Już po raz piąty na stronie URE opublikowano raport obejmujący tematykę sektora energetyki (dalej: Raport). Najnowsze wydanie zawiera w szczególności informacje o warunkach gospodarowania w zakresie działalności w dziedzinie energii elektrycznej i paliw gazowych oraz ocenę planów rozwoju OSP i OSD w odniesieniu do przyszłego bezpieczeństwa zaspokojenia zapotrzebowania na energię elektryczną i paliwa gazowe. W Raporcie ponadto zasygnalizowano potrzebę wprowadzenia istotnych zmian w przepisach obejmujących sektor energetyki.
Dokument został podzielony na 3 części.
Pierwsza część zawiera informacje dotyczące gromadzenia i przekazywania do Komisji Europejskiej informacji o projektach inwestycyjnych firm krajowych sektora energetyki oraz monitorowania funkcjonowania systemu elektroenergetycznego i gazowego.
W części drugiej, dokonano oceny warunków podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej i paliw gazowych.
Trzecia część stanowi natomiast zestawienie propozycji zmian legislacyjnych. W Raporcie zasygnalizowano bowiem potrzebę wprowadzenia zmian legislacyjnych, które objęłyby poszczególne gałęzie sektora energetycznego.
Postulowane zmiany dotyczą m. in. usunięcia kompetencji Prezesa URE do badania planów inwestycyjnych wytwórców energii elektrycznej, o których mowa w art. 16 ust. 20 i 21 Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawa energetycznego (Dz. U. z 2019 r. poz. 755 t.j., dalej: Prawo energetyczne, PE). Obecnie, Prezes URE przy realizacji zadań w zakresie monitorowania bezpieczeństwa dostarczania energii elektrycznej, co dwa lata przeprowadza badanie planów inwestycyjnych wytwórców energii elektrycznej, którzy wypełniają obowiązek sporządzania i przedkładania 15-letnich prognoz, zgodnie z dyspozycją art. 16 Prawa energetycznego.
URE trafnie dostrzegł, że faktycznie obowiązek składania informacji o zamierzeniach inwestycyjnych składa Prezesowi URE jedynie 5% koncesjonowanych przedsiębiorstw energetycznych w obszarze wytwarzania energii elektrycznej, co w konsekwencji daje jedynie częściową wiedzę o sytuacji na rynku energetycznym. Tym samym, dokonywana analiza danych i informacji, jak również wnioski końcowe są opierane na informacjach, które nie dają pełnego obrazu rzeczywistości i mogą prowadzić do istotnych rozbieżności wobec stanu faktycznego i potrzeb inwestycyjnych w sektorze energii elektrycznej.
Postulowane zmiany obejmują również przepisy dotyczące rozliczania prosumentów i dotyczą zasadniczo dwóch obszarów.
Pierwszy obszar zmian obejmuje zasady rozliczeń prosumentów korzystających z instalacji trójfazowej. W Raporcie zasygnalizowano, że obecnie przedsiębiorstwa energetyczne stosują różne rozwiązania układowe, które doprowadzają finalnie do odmiennych efektów finansowych i rodzą liczne skargi ze strony prosumentów.
Drugi obszar proponowanych zmian obejmuje zasady rozliczania prosumentów, którzy korzystają z wielostrefowych grup taryfowych, w szczególności G12. Podobnie jak w pierwszym przypadku, powodem niezadowolenia prosumentów jest różnorodność w zakresie sposobu rozliczeń przez przedsiębiorstwa energetyczne, w szczególności w zakresie sposobu pomiaru i bilansowania energii wytwarzanej i pobieranej z sieci.
Kolejnym punktem objętym propozycją zmian URE jest krajowy plan ograniczeń. Zdaniem Prezesa URE, krajowy plan ograniczeń powinien zostać doprecyzowany i usystematyzowany. W szczególności dostrzegalna jest potrzeba doprecyzowania definicji, ustalenia wartości mocy bezpiecznej oraz terminów realizacji. Zmiany powinny również objąć kwestie odpowiedzialności za poszczególne czynności. W Raporcie zasygnalizowano również potrzebę zmian w przepisach rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad i trybu wprowadzania ograniczeń w sprzedaży paliw stałych oraz w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej lub ciepła z uwagi na liczne luki i niespójności w obecnie obowiązujących przepisach.
Prezes URE sygnalizuje również konieczność zmiany przepisów dotyczących niezastosowania się odbiorców do ograniczeń, które nakładają na nich przepisy Prawa energetycznego. Zgodnie z brzmieniem art. 56 ust. 1 pkt 3a PE, na odbiorców, którzy nie dostosowali się do wprowadzonych ograniczeń w dostarczaniu i poborze energii elektrycznej, wprowadzonych przez PSE S. A. nakładane są kary pieniężne. Celem potencjalnych zmian jest uniknięcie dodatkowego ryzyka związanego z niestosowanie się odbiorców do ograniczeń, na wypadek ich wprowadzenia w przyszłości, z uwagi na liczne rozbieżności w judykaturze.
Propozycja zmian obejmuje również sektor gazownictwa, gdzie – zgodnie z opinią Prezesa URE wyrażoną w Raporcie – powinno się dążyć do stworzenia płynnego rynku w obszarze bilansowania gazu zaazotowanego, odnośnie które powinien zostać wprowadzony obowiązek sprzedaży na giełdzie towarowej. URE zwraca uwagę również na potrzebę wprowadzenia przepisów, które przyznawałyby Prezesowi URE kompetencję do zatwierdzania instrukcji i regulaminów dla operatora systemu magazynowania i operatora systemu skraplania paliw gazowych. W Raporcie podkreślono, iż wprowadzenie ww. obowiązku umożliwi wpływanie na realizację ze strony operatorów zasady niedyskryminacyjnego dostępu stron trzecich, zasad przyłączania do instrukcji oraz zarządzania ograniczeniami systemowymi. Co istotne, obowiązki te ułatwią proces monitorowania przez organy URE wypełniania przez poszczególnych operatorów obowiązków, które wynikają z przepisów rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 715/2009z 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (Dz. U. UE L 2009.211.36 z późn. zm.).
Konieczność zmian URE dostrzega również w zakresie sankcji karnych w obszarze gazownictwa, a dokładniej w zakresie odpowiedzialności za naruszenie rozporządzeń regulujących funkcjonowanie runku gazu ziemnego.
Propozycje zmian obejmują również przepisy dotyczące operatorów systemów gazowych – OSP i OSD, a dokładniej procedury ich wyznaczania. Zasygnalizowano potrzebę ułatwienia uzyskania statusu OSP bądź OSD w przypadku uzyskania odpowiedniej koncesji. Obecnie, procedura uzyskania statusu jednego z ww. podmiotów przebiega dwuetapowo – konieczne jest uzyskanie odrębnej decyzji administracyjnej w zakresie samej koncesji oraz w zakresie statusu operatora systemu. W celu zoptymalizowania procedury administracyjnej, zaproponowano połączenie dwóch ww. czynności i wprowadzenie możliwości uzyskania pełnych uprawnień do świadczenia usług dystrybucji lub przesyłu w ramach jednego postępowania kończącego się wydaniem jednej decyzji administracyjnej. Powyższe jest zasadne ze względu na fakt, iż już uzyskanie określonej koncesji powinno być warunkowane również spełnieniem przez wnioskodawcę kryteriów, które umożliwiałyby wyznaczenie go jako operatora dane systemu gazowego.
Raport zawiera również informację o potrzebnie wprowadzenia zmian Prawa energetycznego w zakresie obowiązków poszczególnych operatorów obszaru gazownictwa. Wskazuje się, że obecne uregulowanie obowiązków operatorów na gruncie jednego przepisu (art. 9c PE) jest niewystarczające i niepraktyczne. Prezes URE postuluje również rozszerzyć obowiązki operatorów gazowych o te, które na gruncie art. 9c ust. 3 pkt 9a lit. f) PE dotyczą operatorów elektroenergetycznych w zakresie publikacji na stronie internetowej oraz udostępniania do publicznego wglądu w siedzibach listy sprzedawców, informacji o sprzedawcy z urzędu działającego na terenie danego OSD oraz wzorców umów zawieranych z użytkownikami systemu.
Regulator postuluje ponownie o dokonanie zmian w zakresie przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii. Zaproponowano dokonanie wyraźnego rozdzielenia zasad dotyczących przyłączania odbiorców od zasad dotyczących przyłączania jednostek wytwórczych, w tym również OZE do sieci.
W szczególności, zasygnalizowano potrzebę zmiany art. 7 ust. 5 Ustawy o OZE, który określa publicznoprawny obowiązek finansowania przez przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem i dystrybucją energii elektrycznej realizacji i finansowania budowy i rozbudowy sieci, w tym na potrzeby przyłączania podmiotów ubiegających się o przyłączenie, m. in. na warunkach i zasadach określonych w założenia i planach gminnych. Zmiany w szczególności powinny wprowadzić odesłanie od niniejszego przepisu do art. 16 PE oraz zapewnić jednoznaczną interpretację art. 7 ust. 5 Ustawy o OZE przez wskazanie, że publicznoprawny obowiązek finansowania, o którym mowa w niniejszym przepisie dotyczyłby tych inwestycji, które zostały umieszczone w planach zaopatrzenia, o których mowa w art. 20 PE.
Poza zmianami stricte w obszarze gazownictwa i elektroenergetyki, w Raporcie podkreślono również konieczność ujednolicenia przepisów w obszarze energetyki oraz doprecyzowania, szczególnie w zakresie regulacji koncesjonowania, przepisów o zabezpieczeniach majątkowych (art. 38 PE), przepisów karnych oraz wprowadzenia z mocy prawa wygaśnięcia koncesji w przypadku niepodjęcia albo zaprzestania działalności w obszarze nią objętym. Zasygnalizowano również potrzebę wprowadzenia zapisów, które przeciwdziałałyby nieuczciwym praktykom sprzedawców podczas sprzedaży bezpośredniej w gospodarstwach domowych.
Rozbudowana analiza zmian, które proponuje URE wynika z wieloletniej praktyki i obserwacji rynku energetycznego. Ma ona w szczególności charakter sygnalizacyjny wobec obecnie obowiązujących przepisów, których stosowanie przysparza przedsiębiorstwom energetycznym wielu problemów z uwagi na ich nieprecyzyjność i brak uregulowań istotnych obszarów w zakresie elektroenergetyki, gazownictwa i innych.
Autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.
