9 lipca 2025 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa (druk nr 1239, Projekt).
Projekt zakładał początkowo głęboką reformę systemu zapasów gazu ziemnego. Celem było utworzenie centralnych zapasów strategicznych zarządzanych przez RARS (Rządową Agencję Rezerw Strategicznych). Projekt został jednak w toku prac komisji znacząco ograniczony.
Najistotniejsze zmiany w stosunku do pierwotnego projektu wprowadzono właśnie na etapie prac w komisjach sejmowych. W szczególności usunięto cały rozdział dotyczący nowych kompetencji RARS i zapasów strategicznych.
Pierwotne założenia przedstawiliśmy w artykule „Rada Ministrów przyjęła projekt nowelizacji ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego„.
Wycofanie kluczowych zmian – odłożenie reformy RARS
Z pierwotnego projektu ustawy usunięto wszystkie przepisy dotyczące budowy i funkcjonowania strategicznych zapasów gazu ziemnego tworzonych i utrzymywanych przez RARS. W pierwotnej wersji Projekt przewidywał przełomową reformę systemu zapasów. Polegała na centralizacji obowiązku utrzymywania rezerw w rękach państwowej agencji. Dodatkowo przewidziano nowy mechanizm finansowania oraz zarządzania logistycznego.
Zmiany te obejmowały m.in.:
- dodanie całkowicie nowego rozdziału dotyczącego zapasów strategicznych gazu ziemnego oraz powiązanych definicji prawnych,
- utworzenie Funduszu Zapasów Strategicznych, zarządzanego przez RARS, który miałby dysponować wpływami z nowej „opłaty gazowej”,
- szczegółowe przepisy dotyczące magazynowania gazu, w tym warunki lokalizacji zapasów strategicznych w Polsce lub za granicą. Ponadto kryteria wyboru instalacji magazynowych i wymogi techniczne (np. obowiązek dostarczenia całości zapasu w maksymalnie 50 dni). Również wymóg uzyskiwania zgody ministra właściwego ds. surowców energetycznych,
- kompetencje ministra i Agencji w zakresie nabywania, uruchamiania i odbudowy zapasów.
Wdrożenie tych rozwiązań zostało odłożone. Podczas prac sejmowych minister przemysłu Marzena Czarnecka jednoznacznie potwierdziła, że rząd planuje przedłożyć projekt Prawa gazowego. Celem jest kompleksowa reforma systemu zapasów – w tym utworzenie zapasów strategicznych gazu ziemnego.
Uwagi Komisji Europejskiej
Wycofanie z projektu ustawy przepisów dotyczących strategicznych zapasów gazu ziemnego zarządzanych przez RARS i utrzymanie dotychczasowego modelu zapasów obowiązkowych spotkało się z poważnymi zastrzeżeniami ze strony ministra ds. Unii Europejskiej. W opinii opublikowanej w RCL minister Adam Szłapka wskazał, że poprawka nr 5 oraz szereg powiązanych z nią poprawek przywracają obowiązywanie art. 24a ustawy, który był powodem wszczęcia przeciwko Polsce postępowania naruszeniowego przez Komisję Europejską (nr 2017/2155).
Komisja od lat zarzuca Polsce, że art. 24a narusza unijną zasadę niedyskryminacji, ponieważ nakłada bardziej restrykcyjne obowiązki na przedsiębiorstwa utrzymujące zapasy gazu poza granicami Polski niż na te, które magazynują je w kraju, co w ocenie KE zakłóca konkurencję na wspólnym rynku.
Propozycja uchylenia art. 24a była zatem istotnym elementem pierwotnego projektu, a jej usunięcie z nowelizacji w toku prac sejmowych może doprowadzić do skierowania przez Komisję skargi do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Minister Szłapka przypomniał, że Komisja już wcześniej podjęła decyzję o wystąpieniu ze skargą, lecz dotąd powstrzymywała się od tego kroku w oczekiwaniu na przyjęcie ustawy w uzgodnionym kształcie. Teraz ryzyko wniesienia sprawy do TSUE ponownie stało się realne.
Nowy kompromis – 50 dni jako standard i elastyczność w „biletówce”
W miejsce pierwotnych przepisów wprowadzono istotne, ale już nie tak rewolucyjne modyfikacje:
- 50 dni jako stały maksymalny czas dostarczenia gazu – W ustawie na stałe uregulowano, że zapasy obowiązkowe muszą być dostępne w systemie gazowym w ciągu maksymalnie 50 dni od wezwania (wcześniej 40 dni).
- Możliwość kontynuowania umów typu „biletowych” – Dodano możliwość corocznego przedłużania umów z RARS dotyczących biletowego utrzymywania zapasów przez prywatne podmioty, co ma umożliwić bardziej elastyczne planowanie i kontynuację współpracy między agencją a sektorem energetycznym.
- Zgoda ministra na zapasy za granicą – Utrzymywanie zapasów poza granicami kraju wymagać będzie uzyskania formalnej zgody ministra, co wprowadza dodatkowy nadzór i kontrolę nad lokalizacją kluczowych zasobów energetycznych.
Autorzy: Dominika Frydryczak, r. pr. Tomasz Brzeziński, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.
