8 maja zakończyły się konsultacje projektu rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie (dalej: Rozporządzenie, Projekt) przygotowany przez Zespół problemowy ds. zmiany rozporządzenia jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie powołany przez Zarząd Izby Gospodarczej Gazownictwa.
Rozporządzenie to zastąpi obecnie obowiązujące rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 kwietnia 2013 r. Prace prowadzone przez trzy podzespoły do spraw: gazociągów, stacji i wydobycia zostały rozpoczęte już w lutym 2018 r.
Zaproponowane zmiany w dużej mierze mają docelowo doprecyzować dotychczasowe regulacje, ujednolicić siatkę pojęciową oraz usunąć zapisy, które są już nieaktualne.
Poza edytorskimi zmianami, zaproponowano również wprowadzenie nowych przepisów, które wymagają bardziej wnikliwego omówienia.
Zmiany w zakresie przepisów ogólnych
W projekcie Rozporządzenia poszerzono jego zakres przedmiotowy wskazując, że przepisy tego dokumentu nie mają zastosowania wyłącznie do projektowania, budowy i przebudowy sieci gazowej służącej do transportu gazu ziemnego, ale również do sieci gazowych na terenie zakładów górniczych.
W celu uporządkowania zapisów w treści Rozporządzenia, w całym tekście wprowadzono określenie przedsiębiorstwo energetyczne, które zastąpiło dotychczasowe pojęcie operatora sieci gazowej. Pojęcie polietylenu zostało natomiast zamienione na tworzywo sztuczne z uwagi na możliwość stosowania innych materiałów do budowy sieci gazowej, niż polietylen.
Projekt przewiduje liczne zmiany w definicjach stosowanych w Rozporządzeniu w dotychczasowym brzmieniu. Wśród nich najistotniejsze znaczenie mają następujące zmiany:
- z definicji pojęcia agregatu sprężarkowego usunięto zapis sugerujący jego wyłączne zastosowanie odnośnie gazu ziemnego; podobny zabieg zastosowano przy definicji magazynu gazu;
- pojęcie instalacji technologicznej tłoczni gazu zostało zastąpione pojęciem orurowania technologicznego tłoczni gazu, którym są rurociągi (nie jak dotąd – gazociągi) wraz z armaturą i urządzeniami doprowadzającymi i odprowadzającymi paliwo gazowego do i z orurowania agregatów sprężarkowych będących integralną częścią tłoczni, znajdujące się miedzy okładami odcinającymi na wejściu i wyjściu z tłoczni gazu, zapewniającymi możliwość użytkowania tłoczni zgodnie z jej przeznaczeniem. W odniesieniu do zmian w ww. definicji, doprecyzowaniu również uległo pojęcie orurowania agregatów sprężarkowych;
- uzupełniono definicję obiektu sieci gazowej o zespoły gazowe na przyłączu;
- usunięto z zakresu pojęcia próby specjalnej wytrzymałości armatury z uwagi na to, że nie podlega ona tej próbie;
- z uwagi na to, że gazociąg może również krzyżować się z innymi rurociągami lub przewodami, wskazano w definicji skrzyżowania również dodatkowo ogólnie infrastrukturę liniową;
- w definicji strefy kontrolowanej uwzględniono właściwy organ nadzoru budowlanego obok przedsiębiorstwa energetycznego podejmującego czynności mające na celu zapobieżenie działalności wywołującej negatywne skutki;
- wykreślono definicję systemu sterowania ciśnieniem wraz z układem telemetrii i zastąpiono to pojęcie definicją systemu detekcji gazu oraz układu telemetrii;
- zakres przedmiotowy definicji współczynnika projektowego uzupełniono o gazociągi z tworzyw sztucznych, dla których wyznacznikiem wytrzymałości materiału jest minimalna żądana wytrzymałość (MRS) oraz gazociągi kompozytowe.
Poza ww. zmianami w dotychczasowych definicjach, w słowniku Rozporządzenia wprowadzono również nowe pojęcia: „obudowy stacji gazowych i zespołów gazowych na przyłączu”, „paliwa gazowego”, ww. już „systemu detekcji gazu” oraz „układu telemetrii”, „urządzenia do nawaniania paliwa gazowego”, „zaworu szybkozamykającego”, „pasa eksploatacyjnego”, „rury kompozytowej”, czy „zespołu zaporowo – upustowego” i „przedsiębiorstwa energetycznego”.
W treści obecnie obowiązującego § 3 Rozporządzenia dodano, że przy projektowaniu, budowie sieci gazowej oraz jej przebudowie należy uwzględnić właściwości fizyko-chemiczne.
Z treści§ 5 Rozporządzenia usunięto ust. 1 z uwagi na fakt, że zamieszczanie wykazu Polskich Norm w załączniku do Rozporządzenia jest niezasadne ze względu na ich częste zmiany. Jednocześnie wskazano, iż projektowanie, budowa i przebudowa sieci gazowych służących do transportu paliw gazowych odbywa się zgodnie z aktualnym poziomem wiedzy technicznej i opisanym w szczególności w Polskich Normach. Pozostałe zmiany nawiązujące do stosowania Norm Polskich, na które wielokrotnie powołano się w treści Rozporządzenia obejmują w znacznej części dostosowanie do obecnego ich brzmienia lub zakresu stosowania.
Dodano ust. 3 do § 5, wskazujący normy międzynarodowe i normy uznanych stowarzyszeń technicznych jako alternatywne dokumenty w przypadku braku norm polskich. Dodatkowo wyartykułowano wprost, iż jednostką odpowiedzialną za określenie wymagań gwarantujących bezpieczeństwo i spełnienie założeń jest projektant.
Celem usunięcia wątpliwości zaproponowano również wprowadzenie nowego ustępu 4, zgodnie z którym w przypadku kwestii nieuregulowanych w niniejszym Rozporządzeniu wskazanie przedsiębiorstwa energetycznego jako właściwej jednostki do wskazania wymagań dla sieci gazowej, opierając się na wewnętrznych regulacjach i innych przepisach.
Zmiany w zakresie szczegółowych przepisów dot. gazociągów
Z uwagi na dostępne na rynku systemy rurociągowe z tworzyw sztucznych oraz z materiałów kompozytowych, uzupełniono katalog gazociągów, o którym mowa w § 6 Rozporządzenia. Tym samym, gazociągi podzielono według stosowanych materiałów na gazociągi stalowe, z tworzyw sztucznych oraz kompozytowe.
W treści § 9 ust. 1 wskazano, że na etapie projektowania i obliczeń wytrzymałościowych uwzględniania jest minimalna normatywna wartość granicy plastyczności, a nie jak dotąd rzeczywista wartość. Jednocześnie, z uwagi na brak praktycznego zastosowania ust. 2 omawianego paragrafu, zaproponowano jego usunięcie.
W § 10 Rozporządzenia zaproponowano zmianę ust. 1 poprzez uwzględnienie na etapie projektowania pasów eksploatacyjnych dla gazociągu. W ust. 4 omawianego przepisu natomiast zamieszczono zapis, zgodnie z którym w przypadku układania gazociągu z wykorzystaniem metod bezwykopowych nie jest konieczna wycinka drzew, jeżeli będzie on zlokalizowany poniżej systemu korzeniowego. Dopuszczenie takiego złagodzenia przepisów jest zgodne z obecnie dostępnymi technologiami jak również ma pozytywny wpływ na środowisko. Zaproponowano również usunięcie ust. 5, bowiem również w pasach drogowych gazociąg powinien mieć zaprojektowane strefy kontrolowane zgodnie z treścią Rozporządzenia. Dodano również dalsze ustępy w zakresie dyspozycji § 5. Przeniesiono z ust. 4 zapis odnośnie konieczności uzgodnienia prac w strefach kontrolowanych z Przedsiębiorstwem energetycznym. Ponadto wskazano, że należy zapewnić dostęp do pasa eksploatacyjnego, a dla gazociągów powyżej 1,6 MPa zakazano lokalizowania w tych strefach parkingów.
W projekcie Rozporządzenia zaproponowano również wprowadzenie nowego § 11, który ma dotyczyć naprężenia obwodowego gazociągu z tworzyw sztucznych.
W przepisie tym wskazano, iż naprężenia obwodowe gazociągu kompozytowego, w warunkach statycznych, wywołane maksymalnym ciśnieniem roboczym (MOP), nie powinny przekraczać iloczynu parametru charakteryzującego wytrzymałość materiału kompozytowego i współczynnika projektowego wynoszącego 0,5. Dodano również wymaganie wskazujące, że przy budowie systemu gazociągów należy uwzględnić również składniki chemiczne paliwa gazowego dla danego okresu czasu.
Wśród zmian wprowadzanych w § 17, w ust. 1 istotne jest dokonanie rozróżnienia na gazociągi podwyższonego średniego ciśnienia (MOP w zakresie 0,5 ÷ 1,6 MPa) i wysokiego ciśnienia (MOP powyżej 1,6 MPa) oraz dodanie wymagań mówiących o połowie szerokości strefy kontrolowanej jednak nie mniej niż 3,0 m – dla gazociągu o maksymalnym ciśnieniu roboczym (MOP) powyżej 1,6 MPa.
W § 17 ust. 4 natomiast zdjęto ograniczenie „do 1,0 MPa włącznie” w celu umożliwienia zastosowania zapisu dla gazociągów z tworzyw sztucznych o MOP powyżej 1,0 MPa włącznie oraz gazociągów kompozytowych.
Podobnie jak w treści § 17, również w § 18 ust. 1 zaproponowano wprowadzenie rozróżnienia na gazociągi podwyższonego średniego ciśnienia (MOP w zakresie 0,5 ÷ 1,6 MPa) i wysokiego ciśnienia (MOP powyżej 1,6 MPa) oraz dodano wymaganie mówiące o połowie strefy kontrolowanej dla gazociągów powyżej 1,6 MPa. Zaproponowano również zmianę treści ust 2 omawianego przepisu. Wskazano bowiem, że rzut skrajnego przewodu napowietrznej linii telekomunikacyjnej powinien znajdować się poza strefą kontrolowaną wyznaczoną dla tego gazociągu.
Zmianie uległ również § 19 Rozporządzenia. Usunięto z jego treści dotychczasowy ust. 1, natomiast w ust. 2 wskazano, że kąt skrzyżowania gazociągu z infrastrukturą podziemną powinien być nie mniejszy niż 30 stopni. Ponadto, w celu uregulowania kwestii posadowienia farmy wiatrowej w pobliżu gazociągów, dodano nowy ustęp, zgodnie z którym odległość gazociągu o maksymalnym ciśnieniu roboczym (MOP) powyżej 1,6 MPa od elektrowni wiatrowej, mierzona pomiędzy osią gazociągu a zewnętrznym obrysem fundamentu od strony gazociągu, powinna być równa co najmniej połowie szerokości strefy kontrolowanej gazociągu, jednak nie mniej niż 10 m. Zaproponowano również zmianę § 20 poprzez rozszerzenie o możliwość zastosowania dowolnej metody bezwykopowej, jeżeli tylko został spełniony warunek posadowienia poniżej poziomu korzennego drzew.
Z uwagi na liczne wątpliwości interpretacyjne i brak realnej możliwości zastosowania zapisów w praktyce, zrezygnowano również z obecnego brzmienia § 21. W jego miejsce dodano natomiast przepis uwzględniający gazociągi z materiałów kompozytowych ze wzmocnieniem w postaci materiału stalowego lub z tworzywa sztucznego.
W § 22 zmodyfikowano treść ust. 1 oraz wprowadzono zapis dot. gazociągów o MOP powyżej 05, MPa i zapis dot. minimalnej odległości w przypadku skrzyżowania gazociągu z innymi elementami uzbrojenia terenu. Modyfikacji również uległ § 23 z uwagi na wycofanie normy PN – EN 10208-1 i PN-EN 10208-2. W § 24 i 25 zaproponowano rozszerzenie zakresu zastosowania przepisu poprzez zastąpienie polietylenu pojęciem tworzyw sztucznych. W § 25 ponadto doprecyzowano ust. 8 poprzez wskazanie, że pod powierzchnią jezdni może być zabudowywana armatura wyłącznie dla gazociągów o MOP do 0,5 MPa włącznie (średniego ciśnienia) i jednocześnie usunięto pozostałe wymagania. W omawianym paragrafie podkreślono również, że niezależnie od MOP armatura powinna spełniać wymagania wskazane w Polskich Normach.
W § 27 m. in. rozszerzono możliwość stosowania połączeń gwintowych do średnicy DN80 tylko dla uzasadnionych przypadków, przy czym uzasadniony przypadek powinien być związany z pracami hermetycznymi na gazociągach.
Jedną z najistotniejszych zmian wprowadzanych w § 29 jest doprecyzowanie elementów kształtowych, które mogą być stosowane przy włączeniu do czynnego gazociągu, natomiast z § 30 usunięto wymaganie, że połączenia powinny spełniać wymagania określone w Polskich Normach, ponieważ wymagania te są określone w specyfikacjach technicznych. Ze względu na obecne technologie dostępne na rynku uzupełniono § 30 oraz dodano § 31, zgodnie z którym, elementy gazociągów z tworzyw sztucznych i kompozytowych łączy się ze sobą według technologii określonej przez projektanta, który wskazuje również wymagania dla połączeń. Podobny zapis wprowadzono w § 35, poprzez wskazanie, że dla gazociągów z tworzyw sztucznych o MOP powyżej 1,0 MPa i gazociągów kompozytowych, parametry próby oraz wymagania szczegółowe w zakresie prób ciśnieniowych powinien określić projektant na etapie opracowywania dokumentacji projektowej.
W treści § 32 ust. 2 dopuszczono wykonanie powłoki izolacyjnej na terenie budowy. W treści § 33 natomiast poza zmianami o charakterze edytorskim, doprecyzowano, że złącza izolujące stosowane są na gazociągach stalowych.
W § 34 Rozporządzenia natomiast, wprowadzono rozróżnienie na normatywną wartość dla próby wytrzymałości i rzeczywistą wartość w przypadku próby stresowej. W ust. 7 niniejszego przepisu z uwagi na brak technicznego uzasadnienia dla łączonej próby wytrzymałości szczelności następującej po próbie wytrzymałości, usunięto zapis o obowiązku jej przeprowadzenia. Doprecyzowano, że badaniom radiograficznym (RT) oraz dodatkowo badaniom powierzchniowym magnetyczno-proszkowym (MT) lub ultradźwiękowym (UT), o których mowa w ust. 8, poddaje się spoiny obwodowe zwane również „złotymi” na gazociągach o MOP powyżej 1,6 MPa.
Ze względu na małą objętość geometryczną gazociągu oraz na fakt, że obecnie uwzględnione jest również przyłącze gazowe, skrócono czas trwania próby, o którym mowa w § 35 z 2 godzin do 30 minut dla gazociągów z tworzyw sztucznych do 1,0 MPa włącznie i stalowego do 0,5 MPa włącznie.
Istotnie został doprecyzowany również § 37 Rozporządzenia. W ust. 4 wskazano minimalną długość i ciśnienie gazociągu oraz uściślono, że badania tłokami pomiarowymi powinny zostać wykonane nie później niż 3 lata po przekazaniu gazociągu do użytkowania. W § 38 ust. 3 uwzględniono dodatkowo wymogi dla gazociągu kompozytowego.
Zmiany w przepisach dot. stacji gazowych
Dotychczasowe brzmienie § 50 Rozporządzenia zawierało katalog obowiązków dotyczących stacji gazowej. Zaproponowano dodane zapisu, zgodnie z którym w takiej stacji gazowej należy stosować systemy detekcji gazu w przypadku zasilania z gazociągu o maksymalnym ciśnieniu roboczym (MOP) większym od 1,6 MPa i przepustowości powyżej 200 m3/h w pomieszczeniach, w których znajdują się przewody oraz urządzenia gazowe.
Znaczącej zmianie uległ również § 63 Rozporządzenia dotyczący ścian oddzielających pomieszczenia zagrożone wybuchem od tych niezagrożonych. W nowym ust. 2 wskazano, że dopuszcza się oddzielenie pomieszczeń zagrożonych od pomieszczeń niezagrożonych wybuchem z wykorzystaniem dwóch ścian oddzielonych pustką powietrzną o minimalnej odległości między tymi ścianami obudów 0,1 m i wentylacji nieograniczonej. Wszelkie elementy umożliwiające przenikanie gazu do pomieszczeń niezagrożonych wybuchem muszą być umieszczone poza zasięgiem stref zagrożenia wybuchem.
Zaproponowano również dodanie nowego zapisu, zgodnie z którym dopuszcza się na stacjach gazowych instalowanie systemów odzysku energii powstającej w trakcie procesu redukcji ciśnienia oraz urządzeń wytwarząjących energię elektryczną przy wykorzystaniu energii kinetycznej przepływającego paliwa gazowego pod warunkiem zachowania wymagań systemu ciśnieniowego bezpieczeństwa (§ 72).
Zmiany dot. zespołu gazowego na przyłączu
W przepisie § 73 dodano zapis wskazujący, iż w zespołach gazowych na przyłączu nie dopuszcza się stosowania wydmuchowych zaworów upustowych o przepustowości ciągu redukcyjnego.
Poszerzono również katalog nadmiarowych czynności, których wykonanie nie jest obowiązkowe zgodnie z § 78 ust. 2 Rozporządzenia o wykonywanie badań nieniszczących radiograficznych (RT) złączy spawanych.
Zmiany dot. magazynu gazu oraz zakładów górniczych wydobywających gaz ziemny
W projekcie wprowadzono nowy przepis zawierający wyłączenia stosowania niektórych przepisów dla zakładów górniczych wydobywających gaz ziemny (§ 108).
***
Projekt przede wszystkim ma na celu dostosowanie przepisów do obecnej praktyki oraz nowych regulacji prawnych dotyczących parametrów technicznych jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie, ale również uelastycznienie przepisów tak, aby pozostawały one aktualne bez względu na zmiany w innych aktach prawnych.
Rozporządzenie ma wejść w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.
Autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.