Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o Inspekcji Handlowej

Aktualności, Ciepłownictwo, Energetyka, , , , Możliwość komentowania Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o Inspekcji Handlowej została wyłączona

Zmiany w projekcie zmian ustawy POŚ obejmują:

  • dodanie przepisów nakładających na organy Inspekcji Handlowej oraz UOKiK obowiązek wykonywania kontroli spełniania przez podmioty wprowadzające do obrotu kotły na paliwo stałe przepisów Rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (Dz. U. poz. 1690) (dalej jako „Rozporządzenie”),
  • ograniczenie możliwości wprowadzania do obrotu na terenie Polski kotłów na paliwo stałe niespełniających wymagań Rozporządzenia przez podmioty z innych państw UE, Turcji i państw EFTA będących stroną umowy o EOG,
  • dodanie przepisów umożliwiających nakładanie na przedsiębiorców administracyjnych kar pieniężnych za wprowadzanie do obrotu kotłów na paliwo stałe niespełniających wymagań Rozporządzenia.

Konieczność wprowadzenia zmian na poziomie ustawowym wynika z oceny funkcjonowania rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (Dz. U. poz. 1690). Regulacja ta jest jednym z elementów przyjętych przez Radę Ministrów rekomendacji Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów tzw. Programu „Czyste powietrze”. Rozporządzenie wprowadza do polskiego porządku prawnego restrykcyjne wymagania dla kotłów na paliwo stałe.  Jego ocena wskazała na pojawiąjące się na rynku problemy wynikające ze stosowania niektórych jego przepisów. Z badań rynku przeprowadzonych przez organizację pozarządową Krakowski Alarm Smogowy we wrześniu i październiku 2018 r. – a więc już po terminie zakończenia obowiązywania okresu przejściowego dla zakazu wprowadzania do obrotu kotłów na paliwo stałe niezgodnych z wymaganiami Rozporządzenia, tj. po 1 lipca 2018 r. – wynika, że, ponad 20% kotłów oferowanych w sprzedaży stacjonarnej i internetowej nie spełnia wymagań.

Wejście w życie przepisów będących przedmiotem Projektu ma spowodować zwiększenie efektywności systemu kontroli przestrzegania przepisów Rozporządzenia m.in. poprzez powierzenie tego zadania organom Inspekcji Handlowej wraz z zapewnieniem tym organom odpowiednich zasobów organizacyjnych i finansowych na potrzeby jego realizacji. Projektowane zmiany pozwolą organom Inspekcji Handlowej także na ograniczenie wprowadzania urządzeń do obrotu oraz umożliwią nakładanie administracyjnych kar pieniężnych.

Obecnie de facto wymagania dla kotłów na paliwa stałe i ograniczenia dotyczące wprowadzania do obrotu kotłów niespełniających tych wymagań, wynikające z Rozporządzenia, dotyczą wyłącznie polskich producentów tych urządzeń. Planuje się wprowadzenie przepisów umożliwiających ograniczenie wprowadzania do obrotu na terenie kraju kotłów na paliwo stałe niespełniających wymagań Rozporządzenia także przez podmioty z innych państw UE, Turcji i państw EFTA będących stroną umowy o EOG. Autorzy projektu uzasadniają, że przepis art. 36 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej dopuszcza stosowanie zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zgodnie z prawem UE możliwe jest ograniczenie swobody przepływu towarów. Państwa członkowskie mogą więc sprzeciwić się wprowadzaniu do obrotu towarów wprowadzonych legalnie do obrotu w innym państwie członkowskim UE, jeżeli takie ograniczenia są proporcjonalne do wyznaczonego celu i są uzasadnione względami określonymi w art. 36 TFUE lub tzw. wymogi imperatywnymi (koniecznymi). Zdaniem autorów projektu zaproponowane rozwiązanie spełnia wymienione przesłanki. Podnoszą oni, że cele regulacji wprowadzających na terenie Polski wymagania, które przyczyniają się do ochrony środowiska, w tym zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, a tym samym do poprawy ochrony życia i zdrowia ludzi nie mogą zostać osiągnięte bez odstępstwa od unijnej zasady swobodnego przepływu towarów. Ochrona środowiska jest uznana przez Trybunał Sprawiedliwości UE jako usprawiedliwiająca regulacje krajowe ograniczające swobodę przepływu towarów (np. sprawa 302/85 – „duńskie butelki”). Ochrona zdrowia publicznego (wyraźnie również wymieniona w art. 36 TFUE ) jest traktowana w prawie unijnym jako jedna z najważniejszych wartości z katalogu interesów, których ochrona uzasadnia wprowadzenie ograniczeń w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego.

W kwestii pozostałych zmian – dodaje się definicję wprowadzania do obrotu kotłów na paliwo stałe. Definicja ta jest zgodna z brzmieniem określonym w przepisach dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającej ogólne zasady ustalania wymogów dot. ekoprojektu dla produktów związanych z energią (Dz. Urz. UE L 285 z 31.10.2019, str. 10). Zapewni to spójność przepisów po 1 stycznia 2020 r. Do 31 grudnia 2019 r. uregulowania w przedmiotowym obszarze będą określały wyłącznie obecnie obowiązujące przepisy POŚ oraz wymagania określone w odpowiednich rozporządzeniach wydanych na podstawie art. 169 ust. 1.

Wprowadza się obowiązek dla organów Inspekcji Handlowej (tj. dla Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz dla wojewódzkich inspektorów Inspekcji Handlowej) kontrolowania spełniania przez kotły na paliwo stałe wymagań przewidzianych w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 169 ust. 1, tj. rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe. W celu uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości, wskazano też, że działania organów Inspekcji Handlowej w tym zakresie są prowadzone na zasadach określonych w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1930 i 2227).

Planuje się także wprowadzenie możliwości wymierzania przez wojewódzkich inspektorów Inspekcji Handlowej administracyjnych kar pieniężnych wobec wprowadzających kotły na paliwo stałe, którzy naruszą przepisy, jeżeli wprowadzanie do obrotu następuje w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Karami takimi byliby objęci wprowadzający do obrotu, wobec których w wyniku kontroli zostałoby wykazane, że nie spełnili wymagań Rozporządzenia. Kara taka stanowiłaby dochód budżetu państwa, a jej wysokość ma być uzależniona od przychodu danego przedsiębiorcy, osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym, jednakże w wysokości nie mniejszej niż 10 000 złotych (jest to średnia rynkowa wartość jednego kotła klasy 5). Administracyjną karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, właściwy wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej.

W kwietniu odbyło się posiedzenie Komisji Prawniczej, której zdaniem wątpliwości konstytucyjne budzi fakt, że projektowane regulacje przewidują za wprowadzenie do obrotu kotła na paliwo stałe niespełniającego wymagań inny reżim odpowiedzialności i różny wymiar kary dla przedsiębiorców i dla osób fizycznych, tj. dla przedsiębiorców karę pieniężną w wysokości od 10000 zł do 5% przychodu przedsiębiorcy, a dla osób fizycznych karę grzywny do 5000 zł. Komisja prawnicza uważa, że przyjęcie takiego rozwiązania wymaga szczegółowego wyjaśnienia w uzasadnieniu projektu. Jednocześnie uczestnicy komisji prawniczej zwrócili uwagę, że powyższe rozwiązanie niesie ze sobą ryzyko obchodzenia prawa przez przedsiębiorców, którzy chcąc uniknąć wyższego wymiaru kary będą ,,posługiwać się” osobami fizycznymi, które – po pierwsze – de facto nie są w tym zakresie kontrolowane, a po drugie – naruszenie przez nich prawa jest zagrożone niższą sankcją.

Komisja prawnicza wskazała także na konieczność rozważenia:

  1. jednoznacznego określenia w przepisach POŚ, jakich kotłów na paliwo stałe dotyczą przepisy POŚ, wskazując, że powyższe jest niezbędne z uwagi na fakt, że od dnia 1 stycznia 2020 r. do kotłów ona paliwo stałe objętych przepisami rozporządzenia 2009/125/WE będą stosowane przepisy ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, co wynika z art. 1 ust. la pkt 11 tej ustawy;
  2. w przypadku zamieszczenia w projekcie przepisów przejściowych odnoszących się do wprowadzania do obrotu kotłów na paliwo stałe niespełniających wymagań określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 169 ust. 1 POŚ do dnia 31 grudnia 2019 r. – przepisów określających co się dzieje z kontrolami tych kotłów rozpoczętymi, a niezakończonymi przed dniem 1 stycznia 2020 r. oraz z postępowaniami w sprawie nałożenia administracyjnych kar pieniężnych, wszczętymi, a niezakończonymi przed dniem 1 stycznia 2020 r., przy czym w przypadku tych postępowań przy rozstrzyganiu kwestii intertemporalnych należy wziąć pod uwagę art. 189c Kodeksu postępowania administracyjnego (Jeżeli w czasie wydawania decyzji w sprawie administracyjnej kary pieniężnej obowiązuje ustawa inna niż w czasie naruszenia prawa, w następstwie którego ma być nałożona kara, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla strony);
  3. dodania w projekcie przepisu utrzymującego w mocy dotychczasowy akt wykonawczy wydany na podstawie art. 169 ust. 1 POŚ; jednocześnie komisja prawnicza wskazała, że aby projektowane regulacje były efektywne oraz aby w dniu 1 stycznia 2020 r. niebyło niezgodności między prawem krajowym a przepisami rozporządzenia 2009/125/WE konieczne jest wydanie nowego aktu wykonawczego na podstawie art. 169 ust. 1 POŚ dotyczącego wymagań dla kotłów na paliwo stałe, który powinien wejść w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.

Więcej informacji dotyczących projektu znajduje się pod linkiem: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12320900/katalog/12568244#12568244

Autor: Agata Szafrańska, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.