odnawialne źródła energii

Projekt Strategii dla ciepłownictwa do 2030 r. z perspektywą do 2040 r.

Aktualności, Ciepłownictwo, Energetyka, , Możliwość komentowania Projekt Strategii dla ciepłownictwa do 2030 r. z perspektywą do 2040 r. została wyłączona

Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie przyjęcia Strategii dla ciepłownictwa do 2030 r. z perspektywą do 2040 r. został opublikowany w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów 10 września 2021 r., a planowany termin jego przyjęcia wyznaczono na IV kwartał 2021 r. Strategia ma być spójna z celami określonymi w Polityce energetycznej Polski do 2040 r. oraz w Krajowym planie na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030. Rozwiązania, które zostały zaproponowane, mają przede wszystkim na celu ograniczenie emisyjności sektora, osiągnięcie rozwoju gospodarczego państwa i zapewnienie bezpieczeństwa dostaw ciepła do odbiorców końcowych.

Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w polskim miksie paliwowym

Celem strategii ma być w pierwszej kolejności transformacja miksu paliwowego w kierunku odnawialnych źródeł energii. Obecnie zarówno w ciepłownictwie systemowym (część sektora regulowana przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki – przedsiębiorstwa produkujące i dostarczające ciepło na potrzeby innych podmiotów), jak i niesystemowym (pozostała część sektora – głównie indywidualne źródła ciepła w gospodarstwach domowych), dominuje udział węgla kamiennego. Jednocześnie prawo unijne nakazuje stopniowe zwiększenie udziału OZE w krajowym ciepłownictwie – zgodnie z dyrektywą EU/2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. o promowaniu energii ze źródeł odnawialnych, Polska do 2030 r. powinna osiągnąć poziom 28,4% OZE w ciepłownictwie. Jak na razie tempo zmian sektora jest niewystarczające dla osiągnięcia powyższego celu – udział OZE w sektorze wzrósł z 2,9% w 2002 r. do 9,5% w 2019 r. Znaczącą barierą dla rozwoju ciepłownictwa systemowego jest powszechny brak dostępu do pomocy ze środków publicznych, która może być pozyskana tylko przez efektywne systemy ciepłownicze – odpowiednich kryteriów nie spełnia ok. 90% systemów w Polsce. Definicja „efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego” została wprowadzona w dyrektywie 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE i transponowana do ustawy z dnia 20 kwietnia 1997 r. Prawo Energetyczne. Zgodnie z art. 7b ust. 4 ustawy, efektywny energetycznie system ciepłowniczy lub chłodniczy oznacza, że do wytwarzania ciepła lub chłodu wykorzystuje się w nim co najmniej w:

  • 50% energię z odnawialnych źródeł energii lub
  • 50% ciepło odpadowe, lub
  • 75% ciepło pochodzące z kogeneracji, lub
  • 50% połączenie energii i ciepła, które zostały wskazane powyżej.

Przez wzgląd na te regulacje wzrost udziału OZE w ciepłownictwie jest szczególnie ważny. Ograniczenie emisyjności sektora ma też pozwolić na ograniczenie wzrostu cen ciepła. W projekcie strategii zaznaczono, że odnawialne źródła energii mają być „wspierane” przez gaz ziemny. Jednocześnie minister klimatu i środowiska, odpowiedzialny za powstanie projektu, przedstawiając opisywaną inicjatywę podczas debaty odbywającej się w Elektrociepłowni Skierniewice 25 marca 2021 r., zaznaczył, że docelowa rola gazu ziemnego w ciepłownictwie będzie się zmniejszać.

Projektodawca zwraca również uwagę na problematykę zanieczyszczeń w ciepłownictwie niesystemowym – w tej części sektora znaczącą rolę nadal pełni drewno opałowe.

Zmiana środowiska regulacyjnego ciepłownictwa systemowego

Dzięki konieczności dostosowania się do norm unijnych, emisje zanieczyszczeń w ciepłownictwie systemowym są znacznie niższe w porównaniu do zanieczyszczeń pochodzących z indywidualnych źródeł ciepła. Z tego względu projektodawca traktuje ciepłownictwo systemowe jako „preferowaną metodę ogrzewania”. Aktualnie stanowi ono ok. 24% rynku ciepła. Projektowana strategia ma na celu zwiększenie liczby gospodarstw domowych przyłączonych do sieci ciepłowniczych o 1,5 mln nowych gospodarstw. Z tego względu planuje się następujące działania mające na celu rozwój ciepłownictwa systemowego:

  • Dostosowanie taryf do realiów ciepłownictwa systemowego – obecnie brak dopasowania taryf do kosztów, które ponoszą przedsiębiorstwa ciepłownicze, a które uległy znacznemu podwyższeniu przez wzrost cen uprawnień do emisji dwutlenku węgla, skutkuje złą kondycją finansową tych podmiotów. Obecnie do rodzajów działań równoznacznych z uczestniczeniem w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych należy spalanie paliw w instalacjach o całkowitej nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 20 MW. Dostosowanie taryf ma być przeprowadzone za pomocą standaryzacji i uproszczenia procedur oraz wprowadzenia mechanizmów zachęcających do inwestowania.
  • Wprowadzenie systemu gwarancji pochodzenia ciepła systemowego – rozwiązanie to funkcjonować ma w sposób analogiczny do gwarancji pochodzenia energii elektrycznej wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła, wydawanej przez Prezesa URE na wniosek wytwórcy energii elektrycznej. Na początku gwarancje będą miały charakter informacyjny, jednak planuje się, że w dalszej perspektywie nabiorą znaczenia przy wyborze lokalizacji biznesowych lub zakupie mieszkań.

Wykorzystanie ciepła z odpadów komunalnych oraz ciepła odpadowego

Kolejnym celem strategii ma być wykorzystanie na szeroką skalę ciepła z odpadów komunalnych oraz ciepła odpadowego. Realizacja tego celu pozwoli na rozpowszechnienie efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych. Wskazuje się, że jeśli jest to technicznie wykonalne i ekonomicznie opłacalne, należy wykorzystywać ciepło odpadowe. Z kolei tam, gdzie jest to konieczne i uzasadnione lokalnymi zasobami, rozwijane będą instalacje termicznego przekształcania odpadów komunalnych.

Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego w zakresie energetyki cieplnej przy wsparciu administracji

Oprócz powyższego, projektodawca proponuje zwiększenie roli jednostek samorządu terytorialnego w sektorze ciepłowniczym, zwłaszcza na poziomie gminy. Ma to szczególne znaczenie ze względu na zależność ciepłownictwa od uwarunkowań lokalnych. Gminy mają przede wszystkim realizować ciążący na nich zgodnie z art. 19 Prawa Energetycznego obowiązek sporządzania planów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną oraz paliwo gazowe (w 2018 r. plan został stworzony przez jedynie 22% gmin). Do planowanych działań należy również usystematyzowanie sporządzania planów oraz szkolenie personelu. Powyższy cel jest też ściśle związany z procesem implementacji ciepła odpadowego oraz ciepła z odpadów komunalnych, który ma być realizowany z udziałem jednostek samorządu terytorialnego.

Autorka: Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Nowelizacja ustawy o OZE wkrótce w Sejmie

Aktualności, Energetyka, Klimat, Orzecznictwo, OZE, , , , Możliwość komentowania Nowelizacja ustawy o OZE wkrótce w Sejmie została wyłączona

Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez Ministra Klimatu i Środowiska. Do najważniejszych elementów nowelizacji należy zaliczyć:

  1. ograniczenie obowiązków koncesyjnych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji,
  2. potwierdzenie na poziomie ustawy dotychczasowej praktyki dotyczącej sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE oraz
  3. wydłużenie obowiązujących programów pomocy publicznej dla wytwórców energii z odnawialnych źródeł energii.

Niemniej nowelizacja zawiera jeszcze kilka innych ważnych zmian, które zostaną opisane w dalszej części artykułu.

W pierwszej kolejności, należy wskazać, że projektowana ustawa ma ograniczyć obowiązki koncesyjne dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w oparciu o małe instalacje. Nastąpi to poprzez podniesienie progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z 0,5 MW do 1 MW lub mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu z 0,9 MW do 3 MW.

Drugim niezwykle ważnym zagadnieniem jest potwierdzenie na poziomie ustawy dotychczasowej praktyki Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki dotyczącej sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE. Ma to jeszcze większe znaczenie w kontekście perspektywy zmiany kwalifikacji obowiązku – z koncesyjnego na rejestrowy – dla wytwórców energii ze źródeł odnawialnych w przypadku kilku tysięcy instalacji. Po wprowadzeniu zmian, przedsiębiorcy, którzy posiadają koncesję, a ich instalacje spełniają warunki określone dla małej instalacji, zostaną wpisani do rejestru wytwórców energii w małej instalacji.

Trzecia z najważniejszych zmian dotyczy systemów wsparcia. Obowiązujące programy pomocy publicznej dotyczące aukcji dla wytwórców energii z OZE zostaną przedłużone do 31 grudnia 2021 r. Te dotychczasowe kończą się bowiem 30 czerwca 2021 r. Natomiast systemy wsparcia związane ze sprzedażą energii elektrycznej po stałej cenie (tzw. system FiT) albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej (tzw. system FiP), zostaną przedłużone do 30 czerwca 2024 r. Ponadto, po notyfikacji pomocy publicznej w Komisji Europejskiej, wytwórcy będą mogli ubiegać się o wsparcie do końca 2027 r. Skutkiem notyfikacji będzie także przedłużenie do 30 czerwca 2047 r. maksymalnego okresu otrzymywania wsparcia dla instalacji, w szczególności dotyczącego:

  • obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach tzw. systemów FIT oraz FIP;
  • obowiązku zakupu energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego.

Nowelizacja wprowadza możliwość uzyskania pomocy operacyjnej na dodatkowe 2 lata – wyłącznie w systemach FIT oraz FIP dla instalacji małej energetyki wodnej (MEW) i instalacji biogazowych o mocy nieprzekraczającej 1 MW, które korzystały z systemu zielonych certyfikatów przez minimum 5 lat. W rezultacie, z systemu wsparcia umożliwiającego pomoc operacyjną do 17 lat, skorzysta ponad 400 elektrowni wodnych oraz ok. 80 instalacji produkujących tzw. biogaz składowiskowy (BGS) i innych biogazowni, o mocy zainstalowanej do 1 MW. Chodzi o instalacje, dla których upłynął lub w bieżącym roku i w kolejnych latach upływa – 15-letni okres wsparcia.

Niemniej ważnym zagadnieniem jest określenie długoterminowego harmonogramu udzielania wytwórcom OZE wsparcia obejmującego jako punkt odniesienia cztery kolejne lata. Cel ten zostanie osiągnięty przez wprowadzenie delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia określającego ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które mogą zostać sprzedane w drodze aukcji w latach kalendarzowych 2022–2026. Ilość i wartość nie będą mogły zostać zmniejszone. Powyższe tworzy przewidywalne ramy rozwoju sektora OZE w następnych latach w ramach wydłużenia okresu obowiązywania systemu aukcyjnego dla wytwórców energii z OZE i ma na celu zapewnienia stabilnej perspektywy inwestycyjnej.

Istotna zmiana dotyczy także lokalizacji urządzeń wytwarzających energię z OZE. Przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w obecnym brzmieniu wskazują, że jeżeli na obszarze gminy przewiduje się wyznaczenie obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, a także ich stref ochronnych związanych z ograniczeniami w zabudowie oraz zagospodarowaniu i użytkowaniu terenu, ich rozmieszczenie należy ustalić w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Według przedstawicieli branży OZE oraz partnerów społecznych zainteresowanych partycypacją w przedmiotowym sektorze uniemożliwiało to posadowienie urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW bez odpowiedniego uwzględnienia w studium, a co za tym idzie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Nowelizacja spowoduje podniesienie przedmiotowej granicy 100 kW do 500 kW dla urządzeń wytwarzających energię z odnawialnych źródeł energii o mocy zainstalowanej większej, z wyłączeniem:

  • wolnostojących urządzeń fotowoltaicznych, o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1000 kW zlokalizowanych na gruntach rolnych stanowiących użytki rolne klasy V i VI, VIz i nieużytkach, gdzie wartość ta wyniesie 1000 kW oraz
  • urządzeń fotowoltaicznych innych niż wolnostojące (do których zaliczają się między innymi najpopularniejsze urządzenia nadachowe, ale również droższe i bardziej zaawansowane technologicznie urządzenia fotowoltaiczne zintegrowane z budynkiem).

Twórcy projektu wskazują, że zmiany dotkną także procedury wydzierżawiania gruntów przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Następować ma to w drodze bezprzetargowej. Dzięki temu spółki kapitałowe działające w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych – nadzorowane przez ministra do spraw aktywów państwowych i prowadzące inwestycje OZE – będą mogły szybciej realizować wyznaczony cel zwiększenia produkcji energii odnawialnej. Z kolei KOWR zapewni sobie możliwość realizacji ustawowych zadań dotyczących wsparcia działań na rzecz odnawialnych źródeł energii, a dochód pozyskany z dzierżawy pozwoli na skuteczną i efektywną realizację pozostałych zadań.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w innych terminach.

Autor: Marcel Krzanowski

Nowe strategie unijne dotyczące integracji systemów energetycznych i wodoru służące osiągnięciu neutralności klimatycznej w 2050 r.

Energetyka, OZE, , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Nowe strategie unijne dotyczące integracji systemów energetycznych i wodoru służące osiągnięciu neutralności klimatycznej w 2050 r. została wyłączona

Dążąc do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku zgodnie z założeniami The European Green Deal, Europa musi zmierzyć się z koniecznością transformacji sektora energetycznego, który odpowiada za 75 % emisji gazów cieplarnianych na terenie całej Unii Europejskiej. W związku z powyższym, konieczne było przyjęcie strategii unijnych, które doprowadziłyby do bardziej wydajnego i połączonego sektora energetycznego, który jest nakierowany na osiągnięcie zasadniczo dwóch celów: czystszej planety oraz silniejszej gospodarki.

W odniesieniu do powyższych założeń, Komisja Europejska opublikowała dwa komunikaty na temat strategii energetycznej Europy. Pierwszy z nich dotyczy strategii unijnej na rzecz integracji systemów energetycznych, drugi natomiast dotyczy strategii wodorowej dla Europy neutralnej dla klimatu.

Każda z przedstawionych strategii przedstawia nowy program inwestycji w czystą energię, które potencjalnie mogą doprowadzić do ożywienia gospodarczego w szczególności w kontekście utrzymującej się stale pandemii koronawirusa SARS-CoV-2.

W ramach obu strategii podkreślona została rola Europy, jako światowego lidera o wiodącej pozycji w dziedzinie technologii energii odnawialnej, który promuje regionalne podejście do działania systemu energetycznego i planowania infrastruktury przy stałej liberalizacji rynku energii, jego doskonaleniu, digitalizacji i wprowadzaniu innowacji.

STRATEGIA NA RZECZ INTEGRACJI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH

Dokument ten zawiera opis działań, które mają zapewnić podstawowe ramy dla przejścia na zieloną energię. Obecny model, w którym produkcja, transport i zużycie energii w różnych sektorach gospodarki następuje w ramach równoległych łańcuchów wartości i regulacji prawnych oraz jest ograniczony odrębną infrastrukturą, planowaniem i działaniami, zdaniem Komisji Europejskiej, nie może zapewnić neutralności klimatu do 2050 roku w zadowalający sposób. Konieczne jest uwzględnienie zmieniających się kosztów innowacyjnych rozwiązań w sposobie obsługi obecnie istniejącego systemu energetycznego, który powinien być powiązany pomiędzy poszczególnymi sektorami.

Zgodnie z założeniami strategii, integracja systemu energetycznego oznacza, iż system jest planowany i zarządzany w sposób skoordynowany jako całość, poprzez łączenie poszczególnych nośników energii, infrastruktury energetycznej i wszystkich sektorów zużycia. Dzięki utworzeniu zintegrowanego i elastycznego systemu możliwe będzie zwiększenie jego wydajności przy jednoczesnym obniżeniu kosztów ponoszonych z tego tytułu przez społeczeństwa.

Strategia integracji systemów energetycznych oparta jest na trzech filarach:

1. Działania na rzecz tworzenia systemu energetycznego o obiegu zamkniętym.

Zgodnie z założeniami, osiągnięcie ww. celu jest możliwe poprzez oparcie się przede wszystkim na  efektywności energetycznej – wykorzystanie nieuniknionych odpadów do celów energetycznych i doprowadzenie do synergii pomiędzy różnymi sektorami. Komisja podkreśla przy tym potencjał w zakresie ponownego wykorzystania ciepła odpadowego z procesów przemysłowych, centrów danych lub energii wytwarzanej z bioodpadów i w oczyszczalniach ścieków.

2. Zwiększenie bezpośredniej elektryfikacji sektorów odbiorców końcowych

Zdaniem Komisji, dzięki szybkiemu wzrostowi i konkurencyjności produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych możliwe będzie obsłużenie rosnącego zapotrzebowania na energię. Zaproponowano zwiększenie praktyki stosowania pomp ciepła do ogrzewania pomieszczeń, niskotemperaturowych procesów przemysłowych lub stosowania pieców elektrycznych w niektórych branżach, a także popularyzacja pojazdów elektrycznych w celach transportowych.

3. Zastosowanie paliw odnawialnych i niskoemisyjnych – w tym wodoru – w sektorze odbiorców końcowych.

Zastosowanie tego typu rozwiązań może być korzystne w sytuacji, gdy bezpośrednie ogrzewanie lub elektryfikacja nie są wykonalne, są nieefektywne bądź wiążą się z wysokimi kosztami. Rozwiązaniem ww. problemów mogą być gazy odnawialne i płyny wytwarzane z biomasy oferujące rozwiązania pozwalające na magazynowanie energii wytwarzanej z różnych źródeł odnawialnych, tworząc synergie pomiędzy poszczególnymi sektorami energetycznymi (elektroenergetycznym, gazowym i w sektorach zużycia końcowego). W strategii zaproponowano wykorzystanie odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru w procesach przemysłowych oraz ciężkich transportach drogowych i kolejowych, paliw syntetycznych wytwarzanych z odnawialnej energii elektrycznej w lotnictwie i transporcie morskim lub biomasy w sektorach, w których ma największą wartość dodaną.

Zgodnie z założeniami, zintegrowany system energetyczny ma być systemem wielokierunkowym, w którym zdecentralizowane jednostki wytwórcze i odbiorcy będą odgrywać aktywną rolę w zapewnieniu dostaw energii i przyczyniać się do ogólnego zbilansowania i elastyczności systemu (np. poprzez lokalna produkcję biometanu z organicznych odpadów zatłaczanego do lokalnych sieci gazowych) co przyniesie szereg benefitów, takich jak redukcja gazów cieplarnianych w sektorach o utrudnionym procesie dekarbonizacji, wzmocnienie pozycji konsumenta, czy zwiększenie odporności i bezpieczeństwa dostaw.

Strategia integracji systemów energetycznych formułuje również plan działań mających na celu przyspieszenie transformacji energetycznej poprzez integrację systemów energetycznych. Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią dokumentu pod adresem WWW: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/energy_system_integration_strategy_.pdf

STRATEGIA WODOROWA

Realizacja strategii wodorowej zaproponowanej przez KE ma doprowadzić do rozpowszechnienia wykorzystania wodoru w poszczególnych sektorach gospodarki.

Z uwagi na to, że wodór może pomóc w dekarbonizacji procesów przemysłowych w sektorach gospodarki, w których ograniczenie emisji CO2 jest zarówno niezwykle trudne do osiągnięcia jak i pilne, cieszy się on obecnie szybko rosnącą uwagą zarówno w Europie, jak i na całym świecie, a jego udział w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku, zdaniem Komisji Europejskiej jest niezbędny. Z tego względu, iż cykle inwestycyjne w sektorze czystej energii trwają około 25 lat, KE wskazuje, iż nadszedł czas na podjęcie stosownych działań. Przedłożona strategia wodorowa ma zapewnić konkretne ramy polityczne, w ramach których Europejski Sojusz na rzecz czystego wodoru (the European Clean Hydrogen Alliance) we współpracy z władzami publicznymi, przedstawicielami przemysłu jak i społeczeństw państw europejskich, opracuje w przyszłości program inwestycyjny i szereg konkretnych projektów wykorzystujących wodór. Podstawą realizacji ww. celów jest podjęcie ambitnych i dobrze skoordynowanych polityk na szczeblu krajowym i europejskim, a także dyplomatycznych kontaktów z partnerami międzynarodowymi w sprawie energii i klimatu. Strategia ta łączy różne aspekty działań politycznych, obejmując m.in. perspektywę badań i innowacji oraz cały łańcuch wartości, a także aspekty przemysłowe, rynkowe i infrastrukturalne.

W unijnej strategii wodorowej zaproponowano m. in. potrzebę opracowania do końca roku 2020 programu inwestycyjnego w ramach Europejskiego Sojuszu na rzecz czystego wodoru, który miałby stymulować rozwój produkcji i wykorzystania wodoru, oraz który miałby zawierać konkretny plan poszczególnych projektów. Ponadto, Komisja jednocześnie nawołuje do wsparcia strategicznych inwestycji w czysty wodór w szczególności za pośrednictwem strategicznego europejskiego okna inwestycyjnego InvestEU (od 2021 r.).

Ponadto, Komisja w ramach strategii wodorowej proponuje opracowanie sprzyjających i wspierających ram (schematów wsparcia, zasad rynkowych i infrastruktury). Zachęca przy tym m. in. do podjęcia działań zmierzających do planowania w najbliższych latach infrastruktury wodorowej, w tym w ramach transeuropejskich sieci energii i transportu oraz w ramach Dziesięcioletniego Planu Rozwoju Sieci (TYNDP) uwzględniającej sieć stacji paliw. Zachęca ponadto do opracowania reguł rynkowych umożliwiających wprowadzanie wodoru (w tym usunięcie barier dla wydajnego rozwoju infrastruktury wodorowej (np. poprzez zmianę przeznaczenia istniejącej infrastruktury) oraz zapewnienie dostępu do rynku wodoru zarówno producentom, jak i konsumentom oraz integralności wewnętrznego rynku gazu poprzez planowane przeglądy legislacyjne (np. przegląd przepisów dotyczących gazu dla konkurencyjnych rynków gazu bezemisyjnego).

Następny aspekt zawarty w strategii wodorowej odnosi się do potrzeby zwiększenia popytu i produkcji.

Zdaniem KE, należy zaproponować środki ułatwiające wykorzystanie wodoru i jego pochodnych w sektorze transportu w przyszłej strategii Komisji na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności oraz w powiązanych inicjatywach politycznych (2020) oraz dokonanie badań w zakresie dodatkowych środków wsparcia. Osiągnięcie zwiększonego poziomu popytu i produkcji mają również umożliwić prace nad wprowadzeniem wspólnego progu / standardu w celu promowania instalacji do produkcji wodoru w oparciu o poziom emisji gazów cieplarnianych z tych instalacji w ciągu ich pełnego cyklu życia (do czerwca 2021 r.) oraz prace nad wprowadzeniem kompleksowej terminologii i ogólnoeuropejskich kryteriów certyfikacji odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru (do czerwca 2021 r.).

Poza ww. propozycjami, zwiększeniu popytu i produkcji ma również służyć opracowanie – najlepiej na poziomie UE – pilotażowego programu wsparcia poprzez tzw. Kontrakty na różnicę (Carbon Contracts for Difference – CCfDs), mającego na celu w szczególności premiowanie produkcji zdekarbonizowanej stali i podstawowych chemikaliów.

Strategia wodorowa promuje także badania i innowacje w zakresie technologii wodorowych, m. in. poprzez:

  • uruchomienie elektrolizera o mocy 100 MW oraz zaproszenie do składania wniosków dotyczących Zielonych Portów Lotniczych i Portów (III kwartał 2020 r.).
  • ustanowienie proponowanego Partnerstwa na rzecz czystego wodoru (Clean Hydrogen Partnership),
  • ułatwienie rozpowszechniania innowacyjnych technologii wodorowych poprzez ogłoszenie zaproszeń do składania wniosków w ramach Funduszu Innowacyjnego ETS (pierwsze zaproszenie ogłoszone w lipcu 2020 r.).
  • wystąpienie z zaproszeniem do pilotażowego działania dotyczącego innowacji międzyregionalnych w ramach polityki spójności w zakresie technologii wodorowych w regionach o wysokiej emisji dwutlenku węgla (2020).

Zdaniem KE, konieczne jest także wzmocnienie wiodącej roli UE na forum międzynarodowym w zakresie norm technicznych, przepisów i definicji dotyczących wodoru, rozwój „misji wodorowej” w ramach kolejnego mandatu Mission Innovation (MI2) oraz promowanie ścisłej współpracy z partnerami z południowego i wschodniego sąsiedztwa oraz z krajami Wspólnoty Energetycznej, zwłaszcza z Ukrainą, w zakresie odnawialnej energii elektrycznej i wodoru. W ramach afrykańsko-europejskiej inicjatywy na rzecz zielonej energii zaproponowano również ustanowienie procesu współpracy w zakresie odnawialnego wodoru z Unią Afrykańską.

Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią dokumentu pod adresem WWW: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/hydrogen_strategy.pdf .

autor: Joanna Nowak, Tomasz Brzeziński, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.

Europejski Bank Inwestycyjny z końcem 2021 roku ograniczy finansowanie inwestycji związanych z paliwami kopalnianymi

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, , , , , , , , , Możliwość komentowania Europejski Bank Inwestycyjny z końcem 2021 roku ograniczy finansowanie inwestycji związanych z paliwami kopalnianymi została wyłączona

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), którego rolą jest zapewnienie środków finansowych na projekty mające przyczyniać się do osiągnięcia celów klimatycznych Unii Europejskiej, dnia 14 listopada br. w Luksemburgu, przyjął nową politykę energetyczną. Z końcem 2021 roku EBI ograniczy finansowanie projektów związanych z paliwami kopalnymi, głównie w zakresie węgla i ropy. Z opublikowanego raportu wynika, że EBI ograniczy również w dużym stopniu finansowanie inwestycji związanych z gazem ziemnym, który ma być stopniowo zastępowany tzw. gazami zdekarbonizowanymi, takimi jak wodór, biogaz. Przedstawione założenia odzwierciedlają decyzję EBI, który dąży do ograniczenia koncentracji finansowania w ww. zakresie tak, aby umożliwić osiągnięcie klimatycznych celów unijnych wyznaczonych na 2030 rok.

Przyjęty dokument wyznacza nowe priorytety dla Europejskiego Banku Inwestycyjnego, dla którego kluczowe są obecnie energetyka odnawialna, efektywność energetyczna, a także innowacyjność technologiczna pozwalająca na produkcję czystej energii.

Pierwszą wersję nowej polityki finansowania sektora energetycznego, EBI przedstawił pod koniec lipca br. Dokument przewidywał wówczas całkowite zaprzestanie finansowania inwestycji związanych z paliwami kopalnianymi po 2020 roku. Tak progresywny plan spotkał się jednak z negatywnym odzewem ze strony m.in.: Niemiec, Włoch, Hiszpanii, Polski oraz Łotwy, które zanegowały próbę jego przyjęcia zwracając uwagę na potrzebę utrzymania możliwości wsparcia inwestycji projektów gazowych ze względu na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego. Stanowiska te doprowadziły do osłabienia postulowanych przez EBI warunków, a w konsekwencji do podjęcia decyzji o kontynuacji udzielania wsparcia dla projektów, pod warunkiem niższej emisji CO2.

Europejski Bank Inwestycyjny w latach 2013-2019 udzielił wsparcia finansowego przemysłowi paliw kopalnianych, zwłaszcza w zakresie przesyłu i dystrybucji gazu ziemnego, udzielając przy tym pożyczek opiewających na kwotę 13,5 mld euro. W tym czasie, na dofinansowanie polskiego przemysłu energetycznego EBI przeznaczył prawie 2 mld euro, w tym m. in. na budowę gazociągu wysokiego ciśnienia relacji Lwówek-Odolanów, elektrociepłowni gazowych w Gorzowie i Rzeszowie oraz w realizacji inwestycji spółek Skarbu Państwa.

Dokument opublikowany przez EBI przedstawia cele klimatyczne UE, które mają zostać osiągnięte do 2030 r. Zgodnie z przedstawionymi założeniami, stale dominujące będą inwestycje nakierowane na źródła energii odnawialnej, w szczególności z uwzględnieniem energii wiatrowej i fotowoltaiki. W związku ze stałym zwiększaniem udziału OZE, planowane jest również dalsze wsparcie skierowane na bezpieczeństwo dostaw poprzez finansowanie rozwoju elektryfikacji (w odniesieniu do sieci przesyłowych i dystrybucyjnych) i dalszego wprowadzania inteligentnych sieci oraz integracji zdecentralizowanych źródeł energii, zwiększenia udziału pojazdów elektrycznych oraz zwiększenia aktywności odbiorców energii. EBI podkreśla również, że pomimo dominacji OZE , inwestycje w energetykę w scenariuszach długoterminowej dekarbonizacji będą nadal obejmować gaz ziemny, jednakże finalnie EBI zamierza wycofać wsparcie na produkcję ropy naftowej, węgla i gazu ziemnego, tradycyjnej infrastruktury gazowej (tj. obejmującej sieci, instalacje skraplania, terminale, przechowywanie). Bank pojął decyzję o ustanowieniu nowego standardu odnoszącego się do wydajności emisji. Finansowane elektrownie i elektrociepłownie będą zobligowane do spełnienia wymogu emisyjności na poziomie nieprzekraczającym 250 g CO2 na kWh (dotychczasowy standard – 550 g CO2 na kWh). Zmiana ta w praktyce spowodować ma eliminację instalacji paliw kopalnianych, zwłaszcza gazowych oraz węglowych, które nie stosują wychwytywania i składowania CO2 (ang. Carbon Capture and Storage, CCS).

Przewidywany jest 20-procentowy spadek udziału gazu ziemnego, a do 2050 r. spadek ten ma wynieść do 85 % w związku z zastępowaniem gazu ziemnego przez gazy zdekarbonizowane. EBI zamierza wspierać sektor gazowy głównie w odniesieniu do produkcji tych gazów oraz rozwoju infrastruktury potrzebnej do ich włączenia do istniejącej infrastruktury gazowej. Stale wsparciem objęta będzie cyfryzacja istniejących sieci energetycznych, w tym inteligentnych liczników służących do redukcji gazu ziemnego oraz zakup wydajnych kotłów w ramach szerzenia programów wspierających rozwój efektywności energetycznej budynków oraz małych i średnich przedsiębiorstw (SME). Dalsze wsparcie unijne dla inwestycji w gaz ziemny ma obejmować w szczególności wschodnią część UE, co ma w konsekwencji doprowadzić do złagodzenia istniejących tzw. wąskich gardeł oraz do integracji państw unijnych w zakresie gazów niskoemisyjnych. Stopniowe wycofywanie paliw kopalnych z inwestycji EBI stanowi na tyle znaczącą zmianę, że postanowiono nadal zatwierdzać projekty będące w fazie oceny do końca 2021 r. oraz projekty odnoszące się do infrastruktury gazowej objętych czwartą listą tzw. Projects of Common Interest (PCI). Z uwagi na odchodzenie od wsparcia inwestycji w sektorze gazownictwa, EBI zapowiada szersze wsparcie dla gospodarki państw odchodzących od paliw kopalnych nie tylko poprzez udzielanie pożyczek, ale również poprzez tworzenie nowych inicjatyw unijnych oraz stworzenie dedykowanego dla tych państw Energy Transition Package (ETP).

EBI zobowiązał się również do wzmocnienia współpracy z Komisją Europejską, celem udzielenia wsparcia inwestycjom realizowanym z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej, zapewniającego środki dla regionów, które będą musiały dokonać transformacji sytemu gospodarczego opierającego się dotychczas na paliwach kopalnianych. Bank sfinansuje do 75% kosztów kwalifikowanych projektów krajów objętych finansowaniem z tego funduszu oraz udzieli wsparcia doradczego.

EBI zapowiada, że osiągnięcie celów unijnych wyznaczonych na 2030 r. będzie wymagać stałego wzrostu inwestycji, stałego zwiększania efektywności energetycznej i generowania większego udziału energii i ciepła ze źródeł niskoemisyjnych.

Sam Bank zapowiada wsparcie finansowe w realizacji ww. celów w granicach 400 mld euro aby przyspieszyć proces inwestycyjny w sektorze prywatnym. EBI wskazuje, że osiągnięcie do 2030 r. ponad 30% efektywności energetycznej jest wyzwaniem, jednak wsparcie finansowe, które pomogłoby do tego poziomu dotrzeć jest możliwe. Głównym docelowym punktem koncentracji finansów EBI będą jednak odnawialne źródła energii i technologie, które mają im służyć. EBI wśród planowanych lokacji funduszy wymienia przede wszystkim fotowoltaikę, energię wiatrową i wodór. Wsparcie ma również objąć nowe rodzaje inwestycji, które zostały wskazane w nowej Dyrektywie ws. wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej. Zdaniem EBI, wzmocnienie infrastruktury sieci elektroenergetycznych jest ważne, bowiem umożliwia zwiększenie elektryfikacji i integracji OZE. Jednocześnie, EBI zapowiada wsparcie tzw. luk inwestycyjnych, wobec których wsparcie finansowe na poziomie krajowym jest zbyt niskie oraz dalsze wsparcie inwestycji długoterminowych.

Ponadto EBI ogłosił, iż z końcem 2020 roku wparcie jakiego udzieli w sektorze energetycznym będzie zgodne z założeniami Porozumienia paryskiego przyjętego podczas Konferencji Klimatycznej odbywającej się w Paryżu w 2015 roku.

Nad ustanowieniem nowych kryteriów wsparcia dla inwestycji energetycznych głosowała Rada, w skład której wchodzili przedstawiciele państw członkowskich Unii Europejskiej oraz reprezentant Komisji Europejskiej. 19 Dyrektorów Rady poparło nową politykę, 3 głosowało przeciw (w tym: Polska, Rumunia i Węgry), a 6 wstrzymało się od głosu (tj. Estonia, Litwa, Malta, Cypr, Luksemburg oraz Austria). Komisja Europejska opowiedziała się negatywnie w stosunku do nowej polityki energetycznej, głosując przeciw jej uznaniu.

Jak wskazano w komunikacie prasowym wydanym przez Europejski Bank Inwestycyjny, podjęte przez Europejski Bank Inwestycyjny decyzje, w perspektywie zbliżającego się Szczytu Klimatycznego ONZ, który rozpoczął się 2 grudnia br. w Madrycie, stanowią ważny impuls dla świata wskazujący, że UE oraz EBI zobowiązują się do rozpoczęcia inwestycji wspierających działania na rzecz klimatu na niespotykaną dotąd skalę.

W kontekście Polski, zapadłe decyzja stanowią spore wyzwanie dla planowanych inwestycji w sektorze energetycznym. Polska gospodarka przechodząca obecnie transformację energetyczną, próbuje odejść od węgla na rzecz odnawialnych źródłem energii, przejściowo z wykorzystaniem gazu ziemnego. Przyjęta przez EBI polityka energetyczna oznacza, iż przedsiębiorstwa planujące realizację inwestycji gazowych nie będą mogły, w większości przepadków, skorzystać z pożyczek oferowanych przez Europejski Bank Inwestycyjny, charakteryzujących się niskim oprocentowaniem. Rozwiązaniem tego problemu mogą być jednak środki pochodzące z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji Energetycznej.

Zgodnie z przyjętą polityką, inwestycje w zakresie obniżenia emisyjności gospodarki są równie ważne dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Unii i państw członkowskich, co nowe inwestycje w zakresie przesyłu gazu, a wymagają one jednak zdecydowanie większych nakładów finansowych. Niewątpliwie, nowa polityka kredytowania EBI zmusi przedsiębiorstwa do aktualizacji obranych kierunków strategicznych rozwoju, skłaniając je bardziej w stronę rozwoju źródeł zeroemisyjnych, niż niskoemisyjnych.

Z przyjętą przez EBI polityką energetyczną można zapoznać się pod wskazanym linkiem: https://www.eib.org/attachments/strategies/eib_energy_lending_policy_en.pdf

Autorzy: Aneta Teresiak, Joanna Nowak,
Wawrzynowicz i Wspólnicy sp. k.