neutralność klimatyczna

Zmiana definicji małej instalacji OZE jako czynnik mający wesprzeć rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii

Aktualności, Energetyka, OZE, , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Zmiana definicji małej instalacji OZE jako czynnik mający wesprzeć rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii została wyłączona

Trwają prace nad projektem nowelizacji [K1] ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Zaproponowane zmiany stanowią próbę odpowiedzi na oczekiwania branży oraz zobowiązania wynikające z prawa unijnego.

Jedna z najistotniejszych kwestii dotyczy nowego brzmienia definicji małej instalacji OZE [K2] . Zmiana dotyczy podniesienia górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z 0,5 MW do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu z 0,9 MW do 3 MW instalacji, co bezpośrednio wpływa na ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla istotnej części podmiotów rynku. Nowelizacja potwierdza również dotychczasową praktykę dotyczącą sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE.

Zaproponowane zmiany odnoszą się ponadto do wydłużenia terminów określonych w Ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii („Ustawa OZE”). Zgodnie z założeniami, do dnia 30 czerwca 2045 roku ma zostać wydłużony maksymalny okres:

  1. obowiązywania mechanizmu rozliczeń „opustu” w ramach systemu prosumenckiego;
  2. obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej przez mikroinstalacje OZE działające poza systemem prosumenckim;
  3. obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemów FIT oraz FIP;
  4. obowiązku zakupu energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego (Postulat przedłużenia systemu aukcyjnego jest argumentowany ciągłością korzystania ze sprawdzonego i znanego interesariuszom rozwiązania).

Jak wynika z załącznika do Dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych („Dyrektywa OZE”), określającego krajowe cele ogólne w zakresie udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto w  2020 r., Polska została zobowiązana do osiągnięcia w miksie energetycznym krajowego celu na poziomie 15 %. Zdaniem ekspertów realizacja powyższego planu nie jest możliwa, nawet po uwzględnieniu inwestycji zrealizowanych w ramach systemu aukcyjnego w latach 2018 – 2020.[1] Co prawda sama Dyrektywa OZE nie nakłada sankcji za niezrealizowanie jej założeń, jednak niespełnienie wyznaczonego celu może rodzić dla kraju negatywne skutki finansowe, w tym wynikające z konieczności dokonania transferu statystycznego , którego koszt został oszacowany przez Najwyższą Izbę Kontroli w granicach 8 mld zł.[2]

Celem zminimalizowania potencjalnych negatywnych skutków niewypełnienia unijnych założeń przez Polskę oraz w odpowiedzi na apel podmiotów działających w branży energetycznej, zaproponowano zmianę treści ustawy OZE. Zgodnie z prezentowanymi propozycjami podmiotów z branży energetycznej, pilna potrzeba reform dotyczy przede wszystkim obniżenia progu koncesyjnego dla małych instalacji OZE poprzez rezygnację z obowiązku uzyskania koncesji przez wszystkie OZE o mocy do 1 a nawet 50 MW. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w branży, wymóg koncesji w przypadku urządzeń o mocy większej niż 0,5 MW nie odpowiada definicji działalności koncesjonowanej. Zdaniem ekspertów, zważywszy na istotę takowej działalności jako mającej szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo ważny interes publiczny, obowiązek koncesyjny obejmujący wytwarzanie energii z instalacji o mocy w granicach 500 kW – 1 MW, wydaje się całkowicie nieuzasadniony, szczególnie uwzględniając produktywność instalacji tego rodzaju, która zazwyczaj nie przekracza 1100 MWh rocznie.[3]

Aktualny stan prawny zdaje się nie odpowiadać także ustawodawstwu unijnemu w przedmiotowym zakresie. W treści Dyrektywy 2018/2001 w sprawie promowania stosowania energii z odnawialnych źródeł energii („Dyrektywa RED II”) wskazano bowiem, że państwa członkowskie powinny podjąć właściwe kroki, aby zapewnić obiektywność, przejrzystość i proporcjonalność przepisów dotyczących wydawania koncesji, a charakter poszczególnych technologii OZE powinien być w pełni uwzględniony w przepisach.[4]

Zgodnie z założeniami, projektowane zmiany mają ograniczyć obowiązki koncesyjne dla przedsiębiorców, którzy wykonują działalność gospodarczą w zakresie instalacji OZE. Jedną z kluczowych zmian jest modyfikacja definicji „małej instalacji OZE” poprzez podniesienie górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z 50 kW do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu z 0,9 MW do 3 MW instalacji, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i nie większa niż 1 MW. Zmiana ta ma bezpośrednio wpłynąć na ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla istotnej części podmiotów rynku energii, bowiem wytwarzanie energii elektrycznej z małej instalacji nie podlega obowiązkowi uzyskania koncesji.

Przyjęcie projektu ustawy może przynieść dodatni skutek również ze względu na  spodziewane usprawnienie procedur administracyjnych, co miałoby być szczególnie korzystne dla podmiotów korzystających z systemu aukcyjnego. Zyskać mógłby przede wszystkim sektor fotowoltaiczny. Zgodnie z szacunkami Instytutu Energii Odnawialnej, w związku z przeprowadzonymi dotychczas aukcjami w koszyku wiatrowo-fotowoltaicznym, ilość projektów o jednostkowej mocy do 1 MW, dla których zabezpieczono prawa do sprzedaży, oscyluje w granicach 1,7 tys., przy czym ich łączna moc wynosi około 1,66 GW.

Obecnie, aby rozpocząć sprzedaż inwestorzy muszą uzyskać koncesję, co zważywszy na ilość składanych wniosków jest problematyczne. Nieuzyskanie koncesji, a tym samym nierozpoczęcie sprzedaży energii w ciągu trzech lat wiąże się dla inwestora z konsekwencjami w postaci utraty kaucji oraz wyłączeniem możliwości udziału w systemie aukcyjnym przez kolejne trzy lata, co znacząco podwyższa ryzyko rozwoju tego sektora.[5] Tym samym, zmniejszenie biurokratyzacji poprzez ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla przedmiotowej grupy wytwórców może okazać się swoistym „odblokowaniem”.

Liberalizacja przepisów dotyczących koncesji, jako próba odpowiedzi na potrzeby rozwijającego się rynku może okazać się realnym wsparciem dla sektora odnawialnych źródeł energii w Polsce. Zniesienie obowiązku koncesyjnego dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej – do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu – do 3 MW, stanowiłoby dostosowanie do przepisów prawa unijnego oraz korzystnie wpłynęłoby na spójność prawa polskiego. Ograniczający ryzyko skutek usprawnienia administracyjnego zdaje się być cenny ze względu na spodziewaną stagnację w sektorze, szczególnie w obliczu dążeń do realizacji krajowego celu OZE. Mimo to, Polska nadal jest daleka od realizacji celów Dyrektywy RED II, a postulaty branży jedynie wybiórczo zostały wzięte pod uwagę. Nie uwzględniono m.in. postulowanego w konsultacjach do nowelizacji ustawy z 2019 roku, wsparcia dla biometanu.

[1] https://www.cire.pl/item,195211,13,0,0,0,0,0,cel-oze-na-2020-co-sie-stanie-jesli-polska-go-nie-osiagnie.html

[2] Najwyższa Izba Kontroli., Informacje o wynikach kontroli „Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii” https://www.nik.gov.pl/plik/id,18357,vp,20955.pdf

[3]https://www.gramwzielone.pl/trendy/102797/wisniewski-6-postulatow-do-tegorocznej-nowelizacji-ustawy-o-oze-01, https://www.gramwzielone.pl/energia-sloneczna/102708/pses-wpis-do-rejestru-malych-instalacji-zamiast-koncesji-dla-farm-pv-do-1-mw, dostęp z dnia 13.08.2020 r.

[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych., art. 15 pkt 1 lit. b., https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L2001&from=EN, dostęp z dnia 17.08.2020 r.

[5] https://www.gramwzielone.pl/trendy/102803/odnawialne-zrodla-energii-do-1-mw-dostana-zwolnienie-z-koncesji, dostęp z dnia 17.08.2020 r.

autor: Daria Pajdowska, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Plan KE na odbudowę unijnej gospodarki po pandemii COVID-19

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Plan KE na odbudowę unijnej gospodarki po pandemii COVID-19 została wyłączona

Komisja Europejska przedstawiła w środę komunikat w sprawie kompleksowego planu odbudowy unijnej gospodarki po pandemii COVID-19 oraz zaktualizowanych wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027. Komisja wyszła z propozycją utworzenia nowego narzędzia pod nazwą Next Generation UE, mającego doprowadzić do odbudowy gospodarki w państwach członkowskich. Przedstawiła także dostosowany program prac na 2020 r., uznając tym samym za priorytetowe działania w zakresie przyspieszenia odbudowy Europy.

Fundusze na odbudowę unijnej gospodarki mają zostać skupione w pakiecie Next Generation EU o wartości 750 mld euro. Będą to dodatkowe środki, obok nowego budżetu UE na lata 2021-2027, który ma wynosić 1,1 bln euro. Łączny potencjał budżetowy UE ma zostać zwiększony do 1,85 bln euro.

Środki finansowe na Next Generation UE mają zostać pozyskane poprzez tymczasowe zniesienie pułapu zasobów własnych do 2% dochodu narodowego brutto UE, umożliwiając KE wykorzystanie jej silnego ratingu kredytowego do zaciągnięcia pożyczek na kwotę 70 mln euro na rynkach finansowych. Uzyskane dodatkowe środki mają być przekazywane za pośrednictwem programów unijnych. Ich spłata ma nastąpić z przyszłych środków budżetowych UE, nie wcześniej jednak niż w 2028 r. i nie później niż w 2058 r.

Ponadto, KE wyszła z propozycją zmiany obecnych wieloletnich ram finansowych na lata 2014–2020, tak, aby móc już w 2020 r. udostępnić dodatkowe środki w wysokości 11,5 mld euro.

Jednym z głównych filarów strategii ożywiania gospodarki Unii Europejskiej po COVID-19 mają być środki przyznane na transformację energetyczną. Na wzmocnienie realizacji przedsięwzięć w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji, KE planuje przeznaczyć kwotę 40 mln euro.

Komisja zaproponowała również nowy Instrument Odbudowy i Odporności, na realizację którego zamierza przeznaczyć środki w wysokości 560 mld euro. Ma on zapewnić wsparcie finansowe dla inwestycji i reform, w tym także tych, związanych z Europejskim Zielonym Ładem i nowymi technologiami.  Wsparcie udzielane w ramach instrumentu ma zostać podzielone na część dotacyjną na poziomie 310 mln euro oraz cześć pożyczkową w wysokości 250 mln euro. Ze wsparcia finansowego skorzystać będą mogły wszystkie państwa członkowskie, z tym jednak zastrzeżeniem, że w pierwszej kolejności otrzymają je państwa najbardziej dotknięte kryzysem.

Potrzebę wsparcia inwestycji mających przyczynić się osiągnięcia przez państwa członkowskie neutralności klimatycznej, podkreśliła przewodnicząca Komisji Europejskiej podczas swojego środowego wystąpienia. Ursula vor den Leyen powiedziała, że plan odbudowy gospodarki zmienia ogromne wyzwanie, z którym przychodzi zmierzyć się Europie, w szansę, nie tylko poprzez wspieranie naprawy gospodarczej, ale również poprzez inwestowanie w przyszłość. Zdaniem przewodniczącej KE, Europejski Zielony Ład oraz cyfryzacja przyczynią się do zwiększenia zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, podniesienia odporności społeczeństwa, a także do poprawy stanu środowiska. Przewodnicząca Komisji podkreśliła, iż pakiet Next Generation EU stanowi ambitną odpowiedź na wyzwanie, przed którym stoi Europa.

Polska ma być trzecim największym beneficjentem środków pakietu Next Generation EU – planuje się, że otrzyma 37,7 mld euro w formie dotacji i 26,1 mld euro w formie pożyczek. Największe wsparcie maja uzyskać Włochy  (81,8 mld euro w formie dotacji i 90,9 mld euro w formie pożyczek) oraz Hiszpania (77,3 mld euro w formie dotacji i 63,1 mld euro w formie pożyczek).

Po środowej prezentacji pakietu Next Generation EU, minister klimatu Michał Kurtyka powiedział, że Polska z zadowoleniem przyjmuje fakt, że transformacja energetyczna została wskazana jako jeden z głównych filarów strategii ożywienia gospodarki UE po COVID-19. Szef resortu klimatu zaznaczył, iż Polska zyskała dobrą podstawę do dalszych negocjacji, które powinny teraz przyspieszyć tak, aby zaplanowane środki były dostępne jak najszybciej.

***

Projekt podziału środków w ramach Next Generation EU, który przedstawiła KE, będzie teraz przedmiotem negocjacji między krajami Unii Europejskiej. Pierwsze negocjacje odbędą się podczas unijnego szczytu w dniach 18-19 czerwca.

„Europejski Zielony Ład – kierunki transformacji sektora energetycznego” – nowy artykuł Tomasza Brzezińskiego i Adama Wawrzynowicza

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , , , , , Możliwość komentowania „Europejski Zielony Ład – kierunki transformacji sektora energetycznego” – nowy artykuł Tomasza Brzezińskiego i Adama Wawrzynowicza została wyłączona

W najnowszym wydaniu czasopisma “Przegląd Gazowniczy” nr 1 (65) ukazał się artykuł „Europejski Zielony Ład – kierunki transformacji sektora energetycznego”, współautorstwa Tomasza Brzezińskiego oraz Adama Wawrzynowicza.  

Nowa strategia klimatyczno-gospodarcza Komisji Europejskiej (KE) „Europejski Zielony Ład” z 11 grudnia 2019 r. przewiduje redukcję do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych przez UE o co najmniej 50% (a potencjalnie nawet o 55%) względem poziomu z 1990 r. i pełną neutralność klimatyczną gospodarki UE do 2050 r.

Zgodnie z zapisami “Europejskiego Zielonego Ładu” kluczowy dla osiągnięcia celów klimatycznych na lata 2030 i 2050 będzie proces redukcji emisji w sektorze energetycznym, ponieważ ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z produkcji i wykorzystania energii w różnych sektorach gospodarki.

Autorzy publikacji przedstawili najważniejsze inicjatywy legislacyjne, mające kluczowe znaczenie dla przyszłości sektora energetycznego, służące jego dostosowaniu do wyzwań w zakresie neutralności klimatycznej – Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniające rozporządzenia (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie), a także pakiet regulacji dla gazownictwa określany jako „Gas Package 2020”. Zwrócili również uwagę na kwestie finansowania zadań związanych z neutralnością klimatyczną.

Zachęcamy do sięgnięcia po najnowszy numer “Przeglądu Gazowniczego” i zapoznania się z artykułem ekspertów W&W!

Plan klimatyczny na 2030 rok

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , , , , Możliwość komentowania Plan klimatyczny na 2030 rok została wyłączona

Celem przyjętego z końcem 2019 roku Europejskiego Zielonego Ładu (The European Green Deal) jest uczynienie z Europy pierwszego na świecie kontynentu neutralnego dla klimatu oraz przekształcenie UE w oparciu o zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, wolną od emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku. Europejski Zielony Ład (którego założenia przedstawiliśmy w jednej z publikacji w lutym: https://energia.edu.pl/europa-neutralna-dla-klimatu-the-european-green-deal/) stanowi swoistą aktualizację dotychczasowej formy zaangażowania Komisji Europejskiej w walkę ze zmianami klimatu i wobec wyzwań wiążących się z ochroną środowiska. Strategia, jaką Unia zamierza zrealizować do 2050 roku, wymaga jednak w pierwszej kolejności podjęcia kroków pośrednich, w okresie wcześniejszym  – po to, aby cel wyznaczony na 2050 rok był realny. Z tego względu, Komisja Europejska zamierza podnieść celu unijny wyznaczony na 2030 rok w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej do – 50% oraz do – 55% w stosunku do poziomów z 1990 roku. Zabieg ten ma umożliwić stopniową neutralizację klimatu do 2050 oraz przyspieszyć i ukierunkować wysiłki transformacyjne do tego czasu, zapewniając jednocześnie wiodącą rolę UE w rozwiązywaniu globalnych wyzwań w zrównoważony sposób.

Konsultacje mające na celu zebranie opinii na temat pożądanego poziomu ambicji polityki klimatycznej i energetycznej oraz konkretnego projektu polityki w celu zwiększenia ambicji klimatycznych do 2030 roku potrwają do 23 czerwca 2020 roku. Zgodnie z zapowiedziami, kompleksowy plan zwiększenia unijnego celu klimatycznego na 2030 roku ma zostać przedstawiony już we wrześniu.

Plan klimatyczny na 2030 rok ponownie wyraża dotychczasowe stanowisko prezentowane przez Komisję co do tego, iż zwiększone ambicje klimatyczne wymagają zaangażowania i działań podejmowanych w obrębie wszystkich sektorów gospodarki, zarówno przez społeczeństwo jak i władze.

DOTYCHCZASOWE RAMY KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNE USTALONE NA 2030 ROK

Ramy klimatyczno-energetyczne do 2030 roku obejmują ogólnounijne cele na lata 2021-2030, które miały umożliwić UE przejście do gospodarki neutralnej dla klimatu oraz realizację zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego. Kluczowe założenia na 2030 rok przewidywały pierwotnie:

  • redukcję emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% w stosunku do poziomów z 1990 roku;
  • co najmniej 32 – procentowy udział w energii odnawialnej;
  • poprawę efektywności energetycznej o co najmniej 32,5%.

Pierwotnie ramy przyjęte zostały przez Radę Europejską w październiku 2014 roku, przy czym w zakresie celów wyznaczonych dla OZE oraz efektywności energetycznej w 2018 roku dokonano korekty.

PRZESŁANKI PROPOZYCJI ZMIANY WYZNACZONYCH CELÓW NA 2030 ROK

Komisja Europejska w Planie klimatycznym na 2030 roku ponownie podkreśliła, że globalne ocieplenie ma już miejsce, dotyka obywateli krajów unijnych, a walka z tym postępującym zjawiskiem stanowi pilne wyzwanie. Brak reakcji oraz niepodejmowanie dalszych kroków w celu zapobieżenia globalnemu ociepleniu może stanowić zagrożenie długoterminowemu zrównoważeniu klimatycznemu całej planety. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, neutralność klimatyczna Europy pod względem emisji CO2 do 2050 roku jest możliwa wówczas, gdy doprowadzimy do ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 stopnia.

Obecnie, UE aktywnie realizuje politykę ograniczania emisji gazów cieplarnianych i oddzielania ich od wzrostu gospodarczego. Do 2018 roku zmniejszono emisję o 23% w porównaniu z rokiem 1990, podczas gdy poziom gospodarki wzrósł o 60%. W związku z dalszymi postępami w tych wysiłkach, UE przyjęła następnie przepisy mające na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% do 2030 roku w porównaniu z rokiem 1990, politykę i cele w zakresie OZE i efektywności energetycznej na 2030 rok, jak również polityki sektorowe, które mają docelowo doprowadzić do redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku o ok. 45% w przypadku ich pełnego wdrożenia.

Komisja uznała zmianę klimatu i degradację środowiska za jeden ze swoich priorytetowych obszarów działania, w związku z czym przyjęty w grudniu 2019 roku Europejski Zielony Ład zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby osiągnąć ten długoterminowy cel oraz biorąc pod uwagę wyzwanie związane z konieczną transformacją gospodarczą, Komisja proponuje właśnie zwiększenie unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku do co najmniej 50% i do 55% w stosunku do poziomu z 1990 roku w sposób odpowiedzialny i zgodnie z zasadą „nie szkodzić”.

Komisja podkreśla, iż brak podjęcia tak ambitnych działań w perspektywie 2030 roku, miałaby miejsce sytuacja, w której UE zmuszona byłaby zlikwidować ponad połowę emisji w stosunku do 1990 roku w zaledwie dwie dekady po 2030 roku. Wyzwanie jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku wymaga podjęcia transformacji już teraz, w związku z czym konieczne jest zakreślenie bardziej zrównoważonej ścieżki redukcji już od 2020 roku. Zwiększenie ambicji klimatycznych i – w razie potrzeby – zwiększenie celów energetycznych, a także dostosowanie odpowiednich polityk już w 2030 roku niewątpliwie spowodowałoby bardziej stopniową roczną ścieżkę redukcji i podział wysiłków między obecnym poziomem a zamierzonym na 2050 rok. Takie działania są jednak równoznaczne z koniecznością znacznego wzrostu ambicji w perspektywie krótkoterminowej, skrócenia czasu na opracowanie oraz wdrożenie dodatkowych środków oraz dostosowania do nowej sytuacji poszczególnych podmiotów gospodarczych. Podjęta inicjatywa powinna doprowadzić do zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu do działania społeczeństw, zwiększenia konkurencyjności poprzez stosowanie innowacji i modernizacji europejskich przedsiębiorstw oraz zapewnienia dostępu do bezpiecznego, niedrogiego oraz zrównoważonego systemu energetycznego po to, aby transformacja była społecznie sprawiedliwa, wspierała tworzenie nowych miejsc pracy oraz doprowadziła do poprawy warunków życia i odwrócenia degradacji środowiska.

ZAŁOŻENIA PLANU KLIMATYCZNEGO NA 2030 ROK

Komisja dokona oceny wykonalności, koszów i możliwości związanych z wdrożeniem nowych technologii oraz dokona analizy potrzeby modernizacji bazy przemysłowej UE i możliwości zapewnienia sprzyjającego środowiska dla MŚP, wpływu globalnej pozycji konkurencyjnej Unii oraz wpływu makroekonomicznego (m. in. w zakresie miejsc pracy, potencjalnego ryzyka ucieczki emisji). Komisja jednocześnie podkreśla, że osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku nie będzie możliwe bez czynnego udziału wszystkich sektorów gospodarki i społeczeństw. Kluczową rolę w tym procesie ma odegrać energia z uwagi na to, że jej produkcja oraz wykorzystanie (w tym przez gospodarstwa domowe, transport, przemysł, usługi) stanowią ponad 75% całkowitych emisji. W mniejszym stopniu, aczkolwiek nadal w dużym, spore ilości emisji generuje m. in. rolnictwo, jednak sektor użytkowania gruntów w UE (grunty rolne, lasy i inne naturalne grunty) jest obecnie pochłaniaczem netto CO2, co oznacza, że usuwa więcej CO2 z atmosfery niż uwalnia emisji gazów cieplarnianych.

W dokumencie przedłożonym do konsultacji wskazano również, iż prognozuje się, że koniecznym do rozwiązania będzie problem znacznego wzrostu emisji z sektora morskiego i lotnictwa. W odniesieniu do lotnictwa emisje wynikające z lotnictwa wewnątrzunijnego są obecnie objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS). W odniesieniu do żeglugi Komisja zamierza oprzeć się na istniejącym rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) z dnia 19 grudnia 2018 roku w sprawie monitorowania sprawozdawczości i weryfikacji emisji ze statków na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012 oraz przedstawić propozycję rozszerzenia handlu emisjami na ten sektor.

PODSTAWY INTERWENCJI UNII EUROPEJSKIEJ – PODSTAWY PRAWNE I KONTROLA POMOCNICZOŚCI

Zmiany klimatu to problem transgraniczny, w którym skoordynowane działanie UE może skutecznie uzupełniać i wzmacniać działania krajowe i lokalne. Koordynacja na poziomie europejskim usprawnia działania w dziedzinie klimatu, a działania UE są uzasadnione na podstawie zasady pomocniczości, zgodnie z art. 191 traktatu lizbońskiego. Zwiększenie celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE do 2030 roku wpłynie niewątpliwie na liczne sektory gospodarki unijnej i może wymagać reakcji politycznych w poszczególnych dziedzinach, nie ograniczając się do samej polityki klimatycznej jak i energetycznej. Zdaniem KE, wpływ wzrostu ambicji i powiązanych polityk na tworzenie miejsc pracy, środowisko, czy zdrowie publiczne to przykłady, które można lepiej rozwiązać na poziomie unijnym, dzięki czemu transformacja będzie możliwa w większym wymiarze.

CELE I INICJATYWA STWORZENIA PLANU KLIMATYCZNEGO NA 2030

Inicjatywa stworzenia Planu klimatycznego na 2030 rok obejmuje analizę wariantów prawodawstwa energetycznego, które zostanie uwzględnione w przeglądzie oraz rewizji odpowiednich celów i przepisów oraz analizę ambicji krajowych planów energetycznych i klimatycznych. Inicjatywa ma stanowić kompleksową ocenę wpływu zwiększenia unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2030.

W szczególności, ocenie będzie podlegać:

  • wpływ na przystępność energetyczną, zrównoważony rozwój i bezpieczeństwo, w tym koszty systemu energetycznego, potrzeby infrastrukturalne;
  • rodzaj i tempo wymaganych działań mających wpływ na emisje poza systemem energetycznym, w tym w sektorach: transportu, rolnictwa, leśnictwa, przemysłu oraz odpadów;
  • rodzaj i tempo rozwoju i wdrażania czystej technologii oraz jak ten wzrost odnosi się do wyznaczonego na 2030 rok celu klimatycznego, następnie 2040 rok, a ostatecznie do wyznaczonego celu neutralności klimatycznej w 2050 roku;
  • sposoby i możliwości zwiększenia pochłania emisji CO2 w czasie;
  • tempo i skala wymaganych inwestycji, również w celu zminimalizowania ryzyka aktywów osieroconych;
  • skutki makroekonomiczne, w tym wpływ na poziom zatrudnienia i konkurencyjności;
  • synergie i kompromisy w odniesieniu do problemów społecznych i środowiskowych (związanych z różnorodnością biologiczną, wykorzystaniem zasobów, poziomem zanieczyszczeń, bezpieczeństwem żywności).

Powyższa ocena stanowić ma podstawę do zaprezentowania przez Komisję:

  • ogólnej koncepcji tj. rodzaju, ambicji i możliwych interakcji politycznych w dziedzinie energii i klimatu, które powinny zapewniać zgodność ze zmienionymi ambicjami klimatycznymi;
  • rodzaju i ambicji działań oraz polityk z obszarów spoza sektora energetycznego, w szczególności tj.: transport, mechanizmy cenowe, rolnictwo, leśnictwo, zielona infrastruktura, przemysł, gospodarka cyfrowa, odpady, woda, środowisko;
  • rodzaju wdrażanych ram umożliwiających zrównoważone finansowanie, rozwój i innowację, wdrażanie nowych technologii, wdrażanie gospodarki o obiegu zamkniętym i stanowiących wsparcie dla MŚP w okresie przejściowych.

Komisja wskazuje, że powyższa inicjatywa może stanowić wkład do dalszego rozwoju Europejskiego Zielonego Ładu, w szczególności w odniesieniu do koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym, unijnej strategii przemysłowej, inteligentnej mobilności czy ekologicznej polityki rolnej oraz zachowania różnorodności biologicznej. Jednocześnie KE podkreśla, iż podjęta inicjatywa zmiany celu wyznaczonego na 2030 roku przyczyni się do refleksji nad tym, w jaki sposób Unia Europejska może w dalszej kolejności promować działania o charakterze międzynarodowym oraz w jaki sposób przyczyni się do tego charakter przyszłych stosunków ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Podstawą analizy będzie zestaw celów i środków politycznych tworzących ramy klimatyczno – energetyczne wyznaczone do 2030 roku oraz Pakiety Unii Energetycznej i Mobilności, które zostaną przedstawione w wyniku oceny ostatecznych krajowych planów w zakresie energii i klimatu.

POTENCJALNE SKUTKI SPOŁECZNE ZAPROPONOWANYCH ZMIAN

Przyspieszenie procesu przejścia w kierunku neutralności klimatycznej najprawdopodobniej zwiększyłoby wpływ społeczny oraz wpływ na zatrudnienie w perspektywie krótko- oraz średnioterminowej poprzez wywieranie większej presji pod względem wymagań w zakresie umiejętności i potrzeb szkoleniowych, w szczególności w przypadku sektorów, które prawdopodobnie ulegną znacznej transformacji. Z drugiej strony, pojawi się wzrost w innych sektorach, co zapewni większe możliwości zatrudnienia. Zdaniem KE, podniesienie celu klimatycznego wyznaczonego na 2030 rok prawdopodobnie doprowadziłoby jednocześnie do przyspieszenia procesu wycofywania się z wydobycia i wykorzystania paliw kopalnych, w tym węgla oraz do przyspieszenia transformacji energochłonnych gałęzi przemysłu, co niosłoby reperkusje dla określonego segmentu pracowników, skoncentrowanego w niektórych regionach.

Komisja podkreśla także znaczący wpływ transformacji na systemy edukacji i szkolenia zawodowego, bowiem transformacja z dużym prawdopodobieństwem będzie wiązać się z potrzebą przekwalifikowania oraz podnoszenia kwalifikacji pracowników. Ponadto, może wiązać się z koniecznością podjęcia dodatkowych inwestycji społecznych, w szczególności w celu wsparcia zmian na rynku pracy i relokacji pracowników. Co więcej, zwiększony stopień inwestycji ukierunkowany również będzie na system energetyczny oraz zachęty do dekarbonizacji gospodarki (w tym m. in.: poprzez ustalanie cen emisji CO2, kwestie opodatkowania), co wymaga uwagi w szczególności w odniesieniu do wrażliwych grup, jakimi są gospodarstwa domowe klasy średniej oraz osoby mieszkające na obszarach peryferyjnych.

Zanieczyszczenie powietrza spowodowane transportem, wytwarzaniem energii i ogrzewaniem w miastach i regionach, w których paliwa kopalne stanowią obecnie znaczną część koszyka energetycznego, zostałby zmniejszony, co przyniosłoby znaczne korzyści dla zdrowia i zapobiegłoby generacji dodatkowych kosztów. Rozwiązanie problemu zmian klimatu rozwiałoby ponadto obawy obywateli UE, w tym zwłaszcza w gronie młodszego pokolenia, co do znaczenia i pilnej potrzeby podejmowania działań zmierzających do poprawy klimatu w przyszłości.

POTENCJALNE SKUTKI DLA ŚRODOWISKA ZAPROPONOWANYCH ZMIAN

KE wskazuje, iż kluczowym celem tej inicjatywy w zakresie ochrony środowiska jest zajęcie się kwestią zmian klimatu i zwiększenie wiodącej roli UE na świecie w walce ze zmianami klimatu. Istnieją jednak również dodatkowe korzyści, synergie i potencjalne kompromisy w odniesieniu do problemu zanieczyszczenia powietrza, gospodarki odpadami, efektywnym gospodarowanie zasobami przy zachowaniu koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym oraz różnorodności biologicznej.

Dogłębna analiza wspierająca wizję Komisji dotyczącą gospodarki neutralnej dla klimatu wykazała, że konieczne będą znaczące zmiany w planowaniu zagospodarowania przestrzennego.

***

Komisja Europejska zapowiada, że zaproponuje wprowadzenie nowego celu do prawa unijnego, w pierwszej kolejności poprzez zmianę ostatnio opublikowanego projektu europejskiego prawa klimatycznego, a następnie poprzez wnioski ustawodawcze dotyczące poszczególnych sektorów. Większe ambicje klimatyczne wymagające zaangażowania i działania we wszystkich sektorach gospodarki, zarówno przez obywateli, władze i społeczeństwo obywatelskie wpłyną na stopniowe przejście w kierunku neutralności klimatycznej. Zaproponowany cel na 2030 rok zdaniem KE wpłynie jednocześnie na szereg przepisów dotyczących efektywności energetycznej, energii odnawialnej, unijnego systemu handlu emisjami, jak również na podział wysiłków w jego osiągnięciu między państwa członkowskie.

Komisja Europejska w Planie klimatycznym na 2030 rok podkreśla, że chociaż UE nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać problemu zmian klimatu, odpowiadając za mniej niż 10% globalnych emisji, jest jednak pierwszą dużą gospodarką, która jest gotowa zrobić wszystko, aby stać się neutralnym dla klimatu, ustalić realny kierunek do osiągnięcia tego celu, a tym samym stanowić przykład dla innych regionów świata. UE przyjęła wiodącą rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu, a kluczową kwestią w tym procesie jest zapewnienie sprawiedliwej transformacji. Jest już dziś najbardziej wydajną główną gospodarką na świecie pod względem emisji gazów cieplarnianych, która wprowadza kompleksowe ramy polityki w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, w tym politykę klimatyczną, energetyczną, o obiegu zamkniętym i polityki sektorowe, które jedynie potwierdzają zdolność UE do wykazania wykonalności trajektorii w kierunku doprowadzenia do neutralności klimatu. Uwagi do projektu można kierować na stronie: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12265-2030-Climate-Target-Plan?utm_source=POLITICO.EU&utm_campaign=658ad59356-EMAIL_CAMPAIGN_2020_03_19_03_56&utm_medium=email&utm_term=0_10959edeb5-658ad59356-189893661

autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.

Nowa unijna strategia przemysłowa

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Nowa unijna strategia przemysłowa została wyłączona

Nowa strategia przemysłowa ma pomóc europejskiemu przemysłowi w realizacji podwójnej transformacji (ekologicznej i cyfrowej), a w konsekwencji w osiągnięciu neutralności klimatycznej przy jednoczesnym przyjęciu wiodącej roli w sektorze cyfrowym. Podwójna transformacja niewątpliwie wpłynie na część gospodarki, społeczeństwa oraz przemysł i będzie wymagać wprowadzenia nowych technologii, inwestycji oraz innowacji, które wykreują nowe produkty, usługi, rynek oraz modele biznesowe, jak również ukształtują nowe typy miejsc pracy wymagające nieznanych dotąd umiejętności. Jednocześnie, tak funkcjonująca i rozwijająca się Europa dzięki ww. zabiegom, przejdzie z produkcji liniowej do gospodarki o obiegu zamkniętym.

Głównym celem przedstawionej strategii jest dążenie do zwiększenia konkurencyjności Europy oraz strategicznej autonomii w czasach zmiany układy sił politycznych na świecie oraz nasileniu globalnej konkurencji. Ponadto, celem strategii ukierunkowanej na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw jest również ograniczenie biurokracji oraz ułatwienie im prowadzenia działalności gospodarczej na jednolitym rynku oraz poza nim z jednoczesną możliwością uzyskiwania dostępu do finansowania. Nowa strategia przemysłowa przewiduje również konkretne działania, które ukierunkowane są na eliminację przeszkód w sprawnym funkcjonowaniu rynku. KE podkreśla, iż UE potrzebuje europejskiej polityki przemysłowej opartej na konkurencyjności, wiodących światowych badaniach oraz technologiach, otwartym rynku – silnym i jednolitym pozbawionym biurokracji. Jednocześnie, KE wskazuje, iż Europa pozostanie pionierem w rozwoju innowacji przemysłowych, poprawy jakości i sposobów produkcji oraz modeli biznesowych, jednak musi podjąć działania zmierzające do neutralności klimatu i cyfryzacji w stale zmieniającym się i nieprzewidywalnym świecie.

1. Nowa strategia przemysłowa

W związku z celem utrzymania wiodącej pozycji Europy w przemyśle, strategia przemysłowa przewiduje skupienie się na trzech priorytetach:

  • utrzymaniu konkurencyjności przemysłu europejskiego na świecie,
  • zapewnieniu neutralności klimatycznej Europy do 2050 roku,
  • ukształtowaniu cyfrowej przyszłości Europy.

W treści strategii wskazano, że musi ona odzwierciedlać wartości i tradycje unijne, podstawowe czynniki, które napędzają europejską transformację przemysłową, a przy tym zaproponowano szeroki zestaw działań na przyszłość, w tym m. in.:

  • plan działania dotyczący własności intelektualnej, który został ukierunkowany na zachowanie technologicznej suwerenności, propagowanie równych warunków działania w globalnym ujęciu, bardziej skuteczne zwalczanie kradzieży własności intelektualnej, dostosowanie ram prawnych do transformacji ekologicznej i cyfrowej;
  • przegląd unijnych reguł konkurencji, w tym m. in. bieżącą ocenę kontroli połączeń przedsiębiorstw, ocenę adekwatności wytycznych w obszarze pomocy państwa, które mają zagwarantować dostosowanie przepisów unijnych do potrzeb stale zmieniającej się oraz nabierającej cyfrowego wymiaru gospodarki;
  • przegląd przepisów unijnych dot. bezpieczeństwa produktów, wdrożenia europejskiej strategii danych oraz przyjęcia prawa o usługach cyfrowych;
  • maksymalne wykorzystanie narzędzi służących ochronie handlu, w tym również zapowiedź przyjęcia przez KE do połowy 2020 roku białej księgi ukierunkowanej na eliminację zakłóceń wywoływanych na jednolitym rynku przez dotacje zagraniczne, a także na uregulowanie dostępu podmiotów spoza Unii Europejskiego do unijnego finansowania oraz unijnych zamówień publicznych;
  • przeznaczenie środków na rzecz modernizacji i dekarbonizacji sektorów energochłonnych, wspierania sektora zrównoważonej i inteligentnej mobilności, jak również promowania efektywności energetycznej i zapewniania wystarczających i stałych dostaw energii niskoemisyjnej po cenach konkurencyjnych;
  • zwiększenie strategicznej oraz przemysłowej autonomii Europy poprzez zapewnienie dostaw krytycznych surowców oraz produktów farmaceutycznych; tym celom ma sprzyjać równoległe wsparcie rozwoju strategicznej infrastruktury cyfrowej oraz kluczowych technologii prorozwojowych;
  • zawarcie sojuszy na rzecz czystego wodoru, a w dalszej kolejności na rzecz niskoemisyjnych gałęzi przemysłu, przemysłowych chmur obliczeniowych oraz platform przemysłowych i surowców;
  • tworzenie kolejnych przepisów i wytycznych dot. ekologicznych zamówień publicznych;
  • wznowienie nacisku na innowacje, umiejętności oraz inwestycje;
  • wzmocnienie wspólnych wysiłków w celu utworzenia grupy zadaniowej ds. egzekwowania jednolitego rynku (Single Market Enforcement Task Force) oraz zmniejszenia barier, przed którymi stale stoją przedsiębiorcy prowadzący działalność za granicą, zwiększenia harmonizacji przepisów podatkowych, które częstokroć stanowią dużą przeszkodę dla przedsiębiorców prowadzących działalność transgraniczną (w szczególności poprzez podjęcie działań zmierzających do skonsolidowania podstawy opodatkowania osób prawnych);
  • podjęcie działań zmierzających do utrzymania otwartości europejskiej gospodarki, która jest źródłem jej dobrobytu i konkurencyjności, w tym w szczególności działań, które umożliwią przedsiębiorstwom z obszaru UE właściwy dostęp do innych rynków światowych (w tym m. in. poprzez walkę z agresywnymi planami podatkowymi tworzącymi nierówne szanse oraz przyjęcie międzynarodowych instrumentów zamówień publicznych oraz planu działania na rzecz unii celnej na 2020 rok).

Poza ww. działaniami, KE zamierza regularnie analizować zagrożenia oraz potrzeby poszczególnych ekosystemów przemysłowych angażując w to forum przemysłowe, które ma powstać najwcześniej we wrześniu 2020 roku i skupiać przedstawicieli przemysłu (również MŚP, duże przedsiębiorstwa, partnerów społecznych, badaczy), przedstawicieli państw członkowskich oraz instytucji unijnych.

2. Nowa strategia na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)

W strategii przemysłowej podkreślono szczególna rolę MŚP, które mają kluczowe znaczenie dla powodzenia nowej wizji rozwoju przemysłu. Udzielenie wsparcia MŚP w prowadzonej podwójnej transformacji Europy jest jednym z celów strategii. W szczególności, ma się to przejawiać w dostępie do odpowiednich umiejętności, aktualizacji Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości oraz udostępnieniu doradców ds. zrównoważonego rozwoju. MŚP ponadto uzyskają możliwość wykorzystania innowacji cyfrowych oraz wirtualnego centrum monitorowania. Komisja proponuje również usunięcie przeszkód praktycznych i regulacyjnych, które utrudniają rozwój prowadzonej działalności gospodarczej oraz zachęca do udzielenia państwowej pomocy poprzez uruchomienie punktów kompleksowej obsługi takich przedsiębiorstw.

Z dodatkowych udogodnień kierowanych w stronę MŚP, Komisja proponuje wsparcie funduszu na rzecz pierwszych ofert publicznych MŚP, start-upów oraz wzmocnienie przedsiębiorczości kobiet poprzez stymulowanie inwestycji kobiet w przedsiębiorstwa.

3. Jednolity rynek, przynoszących korzyści naszym przedsiębiorcom oraz konsumentom

W strategii przemysłowej podkreślono, iż jednym z największych osiągnięć Europy, które należy utrzymać jest jednolity rynek, dający ogromne perspektywy przedsiębiorcom z całego jej obszaru. To właśnie jednolity rynek umożliwia wymianę usług, towarów oraz stanowi podstawę dla większych możliwości zatrudnienia.

Pomimo tego, rynek ten zawiera szereg blokad, których usunięcie przyniesie dalsze korzyści zarówno dla przedsiębiorców jak i konsumentów. W szczególności, blokady te związane są z restrykcyjnymi oraz złożonymi przepisami krajowymi, niedoskonałą transpozycją i egzekwowaniem przepisów unijnych czy ograniczeniami zdolności administracyjnych państw. Usunięcie tego typu barier będzie możliwe przez utworzenie Planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku, którego zasadniczym celem jest eliminacja przeszkód, które wynikają z naruszenia unijnych przepisów. Plan ten ma opierać się na odnowionym partnerstwie Komisji i państw członkowskich oraz przyjęciu wspólnej odpowiedzialności za zapewnienie stosowania przepisów dot. jednolitego rynku oraz ich egzekwowania.

4. Kluczowa rola sektora energochłonnego

Przyjęta w marcu strategia przemysłowa ma stanowić wsparcie dla zielonej transformacji przedstawionej w dokumencie The European Green Deal.

W strategii podkreślono, iż The European Green Deal jest to nowa europejska strategia rozwoju, która wyraża jeden z głównych celów Komisji – aby Europa do 2050 roku stała się pierwszym na świecie neutralnym dla klimatu kontynentem. Kluczową rolę w realizacji ww. celu ma odegrać przemysł – wszystkie łańcuchy wartości w przemyśle, w tym również sektor energochłonny. Komisja podkreśla, że wszyscy są zobowiązani do pracy nad zmniejszeniem własnego śladu węglowego oraz przyspieszeniem transformacji poprzez zapewnienie niedrogich, czystych rozwiązań technologicznych i poprzez opracowanie nowych modeli biznesowych. Bardziej ekologiczny przemysł będzie potrzebował bezpiecznych dostaw czystej, niedrogiej energii oraz surowców.

Komisja zamierza prowadzić swoje działania w taki sposób, aby w 2021 roku obowiązywały zmienione zasady pomocy państwa w priorytetowych obszarach jakimi są m. in. energetyka oraz ochrona środowiska. Transformacja Europy wymaga modernizacji i dekarbonizacji energochłonnych gałęzi przemysłu, co powinno zostać uznane za najwyższy priorytet. The European Green Deal ustanowił cel stworzenia nowych rynków neutralnych dla klimatu o obniżonej emisyjności gałęzi przemysłu tj. w zakresie produkcji stali i cementu.

Komisja w związku z powyższym zamierza m. in. wspierać przełomowe technologie czystej stali, które doprowadzą do powstania procesu wytwarzania stali zero-węglowej. Nowa strategia chemiczna na rzecz zrównoważonego rozwoju pomoże lepiej chronić ludzi i środowisko przed niebezpiecznymi chemikaliami oraz zachęci do rozwoju innowacji w tym sektorze.

W strategii podkreślono także, że Europa musi zająć się kwestią zrównoważenia produktów budowlanych oraz poprawy efektywności energetycznej i efektywności środowiskowej budowanych aktywów.

Wraz z przyspieszeniem transformacji Europa musi dopilnować, aby nikt nie został w tyle. Z tego względu Komisja wesprze transformację regionów intensywnie wykorzystujących węgiel, w tym m. in. poprzez utworzenie platformy oferującej wsparcie techniczne i doradcze dla regionów i branż o wysokim zużyciu węgla.

Ograniczenie emisji w przemyśle zależeć będzie od zasady „przede wszystkim efektywność energetycza” oraz bezpiecznych i wystarczających dostaw energii niskoemisyjnej po konkurencyjnych cenach. Będzie to wymagać planowania i inwestowania w niskoemisyjne technologie wytwarzania, przepustowość i infrastrukturę. Konieczne będzie bardziej strategiczne podejście do sektorów energii odnawialnej, tj. offshore oraz leżącego u ich podstaw łańcucha dostaw. W konsekwencji, wiąże się to z koniecznością bardziej efektywnego wykorzystania nośników energii, w tym energii elektrycznej, gazu oraz paliw płynnych, jak również stworzeniem inteligentnej integracji wszystkich tych sektorów, co wiąże się z wizją Komisji dot. czystego wodoru. Realizacji celu jakim jest neutralność klimatyczna będzie również możliwa dzięki wykorzystaniu transgranicznych sieci energetycznych.

W strategii podkreślono także konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na zrównoważoną i inteligentną mobilność, w których należy upatrywać odpowiedzialność jak i potencjał do napędzania bliźniaczych przemian, wsparcie konkurencyjności przemysłowej Europy i poprawy łączności. Dotyczy to w szczególności przemysłu motoryzacyjnego, lotniczego, kolejowego i stoczniowego, a także paliw alternatywnych oraz inteligentnej i połączonej mobilności. W związku z powyższym, Komisja zapowiada opracowanie kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności. W przypadku utrzymujących się różnic w ambicjach światowych w tym zakresie, Komisja w 2021 roku zaproponuje ponadto mechanizm dostosowania granic węgla, aby w pełni ograniczyć ryzyko ucieczki emisji, w pełnej zgodności z zasadami WTO.

Komisja wśród założeń strategii wymieniła również utworzenie wspólnej europejskiej platformy – bazy danych na temat energii, co doprowadzi do zwiększenia zdolności innowacyjnych sektora energetycznego.

***

Przedstawiona strategia stanowi podwaliny unijnej polityki przemysłowej, która wesprze podwójną transformację, zwiększy konkurencyjność unijnego przemysłu w skali światowej oraz zwiększy strategiczną autonomię Europy. W szczególności, biorąc pod uwagę istotne społeczne konsekwencje nadchodzących zmian, niezbędne będzie podjęcie dialogu z partnerami społecznymi jak również społeczeństwem. Komisja Europejska podkreśla, iż będzie dążyć do zwiększenia politycznej odpowiedzialności za strategię, co będzie odbywać się na podstawie regularnego monitorowania procesu jej wdrażania jak również analizy kluczowych wskaźników wydajności. Komisja jednocześnie podkreśla, że jedynie wspólne zaangażowanie Unii oraz państw członkowskich i regionów, przemysłu, MŚP i wszystkich innych zainteresowanych stron w odnowionej formie partnerstwa pozwoli Europie na pełne wykorzystanie transformacji przemysłowej.

autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.

Projekt opinii w sprawie transformacji społeczno – gospodarczej regionów górniczych w Europie

Aktualności, Energetyka, Klimat, , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Projekt opinii w sprawie transformacji społeczno – gospodarczej regionów górniczych w Europie została wyłączona

Podczas posiedzenia Komisji Polityki Gospodarczej, które odbyło się 9 lipca 2019 r., został omówiony projekt opinii w sprawie transformacji społeczno – gospodarczej regionów górniczych w Europie.

Celami europejskiej polityki klimatycznej są przede wszystkim obniżenie poziomu globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 2°C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. Na drodze ku tym dążeniom kluczowe jest znaczne ograniczenie produkcji energii z paliw kopalnych, w szczególności, gdy chodzi o tę wytwarzaną z węgla. Bezsprzecznie pociągnie to za sobą zamknięcie wielu rentownych kopalni węgla kamiennego i kopalni odkrywkowych, co spowoduje konieczność oparcia łańcuchów wartości dodanej na innych podstawach, a tym samym zmianę struktury gospodarczej omawianych regionów.

Liczba osób zatrudnionych w przemyśle węglowym (w Europie – 207 tysięcy) oraz pracowników przemysłu pośrednio z nim związanego (215 tysięcy) jest bardzo duża. Niesie to za sobą konieczność zapewnienia odpowiedniego wsparcia, szkoleń, a przede wszystkim pomocy finansowej dla tych pracowników. Dlatego też, zgodnie z projektem opinii, wyznaczone mają zostać dla nich nowe perspektywy (np. możliwość przekwalifikowania pracowników przemysłu węglowego, utworzenie nowych miejsc pracy w danym regionie czy w regionie sąsiadującym) i środki służące ich osiągnięciu.

Europejski Komitet Regionów zwraca uwagę, że zmiany strukturalne każdego z regionów powinny uwzględniać jego swoiste atuty i predyspozycje. Ażeby przedsiębrać efektywne rozwiązania dostosowane regionalnie, członkowie Komitetu postulują stałą wymianę informacji miedzy regionami. Od 11 grudnia 2017 roku umożliwia ją powołana przez KE „Platforma na rzecz transformacji regionów górniczych”, której celem jest, jak podaje sprawozdawca, wspieranie państw członkowskich i regionów w ich wysiłkach na rzecz modernizacji gospodarki oraz przygotowania ich do strukturalnych i technologicznych przemian w regionach górniczych.

W kontekście przemian podkreśla się potrzebę inwestycji w infrastrukturę energetyczną, transportową, a w szczególności cyfrową. Za istotne uważa się wpieranie przedsiębiorstw typu start – up oraz procesu innowacji przedsiębiorstw istniejących już w regionach. Pomocą należy objąć także mniejszych pracodawców regionalnych z sektorów przemysłu, handlu i rzemiosła. W procesie przekształcania regionów nie należy zapominać też o znaczącej roli, jaką mogą w nich odegrać środowiska naukowe – dlatego konieczne jest wsparcie dla tworzenia szkół wyższych, przede wszystkim tych zorientowanych na przyszłe technologie.

Oczywistym jest, że proces przemiany regionów pociąga za sobą konieczność zapewnienia pomocy finansowej regionom górniczym. Ich źródłem mają być w pierwszej kolejności środki publiczne zainteresowanych państw członkowskich, a następnie finansowanie na szczeblu europejskim. Jednak jako że nie jest ono satysfakcjonująco wysokie, EKR z zadowoleniem przyjmuje apel Parlamentu Europejskiego o dodatkowe finansowanie (4,8 mld EUR) na rzecz przekształceń strukturalnych regionów górniczych w ramach trwających negocjacji w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF). Sprawozdawca podkreśla, iż takie wsparcie będzie istotną motywacją ku przemianie w sytuacji utraty dochodów z produkcji energii.

W ostatniej części projektu opinii zwrócono uwagę na konieczność stworzenia odpowiednich wytycznych zachęcających regiony górnicze do przemian poprzez umożliwienie im takiego wycofania z produkcji energii z paliw kopalnych, który przyniesie korzyść. EKR wzywa jedocześnie do wyznaczenia specjalnych obszarów wsparcia dla regionów górniczych na mocy art. 107 ust. 3 lit. a) i c) TFUE. Żeby powyższe zagadnienia rozwiązać terminowo proponuje się niezwłoczne utworzenie wspólnej grupy roboczej składającej się z przedstawicieli zainteresowanych regionów i państw członkowskich, Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji i Polityki Regionalnej oraz Komitetu Regionów.

Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.

Czysta planeta dla wszystkich i ubóstwo energetyczne

Aktualności, Klimat, , , Możliwość komentowania Czysta planeta dla wszystkich i ubóstwo energetyczne została wyłączona

Komisja Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii (ENVE) Europejskiego Komitetu Regionów podczas 23. posiedzenia postawiła przed sobą nowe cele zawarte w projektach opinii „Czysta planeta dla wszystkich – Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej gospodarki” oraz „Wielopoziomowe sprawowanie rządów i współpraca międzysektorowa w walce z ubóstwem energetycznym”. Wśród najważniejszych znalazły się zniesienie ubóstwa klimatycznego w państwach i regionach oraz osiągnięcie globalnego stanu czystej planety.

W pierwszej kolejności członkowie przyjęli projekt opinii Komisji Środowiska, Zmiany Klimatu i Energii – Czysta planeta dla wszystkich – Europejska długoterminowa wizja strategiczna dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej gospodarki.

Opinię otwiera nakreślenie głównego celu przedsiębranej strategii, jakim jest utrzymanie globalnego ocieplenia na poziomie 1,50C powyżej poziomu sprzed epoki przemysłowej.  W związku z tym Komisja Europejska ma zaproponować ramy prawne dotyczące klimatu i energii, uwzględniając m.in. aspekty zdrowotne, środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Podnosi się tu także konieczność ustanowienia wielopoziomowej platformy dialogu, jak również zapewnienia harmonizacji krajowych planów działania w dziedzinie energii i klimatu z planem paryskim oraz strategią na 2050 rok. Nieodzownym w realizacji przedmiotowej strategii wydaje się być także utworzenie europejskiego obserwatorium dla regionów i obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji. Dzięki przeprowadzanym tam badaniom, z uwagi na swoistość obszarów europejskich, możliwe będzie dostosowanie strategii neutralności klimatycznej do każdego regionu.

W drodze do osiągnięcia neutralności klimatycznej bardzo istotną rolę odegrać mają organy publiczne, w tym lokalne. Ponad wszystkie stawiane przed nimi priorytety przedkłada się ten dotyczący uzyskania efektywności energetycznej przy jednoczesnym zachowaniu równości wszystkich osób wobec dostępu do usług energetycznych. Nadto ENVE stawia przed organami zadanie przyczynienia się do osiągnięcia 27 – procentowego udziału energii ze źródeł odnawialnych na szczeblu UE. Wśród przedstawionych zaleceń znajdują się także ustanowienie lokalnych społeczności energetycznych oraz wspieranie dekarbonizacji. Znacząca rola organów lokalnych i regionalnych zostaje podkreślona także we wdrażaniu zrównoważonej mobilności ludzi i towarów. Miałoby to nastąpić poprzez finansowanie i wpieranie przejścia na środki transportu nie-prywatnego na każdym szczeblu. Tym samym akcentuje się potrzebę dekarbonizacji transportu przez rozwój odpowiedniej infrastruktury oraz dostawę energii z ekologicznych i zdywersyfikowanych źródeł.

W kwestii osiągnięcia neutralności klimatycznej systemu gospodarczego podnosi się przede wszystkim konieczność wprowadzenia jednolitych kryteriów dotyczących utraty statusu, unieszkodliwiania i odzyskiwania odpadu oraz zmniejszenia emisji zanieczyszczeń. Nie można przy tym pominąć obligatoryjności zapewnienia w regionach przemysłu energochłonnego i infrastruktury energetycznej kompleksowej transformacji energetycznej wraz z ograniczaniem lub rekompensatą skutków społecznych i środowiskowych. Jednocześnie ENVE zaznacza, że przedmiotowa neutralność mogłaby zostać osiągnięta m.in. poprzez wdrożenie dyrektywy w sprawie emisji przemysłowych i dokumentów referencyjnych BAT dla każdego sektora produkcyjnego oraz systemów certyfikacji środowiskowej EMAS i ISO.

Celem aktualizacji unijnej strategii dotyczącej biogospodarki ENVE apeluje o wspieranie rozwoju systemów produkcji umożliwiających zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Kluczowa rola zostaje przypisana obszarom zieleni miejskiej i wiejskiej w walce ze zmianą klimatu. Komisja środowiska wzywa władze lokalne i regionalne do realizacji rozporządzeń związanych z redukcją i pochłanianiem gazów cieplarnianych wytwarzanych podczas użytkowania gruntów i lasów oraz wyznaczenia celów redukcji emisji do 2030 r. Podkreślona zostaje kompetencja miast i regionów do gromadzenia danych koniecznych do inwentaryzacji emisji gazów cieplarnianych (obszary wskazane w rozporządzeniach LULUCF i ESR). Wskazuje się potrzebę ciągłego rozwoju technik i technologii służących m.in. całkowitemu odzyskiwaniu masy i energii oraz rekompensaty emisji dwutlenku węgla przez naturalne systemy ekologiczne przy użyciu technik odpowiednich (np. CCS).

Dla osiągnięcia neutralności klimatycznej niezbędne pozostaje przyjęcie planu działań na rzecz finansowania zrównoważonego rozwoju, opublikowanego przez Komisję w 2018 roku. Postuluje się zwiększenie wydatków UE na rzecz klimatu do co najmniej 30 % poprzez wdrożenie zobowiązań podjętych w ramach porozumienia paryskiego – m.in. długoterminowe finansowanie przez rządy państwowe. Za nieodzowne uznano sformułowanie jasnych i jednolitych przepisów dotyczących zamówień publicznych i procedur prawnych, a mających na celu pobudzenie inwestycji Nadto ENVE wykazuje chęć otwarcia się na inwestorów prywatnych w osiąganiu wspólnych celów dotyczących klimatu i zrównoważenia środowiskowego oraz przyjmuje utworzenie funduszu na rzecz innowacji.

W podsumowaniu opinii stwierdzono, iż realizacja 17 celów zrównoważonego rozwoju oraz porozumienia paryskiego powinna nastąpić we współpracy z organami lokalnymi i regionalnymi. Wystąpiono również z wnioskiem o przyznanie jednemu z przedstawicieli Komitetu Regionów roli obserwatora we wszystkich pracach przygotowawczych organów UNFCCC – by mieć pewność, że potrzeby organów lokalnych i regionalnych zostaną uwzględnione.

Na tym samym posiedzeniu Europejski Komitet Regionów przyjął również projekt drugiej opinii, dotyczącej Wielopoziomowego sprawowania rządów i współpracy międzysektorowej w walce z ubóstwem energetycznym.

Tytułem wstępu ENVE podaje, iż koniecznym jest wzięcie pod uwagę skutków społecznych w procesie kształtowania polityki w dziedzinie energii i klimatu, teraz i w przyszłości. Komitet Regionów zauważa zadowalające zahamowanie rozwoju zjawiska ubóstwa energetycznego. Jednak w dalszym ciągu podkreśla on konieczność dostosowania zbioru przepisów regulujących kwestię czystej energii do sytuacji poszczególnych regionów oraz przyjęcie globalnego, przekrojowego podejścia.

W opinii przytoczona została definicja ubóstwa energetycznego przyjęta w ramach Porozumienia Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii – jest to sytuacja, w której gospodarstwo domowe lub osoba nie ma możliwości uzyskania podstawowych usług energetycznych zapewniających godny poziom życia ze względu na połączenie niskiego dochodu, wysokich wydatków na energię i niskiej efektywności energetycznej mieszkań.

W ramach zwalczania ubóstwa energetycznego zasadniczym jest uwzględnienie różnych aspektów społecznych, technicznych, ekonomicznych i budżetowych składających się na konkretną sytuację osoby dotkniętej. Globalne podejście powinno realizować się także w działaniach zarówno na szczeblu lokalnym, jak i europejskim poprzez wymianę doświadczeń.

W kwestii konkretnych działań ku zniesieniu ubóstwa energetycznego na pierwszym miejscu stawia się zagwarantowanie dostępu do energii. W związku z tym zadanie jakie stoi przed instytucjami UE to zadbanie o zagwarantowanie prawa do energii po przystępnej cenie, w tym ustanowienie moratorium na przerywanie lub zawieszenie świadczenia usług publicznych z powodu zalegania z płatnością. Komisja zamierza w ten sposób przeciwdziałać sytuacji, w której gospodarstwa domowe zostają pozbawione podstawowych dostaw ciepła lub chłodzenia w gospodarstwach domowych Ponadto istotnym celem pozostaje też zapewnienie darmowego i niezależnego doradztwa dla ludności w dziedzinie energii ze strony samorządów terytorialnych.

Zaakcentowana została, tak jak i w pierwszej opinii, wyjątkowa pozycja władz lokalnych i regionalnych jako odgrywających główną rolę w walce z ubóstwem energetycznym. Stwierdzono również, że jednym z głównych zadań powyższych władz, oprócz wdrożenia globalnego podejścia, jest poprawa efektywności energetycznej budynków – nie tylko mieszkań socjalnych. W przedmiotowej opinii wykazuje się potrzebę remontowania corocznie 3 % budynków należących do rządów centralnych państw członkowskich celem poprawy ich efektywności energetycznej. Sprawozdawczyni stwierdza, że władzom lokalnym i regionalnym państw członkowskich zalecono zdefiniowanie minimalnych norm charakterystyki energetycznej dla budynków publicznych oraz dla lokatorskich budynków mieszkalnych, niezależnie od osoby właściciela.

ENVE przypomniała, iż Porozumienie Burmistrzów w sprawie Klimatu i Energii uznało kwestię ubóstwa energetycznego za trzeci filar swej działalności, stając się w ten sposób siłą napędową dla utrzymania tej problematyki jako przedmiotu zainteresowania i dla poszukiwania rozwiązań.

Komitet Regionów akcentując znaczenie dokładnego zdefiniowania i zmierzenia zjawiska ubóstwa energetycznego dla planowania i wdrożenia odpowiednich rozwiązań z zakresu polityki publicznej zaznacza, że przewidziany okres istnienia Obserwatorium Ubóstwa Energetycznego wdrożonego przez Komisję Europejską dobiega końca. Apeluje jednocześnie, by KE zastanowiła się nad przedłużeniem jego działalności wraz z poszerzeniem zadań przed niego stawianych.

Autor: Barbara Wojciechowska, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.