postępowanie inwestycyjne

Szybszy i prostszy proces inwestycyjny – propozycje ważnych zmian w Prawie budowlanym

Aktualności, Budownictwo, , Możliwość komentowania Szybszy i prostszy proces inwestycyjny – propozycje ważnych zmian w Prawie budowlanym została wyłączona

W tym tygodniu, 3 października 2022 r., w wykazie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw (numer w wykazie: UD427), zwany dalej „projektem”, przygotowywany w Ministerstwie Rozwoju i Technologii. Projekt znajduje się obecnie na etapie uzgodnień, konsultacji publicznych oraz opiniowania, więc nieprędko można spodziewać się jego wejścia w życie. Jednak już teraz można poddać analizie proponowane zmiany dotyczące m.in. cyfryzacji postępowań administracyjnych, upraszczania obowiązków nakładanych na inwestorów oraz funkcjonowania organów administracji budowlanej. Projekt jest obszerny (sama treść proponowanej ustawy liczy sobie 45 stron), wobec czego przedstawione zostaną jedynie wybrane, istotne z perspektywy inwestorów zmiany.

Cyfryzacja procesu inwestycyjnego

Liczne zmiany przewidziane w projekcie dotyczą zastąpienia składanych dotychczas przez inwestora wniosków w formie papierowej, wnioskami w formie elektronicznej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane wnioski, zgłoszenia i zawiadomienia składa się w postaci papierowej albo w formie dokumentu elektronicznego za pośrednictwem portalu e-Budownictwo. Projekt ma na celu rezygnację z papierowej formy wniosku i wprowadzenie możliwości składania wniosku w formie dokumentu elektroniczne go za pośrednictwem portalu e-Budownictwo. Dotyczyć to będzie m.in.:

  • zgłoszenia budowy lub wykonania innych robót budowlanych,
  • wniosku o pozwolenie na rozbiórkę,
  • zgłoszenia rozbiórki czy
  • wniosku o pozwolenia na budowę.

Twórcy projektu liczą na to, że powyższe rozwiązania doprowadzą do ograniczenia ilości dokumentacji gromadzonej w postaci papierowej zarówno przez inwestorów, jak i organy administracji publicznej, w szczególności organy administracji architektoniczno-budowlanej oraz nadzoru budowlanego.

Dodatkowo wnioski, zawiadomienia i zgłoszenia, o których mowa w ustawie, będzie można składać wyłącznie w formie elektronicznej opatrzonej kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym. Załączniki do nich, w tym pozwolenia, uzgodnienia i opinie, będą dołączane w formie dokumentu elektronicznego, kopii dokumentu elektronicznego albo cyfrowego odwzorowania dokumentu w postaci papierowej zapewniającego jego czytelność, w szczególności zdjęcia albo skanu. Obligatoryjnie w postaci oryginału w formie dokumentu elektronicznego przedkładać się będzie jedynie pełnomocnictwo, oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane oraz projekt budowlany. Ważną informacją dla projektantów jest to, że projekt budowlany, w tym projekt zagospodarowania działki lub terenu, projekt architektoniczno-budowlany oraz projekt techniczny, sporządzać się będzie wyłącznie w postaci elektronicznej.

Ograniczenia obowiązków proceduralnych

Projekt przewiduje rozszerzenie katalogu inwestycji niewymagających pozwolenia na budowę, a wymagających jedynie zgłoszenia oraz katalogu inwestycji niewymagających ani pozwolenia, ani zgłoszenia. Dotyczy to przede wszystkim obiektów sportowych (z obowiązku uzyskania pozwolenia mają zostać zwolnione boiska szkolne i boiska, korty czy bieżnie służące uprawianiu sportu i rekreacji, a obiekty im towarzyszące, jak chociażby trybuny, będą zwolnione z obowiązku zgłoszenia) oraz stałych elementów ogródków przydomowych i działkowych, jak baseny czy oczka wodne (zwolnione z obowiązku zgłoszenia).

Dla branży energetycznej szczególnie istotne będą w tym obszarze dwie zmiany.

Obecnie parterowe budynki stacji transformatorowych i kontenerowych stacji transformatorowych o powierzchni zabudowy do 35 m2 należały do rodzajów inwestycji, które nie wymagały uzyskania pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia. Projekt przewiduje, że poza tymi budynkami zgłoszeniem będą mogły zostać objęte także instalacje i przyłącza oraz sieci z nimi związane.

Planuje się także wprowadzenie obowiązku po stronie inwestorów budujących do 50 m krańcowych odcinków m.in. sieci elektroenergetycznych obejmujących napięcie znamionowe nie wyższe niż 1kV, cieplnych czy gazowych o ciśnieniu roboczym nie wyższym niż 0,5 MPa (które nie wymagają pozwolenia na budowę, a zgłoszenia) do sporządzania planu sytuacyjnego na kopii aktualnej mapy zasadniczej lub mapy jednostkowej przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Na ten moment obowiązek taki dotyczy jedynie budowy przyłączy oraz stacji ładowania.

Ponadto proponuje się rezygnację ze stemplowania i zatwierdzania projektów dołączanych do zgłoszeń i wniosków o pozwolenie na budowę. Organy administracji architektoniczno-budowlanej nie będą bowiem weryfikować projektów pod kątem techniczno-budowlanym. Wynika to z usunięcia pojęcia zatwierdzenia projektu zagospodarowania działki lub terenu lub projektu architektoniczno-budowlanego. Stąd bezprzedmiotowe stanie się wydawanie decyzji w tym przedmiocie.

Koniecznie trzeba wspomnieć, że projekt przewiduje rozszerzenie zasady oddawania do użytkowania obiektów budowlanych w drodze zawiadomienia o zakończeniu budowy oraz ograniczenie wydawania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie. Cztery przypadki, w których takie pozwolenie jest wymagane, mają zostać zredukowane do dwóch, czyli:

  • gdy przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego ma nastąpić przed wykonaniem wszystkich robót budowlanych;
  • gdy sam inwestor dobrowolnie o to występuje, mimo że uzyskanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie jest wymagane.

Z drobnymi wyjątkami w pozostałych przypadkach wymagane ma być jedynie zawiadomienie.

Zmiany w funkcjonowaniu organów administracji budowlanej

Wspomniana cyfryzacja ma dotyczyć nie tylko pism składanych przez inwestorów, ale także pism wysyłanych między sobą przez organy. Projekt przewiduje zastąpienie papierowej formy wniosku o udzielenie zgody na odstępstwo od przepisów budowlanych składanego przez organ administracji architektoniczno-budowlanej formą elektroniczną. Rozwiązanie to ma zapewne na celu usprawnienie komunikacji między tym organem a ministrem, który ustanowił przepisy techniczno-budowlane. W efekcie ma to się przełożyć także na szybkość postępowań administracyjnych, których stroną jest inwestor.

Powyższy cel ma zostać osiągnięty także wskutek zmiany terminu, którego przekroczenie przy wydawaniu pozwoleń na budowę powoduje nałożenie kary finansowej na organ. Projekt skraca ten termin z 65 dni do 21 dni – jeżeli inwestor jest jedyną stroną postępowania – albo 45 dni – jeżeli są jeszcze inne strony.

Ciekawym pomysłem jest wprowadzenie tzw. mechanizmu żółtej kartki w przypadku dokonania nielegalnych istotnych odchyleń od dokumentacji projektowej. Obecnie, jeżeli organ nadzoru budowlanego stwierdzi dokonanie nielegalnych odstąpień od tej dokumentacji przeprowadza złożone postępowanie naprawcze. W pierwszej kolejności wstrzymuje prowadzenie robót budowlanych i nakłada obowiązek sporządzenia projektu zamiennego. W konsekwencji pozwolenie na budowę dotyczące inwestycji jest uchylane przez organ administracji architektoniczno-budowlanej, a następnie organ nadzoru budowlanego wydaje decyzję o zatwierdzeniu dokumentacji projektowej i ewentualnie o wznowieniu robót budowlanych albo decyzję nakazującą zaniechanie dalszych robót budowlanych albo rozbiórkę obiektu lub jego części, albo doprowadzenie obiektu do stanu poprzedniego.

Celem ograniczenia tych zawiłości i dotkliwych konsekwencji dla inwestorów proponuje się umożliwienie „pokazania” inwestorowi żółtej kartki, co ma wyrażać się w tym, ze po stwierdzeniu dokonania nielegalnych istotnych odstąpień organ nadzoru budowlanego najpierw pouczałby inwestora o konieczności doprowadzenia inwestycji do stanu zgodnego z pozwoleniem. Pouczenie byłoby potwierdzane wpisem w dzienniku budowy. Po upływie 60 dni organ ten sprawdzałby czy inwestor dał posłuch ostrzeżeniu. Brak oczekiwanej reakcji ze strony inwestora będzie równy uskutecznieniu procedury naprawczej.

Wreszcie warto wspomnieć o propozycji umożliwienia inwestorowi przeniesienia pozwolenia na budowę co do niektórych obiektów budowlanych na innego inwestora (przeniesienie części pozwolenia na budowę). Dotyczyć to będzie jednak wyłącznie obiektów lub zespołów obiektów wraz ze związanymi z nimi urządzeniami budowlanymi, które mogą samodzielnie funkcjonować zgodnie z przeznaczeniem. Identyczna możliwość częściowego przeniesienia ma dotyczyć także pozwolenia na wznowienie robót budowlanych.

***

Usprawnienie procesów inwestycyjnych leży w interesie inwestorów, ale także organów administracji publicznej. Dzięki zmianom takim jak powyższe sprawy mogą być rozstrzygane szybciej i przy mniejszej ilości dokumentacji. Propozycje wynikające z projektu mogą jednak jeszcze zostać rozszerzone dzięki możliwości składania uwag w toku konsultacji publicznych, do czego gorąco zachęcamy.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Nowy projekt Ministerstwa Klimatu – dodatkowa przesłanka wstrzymania decyzji środowiskowej

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , Możliwość komentowania Nowy projekt Ministerstwa Klimatu – dodatkowa przesłanka wstrzymania decyzji środowiskowej została wyłączona

Do uzgodnień międzyresortowych trafił projekt ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw, który wprowadza dodatkową szczególną przesłankę wstrzymania decyzji środowiskowej, na skutek której możliwe będzie zawieszenie przez sądy administracyjne postępowania w sprawie decyzji administracyjnej.

Nowelizacja stanowi niejako odpowiedź na zastrzeżenia Komisji Europejskiej zwracającej uwagę na konieczność posiadania przez organizacje społeczne prawa zwrócenia się do sądu lub należytego organu o zarządzenie środka tymczasowego (tymczasowego zawieszenia) w przypadku, gdy wniosła skargę na decyzję administracyjną. Postulat ten odnosi się do możliwości przerwania działań mogących szkodzić zdrowiu ludzi lub środowisku.

Powyższe zastrzeżenie Komisja Europejska wskazała w treści uzasadnienia opinii z dnia 8 marca 2019 r., skierowanej do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 258 TFUE wskazała, że zarówno przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko („o.o.ś.”), jak i przepisy niektórych innych ustaw, stanowiących podstawy prawne do wydawania zezwoleń inwestycyjnych dotyczących przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, są niezgodne z postanowieniami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko („dyrektywa EIA”) w zakresie art. 11 ust. 1 i ust. 4, tj. regulacji dotyczących dostępu zainteresowanej społeczności do wymiaru sprawiedliwości.

Dyrektywa EIA ma na celu zapewnienie udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępu zainteresowanej społeczności do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska. Zgodnie z definicją zawartą w art. 1 ust. 2 lit. 2 dyrektywy EIA, zainteresowana społeczność powinna być rozumiana jako społeczeństwo, które jest lub może być dotknięte skutkami lub ma interes w procedurach podejmowania decyzji dotyczących środowiska, o których mowa w art. 2 ust. 2 dyrektywy EIA. Do celów przywołanej definicji, organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony środowiska i spełniające wymagania przewidziane w prawie krajowym, uważa się za mające interes w tym zakresie.

Zgodnie z art. 6 ust. 2 dyrektywy EIA, społeczeństwo jest informowane o wybranych kwestiach w ramach procedury podejmowania decyzji dotyczących środowiska. Z kolei w myśl art. 11 dyrektywy EIA, państwa członkowskie zobowiązane są zapewnić, aby zgodnie z krajowym systemem prawnym, członkowie zainteresowanej społeczności mający wystarczający interes lub ewentualnie podnoszący akt naruszenia prawa, gdy administracyjne procedury prawne państwa członkowskiego wymagają tego jako warunku koniecznego, mieli dostęp do procedury odwoławczej przez sądem lub innym niezależnym i bezstronnym organem ustanowionym ustawą, tak aby zakwestionować materialną lub proceduralną legalność decyzji, działań lub zaniechań.

Komisja Europejska zwróciła uwagę, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem polskich sądów administracyjnych, niemożliwym jest ubieganie się o zastosowanie środka tymczasowego względem decyzji środowiskowej, z uwagi, iż jest to decyzja pośrednia, a więc jej wykonanie zasadniczo nie stwarza niebezpieczeństwa wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków.

Jedynym rozwiązaniem, które mogłoby przyczynić się do osiągnięcia zamierzonego celu prawidłowej transpozycji dyrektywy EIA jest zmiana legislacyjna. Niniejsza propozycja nowelizacji ma na celu zapewnienie możliwie pełnego dostępu zainteresowanej społeczności do wymiaru sprawiedliwości w procesie inwestycyjnym, prowadzonym dla przedsięwzięć mogących w znacznym stopniu oddziaływać na środowisko, poprzez wprowadzenie do ustawy o.o.ś. dwóch nowych rozwiązań, a także przez odpowiednią modyfikację przepisów ustaw regulujących wydawanie decyzji inwestycyjnych. Proponowany normy będą miały zastosowanie bez względu na regulacje poszczególnych ustaw, w tym specustaw, dotyczących wydawania i zaskarżania zezwoleń inwestycyjnych, jak również będą miały zastosowanie wprost do decyzji środowiskowej lub do decyzji inwestycyjnej, w zakresie jej zgodności z decyzją środowiskową.

Istota rozwiązań ujętych w projekcie:

  • zastosowanie środków tymczasowych w postępowaniu inwestycyjnym

Przygotowany projekt ma na celu zapewnienie zainteresowanej społeczności uprawnienia do ubiegania się o zastosowanie środka tymczasowego. Ujęte w projekcie propozycja ustanowienia nowej szczególnej przesłanki, dają WSA podstawę do wstrzymania na wniosek skarżącego decyzji środowiskowej. Przesłanka ta będzie mieć charakter wyłącznie proceduralny. Wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej wiązać się będzie z koniecznością zawieszenia postępowania w sprawie decyzji inwestycyjnej. Projekt przewiduje obowiązek rozstrzygnięcia przez sąd administracyjny wniosku ws. wstrzymania decyzji środowiskowej w terminie miesięcznym. Wystąpienie przez skarżącego z wnioskiem o wstrzymanie wykonania decyzji będzie możliwe jedynie wraz ze złożeniem skargi do sądu. Z założeń projektu wynika, że możliwość wnoszenia o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowej przysługiwać będzie wszystkim podmiotom, mającym uprawnienie do złożenia skargi do sądu administracyjnego.

  • niezgodność decyzji inwestycyjnej z postanowieniami decyzji środowiskowej

Projekt przewiduje rozwiązania, które zapewnią organizacjom społecznym, na określonych warunkach, prawo do wnoszenia odwołań od decyzji inwestycyjnych, a następnie skarg do WSA na takie decyzje, w zakresie ich niezgodności z decyzją środowiskową. Projektodawca zakłada wprowadzenie warunków anglojęzycznych do warunków, jakie obecnie muszą spełniać organizacje ekologiczne, które chcą uczestniczyć w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Zgodnie z dyrektywą EIA, zakres zaskarżenia decyzji inwestycyjnej przez organizacje ekologiczne będzie obejmował jedynie tę część decyzji, która odnosi się do postanowień zawartych w decyzji środowiskowej. Uprawnienie organizacji ekologicznych do kontroli decyzji inwestycyjnych w zakresie ich zgodności z postanowieniami decyzji środowiskowej rozciągać się będzie również na etap kontroli sądowej. W sytuacjach, w których przepisy dotyczące decyzji inwestycyjnych nie nakładają obowiązku zawiadamiania o ich wydaniu przez publiczne obwieszczenie, organizacje ekologiczne będą zawiadamiane o wydaniu tych decyzji przez podanie do publicznej wiadomości informacji o wydaniu decyzji, poprzez jej udostępnienie na stronie BIP organu właściwego w sprawie. Projekt zakłada także uszczegółowienie sposobu i terminu podania do publicznej wiadomości informacji o wydanej decyzji tak, aby udostępnienie tej informacji w BIP w określonym terminie rodziło skutek domniemanego doręczenia tej decyzji organizacjom ekologicznym oraz umożliwiało im złożenie odwołania w przysługującym im terminie (standardowo wynosił będzie on 14 dni).

autor: Aneta Teresiak, Kamil Iwicki, Wawrzynowicz i Wspólnicy