Wodorowa rewolucja w dziedzinie energii nabiera coraz szybszego tempa, a popularność wodoru jako paliwa stale rośnie. Dzięki swojej ekologiczności, efektywności energetycznej, wsparciu politycznemu (zarówno na arenie międzynarodowej, jak i krajowej) oraz dążeniu do neutralności klimatycznej, wodór staje się coraz bardziej atrakcyjną alternatywą dla tradycyjnych paliw, otwierając nowe możliwości dla zrównoważonego rozwoju energetycznego.

Tło nowych rozwiązań: Europejski Zielony Ład

Rozwój gospodarki energetycznej opartej na wodorze został uznany za priorytetowy w ramach realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, którego głównym założeniem jest osiągnięcie przez Unię Europejską (UE) neutralności klimatycznej do roku 2050. W lipcu 2020 r. Komisja Europejska (KE) opublikowała komunikat zatytułowany „Strategia w zakresie wodoru na rzecz Europy neutralnej dla klimatu”, która określa strategiczne ramy dla wprowadzenia europejskiej gospodarki opartej na wodorze i jest kluczowa dla osiągnięcia przez UE ambitnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 r.

W odpowiedzi na niniejszy komunikat, 2 listopada 2021 r. Rada Ministrów zaakceptowała Polską Strategię Wodorową na okres do roku 2030, z możliwością jej kontynuacji do roku 2040 (PSW), która zakładała cele takie jak: wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie, wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie, wsparcie dekarbonizacji przemysłu czy produkcję wodoru w nowych instalacjach. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało aktualizację PSW, w tym m.in. utworzenie funduszu wodorowego dzięki środkom z Krajowego Planu Odbudowy, który wsparłyby przeprowadzenie niezbędnych inwestycji.

Czas na nowe regulacje

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawiła się również zapowiedź projektu nowelizacji ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 266, projekt nowelizacji) ustanawiającej ramy prawne dla rynku wodoru (UD36), który zastąpi opublikowany pod koniec 2022 r. projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UD382) (o zapisach tego ostatniego pisaliśmy w naszym artykule „Konsultacje publiczne przepisów wodorowych”).

Projektowana nowelizacja jest częścią pakietu zwanego „Konstytucją dla wodoru”. Zgodnie z zapowiedzią Rady Ministrów, projekt nowelizacji ma umożliwić realizację celu nr 6 PSW, czyli „stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego” i odpowiedzieć na realne potrzeby z jakimi obecnie mierzy się rynek wodoru w Polsce. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zwraca tym samym uwagę na fakt, iż „obowiązujące przepisy prawa krajowego nie odpowiadają potrzebom związanym ze skutecznym wdrażaniem założeń PSW oraz nie są adekwatne do planów dynamicznego rozwoju całego sektora wodoru”.

Nowy projekt, zgodnie z zapowiedzią Rady Ministrów, zakłada:

• wprowadzenie siatki pojęć w ustawie Prawo energetyczne koniecznych do rozwoju i funkcjonowania rynku wodoru w Polsce,
• uregulowanie zasad reglamentacji działalności związanej z wodorem,
• zaprojektowanie zasad funkcjonowania systemu infrastruktury poświęconej wodorowi – sieci wodorowych,
• uwzględnienie międzysektorowych możliwości wykorzystania wodoru,
• propozycję uproszczeń dla podmiotów inwestujących w rozwój systemu wodorowego.

Co istotne, projektowana nowelizacja ma w całości spełniać założenia kamienia milowego oznaczonego numerem B17G z załącznika do wniosku dot. decyzji wykonawczej Rady w sprawie zatwierdzenia oceny planu odbudowy i zwiększenia odporności Polski z dnia 1 czerwca 2022 roku, który obejmuje wprowadzenie przepisów prawnych dotyczących wykorzystanie wodoru w ramach reformy B2.1. Planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to II kwartał 2024 r.

Aktualizacja Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu

Powyższe zamierzenia prawodawcze są powiązane z pewnymi korektami, jakie wkrótce nastąpią na poziomie dokumentów strategicznych. Polska jest jednym z kilku państw członkowskich, które spóźniły się z przygotowaniem aktualizacji Krajowego Planu na rzecz Energii i Klimatu (KPEiK). Ministerstwo Klimatu i Środowiska w komunikacie, w którym opublikowana została częściowa aktualizacja KPEiK, zaznaczyło, że jest to projekt wstępny, stworzony na potrzeby aktualnej oceny możliwego wkładu Polski w realizację unijnych celów klimatycznych na rok 2030.

Wstępna wersja KPEiK wymienia szereg czynności dotyczących rynku wodoru koniecznych do zrealizowania tzw. kamieni milowych oraz wypełnienia zobowiązań wynikających z Europejskiego Zielonego Ładu, a jako główne i kluczowe cele stawia przede wszystkim redukcję emisji gazów cieplarnianych w gospodarce Polski o 35% w 2030 r. (w porównaniu z rokiem 1990) oraz dążenie do zmniejszenia zużycia energii pierwotnej, m.in. poprzez modernizację poszczególnych sektorów przemysłu czy termomodernizację budynków, ale także zwiększenie w sektorze energetycznym udziału wodoru – przewiduje się m.in., że do 2030 r. w Polsce będzie zarejestrowanych ponad 4,5 tys. zeroemisyjnych (zarówno wodorowych, jak i elektrycznych )autobusów miejskich.

Co do pojazdów z napędem wodorowym, prognozy zawarte w dokumencie sugerują, że do 2030 r. w Polsce może być zarejestrowanych około 6 tys. takich pojazdów (pojazdy lekkie stanowić mogą ponad 5 tys. sztuk, natomiast pojazdy ciężkie ponad 950 sztuk, w tym ponad 800 stanowić mogą autobusy wodorowe). Z zapisów aktualizacji KPEiK wynika również, iż wprowadzony zostanie obowiązek zakupu wyłącznie zeroemisyjnych autobusów dla miast powyżej 100 tys. mieszkańców. Polska zadeklarowała również udział odnawialnych źródeł energii na poziomie blisko 30% do 2030 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska informuje również, że dojść ma dojść do aktualizacji PSW.

Docelowy dokument KPEiK, zawierający dwa scenariusze, tj. bazowy (WEM) i ambitny (WAM), zostanie przedstawiony do pełnych konsultacji publicznych oraz uzgodnień sektorowych i następnie sfinalizowany na przełomie II i III kwartału 2024 r.

Przepisy techniczne dotyczące wodoru odnawialnego nietransportowanego sieciami

Poza zapowiedziami trzeba odnotować także zmiany, które zostały już wprowadzone. Otóż dnia 15 marca 2024 r. weszły w życie przepisy rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 26 lutego 2024 r. w sprawie wymagań dotyczących pomiarów, rejestracji i sposobu obliczania ilości wodoru odnawialnego transportowanego środkami transportu innymi niż sieci gazowe (Dz. U. z 2024 r. poz. 286), które mają na celu sprecyzowanie przepisów dotyczących pomiaru, rejestracji oraz sposobu obliczania ilości wodoru odnawialnego transportowanego środkami innymi niż sieci gazowe. Oczekiwanym rezultatem nowego rozporządzenia jest ułatwienie produkcji wodoru odnawialnego.

Wspomniane rozporządzenie określiło:

1. wymogi dotyczące procedur pomiarowych, rejestracji oraz metody wyliczania ilości wodoru odnawialnego przewożonego środkami transportu innymi niż sieci gazowe;
2. lokalizację przeprowadzania pomiarów ilości wodoru odnawialnego;
3. metodę konwersji ilości wodoru odnawialnego na ilość energii wyrażoną w megawatogodzinach (MWh).

Podsumowanie

Wszelkie zmiany, w szczególności wprowadzające regulacje mające za zadanie wspierać rynek wodoru w Polsce, bez wątpienia przyczynią się do coraz większej powszechności i dostępności tego rodzaju paliwa, a co za tym idzie – przyspieszą proces dekarbonizacji sektorów najbardziej energochłonnych, takich jak sektor stali czy transportu ciężkiego, czego aktualnie wymaga się od państw członkowskich UE w związku z aspirowaniem do bycia kontynentem neutralnym klimatycznie.

Nie ulega nadto wątpliwości, że powodem dla wprowadzenia wszelkich zmian ma być ustabilizowanie rynku wodoru i stworzenie pewnego gruntu legislacyjnego dla podmiotów z sektora zarówno publicznego i prywatnego, które na tym rynku mają działać.

Autor: Kacper Tobiś, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.