26 lipca 2018 roku Prezydent podpisał ustawę o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. Ma być to remedium na nieprawidłowości w branży odpadowej, związane między innymi z podpalaniem odpadów oraz ich składowaniem i magazynowaniem w miejscach do tego nieprzeznaczonych.
Według opublikowanego w styczniu 2018 roku Krajowego bilansu emisji szkodliwych substancji za lata 2015 – 2016, sporządzonego przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami, wzrost emisji w sektorze zagospodarowania odpadów jest spowodowany znacznym zwiększeniem ilości spalanych odpadów komunalnych.
Przeciwdziałanie temu zjawisku jest tym bardziej istotne, że Europa mierzy się z problemem składowania odpadów w obliczu decyzji Chin o zakazie ich importu. Państwo to przez lata przyjmowało miliony ton surowców wtórnych, powodując brak konieczności zadbania przez resztę świata o odpowiednią gospodarkę odpadami.
Zmiany nie tylko dla przetwarzających odpady
Nadużycia w gospodarowaniu odpadami nie dotyczą bezpośrednio sektora energetycznego, a jednak znowelizowane przepisy generują szereg nowych obowiązków operatorów obiektów energetycznego spalania.
Obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń w zakresie gospodarki odpadami będzie spoczywał nie tylko na prowadzących składowiska odpadów, ale też na większości posiadaczy odpadów, w tym zobowiązanych do uzyskania pozwolenia zintegrowanego. Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach posiadaczem odpadów jest wytwórca odpadów lub osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej będąca w posiadaniu odpadów (domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości). Zabezpieczenie roszczeń w formie depozytu, gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej albo polisy ubezpieczeniowej ma zapewnić środki na usunięcie odpadów oraz szkód w środowisku. Wysokość kwoty zabezpieczenia roszczeń uzależniona będzie od największej możliwej do magazynowania w instalacji masy odpadów oraz stawki, która zostanie ustalona w rozporządzeniu Ministra Środowiska. Koszty wdrożenia nowych rozwiązań mogą stanowić poważne obciążenie finansowe dla operatorów instalacji spalania, które posiadają duże powierzchnie magazynowania odpadów.
Zgodnie z ust. 6a znowelizowanej ustawy o odpadach posiadacze odpadów zobowiązani do uzyskania zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów, pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów lub pozwolenia zintegrowanego uwzględniającego zbieranie lub przetwarzanie odpadów, prowadzący magazynowanie odpadów lub zarządzający składowiskiem odpadów są zobowiązani do prowadzenia wizyjnego systemu kontroli miejsca magazynowania lub składowania odpadów. System ten musi umożliwiać zapis obrazu i identyfikację osób przebywających w miejscu magazynowania lub składowania odpadów. Zapis obrazu należy przechowywać przez miesiąc od daty jego dokonania oraz udostępnić obraz albo jego kopię na żądanie organu uprawnionego do kontroli działalności w zakresie gospodarki odpadami, sądu, prokuratury, Policji, Krajowej Administracji Skarbowej, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego lub Centralnego Biura Antykorupcyjnego.
Ponadto, odpady mogą być magazynowane nie dłużej niż przez 1 rok, a maksymalna łączna masa wszystkich rodzajów odpadów, które w tym samym czasie mogą być magazynowane, nie może przekroczyć połowy maksymalnej łącznej masy wszystkich rodzajów odpadów, które mogą być magazynowane w okresie roku, określonej w zezwoleniu na zbieranie odpadów lub zezwoleniu na przetwarzanie odpadów lub pozwoleniu na wytwarzanie odpadów uwzględniającym zbieranie lub przetwarzanie odpadów.
Surowsze sankcje za naruszenie prawa
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska będzie mógł wstrzymać działalność posiadacza odpadów, w przypadku gdy posiadacz ten zbiera lub przetwarza odpady bez wymaganego zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów w przypadku, gdy w okresie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej za naruszenie polegające na gospodarowaniu odpadami niezgodnie z posiadanym zezwoleniem stała się ostateczna, posiadaczowi odpadów została wymierzona po raz drugi administracyjna kara pieniężna o tym samym charakterze, a także gdy nie usunie nieprawidłowości w określonym terminie. Termin wstrzymania działalności nie może być dłuższy niż rok od dnia doręczenia decyzji o wstrzymaniu działalności.
Znowelizowane przepisy przewidują obowiązek dostosowania pozwoleń zintegrowanych do nowych regulacji odpadowych – wniosek trzeba będzie złożyć w ciągu 1 roku od wejścia w życie nowelizacji. Sankcją za niedopełnienie tego obowiązku będzie wygaśnięcie pozwolenia zintegrowanego w zakresie gospodarowania odpadami.
Opinie
Projekt ustawy rozpatrywany był w trybie pilnym. Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji brak stanowisk zgłoszonych w ramach konsultacji publicznych. Jeszcze przed przyjęciem przez Sejm projektu ustawy, swoje uwagi do niego złożyli przedstawiciele Greenpeace Polska. Podkreślają oni, że projekt ma charakter kazuistyczny, a jego autorzy skupiają się przede wszystkim na ochronie przeciwpożarowej. Zarzuca się im brak podejścia holistycznego, uwzględniającego wszystkie negatywne aspekty związane z gospodarką odpadami, co może prowadzić w niedalekiej przyszłości do potrzeby wprowadzania kolejnej nowelizacji.
Znaczenie
Dla podmiotów podlegających ustawie ważne jest, żeby z wyprzedzeniem rozpocząć przygotowania do wdrożenia nowych przepisów, zwłaszcza w zakresie zabezpieczenia roszczeń oraz krótszego okresu magazynowania odpadów. Wejdą one w życie – w zasadniczej części – po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Nowelizacja przewiduje co prawda okresy dostosowawcze do nowych rozwiązań, jednakże dla części podmiotów z branży energetycznej ich dotrzymanie może okazać się niełatwe.
Autor: Agata Szafrańska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.