Komisja Europejska wystąpiła z propozycjami kluczowych zmian dla sektora gazowego w Europie. Chodzi o tzw. Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu oraz tzw. Strategię Metanową.
Tzw. Pakiet Dekarbonizacji Rynków Gazu i Wodoru zakłada rewizję dwóch kluczowych dla sektora gazowniczego aktów, tj. dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005.
Ogólnym celem inicjatywy jest przekształcenie ram prawnych rynku energii w taki sposób, aby ułatwić proces redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r., a w dalszej perspektywie (2050 r.) osiągnąć stan zeroemisyjny. Zmiana ma stanowić także swoistą odezwę na braki wskazanych aktów prawnych w zakresie organizacji i funkcjonowania sektora alternatywnych gazów metanowych. Ponadto rewizja dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 ma na celu także wdrożenie działań zaproponowanych na gruncie innych inicjatyw, strategii czy planów. Konkretne cele jakie stawiają sobie projektodawcy to:
– zapewnienie warunków do powstawania infrastruktury wodorowej;
– zapewnienie funkcjonowania konkurencyjnych rynków wodoru;
– ułatwienie lokalnej i zdecentralizowanej produkcji gazów odnawialnych i niskowęglowych;
– wzmocnienie praw konsumentów; oraz
– zapewnienie przejrzystości i bezpieczeństwa dostaw.
Z uzasadnienia inicjatywy wynika, że działania KE mają charakter ewolucyjny, a nie rewolucyjny. Planowane zmiany dotyczą przede wszystkim wprowadzeniu regulacji sprzyjających rozbudowie infrastruktury wodorowej oraz rozwoju rynku. Z tego względu analizowane będą propozycje wdrożenia modelu rynku wodoru opierającego się konkurencji „wspieranej” przez podmioty trzecie czy bardziej koherentnego (z innymi sektorami) rozwoju infrastruktury sieciowej. Prawodawca europejski dostrzega dużą szansę w „czerpaniu” z obecnego dorobku infrastrukturalnego w systemie energetycznym w procesie włączania do rynku odnawialnych i niskoemisyjnych gazów metanowych. Z tego względu konieczne jest dalsze rozwijanie infrastruktury gazowej i jej funkcjonowania, z uwzględnieniem rozwiązań przyjaznych paliwom alternatywnym. Przykładowym rozwiązaniem jest zapewnienie szerszego dostępu do terminali LNG.
Poza działaniami nakierowanymi na infrastrukturę, przewiduje się także wzmocnienie przepisów zarządzania jakością gazu w oparciu o prace normalizacyjne podejmowane przez Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki. W ramach wprowadzanych rozwiązań poruszone mają zostać także elementy wskazane w tzw. Clean Energy Package, tj. prawa konsumenckie czy kwestie rozliczeń.
Chociaż działania są sygnowane jako „pakiet”, KE prowadzi je osobnymi torami tzn. osobno proceduje inicjatywę w zakresie nowelizacji rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005, a osobno w zakresie nowelizacji dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE. W tym pierwszym przypadku inicjatywa znajduje się obecnie na etapie zbierania opinii, co potrwa do 10 marca 2021 r. Skierowanie do konsultacji publicznych przewiduje się na II kwartał 2021 r., zaś przyjęcie projektu na IV kwartał 2021 r. Co się tyczy drugiej inicjatywy, aktualnie ona jest także opiniowana, czego koniec przewiduje się na 22 marca 2021 r. Skierowanie projektu do konsultacji publicznych oraz jego przyjęcie są planowane na ten sam okres, co w przypadku pierwszej inicjatywy.
Drugie z proponowanych rozwiązań, tzw. Strategia Metanowa stanowi bezpośrednią konsekwencję wydania Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczący strategii Unii Europejskiej na rzecz ograniczenia emisji metanu z dnia 14 października 2020 r. W akcie tym KE zobowiązała się do przedstawienia propozycji legislacyjnych dotyczących obowiązkowego pomiaru, raportowania i weryfikacji (MRV) na poziomie przedsiębiorstw działających w sektorze energetycznym w oparciu o metodologię Oil and Gas Methane Partnership (OGMP 2.0.) oraz obowiązkowego usprawnienia namierzania i naprawy (LDAR) wycieków metanu w infrastrukturze gazowej.
Jak zostało przedstawione w ramach informacji o inicjatywie, KE dostrzega konieczność wprowadzenia nowych regulacji pozwalających na powstrzymanie emisji metanu do atmosfery, gdyż zagadnienie to nie jest obecnie w żaden sposób regulowane. Problem ten odnosi się w szczególności do sektora energetycznego, ponieważ jest on odpowiedzialny za produkcję ok. 19 % wszystkich emisji tego związku powstających na skutek działalności człowieka. Potrzebę zmniejszenia skali przenikania metanu do atmosfery wynika także z ogólnego obowiązku państw członkowskich jaki muszą wypełniać w ramach Wspólnego Wysiłku Redukcyjnego. Na realizację tego ogólnego zadania składają się dwa szczegółowe cele określone przez KE, tj.:
(i) polepszenie dostępu i dokładności do informacji o konkretnych źródłach emisji metanu związanych z energią zużywaną w UE oraz
(ii) wprowadzenie na poziomie unijnym obowiązków nakładanych na przedsiębiorstwa, mających na celu ograniczenie tych emisji w różnych segmentach łańcucha dostaw energii w obszarze wycieku metanu, odpowietrzania i ograniczania skutków spalania, które łącznie stanowią główne źródła emisji metanu w sektorze energetycznym.
W przypadku tej inicjatywy także dochodzi do nieścisłości w nazewnictwie. Co prawda nazywana jest ona „strategią”, jednak jej celem zdaje się być przyjęcie nowego rozporządzenia. Projekt znajduje się obecnie na etapie konsultacji publicznych, co potrwa do 1 maja 2021 r. Przyjęcie projektu planowane jest na IV kwartał 2021 r.
Przebieg poszczególnych postępowań oraz uzasadnienia dla podejmowanych inicjatyw są dostępne na stronie: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say
Autor: Marcel Krzanowski