskiej wiążące krajowe cele w zakresie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Wstępne porozumienie ma doprowadzić do szybszej rozbudowy infrastruktury ładującej lub umożliwiającej tankowanie paliw alternatywnych dla samochodów osobowych i ciężarowych, a nawet statków i samolotów, a tym samym do dekarbonizacji transportu.
Dodatkowo Rada Unii Europejskiej przyjęła rozporządzenie ustanawiające bardziej rygorystyczne normy emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dostawczych. Nowe przepisy mają na celu ograniczenie emisji z transportu drogowego, który w największym stopniu przyczynia się do zanieczyszczeń powstających w transporcie.
Ambitniejsze priorytety w zakresie infrastruktury paliw alternatywnych
Jednym z projektów zaprezentowanych w pakiecie Fit for 55była propozycja wprowadzenia rozporządzenia regulującego rozwój infrastruktury paliw alternatywnych. Docelowo ma ono zastąpić wciąż obowiązującą dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (AFID). Projektodawca rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR) wskazuje 3 cele, które ma zrealizować przyszła regulacja:
- zapewnienie istnienia wystarczającej sieci infrastruktury do celów tankowania lub ładowania pojazdów drogowych i statków wykorzystujących paliwa alternatywne;
- zapewnienie rozwiązań alternatywnych, by zacumowane statki i samoloty podczas postoju nie musiały używać silnika;
- zagwarantowanie pełnej interoperacyjności w Unii Europejskiej oraz łatwej obsługi nowej infrastruktury.
AFIR ma zatem stanowić impuls do odważniejszych inwestycji w odnawialny transport, co ma dotyczyć zarówno producentów różnego rodzaju pojazdów, jak i ich potencjalnych użytkowników.
W tekście wstępnego porozumienia zachowano najważniejsze elementy projektu Komisji Europejskiej, tzn. kluczowe parametry ogólne, które będą mieć realny wpływ na klimat. Są to zwłaszcza:
- ładowanie lekkich pojazdów elektrycznych – wymogi co do łącznej mocy, którą należy zapewnić zależnie od rozmiaru zarejestrowanej floty, i wymogi co do zasięgu punktów ładowania wzdłuż transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) w latach 2025 i 2030;
- ładowanie ciężkich pojazdów elektrycznych i tankowanie wodoru – wymogi co do zasięgu punktów ładowania i stacji tankowania wzdłuż sieci TEN-T w 2030 r. (w tym pierwsze wymogi w 2025 r. dla elektrycznych pojazdów ciężkich);
- zasilanie energią elektryczną statków zacumowanych w porcie – wymogi na 2030 r.
W toku marcowych prac wypracowano kilka istotnych ustaleń. Modyfikacji uległy cele w zakresie tankowania odnawialnych paliw gazowych. Nowe wymogi dotyczą przede wszystkim wdrażania infrastruktury tankowania wodoru gazowego, ze szczególnym uwzględnieniem węzłów miejskich i multimodalnych, co ma się przełożyć na zmaksymalizowanie efektywności inwestowania w tego typu infrastrukturę. Negocjatorzy uzgodnili, że stacje wodoru powinny znajdować się co 200 km wzdłuż sieci TEN-T do 2031 r.
Gdy chodzi o cele dotyczące ładowania energii elektrycznej, europosłowie ustalili, że do 2026 r. strefy ładowania samochodów o mocy co najmniej 400 kW będą musiały być rozmieszczone co najmniej co 60 km wzdłuż bazowej sieci TEN-T, a moc wyjściowa sieci wzrośnie do 600 kW do 2028 r. Z kolei dla samochodów ciężarowych i autobusów ustalono odległość co 120 km, przy czym do 2028 r. stacje te powinny obejmować połowę głównych dróg Unii Europejskiej i mieć moc wyjściową od 1400 kW do 2800 kW w zależności od drogi. Powyższe uzupełni wymóg rozmieszczenia dwóch stacji ładowania samochodów ciężarowych na bezpiecznych parkingach (ma on obowiązywać od 2028 r.). Pamiętać trzeba, że rynek pojazdów ciężkich rządzi się swoją specyfiką. Aby można było w pełni uwzględnić spodziewane istotne zmiany technologiczne i rynkowe w sektorze pojazdów ciężkich, w tekście wstępnego porozumienia znalazł się zapis, zgodnie z którym w krótkim terminie przeglądowi zostaną poddane niektóre przepisy rozporządzenia, zaś w średnim terminie dokonany zostanie przegląd całości rozporządzenia.
Jeżeli chodzi o łatwość w obsłudze infrastruktury ładowania pojazdów elektrycznych i tankowania wodoru, dostępne będą różne opcje płatności i wyświetlania cen. Użytkownicy samochodów napędzanych paliwami alternatywnymi będą mogli płacić przy wykorzystaniu kart płatniczych, urządzeń bezdotykowych, a w niektórych przypadkach nawet przy wykorzystaniu kodów QR. Cena paliw będzie wyświetlana w przeliczeniu na kWh, na minuty na sesję lub na kilogramy. We wstępnym porozumieniu położono naciska na to, aby kwota zakupu paliwa była rozsądna, łatwa do porównania, transparentna oraz niedyskryminująca. Aby temu sprostać Komisja Europejska została zobowiązana do stworzenia unijnej bazy danych dotyczącej paliw alternatywnych. Dzięki niej od 2027 r. użytkownicy paliw będą mogli korzystać z łatwo dostępnej informacji nie tylko o cenie paliwa, ale także czasie oczekiwania do zatankowania/załadowania.
Wreszcie tekst uściśla obowiązki każdego z zaangażowanych podmiotów, umożliwia monitorowanie postępów, zapewnia należyte informacje użytkownikom i oferuje sektorowi wspólne normy i specyfikacje techniczne.
Czego należy się spodziewać w kolejnych tygodniach? Wstępne porozumienie musi zostać formalnie zatwierdzone przez Radę i Parlament Europejski. Jeśli chodzi o ten pierwszy organ, prezydencja szwedzka zamierza jak najszybciej przedłożyć tekst przedstawicielom państw członkowskich, aby można było go formalnie zatwierdzić na jednym z najbliższych posiedzeń.
Ograniczenie emisji CO2 z nowych samochodów osobowych i dostawczych
Nie mniej istotny wpływ na sektor transportu mają mieć przepisy rozporządzenia w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2019/631 w odniesieniu do wzmocnienia norm emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i dla nowych lekkich pojazdów użytkowych zgodnie z ambitniejszymi celami klimatycznymi Unii. Akt ten ma doprowadzić do docelowej redukcji emisji CO2 o:
- 55% w przypadku nowych samochodów osobowych i o 50% w przypadku nowych samochodów dostawczych między 2030 a 2034 r. w porównaniu z poziomami z 2021 r.;
- 100% w przypadku zarówno nowych samochodów osobowych, jak i nowych samochodów dostawczych od 2035 r.
Między 2025 a 2029 r. ma zostać wprowadzony mechanizm zachęt regulacyjnych dotyczący pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych (ZLEV). W ramach ZLEV, jeżeli producent spełni określone poziomy odniesienia w zakresie sprzedaży pojazdów bezemisyjnych i niskoemisyjnych, możliwe będzie złagodzenie docelowych poziomów emisji CO2. Wartość odniesienia ustalono na poziomie 25% dla samochodów osobowych i 17% dla samochodów dostawczych.
W rozporządzeniu zawarto także odniesienie do paliw niepowodujących emisji CO2 – po konsultacjach z zainteresowanymi stronami Komisja Europejska zdecydowała przedstawić wniosek dotyczący rejestrowania po 2035 r. pojazdów napędzanych wyłącznie takimi paliwami zgodnie z prawem unijnym, poza normami dla parku pojazdów, oraz stosowanie do unijnego celu dotyczącego osiągnięcia neutralności klimatycznej.
Warto też wspomnieć, że rozporządzenie zawiera klauzulę przeglądową, która przewiduje, że w 2026 r. Komisja Europejska przeanalizuje postępy w realizacji celów redukcji emisji do 2035 r. oraz podejmie decyzję co do przeglądu przedmiotowego aktu. W ramach ewentualnej nowelizacji mają zostać uwzględnione zmiany technologiczne, w tym w odniesieniu do technologii hybrydowych typu plug-in, oraz znaczenie opłacalnej i sprawiedliwej społecznie transformacji w kierunku zeroemisyjności.
Ponadto rozporządzenie zawiera inne przepisy, takie jak:
- zmniejszenie limitu jednostek emisji przyznawanych producentom na ekoinnowacje, które w sposób możliwy do zweryfikowania zmniejszają emisje CO2 w ruchu drogowym, do maksymalnie 4 g/km rocznie między 2030 r. a końcem 2034 r. (obecnie: 7 g/km rocznie);
- wspólna unijna metodyka oceny pełnego cyklu życia emisji CO2 z samochodów osobowych i dostawczych wprowadzanych na rynek UE, a także zużywanych przez nie paliw i energii, którą to metodykę Komisja ma opracować do 2025 r.
Na koniec trzeba zaznaczyć, że w rozporządzeniu zachowano odstępstwo dla drobnych producentów do końca 2035 r.
Omawiane w tej części rozporządzenie znajduje się już na końcu drogi legislacyjnej. Jego przyjęcie przez Radę jest ostatnim etapem procedury decyzyjnej. Rozporządzenie ukaże się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, a jego przepisy wejdą w życie 20. dnia po publikacji.
***
Opisane wyżej zmiany powinny przełożyć się na zmniejszenie emisji CO2 zwłaszcza w transporcie drogowym. Część obserwatorów i interesariuszy uważa je jednak za zbyt daleko idące. Swoje zastrzeżenia co do ich treści zgłosiła kilka państw członkowskich, w tym Polska. Aby sprostać tym wymaganiom konieczne będzie nawiązanie ścisłej współpracy między sektorem publicznym i prywatnym. Stąd, poza wspomnianymi zachętami, można oczekiwać dodatkowych działań stymulujących ze strony państwa.
Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.