W dniu 27 maja 2025 r. Komisja Europejska opublikowała długo oczekiwany komunikat wyjaśniający zasady stosowania art. 22a i 22b dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 (RED II), zmienionej w ramach tzw. pakietu „Fit for 55” (na podstawie dyrektywy RED III). Artykuły te zostały wprowadzone do dyrektywy RED II w celu zwiększenia udziału energii odnawialnej w sektorze przemysłowym, ze szczególnym uwzględnieniem paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego, takich jak wodór odnawialny.

Warto wspomnieć iż na naszym portalu przedstawialiśmy już założenia implementowanej do polskiego prawa dyrektywy RED II w artykule pt. „REDII implementowane! – nowelizacja ustawy o biokomponentach opublikowana”.

Nowy komunikat Komisji Europejskiej ma kluczowe znaczenie zarówno dla państw członkowskich, jak i przemysłu, ponieważ precyzuje sposób obliczania celów udziału paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego, kwestie sprawozdawczości oraz warunki stosowania elastyczności w realizacji obowiązków na poziomie krajowym.

Art. 22a RED II

Art. 22a RED II wprowadza obowiązkowy cel udziału paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego w sektorze przemysłowym. Państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia, że do 2030 r. co najmniej 42% wodoru zużywanego w przemyśle, zarówno do celów energetycznych, jak i nieenergetycznych, pochodzi z odnawialnych źródeł niebiologicznych, a do 2035 r. udział ten ma wzrosnąć do co najmniej 60%. Jest to kluczowy element dekarbonizacji przemysłu, wymagający znacznych inwestycji technologicznych i regulacyjnych.

Komunikat przytacza definicje „przemysłu”, która obejmuje przedsiębiorstwa z sektorów takich jak górnictwo, przetwórstwo przemysłowe, budownictwo oraz usługi informacyjne (w tym energochłonne centra danych). Szczególną rolę tu pełnią rafinerie, gdzie wodór zużywany jest przypisywany do przemysłu lub transportu w zależności od produktu końcowego. Wyłączona jest natomiast sekcja wytwarzania energii, co oznacza, że wodór używany w elektrowniach nie jest uwzględniany w celu przemysłowym.

Zakres celu i jego interpretacja mają fundamentalne znaczenie dla wdrażania na poziomie krajowym, zwłaszcza biorąc pod uwagę zróżnicowane zużycie wodoru oraz jego ograniczoną dostępność.

Mianownik celu obejmuje wartość energetyczną wodoru zużywanego wyłącznie w przemyśle, zarówno do celów związanych z energią, jak i innych niż energetyczne, i nie uwzględnia wodoru spoza tego sektora.

Wyłączony z mianownika jest jednak wodór wykorzystywany jako produkt pośredni w produkcji konwencjonalnych paliw transportowych i biopaliw, wodór wytwarzany w celu redukcji emisji spalin przemysłowych, zastępujący gaz, z którego pochodzi, oraz wodór powstający jako produkt uboczny w procesach przemysłowych.

Art. 22b RED II – możliwość obniżenia celu

Art. 22b dyrektywy RED III wprowadza możliwość obniżenia obowiązkowego udziału paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego w przemyśle o 20% na rok 2030, pod warunkiem spełnienia dwóch kluczowych wymagań.

Po pierwsze, państwo członkowskie musi być na dobrej drodze do osiągnięcia swojego krajowego wkładu w ogólny, wiążący cel unijny w zakresie energii i klimatu.

Po drugie, udział wodoru i jego pochodnych wytwarzanych z paliw kopalnych zużywanych w tym państwie nie może przekraczać 23% w 2030 r. oraz 20% w 2035 r. W przypadku spełnienia tych warunków, cel udziału paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego można obniżyć do 33,6% w 2030 r. i 48% w 2035 r.

W Komunikacie wskazano m.in., że do obliczeń udziału wodoru z paliw kopalnych wlicza się wszystkie procesy produkcji wykorzystujące źródła kopalne, w tym z zastosowaniem wychwytywania i składowania CO2. Mianownik, czyli całkowite zużycie wodoru i jego pochodnych w przemyśle, uwzględnia paliwa odnawialne, wodór niskoemisyjny oraz wodór kopalny i jego pochodne. Ważne jest, że wliczane są tylko produkty powstałe bezpośrednio z wodoru jako surowca, wyłączając substancje naturalnie zawierające wodór.

Choć art. 22b nie wymienia wyraźnie wyłączeń dotyczących wodoru będącego produktem ubocznym, ze względu na powiązanie z art. 22a przyjmuje się, że obowiązują te same zasady wyłączeń.

Cel w transporcie – art. 25 RED II

Art. 25 RED II ustanawia dodatkowy, wiążący cel, który wymaga, aby co najmniej 1% całkowitego zużycia energii w sektorze transportu stanowiły paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego. Udział ten jest liczony zgodnie z zasadami art. 27 i wliczany do łącznego celu obejmującego paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego i zaawansowane biopaliwa. Warunkiem uznania tych paliw jest redukcja emisji gazów cieplarnianych o minimum 70%.

W przypadku użycia paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego jako produktów pośrednich w produkcji konwencjonalnych paliw transportowych i biopaliw redukcja emisji uzyskana dzięki tym paliwom nie jest dodatkowo uwzględniana przy obliczaniu emisji biopaliw. Paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego stosowane jako produkty pośrednie są zaliczane do celów kraju, w którym są wykorzystywane, i traktowane jako strumień pochodzenia kopalnego przy ocenie emisji biopaliw.

Komisja Europejska w Komunikacie zaznacza, że choć dyrektywa precyzuje zasady wliczania tych paliw do celów, nie reguluje szczegółowo mechanizmów wspierających ich wykorzystanie w transporcie. W związku z tym, propozycje ułatwiające realizację celu obejmują wprowadzenie obowiązku dla podmiotów stosujących paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego jako produkty pośrednie w produkcji konwencjonalnych paliw transportowych i biopaliw, analogicznie do systemu wsparcia dla odnawialnej energii elektrycznej dostarczanej do pojazdów elektrycznych, co może znacząco zwiększyć ich udział na rynku.

Definicja końcowego zużycia energii brutto i jej znaczenie dla celów udziału OZE

Zgodnie z art. 2 pkt 4 dyrektywy RED II, „końcowe zużycie energii brutto” obejmuje energię dostarczaną do przemysłu, transportu, gospodarstw domowych, sektora usług, rolnictwa oraz innych sektorów, a także energię elektryczną i ciepło wykorzystywane przez przemysł energetyczny do produkcji energii oraz straty energii podczas przesyłu i dystrybucji.

Cel UE na 2030 rok to osiągnięcie co najmniej 42,5% udziału energii ze źródeł odnawialnych w tym końcowym zużyciu energii brutto. Do realizacji tego celu wliczane są wyłącznie odnawialne nośniki energii wykorzystywane do celów energetycznych, ale nie do celów inne niż energetyczne. Paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego stosowane w sektorze przemysłowym do celów innych niż energetyczne nie wliczają się do ogólnego celu 42,5%, lecz wspierają dedykowany cel wzrostu udziału OZE w przemyśle, obejmujący zarówno cele energetyczne, jak i nieenergetyczne.

Dodatkowo energia elektryczna ze źródeł odnawialnych zużywana do produkcji paliw pochodzenia niebiologicznego nie jest wliczana do ogólnego udziału OZE, natomiast same paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego używane do celów energetycznych zaliczane są zarówno do celu ogólnego, jak i do celów sektorowych. Energia elektryczna wytworzona z tych paliw jest również uwzględniana w statystykach udziału odnawialnych źródeł energii.

Autorzy: Dominika Frydryczak, r. pr. Tomasz Brzeziński, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.