28 października 2022 r. przekazano Prezydentowi do podpisu ustawę o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 r. Jej celem jest zabezpieczenie odbiorców wrażliwych na wahania cen energii elektrycznej przed ich wzrostem.
Propozycja rządu obejmuje ochronę następujących grup (zwanych w projekcie „odbiorcami uprawnionymi”):
- Odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwach domowych, w przypadku gdy zużywają energię elektryczną powyżej maksymalnych limitów zużycia określonych w ustawie z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej (dla zużycia w ramach limitów ustawa z października przewiduje zastosowanie dla rozliczeń w 2023 r. ceny energii niezmienionej w stosunku ceny energii elektrycznej stosowanej w taryfach na rok 2022 r.)
- Podmioty użyteczności publicznej – podmioty udzielające świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, noclegownie i ogrzewalnie, jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, podmioty systemu oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki, żłobki lub kluby dziecięce, kościoły i inne związki wyznaniowe, ochotnicza straż pożarna, placówki zapewniające całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, rodzinne domy pomocy, centra i kluby integracji społecznej, warsztaty terapii zajęciowej, spółdzielnie socjalne i związki zawodowe, placówki kulturalne i archiwalne,
- Jednostki samorządu terytorialnego oraz samorządowe zakłady budżetowe realizujące zadania m.in. z zakresu dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, transportu zbiorowego, ochrony zdrowia oraz inne zadania wymienione w ustawie,
- Mikroprzedsiębiorcy, mali lub średni przedsiębiorcy.
O statusie mikroprzedsiębiorcy, małego i średniego przedsiębiorcy decydują przepisy ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (art. 7 ust. 1 pkt 1, 2 i 3 ustawy). Do kryteriów kwalifikacji przedsiębiorców należą: liczba zatrudnianych pracowników, osiągany roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług i z operacji finansowych oraz suma aktywów bilansu.
Ochrona odbiorców uprawnionych ma polegać na wprowadzeniu mechanizmu ceny energii elektrycznej „maksymalnej” – obowiązku stosowania określonej w ustawie ceny maksymalnej w rozliczeniach z odbiorcami uprawnionymi, gdy ceny wynikające z umów są wyższe od ceny maksymalnej. Wysokość ceny maksymalnej ma wynosić:
- 785 zł/MWh – w przypadku odbiorców użyteczności publicznej, mikroprzedsiębiorców, małych i średnich przedsiębiorstw,
- 693 zł/MWh – w przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych.
W przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych ceny maksymalnej obowiązywać będą w okresie od dnia 1 stycznia 2023 r. do dnia 31 grudnia 2023 r. w odniesieniu do całego zużycia energii elektrycznej powyżej limitu przyznanego odpowiednio tym odbiorcom zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 października 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej. W pozostałych przypadkach ceny maksymalne obowiązywać będą od 1 grudnia 2022 r. do dnia 31 grudnia 2023 r.
Jednocześnie z tytułu obniżenia cen do „ceny maksymalnej” przedsiębiorcom obrotu przysługiwać będą miesięczne rekompensaty. Podmiotem odpowiedzialnym za wypłatę rekompensat będzie Zarządca Rozliczeń S.A. Wysokość rekompensaty ma być obliczana jako iloczyn ilości energii elektrycznej zużytej w danym miesiącu i różnicy między ceną odniesienia a ceną maksymalną. Ceną odniesienia jest cena referencyjna obliczana na każdy miesiąc na podstawie danych z Raportów Miesięcznych publikowanych przez Towarową Giełdę Energii S.A. (w przypadku, gdy cena referencyjna miesięczna jest w danym miesiącu wyższa od ceny maksymalnej i jednocześnie niższa od ceny zawartej w umowie sprzedaży), cena wynikająca z umowy sprzedaży (w przypadku gdy cena wynikająca z umowy sprzedaży jest wyższa niż cena maksymalna i niższa niż cena referencyjna miesięczna) lub cena wynikająca z taryf zatwierdzonych przez Prezesa URE na rok 2023 (w odniesieniu do odbiorców w gospodarstwach domowych). Towarowa Giełda Energii zostanie zobowiązana do publikacji wartości ceny referencyjnej w terminie 5 dni po zakończeniu miesiąca. Wysokość rekompensat będzie obliczana przez sprzedawców energii. Rekompensaty mają być przyznawane na ich wniosek składany do Zarządcy Rozliczeń S.A.
Nowy mechanizm finansowany będzie ze środków pochodzących z Funduszu Wypłaty Różnicy Ceny. Odpis na Fundusz, stanowiący zgodnie z przyjętym w ustawie sposobem obliczenia „nadmiarowy przychód” wytwórców energii elektrycznej, będą zobowiązani każdego miesiąca uiszczać wytwórcy energii elektrycznej wykorzystujący do wytwarzania energii: energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię geotermalną, hydroenergię, biomasę, biogaz, biogaz rolniczy oraz biopłyny, z wyjątkiem biometanu, odpady, węgiel brunatny, paliwa ciekłe, węgiel kamienny, paliwa gazowe, a także dla przedsiębiorcy energetyczni wykonujący działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną. Wysokość odpisu stanowi iloczyn sumy wolumenu sprzedaży energii elektrycznej w danym dniu oraz dodatniej różnicy średniej ważonej wolumenem ceny rynkowej sprzedanej energii elektrycznej w danym dniu oraz średniej ważonej wolumenem limitu ceny sprzedanej energii elektrycznej w danym dniu.
Nowe przepisy mają również na celu zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego również w przypadku braku możliwości nabycia przez przedsiębiorstwa posiadające jednostki wytwórcze centralnie dysponowane wody amoniakalnej. Przedsiębiorstwa te zyskają uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem do właściwego organu ochrony środowiska o wydanie decyzji pozwalającej na eksploatację jednostki wytwórczej centralnie dysponowanej będącej częścią instalacji do spalania paliw. Wydanie decyzji możliwe będzie do 31 grudnia 2023 r.
Autor: r. pr. Kamil Iwicki, Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.