Do podpisu Prezesa Rady Ministrów został przekazany projekt rozporządzenia w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego. Jego celem jest przede wszystkim zwiększenie efektywności mechanizmu wprowadzania tychże ograniczeń oraz dostosowanie stanu prawnego do wymagań stawianych przez Unię Europejską w zakresie bezpieczeństwa dostaw tego paliwa.
Jak zauważają projektodawcy, przepisy obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 września 2007 r. w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego (Dz. U. z 2007 r., nr 178, poz. 1252) nie pozwalają operatorom systemów gazowych (przesyłowego oraz dystrybucyjnych) na wykorzystanie ograniczeń w poborze gazu ziemnego jako skutecznego narzędzia w przypadku wystąpienia zakłóceń w dostawach tego paliwa. Zgodnie z planami wprowadzania ograniczeń sporządzonymi przez operatorów na podstawie obowiązujących przepisów, w przypadku ewentualnego wprowadzenia takich ograniczeń możliwe jest jedynie znikome ograniczenie zużycia gazu przez małą liczbę największych odbiorców. W konsekwencji ograniczenia te nie pozwalają na zapewnienie bezpiecznych dostaw surowca do mniejszych i wrażliwszych odbiorców. Ponadto konieczność wprowadzenia nowego aktu prawnego wynikała z przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę (UE) w dniu 25 października 2017 r. rozporządzeniem nr 2017/1938 dotyczącym środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylającym rozporządzenie (UE) nr 994/2010, które narzucało państwom członkowskim obowiązek wprowadzenia korekt w ich systemach prawnych.
Szczególnie istotną zmianą zdaje się być wprowadzenie polskiej definicji „odbiorcy chronionego”, notyfikowanej przez Komisję Europejską w lutym 2018 r. Tytułem uzupełnienia należy wskazać, że do tej grupy odbiorców nie mają zastosowania ograniczenia w zakresie dostaw gazu ziemnego. Z uwagi na bardzo szeroki katalog odbiorców objętych ograniczeniami, aby zapewnić czytelność i przejrzystość nowych regulacji, zdecydowano się na określenie tego katalogu od strony negatywnej, tj. przez wskazanie podmiotów, których katalog ten nie obejmuje. W efekcie odbiorcami chronionymi są:
- odbiorcy gazu ziemnego w gospodarstwach domowych;
- przedsiębiorcy, których moc umowna nie przekracza 710 kWh/h, przyłączonych do sieci dystrybucyjnej gazowej;
- przyłączone do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej gazowej:
- podmioty zapewniające świadczenie opieki zdrowotnej,
- jednostki organizacyjne pomocy społecznej,
- noclegownie i ogrzewalnie,
- jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
- jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz jednostki współpracujące z tym systemem,
- podmioty stanowiące element systemu oświaty, w tym m.in. przedszkola i szkoły,
- organy administracji publicznej i urzędy je obsługujące,
- podmioty prowadzące żłobki i kluby dziecięce oraz dzienni opiekunowie,
- przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne,
- podmioty odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami;
- odbiorcy gazu ziemnego, w zakresie, w jakim zajmują się wytwarzaniem lub zaopatrywaniem w ciepło wszystkich powyższych odbiorców chronionych.
Zagwarantowanie odbiorcom chronionym dostaw gazu ziemnego w zakontraktowanych ilościach, pomimo obowiązywania ograniczeń w jego poborze, będzie zapewnione dzięki przekazywaniu przez dostawcę gazu ziemnego do odbiorców chronionych właściwemu operatorowi lub przedsiębiorstwu energetycznemu informacji na temat ilości gazu ziemnego, która jest niezbędna do realizacji dostaw do jego odbiorców chronionych.
Istotna jest także modyfikacja obecnie obowiązującego sposobu ustalania stopni zasilania, co ma wiązać się z większą efektywnością w ich wprowadzaniu w zależności od wielkości mocy umownej odbiorcy. W przypadku odbiorców o mniejszej mocy umownej (poniżej 5500 kWh/h) określone stopnie zasilania nie będą miały zastosowania. Jeśli chodzi o dziesiąty stopień zasilania, projekt przewiduje, że minimalna godzinowa i dobowa ilość gazu ziemnego, niepowodująca zagrożenia bezpieczeństwa osób ani uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych, nie może przekraczać najwyższego z minimalnych godzinowych i dobowych poborów gazu ziemnego, jakie wyznaczone zostaną dla każdego roku w okresie 3 lat poprzedzających dzień 1 lipca roku, w którym został opracowany plan. Wyłączone zostaną jednak dni, w których godzinowa i dobowa ilość gazu ziemnego, jaką pobierał odbiorca w danym punkcie wyjścia z systemu gazowego, nie przekraczała 15% wartości określonych dla tego odbiorcy w stopniu drugim, wyznaczonej dla danego roku. Taki kształt regulacji ma wyeliminować możliwość zawyżania przez odbiorców poborów paliwa. Ponadto wprowadzone zostaną jedenasty i dwunasty stopień zasilania odpowiadające zerowej godzinowej i dobowej ilości gazu ziemnego pobieranej w danym punkcie wyjścia z systemu. Dopełnieniem tych zmian jest doprecyzowanie sposobu ogłaszania obowiązujących stopni zasilania, w szczególności przez wprowadzenie obowiązku ich podawania do wiadomości publicznej z 10-godzinnym wyprzedzeniem. Oprócz stosowanych obecnie komunikatów radiowych, informacje o obowiązujących stopniach zasilania będą zamieszczane na stronach internetowych właściwych operatorów.
Projekt przewiduje, że ilości gazu ziemnego, o których mowa będzie w nowym rozporządzeniu, wyrażone zostaną w jednostkach energii, zamiast w dotychczas stosowanych jednostkach objętości. Ma to na celu uniknięcie problemów z właściwą realizacją obowiązków związanych z mechanizmem wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego.
Autor: Marcel Krzanowski