Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz zmieniającej dyrektywę 2002/92/WE i dyrektywę 2011/61/UE (Dz. U. UE. L 173 z 12.06.2014 s. 349) (MIFID II), weszła w życie w dniu 2 lipca 2016 r., przy czym państwa członkowskie stosują te przepisy od dnia 3 stycznia 2018 r. Wypełnieniu powyższych obowiązków w zakresie implementacji MIFID II do polskiego porządku prawnego służy procedowany obecnie projekt nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi (nowelizacja UOIF), który niebawem ma zostać skierowany do Sejmu.
Jedną z istotnych zmian wprowadzonych przez MIFID II jest nowy system obrotu instrumentami finansowymi w postaci zorganizowanej platformy obrotu (OTF). Zgodnie z art. 1 ust. 7 MIFID II, wszystkie wielostronne systemy obrotu instrumentami finansowymi muszą funkcjonować jako MTF lub OTF albo jako rynek regulowany.
Definicję OTF wprowadzono w art. 4 ust. 1 pkt. 23 MIFID II i art. 3 pkt. 2g projektu nowelizacji UOIF, zgodnie z którym zorganizowana platforma obrotu to system wielostronny nie będący rynkiem regulowanym ani MTF, w ramach którego umożliwia się interakcję wielu deklaracji gotowości zakupu i sprzedaży obligacji, strukturyzowanych produktów finansowych, uprawnień do emisji lub instrumentów pochodnych, składanych przez osoby trzecie w sposób skutkujący zawarciem kontraktu.
Na podstawie art. 20 MIFID II i art. 78c projektu nowelizacji UOIF regulujących zasady funkcjonowania OTF, wykonywanie zleceń na OTF odbywa się w sposób uznaniowy. Firma inwestycyjna lub operator rynku prowadzący OTF działa uznaniowo w następujących przypadkach:
- kiedy decyduje o złożeniu lub wycofaniu zlecenia na prowadzonej przez siebie OTF;
- kiedy decyduje, że nie zestawi danego zlecenia klienta ze zleceniami dostępnymi w systemie w danym czasie, pod warunkiem że jest to zgodne ze szczegółowymi wskazówkami klienta i jego obowiązkami.
Prowadzenie OTF stanowi działalność inwestycyjną wymagającą zezwolenia organu nadzoru finansowego. Przy tym KNF może zażądać, w chwili gdy firma inwestycyjna lub operator rynku składają wniosek o zezwolenie na prowadzenie OTF albo na zasadzie ad hoc, szczegółowego opisu sposobu, w jaki realizowana będzie uznaniowość, w szczególności kiedy zlecenie złożone na OTF można wycofać, oraz kiedy i w jaki sposób dwa lub większa liczba zleceń klientów podlegają zestawieniu na OTF (art. 20 ust. 7 MIFID II).
Zgodnie z projektowanym przepisem przejściowym w art. 15 projektu nowelizacji UOIF, spółka prowadząca giełdę towarową i rynek regulowany, która w dniu wejścia w życie ustawy w ramach prowadzenia giełdy towarowej wykonuje działalność w zakresie zorganizowanej platformy obrotu, może wykonywać tę działalność na dotychczasowych zasadach, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli w celu kontynuowania działalności w zakresie prowadzenia zorganizowanej platformy obrotu spółka w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji UOIF złoży wniosek o udzielenie zezwolenia na prowadzenie zorganizowanej platformy obrotu, działalność ta może być prowadzona przez spółkę na dotychczasowych zasadach do dnia ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie takiego wniosku.
Zgodnie z informacjami publikowanymi na stronie internetowej Towarowej Giełdy Energii S.A. (TGE), Rynek Towarowy Terminowy (RTT) ma zostać przekształcony w zorganizowaną platformę obrotu OTF. Jednak w związku z możliwością, jaką daje opisany powyżej art. 15 projektu nowelizacji UOIF, przez 12 miesięcy, a więc w okresie od 3 stycznia 2018 r. do 3 stycznia 2019 r., będzie on funkcjonował jako tzw. PreOTF, na którym przedmiotem obrotu będą instrumenty, które do 3 stycznia 2018 r. były notowane na RTT. Podmioty dopuszczone do działania na RTT będą dopuszczone do działania na PreOTF. Zasady prowadzenia notowań będą zgodne z obowiązującymi na RTT, z uwzględnieniem uznaniowości. Pozycje otwarte na RTT będą przeniesione na PreOTF, a rozliczenie zawartych transakcji będzie prowadzone przez IRGiT na zasadach obowiązujących na RTT. Transakcje zawarte na PreOTF będą uznawane przy wypełnianiu „obliga giełdowego”.
Od momentu uzyskania przez TGE zezwolenia KNF na prowadzenie OTF, notowania instrumentów na dostawę gazu i energii elektrycznej zostaną przeniesione z PreOTF na OTF wraz z otwartymi pozycjami. Zasady notowań dla instrumentów na dostawę gazu i energii elektrycznej nie ulegną zmianie w porównaniu do PreOTF. W zakresie rozliczenia tych transakcji uczestnicy rynku będą mogli sami rozliczać swoje transakcje. Transakcje zawarte na OTF będą uznawane przy wypełnianiu „obliga giełdowego”.
Docelowo TGE przewiduje, że na OTF notowane będą w segmencie REMIT carve-out – kontrakty forward na energię elektryczną i gaz z fizyczną dostawą, natomiast w segmencie instrumentów finansowych – kontrakty forward na zielone certyfikaty i ewentualnie inne instrumenty finansowe. Dla wszystkich instrumentów dopuszczonych do obrotu na OTF funkcjonować będą zasady uznaniowości – możliwe jest, że zasady uznaniowości będą różne w zależności od instrumentu bazowego (różna uznaniowość dla kontraktów forward na energię elektryczną, gaz i prawa majątkowe). Wśród konsekwencji przekształcenia RTT w OTF należy wymienić między innymi: osobny regulamin obrotu dla OTF i struktura opłat, polityka realizacji zleceń wynikająca z MIFID II – zasada najlepszego wykonania zleceń, szczegółowe informacje o kosztach – w tym informacje ex post raz do roku.
Autor: radca prawny Tomasz Brzeziński, Dagmara Dragan, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp.k.