Promowanie energii odnawialnej jest kluczowym celem unijnej polityki energetycznej, mającym na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych i realizację zobowiązań wynikających z Decyzji Rady (UE) 2016/1841 z dnia 5 października 2016 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, porozumienia paryskiego przyjętego na mocy Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu oraz ram polityki UE dotyczących klimatu i energii na lata 2020–2030.
29 marca 2024 r. w wykazie prac legislacyjnych rządu pojawiła się zapowiedź projektu ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach, który ma na celu implementację do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych w transporcie (Dz. U. UE. L. z 2018 r. Nr 328, str. 82 z późn. zm.) (dyrektywa RED II) poprzez stworzenie nowych ram, aby szerzej wykorzystywać biopaliwa i biokomponenty w transporcie.
Odpowiedzialność sektora transportu
Sektor transportu jako emitent gazów cieplarnianych odpowiedzialny jest za znaczny odsetek zużycia energii końcowej w Unii Europejskiej (UE), a duża część z niej pochodzi z ropy naftowej. Zgodnie z danymi Europejskiej Agencji Środowiska z 2019 r., około jednej czwartej całkowitej emisji dwutlenku węgla w Unii Europejskiej pochodziło z sektora transportu, przy czym aż 71,7% tego udziału przypadało na transport drogowy. Sektor transportu pozostaje jednocześnie jedną z niewielu branż, w których emisje na przestrzeni lat znacznie wzrosły – w latach 1990-2019 wzrost emisji gazów cieplarnianych w tym sektorze w UE wyniósł 33,5%.
W kontekście działań mających na celu ograniczenie emisji CO2 i osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r., zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem, konieczne będzie zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 90% w porównaniu z poziomami z 1990 r.
Cele dyrektywy RED II
Dyrektywa RED II określa cele dotyczące wykorzystania energii odnawialnej na lata 2021–2030 i promuje produkcję biopaliw z odpadów. W dyrektywie podkreśla się również znaczenie zwiększonego wykorzystywania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, które odgrywa kluczową rolę w promowaniu bezpieczeństwa energetycznego, dostarczając równocześnie energię zrównoważoną w przystępnych cenach.
Zapisy dyrektywy wspierać mają również rozwój technologiczny oraz innowacje, umacniając wiodącą pozycję technologiczną i przemysłową UE i przyczyniając się do osiągania określonych celów klimatycznych i korzyści środowiskowych, oraz społecznych.
Spełnienie celów określonych w dyrektywie RED II wymaga więc stworzenia nowych ram na poziomie krajowym dla funkcjonowania biopaliw wykorzystywanych w sektorze transportu. Konieczne jest podjęcie szybkich działań, ponieważ termin implementacji tej dyrektywy minął 30 czerwca 2021 r.
Zapowiedź nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych
Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało nowelizację Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 20).
Projekt nowelizacji ustawy o biokomponentach i biopaliw ciekłych oraz niektórych innych ustaw (UC28) ma na celu wdrożenie do krajowego prawa dyrektywy RED II, która promuje wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych w transporcie. Dyrektywa ta ma na celu przede wszystkim zwiększenie udziału energii odnawialnej w sektorze transportu.
Na mocy postanowień art. 25 ust. 1 dyrektywy RED II przewiduje się wzrost udziału energii odnawialnej w sektorze transportu do poziomu 14% w 2030 roku (z ok. 6,7% w 2020 r.), poprzez stworzenie odpowiednich dla sektora transportu narzędzi oraz wykorzystanie zaawansowanych biopaliw i biokomponentów pochodzących z roślin spożywczych i pastewnych, a także nowych technologii, w tym zaawansowanych biokomponentów i energii elektrycznej.
W zakresie realizacji tego celu przewiduje się m.in.:
- określenie corocznych poziomów Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW) do 2030 r. (NCW to minimalny udział paliw odnawialnych i biokomponentów w ogólnej puli wykorzystywanego paliwa w danym kraju);
- ustalenie limitów stosowania biopaliw I generacji;
- określenie minimalnego udziału biopaliw zaawansowanych w osiągnięciu NCW;
- uwzględnienie możliwości realizacji NCW poprzez inne paliwa niskoemisyjne, takie jak paliwa węglowe pochodzące z recyklingu (RCF) i paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego (RFNBO);
- wdrożenie nowego mechanizmu umożliwiającego zaliczenie energii elektrycznej odnawialnej zużytej w transporcie drogowym i kolejowym, poprzez przystąpienie do udziału w realizacji NCW przez operatorów ogólnodostępnych stacji ładowania pojazdów oraz przewoźników kolejowych;
- stopniowe wygaszanie możliwości realizacji NCW za pomocą opłaty zastępczej;
- zapewnienie stosowania Kryteriów Zrównoważonego Rozwoju (KZR) dla biomas rolniczej i leśnej oraz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) dla biopłynów i paliw z biomasy w instalacjach odnawialnego źródła energii;
- zapewnienie stosowania KZR i kryteriów ograniczenia emisji GHG dla biopłynów i paliw z biomasy w sektorach innym niż transport, zgodnie z dyrektywą RED II.
***
Zapowiedź nowelizacji zwiastuje wyczekiwany koniec przedłużającego się procesu implementacji dyrektywy RED II (o punktowych zmianach wprowadzanych w kontekście tej dyrektywy pisaliśmy w artykule „Zmiana zasad realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego”). Jest to ostatni możliwy moment, gdyż niedługo koniczne będzie podjęcie prac, celem dostosowania przepisów krajowych do wymagań dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/2413 z dnia 18 października 2023 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2018/2001, rozporządzenie (UE) 2018/1999 i dyrektywę 98/70/WE w odniesieniu do promowania energii ze źródeł odnawialnych oraz uchylająca dyrektywę Rady (UE) 2015/652 (Dz. U. UE. L. z 2023 r. poz. 2413 z późn. zm.), która istotnie zmienia dyrektywę RED II.
Autor: Kacper Tobiś, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.