W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowano projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia klimatycznego wymiaru polityki miejskiej (UD246) przygotowany przez Ministra Klimatu i Środowiska. Jego celem jest wprowadzenie rozwiązań służących wzmocnieniu klimatycznego wymiaru polityki miejskiej, w szczególności aspektów transformacji ekologicznej miast. Zakres projektowanego aktu jest wynikiem prac analitycznych Ministerstwa Klimatu i Środowiska, które zostały przeprowadzone m.in. w roku 2020 w ramach inicjatywy pn. „Miasto z Klimatem”.

Jednym z najważniejszych założeń projektu jest zobowiązanie miasta powyżej 20 000 mieszkańców do opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu (MPA). Jak wynika z wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, wnioski i rekomendacje z opracowanych MPA będzie należało uwzględniać w sporządzanych strategiach rozwoju gmin, studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Przedmiotem analizy MKiŚ było zidentyfikowanie funkcjonującego już dokumentu strategicznego opracowywanego przez gminy, który mógłby zostać uzupełniany o przedstawione kwestie. W kontekście proponowanej zmiany warto wspomnieć, że dotychczas miejskie plany adaptacji do zmian klimatu utworzyły samorządy, biorące udział w projekcie „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców” (oraz Warszawa w ramach projektu ADAPTCITY). W latach 2017-2019 44 miasta w całej Polsce opracowały akty uwzględniające lokalne uwarunkowania i problemy miast, których następne wdrożenie ma poprawić bezpieczeństwo mieszkańców i zwiększyć ochronę przed szkodliwymi skutkami zmian klimatu.

Ponadto planowane jest wprowadzenie rozwiązań, które nakażą miastom powyżej 20 000 mieszkańców uwzględnienie w planowaniu przestrzennym, działań zmniejszających wrażliwość na zmiany klimatyczne. Ogólnym efektem wprowadzanych zmian, zdaniem projektodawców, będzie zmniejszenie wrażliwości oraz wzrost odporności miast, a także uniknięcie niekorzystnych skutków zmian klimatu, w tym możliwych strat. Na skutek wejścia w życie ustawy ma także nastąpić wzrost powierzchni obszarów zieleni, rozwój zielono-niebieskiej infrastruktury i rozwiązań opartych na przyrodzie, które pełnią istotne funkcje adaptacyjne, ale także przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, przyczyniając się do wzrostu komfortu życia ludzi. Efektem zmian będzie również przeciwdziałanie i zapobieganie zjawisku suszy oraz powodzi.

Klimat ma odgrywać większą rolę w ramach budżetów obywatelskich. Projektowana ustawa ma wprowadzić obowiązek przeznaczania co najmniej 30% środków zaplanowanych już ustawowo do wydatkowania w ramach budżetu obywatelskiego na ochronę środowiska miejskiego. Ma to dotyczyć jednak tylko gmin o statusie miasta na prawach powiatu, które są aktualnie zobowiązane do tworzenia budżetu obywatelskiego oraz do wydatkowania na ten cel co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. W wykazie wskazano także, że projekt „przewiduje rozwiązanie problemu zbyt małego zaangażowania mieszkańców w kwestie związane z ochroną środowiska miejskiego oraz niewystarczającej wysokości środków finansowych przeznaczanych na działania środowiskowe w miastach”.

Nowe obowiązki adaptacyjne mają zostać nałożone także na samorządy województw. Mają one zostać zobowiązane do „tworzenia warunków dla prowadzenia działań na rzecz adaptacji sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu”. Twórcy projektu wskazują, ze jedynie poprzez jednoczesne zaangażowanie administracji rządowej i samorządowej wszystkich szczebli możliwe jest zapewnienie realizacji działań na rzecz wzmacniania polityki adaptacyjnej, zwłaszcza w sektorach i obszarach najwrażliwszych.

Projektodawcy zapowiadają także, że na skutek wejścia w życie projektowanej ustawy mają zostać doprecyzowane przepisy stawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko dotyczących zakresu i elementów niezbędnych dla przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko w obszarze dotyczącym analiz klimatycznych.

Przyjęcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu wzmocnienia klimatycznego wymiaru polityki miejskiej planowane jest na IV kw.

Autor: Marcel Krzanowski, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.