Koncesje

Projekt deregulacji sektora energetycznego opublikowany!

Aktualności, Energetyka, , , , , , Możliwość komentowania Projekt deregulacji sektora energetycznego opublikowany! została wyłączona

Rada Ministrów w marcu br. powołała Rządowy Zespół ds. Deregulacji. Zespół swoje zadania skupiał na rekomendacji zmian legislacyjnych w kierunku uproszczenia regulacji i lepszego ich dostosowania do potrzeb obywateli oraz przedsiębiorców.

Jednym z sektorów, w którym zauważono potrzebę zmian jest energetyka. W związku ze zgłoszonymi potrzebami opracowano projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu dokonania deregulacji w zakresie energetyki (UDER29, Projekt).

Projekt został opublikowany w wykazie prac Rządowego Centrum Legislacji 9 maja br. i został skierowany do konsultacji publicznych, opiniowania i uzgodnień. Poniżej przedstawiamy założenia oraz zmiany jakie wprowadzić ma tenże Projekt.

Koncesje OZE

Projekt ustawy przewiduje wyłączenie obowiązku uzyskania koncesji dla wyłączania energii elektrycznej w instalacjach odnawialnych źródeł energii (OZE) o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1MW i nie większej niż 5 MW.

W tym celu zmienione zostanie brzmienie art. 32 ust. 1 pkt 1 lit c ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (PE). Przepis ten dotąd wskazywał, że uzyskania koncesji nie wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej w mikroinstalacji lub w małej instalacji.

Analogiczne zmiany wprowadzone zostaną w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (ustawa OZE).

Należy przy tym zaznaczyć, iż działalność ta zgodnie z nowym brzmieniem art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy OZE, uznana zostanie za rejestrowaną działalność gospodarczą. Oznacza to, iż uznać ją należy za działalność regulowaną w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, wymagającą wpisu do rejestru wytwórców wykonujących rejestrowaną działalność gospodarczą w zakresie instalacji odnawialnego źródła energii.

Warto dodać iż na wytwórcy energii w instalacji odnawialnego źródła energii spoczywać będą obowiązki wskazane w art. 9 ustawy OZE jak na wytwórcach energii z małych instalacji.

Projekt w przepisach przejściowych wskazuje, że wytwórcy energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW i nie większej niż 5 MW, którzy w dniu wejścia w życie Projektu posiadają ważne koncesje na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, wpisano zostaną z urzędu do rejestru wytwórców energii w instalacji odnawialnego źródła energii, zgodnie z zakresem koncesji, w terminie nie dłuższym niż 90 dni od dnia wejścia w życie (art. 10 ust. 1 Projektu).

Warto także wspomnieć, iż w art. 11 Projektu wskazano, że postępowania o udzielenie, zmianę lub cofnięcie zarówno promesy koncesji jak i koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej w instalacji odnawialnego źródła energii o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW i nie większej niż 5 MW, które zostały wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie Projektu zostaną umorzone.

Budowa instalacji fotowoltaicznych

Projekt wprowadza również zmiany w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz.U. z 2025 r. poz. 418, u.p.b.). W art. 29 ust. 3 pkt 3 u.p.b. dodana ma zostać lit. g wskazująca, iż nie wymaga decyzji o pozwoleniu na budowę, natomiast wymaga zgłoszenia organowi administracji architektoniczno-budowlanej wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu na budynkach albo wolno stojącej instalacji odnawialnego źródła energii tj. instalacji fotowoltaicznej o mocy zainstalowanej nie większej niż 500 kW.

Warunkiem skorzystania z tego zwolnienia ma być wykorzystywanie instalacji wyłącznie do potrzeb własnych, przy czym nie może ona być zlokalizowana na terenie obszarowych form ochrony przyrody jak parki narodowe, rezerwaty przyrody czy parki krajobrazowe.

Ponadto dokonując zgłoszenia tychże robót inwestor powinien dołączyć do zgłoszenia oświadczenie wskazujące, iż planowana instalacja jest prowadzona w celu nieprzyłączania do sieci elektroenergetycznej albo przyłączania do sieci elektroenergetycznej w sposób uniemożliwiający wprowadzanie energii elektrycznej wytworzonej w tej instalacji do tej sieci.

Podobne oświadczenie ma być także częścią wniosku o określenie warunków przyłączenia w przypadku instalacji fotowoltaicznej OZE o mocy nie większej niż 500 kW.

Dodatkowo art. 5 Projektu przewiduje, iż do postępowań w sprawie wydania pozwolenia na budowę dla instalacji, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie Projektu, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Forma korespondencji

Kolejną z propozycji zmian w PE jest modyfikacja sposobu prowadzenia korespondencji między przedsiębiorstwami energetycznymi, odbiorcami, organami administracji publicznej oraz innymi podmiotami.

Obecnie art. 3a ust. 1 PE wskazuje, że korespondencja wymieniana jest w postaci papierowej, dokumentowej, elektronicznej lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Po zmianie głównym rodzajem korespondencji ma być komunikacja elektroniczna w rozumieniu art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną lub w dedykowanym do obsługi odbiorców portalu internetowym.

Odbiorcy nadal przysługiwać będzie możliwość żądania prowadzenia korespondencji w postaci papierowej, o czym przedsiębiorstwo energetyczne będzie miało obowiązek poinformować przy zawieraniu umowy.

Co więcej zgodnie z art. 7 ust. 1 Projektu korespondencja z odbiorcą, który ma zawartą umowę z przedsiębiorstwem energetycznym i która prowadzona była z tym odbiorcą w postaci papierowej, odbywa się na dotychczasowych zasadach. Przedsiębiorstwo energetyczne wraz z pierwszą korespondencją kierowaną do tego odbiorcy po dniu wejścia w życie Projektu będzie musiało pouczyć o możliwości zmiany na prowadzenie korespondencji za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Rachunki za energię elektryczną

Wśród zmian znalazła się także nowelizacja art. 5 PE, który ma zostać rozszerzony o ust. 6i. Przepis ten ma wskazywać nowy obowiązek dla sprzedawcy energii elektrycznej związany z wystawianiem rachunków dla odbiorcy. Warto przy tym zaznaczyć iż obecnie nie ma przepisów regulujących wygląd rachunków otrzymywanych przez odbiorców w gospodarstwach domowych.

Zgodnie z projektowaną zmianą sprzedawca wystawiając fakturę dla odbiorcy energii elektrycznej w gospodarstwie domowym zobowiązany zostanie do dołączenia do tej faktury czytelnego podsumowania rachunku. Podsumowanie zawierać ma najważniejsze informacje, a te mają obejmować łączną kwotę do zapłaty, kwotę do zapłaty za obrót energią elektryczną oraz kwotę do zapłaty za dystrybucję energii.

Pierwsze podsumowanie informacji dołącza się do pierwszej faktury wystawionej po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Proces przyłączeniowy

Ostatnią z zaproponowanych w Projekcie zmian jest optymalizacja wykorzystania istniejącej infrastruktury sieciowej i zwiększenia liczby obiektów możliwych do przyłączenia poprzez rozszerzenie koncepcji i formuły cable pooling poprzez umożliwienie realizacji instalacji odnawialnych źródeł energii lub magazynów energii w formule współdzielenia przyłącza.

Warto przy tym wskazać iż cable pooling polega na połączeniu różnych źródeł wytwórczych OZE oraz jak zaproponowano w Projekcie magazynów energii do tej samej sieci elektroenergetycznej. Oznacza to więc iż z jednego przyłącza mogą korzystać dwie lub więcej instalacji, a ponadto, które mogą należeć do jednego lub kilku wytwórców.

Formuła cable poolingu jest możliwa w Polsce od 1 października 2023 r. Przepisy wprowadzające taką możliwość wynikają z ustawy z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 1762).

Zaproponowane zmiany mają zoptymalizować w ten sposób możliwości wytwórcze przy ograniczonych możliwościach technicznych sieci.

Zgodnie z założeniami Projekt po publikacji ma wejść w życie po upływie 14 dni, z wyjątkiem przepisów o koncesjonowaniu OZE tj. art. 2 pkt 4, art. 3-4 i art. 9-17 Projektu, które wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.

Autorzy: Aleksandra Walczak, r. pr. Kamil Iwicki, Wawrzynowicz i Wspólnicy sp.k.

Nowelizacja Prawa energetycznego – część II: nowe zadania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Środowisko, , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Nowelizacja Prawa energetycznego – część II: nowe zadania Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki została wyłączona

Dziś zapraszamy na kolejną z części publikacji na temat ustawy z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (Nowelizacja), tym razem w zakresie zmian dotyczących zadań Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE). Nawet pomimo ujęcia tych zagadnień w osobnym artykule, liczba zmian pozostaje duża, co wymusza skupienie się wyłącznie na najistotniejszych modyfikacjach.

Rozszerzenie zakresu działań Prezesa URE

Nowelizacja w znacznej części poświęcona jest zmianom w zakresie działalności Prezesa URE. Zmiany te wpływają na treść art. 23 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1385 z późn. zm.) (Prawo energetyczne). Pierwszą ze zmian jest rozszerzenie zakresu działań organu regulacyjnego o opracowywanie i zamieszczanie w Biuletynie Urzędu Regulacji Energetyki (Biuletyn URE) wytycznych co do kierunku rozwoju sieci i realizacji inwestycji priorytetowych we wskazanym terminie (art. 23 ust. 2 pkt 3a). Ponadto powstaje nowy obowiązek w postaci kontrolowania wykonania realizacji planu rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego lub operatora systemu (art. 23 ust 2 pkt 3b).

Dalej, w art. 23 ust. 2 Prawa energetycznego dodaje się całkowicie nowe punkty 11f – 11h, w ramach których przewidziano m.in. następujące zadania: wykonywanie decyzji Komisji Europejskiej i Agencji, opracowywanie wytycznych i zaleceń dla operatorów systemów dystrybucyjnych w zakresie usług elastyczności, a także ocenę rynku tych usług.

Po wejściu w życie Nowelizacji Prezes URE rozpocznie również działania pod kątem monitorowania np. poziomu i skuteczności otwarcia rynku i konkurencji na poziomie hurtowym i detalicznym czy kształtowania się taryf i opłat za świadczenie usług dystrybucyjnych (art. 23 ust 2 pkt 18b). Wreszcie zgodnie z nowym w art. 23 ust. 8 co najmniej raz w roku zamieszczone zostaną w Biuletynie URE zalecenia stworzone przez Prezesa URE, dotyczące zapewnienia zgodności cen sprzedaży energii elektrycznej z wymogami konkurencyjnego rynku energii. Zalecenie to przekazuje się Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, gdy uzna się to za konieczne.

Warto wspomnieć także o nowym wymogu składania przez Prezesa URE sprawozdań ze swojej działalności do Komisji Europejskiej i Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER). Termin na ich złożenie został ustalony na 31 lipca każdego roku.

Regionalne centrum koordynacyjne

Nowelizacja dodaje do Prawa energetycznego art. 23x, który wskazuje Prezesa URE jako organ właściwy do spraw związanych z nową instytucją, tj. regionalnym centrum koordynacyjnym.

Zgodnie z dodaną w art. 3 Prawa energetycznego (pkt 76) definicją regionalne centrum koordynacyjne to centrum, o którym mowa w art. 35 Rozporządzenia 2019/943, działające niezależnie od indywidualnych interesów krajowych oraz interesów operatorów systemów przesyłowych, wykonujące takie zadania, jak: skoordynowane wyznaczanie zdolności przesyłowych zgodnie z metodami opracowanymi na podstawie wytycznych w sprawie alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi czy tworzenie wspólnych modeli sieci zgodnie z metodami i procedurami opracowanymi na podstawie wytycznych w sprawie pracy systemu przesyłowego (pełen pakiet zadań ujęto w art. 37 wspomnianego rozporządzenia).

Zadania Prezesa URE w powyższym zakresie to monitorowanie, m.in. działania koordynacji systemu, czy zatwierdzanie kosztów związanych z działalnością centrum. Prezes URE jako organ właściwy ponadto ma, we współpracy z organami regulacyjnymi z danego regionu pracy systemu, zatwierdzać wnioski o utworzenie regionalnego centrum koordynacyjnego (art. 23x ust. 1)

„Piaskownica regulacyjna”

Nowelizacja przewiduje wprowadzenie do Prawa energetycznego całkowicie nowego artykułu 24d, który wdroży instytucję tzw. „Piaskownicy regulacyjnej”. Rozwiązanie to ma polegać na zezwoleniu na realizację danego projektu w ramach odstępstw od stosowania określonych przepisów prawa. Sposobem na uzyskanie tego pozwolenia jest złożenie do Prezesa URE odpowiedniego wniosku przez osobę prawną, jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną oraz przedsiębiorcę lub wspólnika spółki cywilnej. Aby odstępstwa były możliwe, projekt musi mieć na celu wdrożenie innowacyjnych technologii, usług, produktów, modeli współpracy użytkowników systemu, rozwiązań technologicznych lub teleinformatycznych, które wpłyną na korzyść transformacji energetycznej czy inteligentnych sieci i infrastruktur. Prezes URE może przyznać odstępstwo na maksymalnie 3 lata, z jednokrotną możliwością przedłużenia na kolejne 3 lata w zależności od zaawansowania prac oraz etapu projektu.

Zgodnie z ust. 3 nowego art. 24d udzielenie odstępstw możliwe jest jedynie w przypadku spełnienia łącznie następujących warunków:

  • projekt przyczyni się do osiągnięcia celów polityki energetycznej państwa tj. zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, wzrostu konkurencyjności gospodarki i jej efektywności energetycznej, a także ochrony środowiska, w tym klimatu;
  • wnioskodawca uprawdopodobni oczekiwane korzyści wynikające z realizacji projektu dla funkcjonowania systemu elektroenergetycznego, użytkowników tych systemów albo inne korzyści środowiskowe, gospodarcze lub społeczne;
  • wnioskodawca wykaże istniejące bariery regulacyjne, utrudniające realizację projektu bez uzyskania odstępstwa.

Ustawodawca wskazuje, że Prezes URE będzie miał także możliwość żądania od podmiotu wnioskującego o przyznanie odstępstwa przedłożenia niezależnej ekspertyzy potwierdzającej spełnienie tych kryteriów. Warto wspomnieć, że ekspertyzy te sporządzać mogą jedynie podmioty wskazane przez Prezesa URE i sporządzane są na koszt podmiotu wnioskującego o przyznanie odstępstwa. Jednocześnie Prezesowi URE przysługuje możliwość kontrolowania działań podmiotów, które działają w ramach udzielonych odstępstw. Kontrola ma na celu sprawdzanie czy sposób realizacji projektu jest zgodny z warunkami wydanymi w decyzji Prezesa URE. Jeśli wynik kontroli wskazuje na naruszenia, a pomimo wezwania podmiot naruszeń nie usunie, Prezes URE może cofnąć decyzję o udzielonym odstępstwie.

Przedstawienie postępów z realizacji projektów jak również wnioski wynikające z zakończonych projektów oraz oceny wpływu udzielonych odstępstw na realizację celów przeprowadzonych projektów mają być zawarte przez Prezesa URE w sprawozdaniach z jego działalności.

Wydawanie koncesji a rękojmia prawidłowego wykonywania działalności

Po wejściu w życie przepisów zawartych w Nowelizacji Prezes URE zyska uprawnienie do odmówienia udzielenia lub cofnięcia koncesji, jeśli wnioskodawca nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania działalności. Zmiany w zakresie koncesji przewidziane są w art. 33 ust. 3d, art. 34 ust. 4a i 4b oraz art. 35a Prawa energetycznego.

Nadto Prezes URE otrzymuje także możliwość sprawdzenia faktów podanych przez wnioskodawcę we wniosku o udzielenie koncesji lub jej zmianę przed wydaniem decyzji w celu stwierdzenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją oraz czy daje rękojmię prawidłowego wykonywania działalności (art. 35a).

W zakresie zmiany lub cofnięcia koncesji w art. 41 w ust. 4 Prawa energetycznego dodano pkt 7, na podstawie którego Prezes URE powinien poczynić powyższe kroki w przypadku stwierdzenia, że wnioskodawca nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania działalności objętej koncesją. Ponadto Prezes URE jest wyposażony w kompetencję do podejmowania opisanych czynności z urzędu. W szczególności może samodzielnie dostosować warunki koncesji do obowiązującego stanu prawnego.

Warto wspomnieć także o rozszerzeniu uprawnień Prezesa URE w sprawie nakazania dalszego prowadzenia działalności po wygaśnięciu koncesji przedsiębiorstwa w upadłości. Aktualnie nakaz ten dotyczy wyłącznie działających przedsiębiorstw energetycznych, natomiast znowelizowany art. 40 Prawa energetycznego dodaje do grupy zobowiązanych przedsiębiorstwa w upadłości oraz nabywców tych przedsiębiorstw, jeżeli zostały one zbyte.

Zmiana w zakresie regulacji dot. linii bezpośrednich

O zmianach w zakresie regulacji linii bezpośrednich pisaliśmy w jednym z naszych poprzednich artykułów. Nowelizacja uległa jednak zmianom w toku procesu legislacyjnego, co uzasadnia ponowne przedstawienie wprowadzanych zmian.

Słowniczek ustawowy poszerzył się o definicję pojęcia linii bezpośrednich (art. 3 pkt 11f). Następnie dodano całkowicie nowy art. 7aa, wskazujący w ust. 1 obowiązki podmiotu posiadającego tytuł prawny do linii bezpośrednich. Jedną z istotniejszych zmian jest wprowadzenie wykazu linii bezpośrednich prowadzonego i publikowanego przez Prezesa URE.

Dla inwestorów ważną informacją jest, że zmianie ulegnie forma uzyskania zgody na wybudowanie linii bezpośrednich. W art. 7aa ust. 10 przewidziano, że podmiot chcący wybudować taką linię lub podmiot posiadający tytuł prawny do linii musi przedłożyć do Prezesa URE zgłoszenie o chęci wybudowania lub dalszego korzystania z linii bezpośredniej. Aktualnie Prezes URE powinien wyrazić zgodę w formie decyzji, natomiast po wejściu w życiu Nowelizacji zgoda ta nie będzie potrzebna, gdyż wystarczy sam fakt zgłoszenia i wpis do wykazu. Dopiero odmowa wpisu do wykazu przybierze postać decyzji administracyjnej.

Trzeba też wspomnieć o tzw. opłacie solidarnościowej. Przepis art. 7aa ust. 4 odnosi się do wydzielonego odbiorcy (tj. odbiorcy przyłączonego do linii bezpośredniej) podłączonego jednocześnie do krajowej sieci dystrybucyjnej oraz do przedsiębiorstwa energetycznego zajmującego się obrotem energią elektryczną, do którego energia elektryczna jest dostarczana z jednostki wytwórczej linią bezpośrednią, których zobowiązuje się do wnoszenia do przedsiębiorstwa energetycznego wykonującego działalność gospodarczą w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej opłaty odpowiadającej udziałowi tego podmiotu w kosztach stałych za przesyłanie lub dystrybucję energii elektrycznej, w części niepokrytej innymi składnikami taryfy zależną od ilości energii dostarczanej tą linią bezpośrednią, oraz opłatę na pokrycie kosztów utrzymywania systemowych standardów jakości i niezawodności bieżących dostaw energii elektrycznej, zależną od ilości energii dostarczanej tą linią bezpośrednią.

Autorzy: Aleksandra Walczak, Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.