W najnowszym wydaniu czasopisma “Przegląd Gazowniczy” nr 2 (66) ukazał się artykuł pt. „Czy Europejski Zielony Ład może stać się dźwignią odbudowy europejskiej po zakończeniu pandemii?”, współautorstwa Tomasza Brzezińskiego oraz Adama Wawrzynowicza.
Zachęcamy do zapoznania się z artykułem ekspertów W&W!
Dążąc do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku zgodnie z założeniami The European Green Deal, Europa musi zmierzyć się z koniecznością transformacji sektora energetycznego, który odpowiada za 75 % emisji gazów cieplarnianych na terenie całej Unii Europejskiej. W związku z powyższym, konieczne było przyjęcie strategii unijnych, które doprowadziłyby do bardziej wydajnego i połączonego sektora energetycznego, który jest nakierowany na osiągnięcie zasadniczo dwóch celów: czystszej planety oraz silniejszej gospodarki.
W odniesieniu do powyższych założeń, Komisja Europejska opublikowała dwa komunikaty na temat strategii energetycznej Europy. Pierwszy z nich dotyczy strategii unijnej na rzecz integracji systemów energetycznych, drugi natomiast dotyczy strategii wodorowej dla Europy neutralnej dla klimatu.
Każda z przedstawionych strategii przedstawia nowy program inwestycji w czystą energię, które potencjalnie mogą doprowadzić do ożywienia gospodarczego w szczególności w kontekście utrzymującej się stale pandemii koronawirusa SARS-CoV-2.
W ramach obu strategii podkreślona została rola Europy, jako światowego lidera o wiodącej pozycji w dziedzinie technologii energii odnawialnej, który promuje regionalne podejście do działania systemu energetycznego i planowania infrastruktury przy stałej liberalizacji rynku energii, jego doskonaleniu, digitalizacji i wprowadzaniu innowacji.
STRATEGIA NA RZECZ INTEGRACJI SYSTEMÓW ENERGETYCZNYCH
Dokument ten zawiera opis działań, które mają zapewnić podstawowe ramy dla przejścia na zieloną energię. Obecny model, w którym produkcja, transport i zużycie energii w różnych sektorach gospodarki następuje w ramach równoległych łańcuchów wartości i regulacji prawnych oraz jest ograniczony odrębną infrastrukturą, planowaniem i działaniami, zdaniem Komisji Europejskiej, nie może zapewnić neutralności klimatu do 2050 roku w zadowalający sposób. Konieczne jest uwzględnienie zmieniających się kosztów innowacyjnych rozwiązań w sposobie obsługi obecnie istniejącego systemu energetycznego, który powinien być powiązany pomiędzy poszczególnymi sektorami.
Zgodnie z założeniami strategii, integracja systemu energetycznego oznacza, iż system jest planowany i zarządzany w sposób skoordynowany jako całość, poprzez łączenie poszczególnych nośników energii, infrastruktury energetycznej i wszystkich sektorów zużycia. Dzięki utworzeniu zintegrowanego i elastycznego systemu możliwe będzie zwiększenie jego wydajności przy jednoczesnym obniżeniu kosztów ponoszonych z tego tytułu przez społeczeństwa.
Strategia integracji systemów energetycznych oparta jest na trzech filarach:
1. Działania na rzecz tworzenia systemu energetycznego o obiegu zamkniętym.
Zgodnie z założeniami, osiągnięcie ww. celu jest możliwe poprzez oparcie się przede wszystkim na efektywności energetycznej – wykorzystanie nieuniknionych odpadów do celów energetycznych i doprowadzenie do synergii pomiędzy różnymi sektorami. Komisja podkreśla przy tym potencjał w zakresie ponownego wykorzystania ciepła odpadowego z procesów przemysłowych, centrów danych lub energii wytwarzanej z bioodpadów i w oczyszczalniach ścieków.
2. Zwiększenie bezpośredniej elektryfikacji sektorów odbiorców końcowych
Zdaniem Komisji, dzięki szybkiemu wzrostowi i konkurencyjności produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych możliwe będzie obsłużenie rosnącego zapotrzebowania na energię. Zaproponowano zwiększenie praktyki stosowania pomp ciepła do ogrzewania pomieszczeń, niskotemperaturowych procesów przemysłowych lub stosowania pieców elektrycznych w niektórych branżach, a także popularyzacja pojazdów elektrycznych w celach transportowych.
3. Zastosowanie paliw odnawialnych i niskoemisyjnych – w tym wodoru – w sektorze odbiorców końcowych.
Zastosowanie tego typu rozwiązań może być korzystne w sytuacji, gdy bezpośrednie ogrzewanie lub elektryfikacja nie są wykonalne, są nieefektywne bądź wiążą się z wysokimi kosztami. Rozwiązaniem ww. problemów mogą być gazy odnawialne i płyny wytwarzane z biomasy oferujące rozwiązania pozwalające na magazynowanie energii wytwarzanej z różnych źródeł odnawialnych, tworząc synergie pomiędzy poszczególnymi sektorami energetycznymi (elektroenergetycznym, gazowym i w sektorach zużycia końcowego). W strategii zaproponowano wykorzystanie odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru w procesach przemysłowych oraz ciężkich transportach drogowych i kolejowych, paliw syntetycznych wytwarzanych z odnawialnej energii elektrycznej w lotnictwie i transporcie morskim lub biomasy w sektorach, w których ma największą wartość dodaną.
Zgodnie z założeniami, zintegrowany system energetyczny ma być systemem wielokierunkowym, w którym zdecentralizowane jednostki wytwórcze i odbiorcy będą odgrywać aktywną rolę w zapewnieniu dostaw energii i przyczyniać się do ogólnego zbilansowania i elastyczności systemu (np. poprzez lokalna produkcję biometanu z organicznych odpadów zatłaczanego do lokalnych sieci gazowych) co przyniesie szereg benefitów, takich jak redukcja gazów cieplarnianych w sektorach o utrudnionym procesie dekarbonizacji, wzmocnienie pozycji konsumenta, czy zwiększenie odporności i bezpieczeństwa dostaw.
Strategia integracji systemów energetycznych formułuje również plan działań mających na celu przyspieszenie transformacji energetycznej poprzez integrację systemów energetycznych. Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią dokumentu pod adresem WWW: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/energy_system_integration_strategy_.pdf
STRATEGIA WODOROWA
Realizacja strategii wodorowej zaproponowanej przez KE ma doprowadzić do rozpowszechnienia wykorzystania wodoru w poszczególnych sektorach gospodarki.
Z uwagi na to, że wodór może pomóc w dekarbonizacji procesów przemysłowych w sektorach gospodarki, w których ograniczenie emisji CO2 jest zarówno niezwykle trudne do osiągnięcia jak i pilne, cieszy się on obecnie szybko rosnącą uwagą zarówno w Europie, jak i na całym świecie, a jego udział w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku, zdaniem Komisji Europejskiej jest niezbędny. Z tego względu, iż cykle inwestycyjne w sektorze czystej energii trwają około 25 lat, KE wskazuje, iż nadszedł czas na podjęcie stosownych działań. Przedłożona strategia wodorowa ma zapewnić konkretne ramy polityczne, w ramach których Europejski Sojusz na rzecz czystego wodoru (the European Clean Hydrogen Alliance) we współpracy z władzami publicznymi, przedstawicielami przemysłu jak i społeczeństw państw europejskich, opracuje w przyszłości program inwestycyjny i szereg konkretnych projektów wykorzystujących wodór. Podstawą realizacji ww. celów jest podjęcie ambitnych i dobrze skoordynowanych polityk na szczeblu krajowym i europejskim, a także dyplomatycznych kontaktów z partnerami międzynarodowymi w sprawie energii i klimatu. Strategia ta łączy różne aspekty działań politycznych, obejmując m.in. perspektywę badań i innowacji oraz cały łańcuch wartości, a także aspekty przemysłowe, rynkowe i infrastrukturalne.
W unijnej strategii wodorowej zaproponowano m. in. potrzebę opracowania do końca roku 2020 programu inwestycyjnego w ramach Europejskiego Sojuszu na rzecz czystego wodoru, który miałby stymulować rozwój produkcji i wykorzystania wodoru, oraz który miałby zawierać konkretny plan poszczególnych projektów. Ponadto, Komisja jednocześnie nawołuje do wsparcia strategicznych inwestycji w czysty wodór w szczególności za pośrednictwem strategicznego europejskiego okna inwestycyjnego InvestEU (od 2021 r.).
Ponadto, Komisja w ramach strategii wodorowej proponuje opracowanie sprzyjających i wspierających ram (schematów wsparcia, zasad rynkowych i infrastruktury). Zachęca przy tym m. in. do podjęcia działań zmierzających do planowania w najbliższych latach infrastruktury wodorowej, w tym w ramach transeuropejskich sieci energii i transportu oraz w ramach Dziesięcioletniego Planu Rozwoju Sieci (TYNDP) uwzględniającej sieć stacji paliw. Zachęca ponadto do opracowania reguł rynkowych umożliwiających wprowadzanie wodoru (w tym usunięcie barier dla wydajnego rozwoju infrastruktury wodorowej (np. poprzez zmianę przeznaczenia istniejącej infrastruktury) oraz zapewnienie dostępu do rynku wodoru zarówno producentom, jak i konsumentom oraz integralności wewnętrznego rynku gazu poprzez planowane przeglądy legislacyjne (np. przegląd przepisów dotyczących gazu dla konkurencyjnych rynków gazu bezemisyjnego).
Następny aspekt zawarty w strategii wodorowej odnosi się do potrzeby zwiększenia popytu i produkcji.
Zdaniem KE, należy zaproponować środki ułatwiające wykorzystanie wodoru i jego pochodnych w sektorze transportu w przyszłej strategii Komisji na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności oraz w powiązanych inicjatywach politycznych (2020) oraz dokonanie badań w zakresie dodatkowych środków wsparcia. Osiągnięcie zwiększonego poziomu popytu i produkcji mają również umożliwić prace nad wprowadzeniem wspólnego progu / standardu w celu promowania instalacji do produkcji wodoru w oparciu o poziom emisji gazów cieplarnianych z tych instalacji w ciągu ich pełnego cyklu życia (do czerwca 2021 r.) oraz prace nad wprowadzeniem kompleksowej terminologii i ogólnoeuropejskich kryteriów certyfikacji odnawialnego i niskoemisyjnego wodoru (do czerwca 2021 r.).
Poza ww. propozycjami, zwiększeniu popytu i produkcji ma również służyć opracowanie – najlepiej na poziomie UE – pilotażowego programu wsparcia poprzez tzw. Kontrakty na różnicę (Carbon Contracts for Difference – CCfDs), mającego na celu w szczególności premiowanie produkcji zdekarbonizowanej stali i podstawowych chemikaliów.
Strategia wodorowa promuje także badania i innowacje w zakresie technologii wodorowych, m. in. poprzez:
Zdaniem KE, konieczne jest także wzmocnienie wiodącej roli UE na forum międzynarodowym w zakresie norm technicznych, przepisów i definicji dotyczących wodoru, rozwój „misji wodorowej” w ramach kolejnego mandatu Mission Innovation (MI2) oraz promowanie ścisłej współpracy z partnerami z południowego i wschodniego sąsiedztwa oraz z krajami Wspólnoty Energetycznej, zwłaszcza z Ukrainą, w zakresie odnawialnej energii elektrycznej i wodoru. W ramach afrykańsko-europejskiej inicjatywy na rzecz zielonej energii zaproponowano również ustanowienie procesu współpracy w zakresie odnawialnego wodoru z Unią Afrykańską.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią dokumentu pod adresem WWW: https://ec.europa.eu/energy/sites/ener/files/hydrogen_strategy.pdf .
autor: Joanna Nowak, Tomasz Brzeziński, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.
W najnowszym wydaniu czasopisma “Przegląd Gazowniczy” nr 1 (65) ukazał się artykuł „Europejski Zielony Ład – kierunki transformacji sektora energetycznego”, współautorstwa Tomasza Brzezińskiego oraz Adama Wawrzynowicza.
Nowa strategia klimatyczno-gospodarcza Komisji Europejskiej (KE) „Europejski Zielony Ład” z 11 grudnia 2019 r. przewiduje redukcję do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych przez UE o co najmniej 50% (a potencjalnie nawet o 55%) względem poziomu z 1990 r. i pełną neutralność klimatyczną gospodarki UE do 2050 r.
Zgodnie z zapisami “Europejskiego Zielonego Ładu” kluczowy dla osiągnięcia celów klimatycznych na lata 2030 i 2050 będzie proces redukcji emisji w sektorze energetycznym, ponieważ ponad 75% emisji gazów cieplarnianych w UE pochodzi z produkcji i wykorzystania energii w różnych sektorach gospodarki.
Autorzy publikacji przedstawili najważniejsze inicjatywy legislacyjne, mające kluczowe znaczenie dla przyszłości sektora energetycznego, służące jego dostosowaniu do wyzwań w zakresie neutralności klimatycznej – Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiające ramy na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmieniające rozporządzenia (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie), a także pakiet regulacji dla gazownictwa określany jako „Gas Package 2020”. Zwrócili również uwagę na kwestie finansowania zadań związanych z neutralnością klimatyczną.
Zachęcamy do sięgnięcia po najnowszy numer “Przeglądu Gazowniczego” i zapoznania się z artykułem ekspertów W&W!
Celem przyjętego z końcem 2019 roku Europejskiego Zielonego Ładu (The European Green Deal) jest uczynienie z Europy pierwszego na świecie kontynentu neutralnego dla klimatu oraz przekształcenie UE w oparciu o zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, wolną od emisji gazów cieplarnianych do 2050 roku. Europejski Zielony Ład (którego założenia przedstawiliśmy w jednej z publikacji w lutym: https://energia.edu.pl/europa-neutralna-dla-klimatu-the-european-green-deal/) stanowi swoistą aktualizację dotychczasowej formy zaangażowania Komisji Europejskiej w walkę ze zmianami klimatu i wobec wyzwań wiążących się z ochroną środowiska. Strategia, jaką Unia zamierza zrealizować do 2050 roku, wymaga jednak w pierwszej kolejności podjęcia kroków pośrednich, w okresie wcześniejszym – po to, aby cel wyznaczony na 2050 rok był realny. Z tego względu, Komisja Europejska zamierza podnieść celu unijny wyznaczony na 2030 rok w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych co najmniej do – 50% oraz do – 55% w stosunku do poziomów z 1990 roku. Zabieg ten ma umożliwić stopniową neutralizację klimatu do 2050 oraz przyspieszyć i ukierunkować wysiłki transformacyjne do tego czasu, zapewniając jednocześnie wiodącą rolę UE w rozwiązywaniu globalnych wyzwań w zrównoważony sposób.
Konsultacje mające na celu zebranie opinii na temat pożądanego poziomu ambicji polityki klimatycznej i energetycznej oraz konkretnego projektu polityki w celu zwiększenia ambicji klimatycznych do 2030 roku potrwają do 23 czerwca 2020 roku. Zgodnie z zapowiedziami, kompleksowy plan zwiększenia unijnego celu klimatycznego na 2030 roku ma zostać przedstawiony już we wrześniu.
Plan klimatyczny na 2030 rok ponownie wyraża dotychczasowe stanowisko prezentowane przez Komisję co do tego, iż zwiększone ambicje klimatyczne wymagają zaangażowania i działań podejmowanych w obrębie wszystkich sektorów gospodarki, zarówno przez społeczeństwo jak i władze.
DOTYCHCZASOWE RAMY KLIMATYCZNO-ENERGETYCZNE USTALONE NA 2030 ROK
Ramy klimatyczno-energetyczne do 2030 roku obejmują ogólnounijne cele na lata 2021-2030, które miały umożliwić UE przejście do gospodarki neutralnej dla klimatu oraz realizację zobowiązań wynikających z porozumienia paryskiego. Kluczowe założenia na 2030 rok przewidywały pierwotnie:
Pierwotnie ramy przyjęte zostały przez Radę Europejską w październiku 2014 roku, przy czym w zakresie celów wyznaczonych dla OZE oraz efektywności energetycznej w 2018 roku dokonano korekty.
PRZESŁANKI PROPOZYCJI ZMIANY WYZNACZONYCH CELÓW NA 2030 ROK
Komisja Europejska w Planie klimatycznym na 2030 roku ponownie podkreśliła, że globalne ocieplenie ma już miejsce, dotyka obywateli krajów unijnych, a walka z tym postępującym zjawiskiem stanowi pilne wyzwanie. Brak reakcji oraz niepodejmowanie dalszych kroków w celu zapobieżenia globalnemu ociepleniu może stanowić zagrożenie długoterminowemu zrównoważeniu klimatycznemu całej planety. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, neutralność klimatyczna Europy pod względem emisji CO2 do 2050 roku jest możliwa wówczas, gdy doprowadzimy do ograniczenia wzrostu temperatury do 1,5 stopnia.
Obecnie, UE aktywnie realizuje politykę ograniczania emisji gazów cieplarnianych i oddzielania ich od wzrostu gospodarczego. Do 2018 roku zmniejszono emisję o 23% w porównaniu z rokiem 1990, podczas gdy poziom gospodarki wzrósł o 60%. W związku z dalszymi postępami w tych wysiłkach, UE przyjęła następnie przepisy mające na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% do 2030 roku w porównaniu z rokiem 1990, politykę i cele w zakresie OZE i efektywności energetycznej na 2030 rok, jak również polityki sektorowe, które mają docelowo doprowadzić do redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku o ok. 45% w przypadku ich pełnego wdrożenia.
Komisja uznała zmianę klimatu i degradację środowiska za jeden ze swoich priorytetowych obszarów działania, w związku z czym przyjęty w grudniu 2019 roku Europejski Zielony Ład zakłada osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku. Aby osiągnąć ten długoterminowy cel oraz biorąc pod uwagę wyzwanie związane z konieczną transformacją gospodarczą, Komisja proponuje właśnie zwiększenie unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do 2030 roku do co najmniej 50% i do 55% w stosunku do poziomu z 1990 roku w sposób odpowiedzialny i zgodnie z zasadą „nie szkodzić”.
Komisja podkreśla, iż brak podjęcia tak ambitnych działań w perspektywie 2030 roku, miałaby miejsce sytuacja, w której UE zmuszona byłaby zlikwidować ponad połowę emisji w stosunku do 1990 roku w zaledwie dwie dekady po 2030 roku. Wyzwanie jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku wymaga podjęcia transformacji już teraz, w związku z czym konieczne jest zakreślenie bardziej zrównoważonej ścieżki redukcji już od 2020 roku. Zwiększenie ambicji klimatycznych i – w razie potrzeby – zwiększenie celów energetycznych, a także dostosowanie odpowiednich polityk już w 2030 roku niewątpliwie spowodowałoby bardziej stopniową roczną ścieżkę redukcji i podział wysiłków między obecnym poziomem a zamierzonym na 2050 rok. Takie działania są jednak równoznaczne z koniecznością znacznego wzrostu ambicji w perspektywie krótkoterminowej, skrócenia czasu na opracowanie oraz wdrożenie dodatkowych środków oraz dostosowania do nowej sytuacji poszczególnych podmiotów gospodarczych. Podjęta inicjatywa powinna doprowadzić do zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu do działania społeczeństw, zwiększenia konkurencyjności poprzez stosowanie innowacji i modernizacji europejskich przedsiębiorstw oraz zapewnienia dostępu do bezpiecznego, niedrogiego oraz zrównoważonego systemu energetycznego po to, aby transformacja była społecznie sprawiedliwa, wspierała tworzenie nowych miejsc pracy oraz doprowadziła do poprawy warunków życia i odwrócenia degradacji środowiska.
ZAŁOŻENIA PLANU KLIMATYCZNEGO NA 2030 ROK
Komisja dokona oceny wykonalności, koszów i możliwości związanych z wdrożeniem nowych technologii oraz dokona analizy potrzeby modernizacji bazy przemysłowej UE i możliwości zapewnienia sprzyjającego środowiska dla MŚP, wpływu globalnej pozycji konkurencyjnej Unii oraz wpływu makroekonomicznego (m. in. w zakresie miejsc pracy, potencjalnego ryzyka ucieczki emisji). Komisja jednocześnie podkreśla, że osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku nie będzie możliwe bez czynnego udziału wszystkich sektorów gospodarki i społeczeństw. Kluczową rolę w tym procesie ma odegrać energia z uwagi na to, że jej produkcja oraz wykorzystanie (w tym przez gospodarstwa domowe, transport, przemysł, usługi) stanowią ponad 75% całkowitych emisji. W mniejszym stopniu, aczkolwiek nadal w dużym, spore ilości emisji generuje m. in. rolnictwo, jednak sektor użytkowania gruntów w UE (grunty rolne, lasy i inne naturalne grunty) jest obecnie pochłaniaczem netto CO2, co oznacza, że usuwa więcej CO2 z atmosfery niż uwalnia emisji gazów cieplarnianych.
W dokumencie przedłożonym do konsultacji wskazano również, iż prognozuje się, że koniecznym do rozwiązania będzie problem znacznego wzrostu emisji z sektora morskiego i lotnictwa. W odniesieniu do lotnictwa emisje wynikające z lotnictwa wewnątrzunijnego są obecnie objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS). W odniesieniu do żeglugi Komisja zamierza oprzeć się na istniejącym rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) z dnia 19 grudnia 2018 roku w sprawie monitorowania sprawozdawczości i weryfikacji emisji ze statków na podstawie dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz zmieniające rozporządzenie Komisji (UE) nr 601/2012 oraz przedstawić propozycję rozszerzenia handlu emisjami na ten sektor.
PODSTAWY INTERWENCJI UNII EUROPEJSKIEJ – PODSTAWY PRAWNE I KONTROLA POMOCNICZOŚCI
Zmiany klimatu to problem transgraniczny, w którym skoordynowane działanie UE może skutecznie uzupełniać i wzmacniać działania krajowe i lokalne. Koordynacja na poziomie europejskim usprawnia działania w dziedzinie klimatu, a działania UE są uzasadnione na podstawie zasady pomocniczości, zgodnie z art. 191 traktatu lizbońskiego. Zwiększenie celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w UE do 2030 roku wpłynie niewątpliwie na liczne sektory gospodarki unijnej i może wymagać reakcji politycznych w poszczególnych dziedzinach, nie ograniczając się do samej polityki klimatycznej jak i energetycznej. Zdaniem KE, wpływ wzrostu ambicji i powiązanych polityk na tworzenie miejsc pracy, środowisko, czy zdrowie publiczne to przykłady, które można lepiej rozwiązać na poziomie unijnym, dzięki czemu transformacja będzie możliwa w większym wymiarze.
CELE I INICJATYWA STWORZENIA PLANU KLIMATYCZNEGO NA 2030
Inicjatywa stworzenia Planu klimatycznego na 2030 rok obejmuje analizę wariantów prawodawstwa energetycznego, które zostanie uwzględnione w przeglądzie oraz rewizji odpowiednich celów i przepisów oraz analizę ambicji krajowych planów energetycznych i klimatycznych. Inicjatywa ma stanowić kompleksową ocenę wpływu zwiększenia unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2030.
W szczególności, ocenie będzie podlegać:
Powyższa ocena stanowić ma podstawę do zaprezentowania przez Komisję:
Komisja wskazuje, że powyższa inicjatywa może stanowić wkład do dalszego rozwoju Europejskiego Zielonego Ładu, w szczególności w odniesieniu do koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym, unijnej strategii przemysłowej, inteligentnej mobilności czy ekologicznej polityki rolnej oraz zachowania różnorodności biologicznej. Jednocześnie KE podkreśla, iż podjęta inicjatywa zmiany celu wyznaczonego na 2030 roku przyczyni się do refleksji nad tym, w jaki sposób Unia Europejska może w dalszej kolejności promować działania o charakterze międzynarodowym oraz w jaki sposób przyczyni się do tego charakter przyszłych stosunków ze Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.
Podstawą analizy będzie zestaw celów i środków politycznych tworzących ramy klimatyczno – energetyczne wyznaczone do 2030 roku oraz Pakiety Unii Energetycznej i Mobilności, które zostaną przedstawione w wyniku oceny ostatecznych krajowych planów w zakresie energii i klimatu.
POTENCJALNE SKUTKI SPOŁECZNE ZAPROPONOWANYCH ZMIAN
Przyspieszenie procesu przejścia w kierunku neutralności klimatycznej najprawdopodobniej zwiększyłoby wpływ społeczny oraz wpływ na zatrudnienie w perspektywie krótko- oraz średnioterminowej poprzez wywieranie większej presji pod względem wymagań w zakresie umiejętności i potrzeb szkoleniowych, w szczególności w przypadku sektorów, które prawdopodobnie ulegną znacznej transformacji. Z drugiej strony, pojawi się wzrost w innych sektorach, co zapewni większe możliwości zatrudnienia. Zdaniem KE, podniesienie celu klimatycznego wyznaczonego na 2030 rok prawdopodobnie doprowadziłoby jednocześnie do przyspieszenia procesu wycofywania się z wydobycia i wykorzystania paliw kopalnych, w tym węgla oraz do przyspieszenia transformacji energochłonnych gałęzi przemysłu, co niosłoby reperkusje dla określonego segmentu pracowników, skoncentrowanego w niektórych regionach.
Komisja podkreśla także znaczący wpływ transformacji na systemy edukacji i szkolenia zawodowego, bowiem transformacja z dużym prawdopodobieństwem będzie wiązać się z potrzebą przekwalifikowania oraz podnoszenia kwalifikacji pracowników. Ponadto, może wiązać się z koniecznością podjęcia dodatkowych inwestycji społecznych, w szczególności w celu wsparcia zmian na rynku pracy i relokacji pracowników. Co więcej, zwiększony stopień inwestycji ukierunkowany również będzie na system energetyczny oraz zachęty do dekarbonizacji gospodarki (w tym m. in.: poprzez ustalanie cen emisji CO2, kwestie opodatkowania), co wymaga uwagi w szczególności w odniesieniu do wrażliwych grup, jakimi są gospodarstwa domowe klasy średniej oraz osoby mieszkające na obszarach peryferyjnych.
Zanieczyszczenie powietrza spowodowane transportem, wytwarzaniem energii i ogrzewaniem w miastach i regionach, w których paliwa kopalne stanowią obecnie znaczną część koszyka energetycznego, zostałby zmniejszony, co przyniosłoby znaczne korzyści dla zdrowia i zapobiegłoby generacji dodatkowych kosztów. Rozwiązanie problemu zmian klimatu rozwiałoby ponadto obawy obywateli UE, w tym zwłaszcza w gronie młodszego pokolenia, co do znaczenia i pilnej potrzeby podejmowania działań zmierzających do poprawy klimatu w przyszłości.
POTENCJALNE SKUTKI DLA ŚRODOWISKA ZAPROPONOWANYCH ZMIAN
KE wskazuje, iż kluczowym celem tej inicjatywy w zakresie ochrony środowiska jest zajęcie się kwestią zmian klimatu i zwiększenie wiodącej roli UE na świecie w walce ze zmianami klimatu. Istnieją jednak również dodatkowe korzyści, synergie i potencjalne kompromisy w odniesieniu do problemu zanieczyszczenia powietrza, gospodarki odpadami, efektywnym gospodarowanie zasobami przy zachowaniu koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym oraz różnorodności biologicznej.
Dogłębna analiza wspierająca wizję Komisji dotyczącą gospodarki neutralnej dla klimatu wykazała, że konieczne będą znaczące zmiany w planowaniu zagospodarowania przestrzennego.
***
Komisja Europejska zapowiada, że zaproponuje wprowadzenie nowego celu do prawa unijnego, w pierwszej kolejności poprzez zmianę ostatnio opublikowanego projektu europejskiego prawa klimatycznego, a następnie poprzez wnioski ustawodawcze dotyczące poszczególnych sektorów. Większe ambicje klimatyczne wymagające zaangażowania i działania we wszystkich sektorach gospodarki, zarówno przez obywateli, władze i społeczeństwo obywatelskie wpłyną na stopniowe przejście w kierunku neutralności klimatycznej. Zaproponowany cel na 2030 rok zdaniem KE wpłynie jednocześnie na szereg przepisów dotyczących efektywności energetycznej, energii odnawialnej, unijnego systemu handlu emisjami, jak również na podział wysiłków w jego osiągnięciu między państwa członkowskie.
Komisja Europejska w Planie klimatycznym na 2030 rok podkreśla, że chociaż UE nie jest w stanie samodzielnie rozwiązać problemu zmian klimatu, odpowiadając za mniej niż 10% globalnych emisji, jest jednak pierwszą dużą gospodarką, która jest gotowa zrobić wszystko, aby stać się neutralnym dla klimatu, ustalić realny kierunek do osiągnięcia tego celu, a tym samym stanowić przykład dla innych regionów świata. UE przyjęła wiodącą rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu, a kluczową kwestią w tym procesie jest zapewnienie sprawiedliwej transformacji. Jest już dziś najbardziej wydajną główną gospodarką na świecie pod względem emisji gazów cieplarnianych, która wprowadza kompleksowe ramy polityki w celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, w tym politykę klimatyczną, energetyczną, o obiegu zamkniętym i polityki sektorowe, które jedynie potwierdzają zdolność UE do wykazania wykonalności trajektorii w kierunku doprowadzenia do neutralności klimatu. Uwagi do projektu można kierować na stronie: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/12265-2030-Climate-Target-Plan?utm_source=POLITICO.EU&utm_campaign=658ad59356-EMAIL_CAMPAIGN_2020_03_19_03_56&utm_medium=email&utm_term=0_10959edeb5-658ad59356-189893661
autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp.k.
Nowa strategia przemysłowa ma pomóc europejskiemu przemysłowi w realizacji podwójnej transformacji (ekologicznej i cyfrowej), a w konsekwencji w osiągnięciu neutralności klimatycznej przy jednoczesnym przyjęciu wiodącej roli w sektorze cyfrowym. Podwójna transformacja niewątpliwie wpłynie na część gospodarki, społeczeństwa oraz przemysł i będzie wymagać wprowadzenia nowych technologii, inwestycji oraz innowacji, które wykreują nowe produkty, usługi, rynek oraz modele biznesowe, jak również ukształtują nowe typy miejsc pracy wymagające nieznanych dotąd umiejętności. Jednocześnie, tak funkcjonująca i rozwijająca się Europa dzięki ww. zabiegom, przejdzie z produkcji liniowej do gospodarki o obiegu zamkniętym.
Głównym celem przedstawionej strategii jest dążenie do zwiększenia konkurencyjności Europy oraz strategicznej autonomii w czasach zmiany układy sił politycznych na świecie oraz nasileniu globalnej konkurencji. Ponadto, celem strategii ukierunkowanej na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw jest również ograniczenie biurokracji oraz ułatwienie im prowadzenia działalności gospodarczej na jednolitym rynku oraz poza nim z jednoczesną możliwością uzyskiwania dostępu do finansowania. Nowa strategia przemysłowa przewiduje również konkretne działania, które ukierunkowane są na eliminację przeszkód w sprawnym funkcjonowaniu rynku. KE podkreśla, iż UE potrzebuje europejskiej polityki przemysłowej opartej na konkurencyjności, wiodących światowych badaniach oraz technologiach, otwartym rynku – silnym i jednolitym pozbawionym biurokracji. Jednocześnie, KE wskazuje, iż Europa pozostanie pionierem w rozwoju innowacji przemysłowych, poprawy jakości i sposobów produkcji oraz modeli biznesowych, jednak musi podjąć działania zmierzające do neutralności klimatu i cyfryzacji w stale zmieniającym się i nieprzewidywalnym świecie.
1. Nowa strategia przemysłowa
W związku z celem utrzymania wiodącej pozycji Europy w przemyśle, strategia przemysłowa przewiduje skupienie się na trzech priorytetach:
W treści strategii wskazano, że musi ona odzwierciedlać wartości i tradycje unijne, podstawowe czynniki, które napędzają europejską transformację przemysłową, a przy tym zaproponowano szeroki zestaw działań na przyszłość, w tym m. in.:
Poza ww. działaniami, KE zamierza regularnie analizować zagrożenia oraz potrzeby poszczególnych ekosystemów przemysłowych angażując w to forum przemysłowe, które ma powstać najwcześniej we wrześniu 2020 roku i skupiać przedstawicieli przemysłu (również MŚP, duże przedsiębiorstwa, partnerów społecznych, badaczy), przedstawicieli państw członkowskich oraz instytucji unijnych.
2. Nowa strategia na rzecz małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
W strategii przemysłowej podkreślono szczególna rolę MŚP, które mają kluczowe znaczenie dla powodzenia nowej wizji rozwoju przemysłu. Udzielenie wsparcia MŚP w prowadzonej podwójnej transformacji Europy jest jednym z celów strategii. W szczególności, ma się to przejawiać w dostępie do odpowiednich umiejętności, aktualizacji Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości oraz udostępnieniu doradców ds. zrównoważonego rozwoju. MŚP ponadto uzyskają możliwość wykorzystania innowacji cyfrowych oraz wirtualnego centrum monitorowania. Komisja proponuje również usunięcie przeszkód praktycznych i regulacyjnych, które utrudniają rozwój prowadzonej działalności gospodarczej oraz zachęca do udzielenia państwowej pomocy poprzez uruchomienie punktów kompleksowej obsługi takich przedsiębiorstw.
Z dodatkowych udogodnień kierowanych w stronę MŚP, Komisja proponuje wsparcie funduszu na rzecz pierwszych ofert publicznych MŚP, start-upów oraz wzmocnienie przedsiębiorczości kobiet poprzez stymulowanie inwestycji kobiet w przedsiębiorstwa.
3. Jednolity rynek, przynoszących korzyści naszym przedsiębiorcom oraz konsumentom
W strategii przemysłowej podkreślono, iż jednym z największych osiągnięć Europy, które należy utrzymać jest jednolity rynek, dający ogromne perspektywy przedsiębiorcom z całego jej obszaru. To właśnie jednolity rynek umożliwia wymianę usług, towarów oraz stanowi podstawę dla większych możliwości zatrudnienia.
Pomimo tego, rynek ten zawiera szereg blokad, których usunięcie przyniesie dalsze korzyści zarówno dla przedsiębiorców jak i konsumentów. W szczególności, blokady te związane są z restrykcyjnymi oraz złożonymi przepisami krajowymi, niedoskonałą transpozycją i egzekwowaniem przepisów unijnych czy ograniczeniami zdolności administracyjnych państw. Usunięcie tego typu barier będzie możliwe przez utworzenie Planu działania na rzecz lepszego wdrażania i egzekwowania przepisów dotyczących jednolitego rynku, którego zasadniczym celem jest eliminacja przeszkód, które wynikają z naruszenia unijnych przepisów. Plan ten ma opierać się na odnowionym partnerstwie Komisji i państw członkowskich oraz przyjęciu wspólnej odpowiedzialności za zapewnienie stosowania przepisów dot. jednolitego rynku oraz ich egzekwowania.
4. Kluczowa rola sektora energochłonnego
Przyjęta w marcu strategia przemysłowa ma stanowić wsparcie dla zielonej transformacji przedstawionej w dokumencie The European Green Deal.
W strategii podkreślono, iż The European Green Deal jest to nowa europejska strategia rozwoju, która wyraża jeden z głównych celów Komisji – aby Europa do 2050 roku stała się pierwszym na świecie neutralnym dla klimatu kontynentem. Kluczową rolę w realizacji ww. celu ma odegrać przemysł – wszystkie łańcuchy wartości w przemyśle, w tym również sektor energochłonny. Komisja podkreśla, że wszyscy są zobowiązani do pracy nad zmniejszeniem własnego śladu węglowego oraz przyspieszeniem transformacji poprzez zapewnienie niedrogich, czystych rozwiązań technologicznych i poprzez opracowanie nowych modeli biznesowych. Bardziej ekologiczny przemysł będzie potrzebował bezpiecznych dostaw czystej, niedrogiej energii oraz surowców.
Komisja zamierza prowadzić swoje działania w taki sposób, aby w 2021 roku obowiązywały zmienione zasady pomocy państwa w priorytetowych obszarach jakimi są m. in. energetyka oraz ochrona środowiska. Transformacja Europy wymaga modernizacji i dekarbonizacji energochłonnych gałęzi przemysłu, co powinno zostać uznane za najwyższy priorytet. The European Green Deal ustanowił cel stworzenia nowych rynków neutralnych dla klimatu o obniżonej emisyjności gałęzi przemysłu tj. w zakresie produkcji stali i cementu.
Komisja w związku z powyższym zamierza m. in. wspierać przełomowe technologie czystej stali, które doprowadzą do powstania procesu wytwarzania stali zero-węglowej. Nowa strategia chemiczna na rzecz zrównoważonego rozwoju pomoże lepiej chronić ludzi i środowisko przed niebezpiecznymi chemikaliami oraz zachęci do rozwoju innowacji w tym sektorze.
W strategii podkreślono także, że Europa musi zająć się kwestią zrównoważenia produktów budowlanych oraz poprawy efektywności energetycznej i efektywności środowiskowej budowanych aktywów.
Wraz z przyspieszeniem transformacji Europa musi dopilnować, aby nikt nie został w tyle. Z tego względu Komisja wesprze transformację regionów intensywnie wykorzystujących węgiel, w tym m. in. poprzez utworzenie platformy oferującej wsparcie techniczne i doradcze dla regionów i branż o wysokim zużyciu węgla.
Ograniczenie emisji w przemyśle zależeć będzie od zasady „przede wszystkim efektywność energetycza” oraz bezpiecznych i wystarczających dostaw energii niskoemisyjnej po konkurencyjnych cenach. Będzie to wymagać planowania i inwestowania w niskoemisyjne technologie wytwarzania, przepustowość i infrastrukturę. Konieczne będzie bardziej strategiczne podejście do sektorów energii odnawialnej, tj. offshore oraz leżącego u ich podstaw łańcucha dostaw. W konsekwencji, wiąże się to z koniecznością bardziej efektywnego wykorzystania nośników energii, w tym energii elektrycznej, gazu oraz paliw płynnych, jak również stworzeniem inteligentnej integracji wszystkich tych sektorów, co wiąże się z wizją Komisji dot. czystego wodoru. Realizacji celu jakim jest neutralność klimatyczna będzie również możliwa dzięki wykorzystaniu transgranicznych sieci energetycznych.
W strategii podkreślono także konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na zrównoważoną i inteligentną mobilność, w których należy upatrywać odpowiedzialność jak i potencjał do napędzania bliźniaczych przemian, wsparcie konkurencyjności przemysłowej Europy i poprawy łączności. Dotyczy to w szczególności przemysłu motoryzacyjnego, lotniczego, kolejowego i stoczniowego, a także paliw alternatywnych oraz inteligentnej i połączonej mobilności. W związku z powyższym, Komisja zapowiada opracowanie kompleksowej strategii na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności. W przypadku utrzymujących się różnic w ambicjach światowych w tym zakresie, Komisja w 2021 roku zaproponuje ponadto mechanizm dostosowania granic węgla, aby w pełni ograniczyć ryzyko ucieczki emisji, w pełnej zgodności z zasadami WTO.
Komisja wśród założeń strategii wymieniła również utworzenie wspólnej europejskiej platformy – bazy danych na temat energii, co doprowadzi do zwiększenia zdolności innowacyjnych sektora energetycznego.
***
Przedstawiona strategia stanowi podwaliny unijnej polityki przemysłowej, która wesprze podwójną transformację, zwiększy konkurencyjność unijnego przemysłu w skali światowej oraz zwiększy strategiczną autonomię Europy. W szczególności, biorąc pod uwagę istotne społeczne konsekwencje nadchodzących zmian, niezbędne będzie podjęcie dialogu z partnerami społecznymi jak również społeczeństwem. Komisja Europejska podkreśla, iż będzie dążyć do zwiększenia politycznej odpowiedzialności za strategię, co będzie odbywać się na podstawie regularnego monitorowania procesu jej wdrażania jak również analizy kluczowych wskaźników wydajności. Komisja jednocześnie podkreśla, że jedynie wspólne zaangażowanie Unii oraz państw członkowskich i regionów, przemysłu, MŚP i wszystkich innych zainteresowanych stron w odnowionej formie partnerstwa pozwoli Europie na pełne wykorzystanie transformacji przemysłowej.
autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.
Komisja Europejska opublikowała komunikat – The European Green Deal – „Europejski Zielony Ład” , który stanowi swoistą aktualizację dotychczasowej formy zaangażowania Komisji Europejskiej w walkę ze zmianami klimatu i wobec wyzwań wiążących się z ochroną środowiska. Jest to strategia, jaką Unia ma zamiar zrealizować w celu uzyskania neutralności klimatycznej do 2050 r. Komisja podkreśla, że postępujące zmiany klimatyczne mające niekorzystny wpływ na populacje wielu gatunków zwierząt i roślin, zaś redukcja emisji jest wyzwaniem, które będzie wymagało inwestycji i wzmożonych wysiłków zarówno w sektorze publicznym jak i prywatnym tak, aby Europa mogła zmierzać nową ścieżką zrównoważonego rozwoju przy udziale społeczeństwa.
The European Green Deal stanowić ma odpowiedź na te wyzwania i określać strategię postępowania, mającą na celu przekształcenie UE w oparciu o zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, wolną od emisji gazów cieplarnianych do 2050 r. Jednocześnie, celem Europejskiego Zielonego Ładu jest poprawa dobrostanu obywateli, a przekształcenie Europy w kontynent neutralny dla klimatu oraz ochrona środowiska naturalnego będą korzystne dla ludzi, planety i gospodarki. Strategia na rzecz neutralności klimatycznej ma być oparta na wspólnym działaniu państw członkowskich i Unii. Co istotne, strategia ta oparta jest na sprawiedliwości i docelowo ma objąć wszystkich obywateli państw unijnych, skupić uwagę na regionach, przemyśle i pracownikach, którzy stoją obecnie przed największymi wyzwaniami planowanych przemian. Regiony te będą musiały dostosować się do zmiany jaką niesie ze sobą transformacja energetyczna planowana w najbliższych latach, a co za tym idzie – konieczne będzie między innymi przekwalifikowanie pracowników i inwestycje w nowe gałęzie przemysłu. Finansowo transformację tych regionów wspomóc ma Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, o którym pisaliśmy tu: https://energia.edu.pl/fundusz-sprawiedliwej-transformacji/ .
Komisja wskazuje również, iż Unia nie osiągnie zamierzeń Zielonego Ładu działając samodzielnie. Przyczyny zmian klimatu i różnorodności biologicznej mają charakter globalny i nie są zamknięte w ramach krajowych granic, dlatego konieczne jest zaangażowanie sąsiednich regionów świata, a w dalszej perspektywie tworzenie sojuszy międzynarodowych opartych na podobnych kierunkach działania.
The European Green Deal stanowi swoistą pierwotną mapę kluczowych polityk i środków, które należy podjąć dla osiągnięcia europejskiego zielonego ładu, przy czym podejmowane działania muszą mieć charakter kompleksowy i w konsekwencji maksymalizować korzyści w dziedzinie zdrowia, jakości życia, konkurencyjności. Podkreślenia wymaga, że przedstawione założenia i wytyczne będą stopniowo aktualizowane w związku z ewoluującymi potrzebami i postępami i wymagają intensywnej koordynacji i synergii we wszystkich obszarach polityki.
The European Green Deal stanowi integralną część strategii Komisji zmierzającej do wdrożenia Agendy Narodów Zjednoczonych do 2030 r. oraz realizacji wyznaczonych celów zrównoważonego rozwoju i pozostałych priorytetów. Zaproponowane działania mają dotyczyć obniżenia emisyjności sektora energii, renowacji budynków w celu obniżenia kosztów i jednocześnie w celu ograniczenia zużycia energii, jak również wspierania przemysłu w rozwoju innowacyjności i osiąganiu pozycji światowego lidera zielonej gospodarki. UE dąży również do wprowadzenia czystszych, zdrowszych i tańszych form transportu publicznego i prywatnego.
W pierwszej części dokumentu zostały zawarte propozycje umożliwiające realizację celów i planów unijnych. KE przedstawiła proces przekształcenia gospodarki unijnej dla zrównoważonej przyszłości opartej na neutralności klimatycznej, która angażuje państwa członkowskie do podejmowania działań o charakterze ogólnopaństwowym jak i tych, które mają stanowić swoiste wsparcie obywateli w codziennym życiu.
1. Czysta energia dla wszystkich
Realizacja celów unijnych wymaga uznania efektywności energetycznej za priorytet, dlatego też konieczne jest rozwijanie sektora energii opartego w dużej mierze na źródłach odnawialnych.
Dalsza dekarbonizacja systemu energetycznego ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów klimatycznych na lata 2030 i 2050. Z uwagi na to, że produkcja i zużycie energii w poszczególnych sektorach gospodarki stanowi ponad 75% łącznej wartości emisji gazów cieplarnianych w UE, efektywność energetyczna powinna być priorytetem. Zdaniem Komisji, należy sprawnie rozwinąć sektor energetyczny oparty głównie na OZE i jednocześnie z coraz bardziej daleko idącą dekarbonizacją przy zachowaniu bezpieczeństwa i cenowej przystępności dostaw gazu dla konsumentów i klientów biznesowych. W konsekwencji, niezbędne jest stworzenie w pełni zintegrowanego europejskiego rynku energii opartego na wzajemnym połączeniu i digitalizacji sieci i poszanowaniu neutralności technologicznej.
Do marca 2020 r. Komisja Europejska zaproponuje pierwsze europejskie przepisy „prawa klimatycznego”. Tego typu regulacja może ugruntować cele, które należy osiągnąć do 2050 r., a w konsekwencji doprowadzić do neutralności klimatycznej. Unijne prawo klimatyczne ma zapewnić również, ze wszystkie polityki UE przyczynią się do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej, a wszystkie sektory zostaną zaangażowane w ten proces w oznaczonym stopniu i w określony sposób. Do połowy 2020 roku Komisja ponadto przedstawi plan oceny skutków wdrażania unijnej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Do czerwca 2021 r. nastąpi przegląd i w razie potrzeby zmiana odnośnych przepisów w dziedzinie energii. Następnie – w 2023 r., państwa członkowskie UE zaktualizują swoje krajowe plany w dziedzinie energii i klimatu, aby uwzględnić w nich nowe ambitne cele klimatyczne.
Zakresem zmian objęty będzie system handlu uprawnieniami do emisji, przewiduje się m.in. rozszerzenie europejskiego handlu emisjami na nowe sektory i dalsze ograniczenie wytycznych państw członkowskich w zakresie poziomów emisji poza systemem handlu uprawnieniami do emisji. Powyższym propozycjom i zmianom towarzyszyć będzie aktualizacja unijnego prawa klimatycznego. Co istotne, reforma polityki klimatycznej ma docelowo pomóc ustalić ceny emisji dwutlenku węgla. Kolejnym celem jest bowiem przystępność cenowa i bezpieczne dostawy energii w UE. W przypadku utrzymywania się różnic w poziomie zaangażowania na świecie w ochronę klimatu w stosunku do zwiększonego zaangażowania Unii w tym zakresie, Komisja zaproponuje mechanizm dostosowania granic poziomu emisji dwutlenku węgla w wybranych sektorach. Aby to zapewnić, Komisja proponuje zastosowanie takich cen importowanego towaru, aby odzwierciedlały one faktyczną zawartość dwutlenku węgla.
Ambitne cele unijne mają doprowadzić do wzajemnego połączenia systemów energetycznych i lepszego przyłączenia do sieci odnawialnych źródeł energii, promowania innowacyjnych technologii i nowoczesnej infrastruktury, zwiększenia efektywności energetycznej i pobudzenia ekoprojektów, obniżenia emisyjności w sektorze gazowym i promowania inteligentnej integracji wszystkich sektorów. Europejski Zielony Ład ma wzmocnić pozycję konsumentów oraz pomóc państwom członkowskim w przeciwdziałaniu ubóstwu energetycznemu oraz zwiększyć współpracę transgraniczną i regionalną. Ważnym rozwiązaniem jest również promowanie rozwoju potencjału europejskiej morskiej energii wiatrowej. Cele unijne zakładają również propagowanie unijnych norm i technologii energetycznych na arenie międzynarodowej.
2. Zrównoważony przemysł
Do osiągnięcia unijnych celów klimatycznych i środowiskowych konieczna jest nowa polityka przemysłowa oparta na gospodarce o obiegu zamkniętym. W marcu 2020 r. UE przyjmie strategię przemysłową, która wspierać będzie zieloną transformację. Konieczne jest obniżenie emisyjności i modernizacja energochłonnych gałęzi przemysłu, takich jak produkcja stali i cementu. Poza modernizacją przemysłu unijnego, głównym celem będzie wspieranie rozwoju nowych rynków produktów o zamkniętym cyklu życia i neutralnych dla klimatu.
Komisja przedstawi politykę „zrównoważonych produktów”, której priorytetem będzie ograniczanie i ponowne wykorzystanie materiałów, zanim zostaną poddane recyklingowi. Ustanowione zostaną minimalne wymogi zapobiegające wprowadzaniu na unijny rynek produktów szkodliwych dla środowiska. Podjęte zostaną działania przeciwko fałszywym twierdzeniom dotyczącym ekologiczności produktów lub usług. W pierwszej kolejności, działania te zostaną nakierowane na takie gałęzie przemysłu jak budownictwo, elektronika, przemysł odzieżowy oraz przemysł tworzyw sztucznych. Konieczne jednocześnie jest odejście od produktów jednorazowego oraz ograniczonego użytku. Zaproponowane w najbliższej przyszłości środki, mają zapewnić, aby do 2030 r. wszystkie opakowania w UE nadawały się do ponownego wykorzystania lub recyklingu.
Realizacji powyższych celów ma towarzyszyć cyfryzacja umożliwiająca monitorowanie zanieczyszczenia powietrza, wód oraz monitorowanie i optymalizacja wykorzystania energii i zasobów naturalnych. Przewidywana transformacja ma również zaktualizować nowe możliwości na rynku pracy.
3. Budowanie i renowacja w sposób energooszczędny i zasobooszczędny
Europejski Zielony Ład wymaga podjęcia działań polegających na budowie, wykorzystaniu i renowacji budynków, które powinny być odporne na zmiany klimatu. Konieczne tym samym jest wykorzystanie nakładów energii i surowców takich jak piasek, żwir, cement. Zdaniem KE, obecny poziom renowacji budynków publicznych i prywatnych powinien co najmniej się podwoić. Jednocześnie, ceny energii ze źródeł odnawialnych powinny stanowić zachętę do podejmowania energooszczędnych inwestycji budowlanych, które powinny być zgodne z koncepcją gospodarki o obiegu zamkniętym.
Komisja planuje uruchomić otwartą platformę skupiającą sektory: mieszkalnictwa i budownictwa, architektów i inżynierów oraz samorządy terytorialne celem tworzenia innowacyjnych możliwości finansowania i promowania inwestycji budowlanych służących efektywności energetycznej. Renowacja powinna obejmować również mieszkania socjalne, szkoły i szpitale.
4. Przyspieszenie transformacji na inteligentną i zrównoważoną mobilność
Zdaniem KE, konieczne jest sprawniejsze i bardziej wzmożone ograniczenie emisji pochodzących z transportu i ograniczenie ich do 90% do 2050 r. Konieczne jest spopularyzowanie zautomatyzowanej mobilności przy wykorzystaniu inteligentnego zarządzania ruchem. W tym celu mają zostać opracowane inteligentne aplikacje i rozwiązania wg koncepcji „mobilności jako usługi”.
Więcej towarów powinno być transportowanych koleją lub drogą wodną. Jednolita europejska przestrzeń powietrzna powinna znacznie ograniczyć emisje pochodzące z transportu lotniczego przy zerowych kosztach dla konsumentów i przedsiębiorstw. Ponadto, proponowane jest zwiększenie podaży zrównoważonych paliw alternatywnych dla transportu, czego skutkiem jest konieczność utworzenia nowych publicznych stacji ładowania i tankowania dla pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi.
Jednocześnie, działania na poziomie unijnym jak i na gruncie krajowym powinny doprowadzić m. in. do wprowadzenia skutecznego systemu opłat drogowych w UE, zniesienia subsydiów na paliwa kopalne oraz rozszerzenia systemu handlu uprawnieniami do emisji na sektor morski.
5. Ochrona i przywracanie naturalnych ekosystemów i różnorodności biologicznej
Podejmowane działania mają jednocześnie zapewnić różnorodność biologiczną i być podstawą dla powstawania ekosystemów zapewniających żywność, słodką wodę oraz czyste powietrze dla członków społeczeństw państw unijnych. Ekosystemy te pozwolą załagodzić ryzyko klęsk żywiołowych oraz ograniczą występowanie szkodników i chorób.
Do marca 2020 r. Komisja przedstawi strategię na rzecz różnorodności biologicznej. W październiku 2020 r. podczas konferencji ONZ poświęconej różnorodności biologicznej UE będzie działać na rzecz ambitnych nowych globalnych ram ochrony bioróżnorodności. Komisja przedstawi propozycje ekologizacji europejskich miast i zwiększenia bioróżnorodności przestrzeni miejskich. Strategia „od pola do stołu” przyczyni się do ograniczenia stosowania pestycydów i nawozów w rolnictwie.
Zdrowe środowisko naturalne i neutralność klimatyczna mają zapewnić działania unijnych organów polegające na zwiększaniu powierzchni lasów w Europie i opracowanej strategii leśnej (sadzenie nowych drzew i odnawianie zniszczonych lasów).
Przede wszystkim jednak, to tzw. „niebieska gospodarka” powinna odegrać główną rolę w walce ze zmianami klimatu. Dlatego też konieczne będzie efektywne wykorzystanie zasobów morskich i promowanie i wykorzystanie alg i nowych źródeł białka.
6. „Od pola do stołu” – projekt uczciwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywności
Istotnym promowanym unijnym postulatem jest utrzymanie żywności bezpiecznej i bogatej w wartości odżywcze i zachowaniu jej wysokiej jakości, a produkcja takiej żywności powinna wywierać jak najmniejszy wpływ na środowisko.
Unijny budżet na lata 2021 – 2027 przewiduje 40 % funduszy na rozwój wspólnej polityki rolnej oraz 30 % środków dla rozwoju potencjału morskiego i rybackiego.
W 2020 r. Komisja ma przedstawić strategię „od pola do stołu” mającą na celu zapewnienie przystępnej cenowo i zrównoważonej żywności, przeciwdziałanie zmianie klimatu, zachowanie bioróżnorodności i wsparcie dla rolnictwa ekologicznego i mającą przyczynić się do osiągnięcia gospodarki o obiegu zamkniętym – od produkcji po konsumpcję. Promowana gospodarka o obiegu zamkniętym ma nie tylko wpłynąć na efektywność systemów produkcji żywności, ale również ma doprowadzić do wyższego poziomu świadomości obywateli państw członkowskich, lepszego przechowywania i pakowania, zrównoważonego przemysłu przetwórczego i transportu w rolnictwie oraz zdrowych nawyków konsumpcji połączonej z ograniczonym marnowaniem żywności.
W strategii Europejskiego Zielonego Ładu podkreślono kluczową rolę rolnictwa i rybołówstwa.
7. Zerowy poziom zanieczyszczeń dla środowiska wolnego od toksyn
Założenia Europejskiego Zielonego Ładu mają chronić obywateli państw członkowskich i ekosystemy w Europie. Z tego względu, KE przyjmie plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń powietrza (m. in. poprzez wsparcie władz lokalnych w celu zwiększenia czystości powietrza), wody (m. in. poprzez ograniczenie zanieczyszczeń, których powodem jest nadmiar substancji biogennych, ilość mikrodrobin plastiku i farmaceutyków) i gleby. KE postuluje również konieczność ograniczenia zanieczyszczeń generowanych w przemyśle oraz udział chemikaliów, których ograniczenie będzie możliwe dzięki nowej strategii na rzecz równowagi w zakresie chemikaliów w celu osiągnięcia środowiska wolnego od substancji toksycznych.
Realizacja europejskiego zielonego ładu wymaga ponownego przeanalizowania polityki dot. zaopatrzenia UE w czystą energię w obszarze gospodarki, przemysłu, produkcji i konsumpcji, jak również infrastruktury, transportu, żywności i rolnictwa, budownictwa oraz podatków i świadczeń społecznych. Komisja wskazuje, iż osiągnięcie ww. celów wiąże się z koniecznością zwiększenia wartości nadanej już ochronie, a przede wszystkim w przywracaniu naturalnych ekosystemów oraz zrównoważone wykorzystanie zasobów i wsparcie zdrowia przy jednoczesnej promocji transformacji cyfrowej i narzędzi, które umożliwią wprowadzenie zmian.
Pomimo wzajemnego powiązania ww. działań i ich wzajemnego wzmacniania się, konieczne jest jednak zachowanie ostrożności i równowagi pomiędzy realizacją poszczególnych celów gospodarczych, środowiskowych i społecznych. The European Green Deal docelowo ma być wykorzystywany wobec wszystkich dźwigni, takich jak prawo i standaryzacja, inwestycje i innowacje, krajowe reformy, dialogi z partnerami społecznymi i współpraca międzynarodowa. Europejski Filar Praw Socjalnych zgodnie z założeniami, będzie kierować się działaniami zapewniającymi, iż wszystkie państwa członkowskie będą w równym stopniu realizować unijne cele klimatyczne. Stosowane dotychczas środki nie wystarczą jednak aby osiągnąć europejskie cele ekologiczne, z tego też względu konieczne będzie zintensyfikowanie wysiłków unijnych i zapewnienie, aby obecne przepisy i polityka zielonego ładu unijnego były egzekwowane i skutecznie wdrażane.
autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz & Wspólnicy Sp. k.
