W dniu 25 czerwca 2019 r. została przyjęta przez Radę Ministrów nowelizacja ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (projekt z dnia 04.06.2019, dalej: „Nowelizacja”, „Projekt”), która została przygotowana przez Ministerstwo Energii. Nowelizacja zapewnienie stałego dostępu odbiorców końcowych do energii, przy jednoczesnym utrzymaniu się cen energii na możliwie niskim poziomie. Co istotne, Nowelizacja ma również docelowo umożliwić przeprowadzenie aukcji na zakup energii elektrycznej z OZE, która jest przedmiotem sprzedaży w aukcjach w 2019 r., poprzez wskazanie jej maksymalnych wartości i ilości w przepisach przejściowych.

Projekt jednocześnie umożliwia realizację celów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych.

I.

W Projekcie dokonano ujednolicenia siatki pojęciowej wskazującej, jakie podmioty należy traktować jako prosumentów energii odnawialnej, którzy są odbiorcami końcowymi i jednocześnie wytwarzają energię elektryczną na własny użytek. Nowelizacja przewiduje poszerzenie katalogu odbiorców końcowych objętych ww. pojęciem, m. in.: o przedsiębiorców, dla których wytwarzanie energii elektrycznej jako prosumentów energii odnawialnej nie stanowi ich przeważającej działalności gospodarczej regulowanej przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej (Dz. U. z 2019 poz. 649 i 730).

II. Rozliczenia w ramach instrumentu „opustu”

Projekt przewiduje kontynuację realizacji podstawowego instrumentu wsparcia prosumentów energii odnawialnej oraz doprecyzowuje obciążenia regulacyjne oraz faktyczne, które wpływają negatywnie na wykorzystywanie ww. instrumentu. W Nowelizacji przewidziano, iż z instrumentu „opustów” będą mogli skorzystać przedsiębiorcy posiadający status prosumentów energii odnawialnej przy zachowaniu możliwości częściowego magazynowania wprowadzonych nadwyżek energii elektrycznej przy zastosowaniu określonego sposobu rozliczeń ze sprzedawcą energii.

Sprzedawca będzie mógł dokonać rozliczenia w dwojaki sposób w zależności od mocy zainstalowanej elektrycznej mikroinstalacji. I tak, rozliczenia ilości energii elektrycznej wprowadzanej do sieci wobec ilości energii elektrycznej pobranej z tej sieci w celu jej zużycia na potrzeby własne:

• przez prosumenta energii odnawialnej wytwarzającego energię elektryczną w mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 10 kW, w stosunku ilościowym 1 do 0,7;
• przez prosumenta energii odnawialnej wytwarzającego energię elektryczną w mikroinstalacji o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 10 kW, w stosunku ilościowym 1 do 0,8.

Nadwyżka, która pozostanie natomiast w dyspozycji sprzedawcy, ma stanowić pokrycie kosztów związanych z dokonywaniem rozliczeń. W Projekcie doprecyzowano również, że nadwyżka z danego okresu rozliczeniowego zgromadzona przez prosumenta przechodzi na kolejne okresy.

Ponadto, w celu realizacji rozliczenia w ramach tzw. „opustu”, do obowiązku stosowania umów kompleksowych wprowadzono dodatkowy wymóg zawarcia odpowiednich umów między OSD a wybranymi prosumentami energii z OZE.

III. Zasady sprzedaży energii elektrycznej niewykorzystanej w mikroinstalacjach

W Nowelizacji pozostawiono obowiązek dokonywania zakupu energii elektrycznej w mikroinstalacji przez sprzedawcę, jednak dodatkowo zaproponowano rozwiązanie, które umożliwi sprzedaż tej energii wybranemu przez wytwórcę podmiotowi, tj. innemu aniżeli ww. sprzedawca. Zgodnie z projektowanym art. 41 ust. 1a, sprzedaż energii elektrycznej w omawianym zakresie będzie się odbywać na zasadach rynkowych.

Projekt przewiduje również alternatywę aktualizująca obowiązek sprzedawcy zobowiązanego do zakupu energii elektrycznej z mikroinstalacji po rynkowych cenach od wytwórcy wówczas, gdy wybrany na podstawie projektowanego art. 41 nie zgodzi się na zakup po tych cenach.

Ponadto, w Nowelizacji dodano nowy zapis zobowiązujący OSD do zawarcia z wybranym przez wytwórcę sprzedawcą energii w celu realizacji przez tego sprzedawcę zakupu energii elektrycznej.

IV. Doprecyzowane zasady przyłączania do sieci elektroenergetycznej mikroinstalacji

Zmiany zaproponowano również w zakresie zasad przyłączania do sieci elektroenergetycznej. Propozycje te związane są z koniecznością wprowadzenia zamkniętego katalogu elementów wchodzących w skład zgłoszenia. Powołano również delegację ustawową do ustalenia w rozporządzeniu szczegółowych zasad przyłączania mikroinstalacji do sieci.

V. Liberalizacja zasad budowy małych instalacji oraz mikroinstalacji oze

W Projekcie doprecyzowano zasady zwolnienia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę robót budowlanych, które polegać będą na montażu urządzeń fotowoltaicznych o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW. Ponadto, doprecyzowaniu uległy również zasady zagospodarowania przestrzennego. Obecnie obowiązująca zasada odnosząca się do planu zagospodarowania przestrzennego, umożliwiająca lokalizację budynków ma docelowo umożliwić również lokalizację mikroinstalacji wykorzystująca energię wiatru oraz fotowoltaikę.

W przepisach Nowelizacji zaproponowano również zaliczenie urządzeń wchodzących w skład instalacji OZE do kategorii urządzeń infrastruktury technicznej w rozumieniu art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2018 r. poz. 1945 t. j.).

Zgodnie z przewidywaniami Ministerstwa Energii, z uwagi na rosnące zainteresowanie społeczeństwa budową mikroinstalacji, w kolejnych latach rocznie będzie powstawać ok. 10 000 nowych mikroinstalacji, a łączna moc tych przyłączonych może wynieść ok. 250 MW.

VI. Zmiany w prawie budowlanym

Projekt przewiduje również zmiany w treści przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – prawo budowlane (Dz. U. z 2019 r. poz. 1186 t.j.). W treści art. 5 dotyczącego m. in. zasad projektowania i użytkowania obiektów budowlanych zaproponowano zmianę ust. 2a. poprzez zalecenie stosowania nie tylko urządzeń wykorzystujących energię elektrycznych z OZE, ale również wytwarzających ją.

Zmianie uległ też art. 29 ww. ustawy poprzez wyłączenie z obowiązku uzgadniania projektu budowlanego instalacji fotowoltaicznej (PV) o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 10 kW i nie większej niż 50 kW pod kątem ochrony przeciwpożarowej.

VII. Zmiany w prawie energetycznym

Nowelizacja poszerza kompetencje Prezesa URE w zakresie rozstrzygania kwestii spornych, które są związane z obowiązkiem przedsiębiorstw energetycznych, które wykonują działalność gospodarczą w zakresie przesyłania i dystrybucji energii w sytuacji, gdy odmówią one dostosowania terminu dostarczenia po raz pierwszy energii elektrycznej do sieci.

Proponowane zmiany dotyczą również zasad w zakresie koncesjonowania. Zgodnie z nowym zapisem (art. 32 ust. 1a ustawy), koncesje na prowadzenie działalności polegającej na wytwarzaniu energii przez instalację OZE będą wydawane po raz pierwszy dla danej instalacji wówczas, gdy urządzenia wchodzące w skład tej instalacji, które miałyby służyć do wytwarzania energii lub zamontowane w czasie modernizacji spełniają określone ustawowo przesłanki.

VIII.  Elektrownie wiatrowe

Kluczowa zmiana dotyczy również przepisów ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 654 t.j.). Uściślono, że zapis art. 13 o wydłużeniu okresu, na wybudowane i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie do 5 lat, zachowuje moc wówczas, gdy w ciągu 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy wydana zostanie decyzja o pozwoleniu na użytkowanie.

***

Ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia z wyjątkami przewidzianymi w projektowanym art. 20.

Autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.