Unia Europejska

Fundusz Transformacji Energetyki

Aktualności, Energetyka, Klimat, Orzecznictwo, OZE, Środowisko, , , , , Możliwość komentowania Fundusz Transformacji Energetyki została wyłączona

W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów opublikowane zostały plany dotyczące projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. Przyjęcie projektu planuje się na IV kwartał 2021 r. Celem przygotowywanych zmian jest ustanowienie Funduszu Transformacji Energetyki oraz zasad jego funkcjonowania.

System handlu uprawnieniami do gazów cieplarnianych

Zgodnie z prawem unijnym, w każdym Państwie Członkowskim funkcjonuje system handlu uprawnieniami do gazów cieplarnianych. Ma on pozwalać na skuteczne ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej. Każde Państwo Członkowskie dysponuje zatem pulą uprawnień do emisji, która podlega sprzedaży w drodze aukcji. Uzyskane z niej środki stanowią dochód budżetu państwa, przy czym przynajmniej 50% z nich musi być przeznaczone na inwestycje związane z ochroną klimatu, realizujące m.in. następujące cele:

  • Redukcję emisji gazów cieplarnianych,
  • Rozwój energii ze źródeł odnawialnych,
  • Sprawiedliwe przejście na gospodarkę niskoemisyjną,
  • Poprawienie efektywności energetycznej.

Powołana w celu określenia optymalnego rozdysponowania środków międzyresortowa grupa przedłożyła Radzie Ministrów rekomendację, w której wyznaczono, że przychody ze sprzedaży 40% uprawnień (szacowane na ok. 268 mln) powinny być przeznaczone na modernizację sektora energetycznego zgodnie z planami zawartymi w Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu na lata 2021-2030 oraz w Polityce Energetycznej Polski do 2040 r. Cel ten ma zostać zrealizowany przez utworzenie Funduszu Transformacji Energetyki (FTE).

Fundusz Transformacji Energetyki

Dysponentem Funduszu będzie minister właściwy do spraw energii – ma on zajmować się sporządzaniem planu kierunków wsparcia oraz jego aktualizacją. To do niego będzie należeć ostateczna decyzja w zakresie zatwierdzania programów i narzędzi tworzonych przez zarządzającego Funduszem.

Funkcja zarządzającego Funduszem zostanie zgodnie z projektem przydzielona Narodowemu Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Zarządzający będzie przygotowywał programy priorytetowe i inne narzędzia, w ramach których wydawane będą środki. Planuje się, że to Narodowy Fundusz otrzyma uprawnienia do udzielania form dofinansowania przewidzianych w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, m.in. pożyczek, dotacji, wejść kapitałowych czy gwarancji bankowych. W ramach programów priorytetowych będą funkcjonować dwa tryby finansowania: konkursowy i ciągły. Oprócz tego, Narodowy Fundusz będzie też odpowiedzialny za operacjonalizację programów priorytetowych oraz innych narzędzi FTE.

Dla wsparcia dysponenta Funduszu powołany zostanie też organ doradczy – Rada Konsultacyjna FTE. Jej zadaniem będzie zatwierdzanie planu kierunków wsparcia oraz opiniowanie rozwiązań finansowych przygotowanych przez Narodowy Fundusz. Do Rady Konsultacyjnej należeć będzie:

  • Minister właściwy do spraw aktywów państwowych,
  • Minister właściwy do spraw energii,
  • Minister właściwy do spraw finansów publicznych,
  • Minister właściwy do spraw klimatu,
  • Pełnomocnik Rządu do spraw Strategicznej Infrastruktury Energetycznej,
  • Prezes Rady Ministrów.

Finansowanie z FTE ma zbliżyć Polskę do realizacji ambitnych celów polityki klimatyczno-energetycznej  UE, wspierać zrównoważony rozwój, zapewnić zachowanie konkurencyjności krajowej gospodarki na arenie międzynarodowej oraz zmodernizować i zdywersyfikować polski sektor energetyczny.

Autorka: Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Stanowisko ACER w sprawie sposobów transportowania wodoru

Aktualności, Energetyka, Klimat, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Stanowisko ACER w sprawie sposobów transportowania wodoru została wyłączona

W przyjętej 8 lipca 2020 r. unijnej strategii wodorowej Komisja Europejska wskazała na potencjalną potrzebę transportowania wodoru na duże odległości w Europie. W tym zakresie rozpatrywane są dwie główne możliwości:

  • budowa nowych rurociągów do transportowania czystego wodoru lub
  • zmiana przeznaczenia istniejących rurociągów gazu ziemnego do transportowania czystego wodoru.

W lipcu br. Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (ACER) wydała stanowisko, w którym oceniła powyższe rozwiązania, w oparciu o szereg badań w zakresie technicznych i kosztowych aspektów przekształcenia istniejącej infrastruktury gazowej, celem dostosowania jej do transportowania czystego wodoru.

Przyjęte w stanowisku wnioski

W wyniku analizowanych badań, ACER sformułował szereg konkluzji. W pierwszej kolejności Agencja wskazała, iż zmiana przeznaczenia infrastruktury gazowej, co do zasady, nie wiąże się z niemożliwymi do pokonania przeszkodami technicznymi, a ponadto jest tańsza niż budowanie od podstaw nowych sieci do transportowania wodoru. Zauważono także iż, transport czystego wodoru może odbywać się analogicznie do transportu gazu ziemnego – przy użyciu ciężarówek i statków, przy czym transport morski wodoru nie jest obecnie opłacalny.

W zakresie sieci czystego wodoru, w stanowisku powołano się na badania wskazujące na rozbieżne wizje zasięgu tych sieci. Przedstawiono propozycje zarówno wielkoskalowej, paneuropejskiej infrastruktury przesyłowej opartej głównie na zmienionych sieciach gazu ziemnego, jak i regionalnych, podobnych do klastrów systemów obsługujących podaż i popyt na wodór w bliższej odległości geograficznej. ACER przywołał również wyniki badań, w których stwierdzono, że w oparciu o założenia dotyczące zapotrzebowania na wodór w przemyśle, technologię i koszty, nie istnieją przesłanki, zgodnie z którymi utworzenie ogólnoeuropejskiej sieci wodorowej na dużą skalę byłoby uzasadnione.

Z analizowanych badań wynika również, iż wykorzystanie kawern solnych do przechowywania wodoru, jest możliwe, a dodatkowo, obiekty te są geograficznie skupione na wybranych obszarach w kilku państwach członkowskich UE.

Zmiana przeznaczenia infrastruktury gazowej

W odniesieniu do przekształcenia istniejących rurociągów gazu ziemnego do transportu czystego wodoru, ACER wskazał trzy następujące kwestie od których proces ten może być uzależniony:

  • obecność linii pętlowych (równoległych) w systemach gazociągów gazu ziemnego, tak aby przynajmniej jeden ciąg mógł być przerobiony na czysty wodór;
  • zapewnienie bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do odbiorców w fazie konwersji na czysty wodór;
  • absorpcja rynku wodoru na obszarze obsługującym korytarz czystego wodoru.

Zgodnie z analizą, obecnie, nie można stwierdzić, kiedy, gdzie i czy powyższe warunki zostaną spełnione. Zmiana przeznaczenia gazociągów na transportowanie czystego wodoru, jest w znacznej mierze zależna od rozwoju rynku wodoru w danym regionie.

Problematyka podjęta w stanowisku podlegać będzie dalszym analizom, a w miarę pogłębiania wiedzy w przedmiotowym zakresie, także stosownej aktualizacji.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu

Aktualności, Gaz, OZE, Środowisko, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu została wyłączona

Jednym z narzędzi mających służyć realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu jest projekt zmian legislacyjnych określany jako Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu (PDRWG), zakładający  rewizję dwóch kluczowych dla sektora gazowniczego aktów, tj. dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia
13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego, uchylającej dyrektywę 2003/55/WE (dalej „dyrektywa gazowa”) oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (dalej „rozporządzenie gazowe”).

Jako główne cele Pakietu Komisja Europejska wskazała:

  • zapewnienie warunków do powstawania infrastruktury wodorowej;
  • zapewnienie funkcjonowania konkurencyjnych rynków wodoru;
  • ułatwienie lokalnej i zdecentralizowanej produkcji gazów odnawialnych i niskowęglowych;
  • wzmocnienie praw konsumentów; oraz
  • zapewnienie przejrzystości i bezpieczeństwa dostaw.

Stanowisko Rady Europejskich Regulatorów Energetyki

Istotny głos w debacie nad PDRWG stanowi opinia Rady Europejskich Regulatorów Energetyki (CEER), przedstawiona, w ramach trwających do 18 czerwca 2021 r. konsultacji publicznych projektu.

W pierwszej kolejności, w opinii wskazano na kilka kwestii, które zdaniem CEER powinny być uznane za fundamentalne przy projektowaniu i zarządzaniu sektorem gazowym. Wśród szczególnie istotnych Rada wymienia m.in.:

  • przyjęcie stopniowego i elastycznego podejścia regulacyjnego do zmian zachodzących w sektorze wodorowym;
  • przyjęcie elastycznego i wspierającego rozwój sektora wodorowego ustawodawstwa;
  • kontynuację działań mających na celu poprawę funkcjonowania rynku gazu;
  • gwarancję praw konsumenckich bez względu na nośnik energii;
  • zwiększenie nadzoru krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki nad planowaniem zintegrowanej infrastruktury.

Odpowiadając na podstawowe pytanie Komisji Europejskiej, dotyczące rewizji dyrektywy gazowej oraz rozporządzenia gazowego CEER podkreśla, iż proces przejścia na nowy model energetyczny nie powinien zagrażać przystępności cenowej dla odbiorców taryf przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego. Wskazano także, na potrzebę unikania subsydiowania skrośnego między użytkownikami sieci gazu ziemnego a innymi sektorami. Ponadto, odnosząc się do tzw. „zbędnych” zasobów gazu, ich zastosowanie do transportowania wodoru, w przypadku zidentyfikowania zapotrzebowania na infrastrukturę wodorową określono jako korzystne, zarówno dla odbiorców końcowych gazu, jak i wodoru.

W opinii poruszono także kwestię planowania zintegrowanej infrastruktury. Zdaniem CEER, zgodnie z postulowanym stopniowym i elastycznym podejściem regulacyjnym do rynku wodoru, harmonizacja tego sektora na poziomie unijnym, nie powinna wymagać opracowania oddzielnych Krajowych Planów Rozwoju, jednakże w przypadkach, w których jest to zasadne rozwój sektora wodorowego powinien być uwzględniony w Krajowych Planach Rozwoju dla gazu i energii elektrycznej. Mimo to, Rada wskazuje, iż istnieją wyraźne korzyści kompleksowego przeglądu infrastruktury projektów wodorowych, w szczególności, w kontekście projektów opracowywanych przez podmioty nieregulowane. Z kolei, w zakresie prawnych regulacji związanych z  odrębną infrastruktura i rynkiem wodoru Rada Europejskich Regulatorów Energetyki zaleca dostosowanie przyjmowanych rozwiązań do stopnia rozwoju sektora, uwzględniając poziom zapotrzebowania na transport wodoru, przy czym CEER zwraca uwagę na ryzyko związane z powstaniem naturalnego monopolu.

Kolejnym istotnym zagadnieniem poruszonym w stanowisku jest kwestia mieszania wodoru i innych odnawialnych, bądź niskoemisyjnych gazów w sieciach gazowych. CEER wskazuje na spodziewane korzyści, związane z tą metodą, lecz także na potencjalne zagrożenia wynikające z braku wiedzy na temat jej długofalowych konsekwencji zarówno technicznych, jak i ekonomicznych.

W ostatniej części stanowiska, CEER odnosi się do problemu uregulowania zagadnień związanych z cyberbezpieczeństwem, podnosząc, iż jest ono kluczowa dla funkcjonowania systemu dostaw UE, w konsekwencji uznając za potrzebne wprowadzenie unijnych kompleksowych ram legislacyjnych mających przeciwdziałać cyberzagrożeniom w sektorze energetycznym.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Europejskie prawo o klimacie

Aktualności, Klimat, , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Europejskie prawo o klimacie została wyłączona

28 listopada 2018 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat „Czysta planeta dla wszystkich”. Przedstawiona w dokumencie wizja opisuje konieczność osiągnięcia przez Unię Europejską dobrze prosperującej, nowoczesnej, konkurencyjnej i neutralnej dla klimatu gospodarki. Za najważniejszy cel strategii obrano osiągnięcie zerowej emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. dzięki sprawiedliwej społecznie i racjonalnej kosztowo transformacji. Cel ten stanowi podstawę dążeń Europejskiego Zielonego Ładu. Już 12 grudnia 2019 r. Rada Europejska w swoich konkluzjach nie tylko przyjęła cel polegający na osiągnięciu neutralności klimatycznej w Unii do 2050 r., ale i potwierdziła, że konieczne jest stworzenie ram, które umożliwią jego realizację.

Przez wzgląd na powyższe Komisja Europejska 4 marca 2020 r. złożyła wniosek ustawodawczy w sprawie pierwszego Europejskiego prawa o klimacie. Głównym zadaniem projektu miało być uwzględnienie celu Europejskiego Zielonego Ładu w prawie unijnym. Oznacza to, że realizacja celu będzie przebiegała teraz zgodnie z określonymi ramami prawnymi. Cel polegający na osiągnięciu neutralności klimatycznej został bezpośrednio wyrażony w art. 2 ust. 1 rozporządzenia, według którego emisje i pochłanianie gazów cieplarnianych w całej Unii należy zrównoważyć najpóźniej do 2050 r., zmniejszając w tym terminie emisje do poziomu zerowego netto. Następnie Unia ma dążyć do osiągnięcia ujemnych emisji.

Europejskie prawo o klimacie stanowi gwarant tego, że wszystkie polityki Unii Europejskiej, sektory gospodarki i grupy społeczne będą dążyć do realizacji celu Europejskiego Zielonego Ładu, ale też tego, że przejście na neutralność klimatyczną będzie nieodwracalne. Dzięki prawnemu uregulowaniu tych kwestii zapewnia się też przewidywalność wszystkim podmiotom gospodarczym – inwestorom, przedsiębiorcom, pracownikom i konsumentom, którzy będą brali udział w redukcji emisji i inwestowaniu w zielone technologie. Zaangażowanie Unii Europejskiej na rzecz przejścia na neutralność klimatyczną ma być tym samym pewne i godne zaufania. Obowiązek realizacji celu osiągnięcia zerowej emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r. ma zgodnie z rozporządzeniem spoczywać na właściwych instytucjach unijnych i państwach członkowskich. Niezbędne środki będą zatem podejmowane zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym, z uwzględnieniem znaczenia wspierania sprawiedliwości i solidarności między państwami członkowskimi, jak i opłacalności. Dla ułatwienia realizacji obowiązków przez państwa członkowskie, Europejskie prawo o klimacie zostało uchwalone w formie rozporządzenia, aby zapewnić bezpośrednie stosowanie przepisów. W celu zagwarantowania spójności nowych regulacji z unijnym systemem prawnym, Komisja Europejska jest obowiązana do dokonania przeglądu przepisów unijnych pod kątem ich zgodności z celami określonymi w rozporządzeniu.

Z pierwotnej wersji wniosku ustawodawczego wynikało, że do września 2020 r. Komisja przedstawi plan zwiększenia unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych na 2030 r. w odpowiedzialny sposób do co najmniej 50%, a potencjalnie do 55 % w stosunku do poziomu z 1990 r. oraz w razie potrzeby zaproponuje odpowiednią zmianę wniosku. Jako że zgodnie z planem w zakresie celów klimatycznych na 2030 r., opublikowanym 17 września 2020 r. w komunikacie Komisji „Ambitniejszy cel klimatyczny Europy do 2030 r.”, podniesienie unijnego celu redukcji emisji do 2030 r. do co najmniej 55% jest wykonalne i korzystne, wniosek ustawodawczy w sprawie musiał ulec zmianie. W rozporządzeniu wskazano zatem, że aby osiągnąć cel neutralności klimatycznej, należy zmniejszyć do 2030 r. emisję gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% w porównaniu z poziomami z 1990 r. Komisja wskazuje, że reakcja europejska na pandemię COVID-19 stanowi możliwość przyspieszenia przejścia na gospodarkę neutralną dla klimatu i przyszłość opartą na zrównoważonym rozwoju, przy jednoczesnym łagodzeniu poważnych skutków kryzysu. Rozporządzenie zobowiązuje też Komisję do wniesienia wniosku ustawodawczego w sprawie zmiany Europejskiego prawa o klimacie z uwzględnieniem unijnego celu klimatycznego na rok 2040.

Akt uwzględnia również negatywne skutki zmian klimatu, które już oddziałują na Europę albo będą miały na nią wpływ w przyszłości. Z tego względu kładzie się nacisk na intensyfikację działań na poziomie unijnym i krajowym w związku ze zwiększeniem zdolności adaptacyjnych, wzmocnieniem odporności i zmniejszeniem wrażliwości na zmiany klimatu. Za działania te odpowiadać będą instytucje unijne oraz państwa członkowskie. Państwa członkowskie będą również zobowiązane do opracowania i wdrożenia planów i strategii przystosowawczych w celu zwiększenia odporności i zmniejszenia podatności na oddziaływanie zmiany klimatu.

Komisja podkreśla, że najważniejsze dla osiągnięcia celu neutralności klimatycznej jest zapewnienie regularnej sprawozdawczości. Z tego względu w rozporządzeniu zaproponowano system monitorowania postępów i podejmowania niezbędnych środków. System ten będzie oparty na informacjach, które Unia Europejska pozyskuje w oparciu o istniejące już procedury. Oprócz tego istotne będą najnowsze dowody naukowe dotyczące zmiany klimatu i jej skutków, uzyskane np. w drodze naziemnych obserwacji opartych na teledetekcji, takich jak informacje przekazywane w ramach programu Copernicus. W zakresie wiedzy naukowej organem doradczym Unii Europejskiej będzie Europejski Naukowy Komitet Doradczy ds. Zmian Klimatu. Komisja do września 2023 r., a następnie co pięć lat, oceni:

  • zbiorowe postępy poczynione przez wszystkie państwa członkowskie na drodze do realizacji celu neutralności klimatycznej,
  • zbiorowe postępy poczynione przez wszystkie państwa członkowskie w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu,
  • spójność środków unijnych z celem neutralności klimatycznej,
  • spójność środków unijnych z zapewnianiem postępów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu,
  • spójność zidentyfikowanych środków krajowych, na podstawie zintegrowanych krajowych planów w zakresie energii i klimatu, długoterminowych strategii krajowych i dwuletnich sprawozdań z postępów przedłożonych zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2018/1999, odpowiednich do osiągnięcia celu neutralności klimatycznej,
  • spójność odpowiednich środków krajowych z zapewnianiem postępów w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.

Jeśli środki podjęte przez państwo członkowskie będą niespójne z celem neutralności klimatycznej lub z zapewnieniem ciągłych postępów w zwiększaniu zdolności do adaptacji, wzmacnianiu odporności i zmniejszaniu podatności – Komisja będzie miała prawo do wydania zalecenia temu państwu.

Procedura legislacyjna w sprawie wniosku Komisji została zakończona, a Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 z dnia 30 czerwca 2021 r. w sprawie ustanowienia ram na potrzeby osiągnięcia neutralności klimatycznej i zmiany rozporządzeń (WE) nr 401/2009 i (UE) 2018/1999 (Europejskie prawo o klimacie) wchodzi w życie 29 lipca 2021 r.

Autorka: Julia Fischer, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

TSUE oddalił odwołanie Niemiec w sprawie gazociągu OPAL

Aktualności, Gaz, Orzecznictwo, , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania TSUE oddalił odwołanie Niemiec w sprawie gazociągu OPAL została wyłączona

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał 15 lipca 2021 r. wyrok w sprawie z odwołania Republiki Federalnej Niemiec przeciwko Rzeczpospolitej Polskiej dotyczący korzystania z gazociągu OPAL, stanowiącego lądowe przedłużenie gazociągu Nord Stream na terytorium Niemiec. TSUE oddalił odwołanie Niemiec od wyroku Sądu UE (Sąd) z września 2019 r., który stwierdził nieważność decyzji Komisji Europejskiej (KE) umożliwiającej większe wykorzystanie przepustowości gazociągu przez Gazprom w związku z naruszeniem zasady solidarności energetycznej.

Stan faktyczny

Zarzewiem konfliktu jest decyzja Komisji Europejskiej wydana 28 października 2016 r., w drodze której KE zwolniła gazociąg spod niektórych wymogów tzw. III Pakietu Energetycznego. Odstępstwo od konkurencyjnych zasad pozwoliło Gazpromowi na zwiększenie stopnia wykorzystania gazociągu. Co istotne, przed wydaniem decyzji KE nie zbadała wpływu rozstrzygnięcia na bezpieczeństwo innych państw członkowskich UE, w tym na bezpieczeństwo Polski.

Z tego powodu, 16 grudnia 2016 r. Rzeczpospolita Polska złożyła skargę o stwierdzenie nieważności spornej decyzji. Na poparcie skargi Rzeczpospolita Polska podniosła sześć zarzutów, z których pierwszy (i kluczowy dla sprawy) dotyczył naruszenia art. 36 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE (dyrektywa 2009/73/WE) w związku z art. 194 ust. 1 lit. b) Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), a także naruszenia zasady solidarności. W skardze wskazano, że z ogólnych zasad polityki energetycznej, określonych w Traktatach, Komisja Europejska była obowiązana do zbadania wpływu tego gazociągu na inne rynki, w tym rynek polski. Do sporu po stronie KE przyłączyła się Republika Federalna Niemiec, zaś po stronie Polski – Republika Łotewska oraz Republika Litewska.

Wyrok Sądu

Zaskarżonym wyrokiem Sąd stwierdził nieważność spornej decyzji w oparciu o zarzut pierwszy, nie orzekając, przy tym, w przedmiocie pozostałych podniesionych zarzutów. Ponadto, Sąd obciążył Komisję, nie tylko jej własnymi kosztami, lecz także kosztami poniesionymi przez Rzeczpospolitą Polską. W ramach badania zarzutu pierwszego, oddaliwszy zarzut pierwszy jako chybiony w zakresie, w jakim opierał się on na art. 36 ust. 1 lit. a wspomnianej dyrektywy, Sąd stwierdził, że sporna decyzja została wydana z naruszeniem zasady solidarności energetycznej sformułowanej w art. 194 ust. 1 TFUE. W odniesieniu do zakresu tej zasady Sąd zauważył, że obejmuje ona spoczywający na Unii i państwach członkowskich ogólny obowiązek uwzględniania interesów wszystkich potencjalnie zainteresowanych podmiotów tak, że zarówno Unia, jak i państwa członkowskie są obowiązane starać się w ramach wykonywania kompetencji przysługujących im w związku z polityką Unii w dziedzinie energetyki unikać podejmowania środków, które mogłyby naruszać te interesy w zakresie bezpieczeństwa dostaw, ich efektywności gospodarczej i politycznej, jak również dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia. Ponadto, Sąd wskazał, iż zasada solidarności energetycznej nakazuje także akceptacje faktycznej współzależności i solidarności interesów. W orzeczeniu stwierdzono, że sporna decyzja Komisji Europejskiej została wydana z naruszeniem tej zasady, ponieważ KRE nie zbadała skutków zmiany warunków korzystania z gazociągu OPAL dla bezpieczeństwa dostaw gazu w Polsce oraz, zdaniem Sądu, nie wydawało się by KE „zbadała, jakie mogą być średnioterminowe skutki – zwłaszcza dla polityki Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie energetyki – przekierowania na trasę tranzytu Nord Stream 1/OPAL części ilości gazu ziemnego przesyłanych uprzednio gazociągami Jamał i Braterstwo, ani by wyważyła te skutki ze stwierdzonym przez nią zwiększeniem bezpieczeństwa dostaw na poziomie Unii”.

Od wyroku Sądu RFN wniosła odwołanie żądając jego uchylenia, skierowania sprawy do ponownego rozpoznania oraz zastrzeżenia, że rozstrzygnięcie o kosztach nastąpi w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie. Z kolei RP wniosła o oddalenie w całości odwołania ze względu na jego bezzasadność, zaś w zakresie zarzutu trzeciego ze względu na jego niedopuszczalność oraz o obciążenie Republiki Federalnej Niemiec kosztami postępowania.

Wyrok TSUE

W wyroku z dnia 15 lipca 2021 r. TSUE oddalił skargę Republiki Federalnej Niemiec, uznając tym samym argumentację strony polskiej. TSUE uznał, że Komisja Europejska, przy wydawaniu decyzji zwalniającej, uchybiła obowiązkom wynikającym z traktatowej zasady solidarności i nie zbadała wpływu swojej decyzji na rynki ościenne, w tym rynek polski.

W uzasadnieniu TSUE podzielił pogląd Sądu, który wskazał, ze zasada solidarności leży u podstaw całego systemu prawnego Unii i jest ściśle związana z zasadą lojalnej współpracy, ustanowioną w art. 4 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, zgodnie z którą Unia i państwa członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z traktatów. W tym względzie Trybunał orzekł w szczególności, że zasada ta nie tylko zobowiązuje państwa członkowskie do podjęcia wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia zakresu mocy obowiązującej i skuteczności prawa Unii, ale nakłada również na instytucje Unii wzajemne obowiązki lojalnej współpracy z państwami członkowskimi.

Odnosząc się do argumentacji przedstawianej przez stronę niemiecką, TSUE wskazał, że nic nie pozwala uznać, że zasada solidarności figurująca w art. 194 ust. 1 TFUE nie może jako taka wywoływać wiążącego skutku prawnego dla państw członkowskich i instytucji Unii, a wręcz przeciwnie – leży u podstaw wszystkich celów polityki Unii w dziedzinie energetyki, czyniąc z nich spójną całość. Wynika stąd w szczególności, że akty przyjmowane przez instytucje Unii, w tym przez Komisję w ramach tej polityki, należy interpretować, oraz oceniać ich legalność, w świetle zasady solidarności energetycznej. Trybunał wskazał, że wbrew twierdzeniom RFN na zasadę tę można się powołać w zakresie polityki Unii w dziedzinie energetyki w ramach ustanawiania lub funkcjonowania rynku wewnętrznego gazu ziemnego. Przy czym owa zasada nie może być utożsamiana z wymogiem zapewnienia bezpieczeństwa dostaw lub ograniczać się do tego wymogu, o którym mowa w art. 36 ust. 1 dyrektywy 2009/73/WE, stanowiącego tylko jeden z przejawów zasady solidarności energetycznej. W konkluzji TSUE stwierdził, że Sąd słusznie orzekł, iż zasada solidarności obejmuje prawa i obowiązki zarówno dla Unii, jak i dla państw członkowskich, gdyż Unia jest związana obowiązkiem solidarności wobec państw członkowskich, a państwa członkowskie są związane obowiązkiem solidarności między sobą oraz w świetle wspólnego interesu Unii i prowadzonych przez nią polityk.

Wyrok w sprawie OPAL kluczowy w sprawie Nord Stream 2

Analizowany wyrok TSUE jest ostateczny, co oznacza że OPAL będzie podlegał regulacjom ograniczającym dominującemu dostawcy możliwość korzystania z całej przepustowości gazociągu. Jednak kluczowe znaczenie ma sprecyzowanie znaczenia zasady sprawiedliwości energetycznej. Polska od wielu lat zabiega o uwzględnianie zasady solidarności w polityce energetycznej, gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne wszystkim państwom członkowskim i promując równe szanse rozwoju dla wszystkich rynków Wspólnoty. Powyższe stanowi wsparcie dla argumentacji przedstawianej przez stronę polską w sprawie reżimu prawnego, jakiemu powinien podlegać gazociąg Nord Stream 2. Obecnie toczy się postępowanie w sprawie wniosku konsorcjum Nord Stream 2 AG o derogację spod wymogów prawa UE przed Wyższym Sądem Krajowym w Düsseldorfie.

Wyrok Trybunały Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 lipca 2021 r., sygn. sygnatura sprawy: C-848/19 P

Z całością uzasadnienia orzeczenia można zapoznać się pod poniższym linkiem.

Autor: Marcel Krzanowski, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Fit for 55, czyli propozycje wdrożenia nowych celów redukcyjnych UE

Aktualności, Budownictwo, Energetyka, Klimat, Środowisko, , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Fit for 55, czyli propozycje wdrożenia nowych celów redukcyjnych UE została wyłączona

Fit for 55

Komisja Europejska przyjęła komunikat Fit for 55, mający na celu dostosowanie polityki unijnej do  obniżenia emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 r., w stosunku do poziomu z 1990 r. Fit for 55 stanowi konsekwencje przyjęcia w 2019 r. Europejskiego Zielonego Ładu oraz zaakceptowanego rok później przez wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, wspomnianego zwiększonego celu redukcji emisji o 55% do 2030 r.  

Wśród przyjętych założeń przewidziano, m.in.:

  • reformę systemu handlu emisjami EU ETS;
  • propozycję mechanizmu dostosowania śladu węglowego na granicy (CBAM);
  • rewizję dyrektywy o wykorzystaniu infrastruktury paliw alternatywnych;
  • zmiany w dyrektywie o odnawialnych źródłach energii;
  • rewizję regulacji o podziale obciążeń (ESR);
  • rewizję dyrektywy o opodatkowaniu energetyki;
  • rozwiązania na rzecz walki z emisjami metanu;
  • rewizję regulacji dot. standardów emisji CO2 w samochodach pasażerskich i lekkich pojazdach komercyjnych.

Infrastruktura paliw alternatywnych

Jednym z filarów pakietu Fit for 55 jest projekt rozporządzenia w sprawie wdrażania infrastruktury paliw alternatywnych oraz uchylającego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE.

Zmiany regulacji w zakresie infrastruktury paliw alternatywnych stanowią wyraz dążeń Unii Europejskiej do zredukowania emisji CO2. Powyższemu celowi służyć ma m.in. dostosowanie infrastruktury do rosnącego użycia paliw odnawialnych i niskoemisyjnych.

Komisja Europejska zawarła w projekcie, zobowiązanie dla każdego państwa członkowskiego do przygotowania i przesłania do 1 stycznia 2024 r. Komisji projektu krajowych ram polityki rozwoju rynku w zakresie paliw alternatywnych w sektorze transportu oraz rozmieszczenie odpowiedniej infrastruktury. Krajowe ramy polityki mają zawierać m.in. ocenę obecnego stanu i możliwości przyszłego rozwoju

Projekt rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych ma ponadto wpływać korzystnie na powstawanie infrastruktury tankowania wodoru. W projekcie przewidziano przepisy mające na celu zapewnienie minimalnej ilość ogólnodostępnych punktów tankowania wodoru dedykowanych do pojazdów ciężarowych i pojazdów lekkich w sieci bazowej i kompleksowej TEN-T. Zgodnie z założeniami projektu, co 150 km wzdłuż sieci bazowej TEN-T oraz w każdym węźle miejskim dostępna ma być jedna stacja paliw.

System ETS

Kolejny istotny element przewidziany w pakiecie to projekt zmiany dyrektywy 2003/87/WE ustanawiającej system handlu uprawnieniami emisji gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej oraz decyzji (UE) 2015/1814 w sprawie ustanowienia i funkcjonowania rezerwy stabilności rynkowej dla unijnego systemu handlu uprawnieniami emisji gazów cieplarnianych.

Jako cele zmiany dyrektywy 2003/87/WE oraz decyzji 2015/1814 Komisja Europejska wskazała przede wszystkim:  

  • wzmocnienie systemu EU ETS w jego obecnym zakresie w celu zapewnienia odpowiednich wkładów w ogólny cel wynoszący co najmniej – 55 % emisji gazów cieplarnianych w porównaniu z 1990 r.;
  • zapewnienie ciągłej, skutecznej ochrony sektorów narażonych na znaczne ryzyko wycieku emisji przy jednoczesnym zachęcaniu do stosowania technologii niskoemisyjnych;
  • dokonanie przeglądu wykorzystania przychodów ze sprzedaży aukcyjnej oraz wielkości i funkcjonowania finansowania niskoemisyjnych mechanizmów;
  • przegląd systemu monitorowania, raportowania i weryfikacji emisji CO2 z transportu morskiego w    celu uwzględnienia jego włączenia w EU ETS.

W komunikacie Ministerstwa Klimatu i Środowiska dotyczącym pakietu Fit for 55 za korzystne dla Polski, uznano w m.in. poniższe rozwiązania dot. systemu ETS:

  • zachowanie elementów redystrybucyjnych w ETS w postaci puli solidarnościowej oraz zwiększenie Funduszu Modernizacyjnego;
  • zachowanie darmowych uprawnień w systemie ETS;
  • zachowanie kryteriów dla podziału zobowiązań państw członkowskich w zakresie sektorów nie objętych system handlu emisjami.

Zaproponowany unijny system handlu emisjami odnosi się także do produkcji wodoru. Ma on objąć w ramach unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji produkcję wodoru za pomocą elektrolizerów

Wodór

Jako jeden z istotnych czynników mających umożliwić ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55% do 2030 r. Komisja Europejska wskazała wykorzystanie innowacyjnych nośników energii m.in. wodoru pochodzącego w szczególności z energii odnawialnej. Zgodnie z założeniami przedstawionymi w pakiecie, wodór może być stosowany jako paliwo, nośnik energii lub surowiec.
W konsekwencji, jego zastosowanie może zmniejszyć emisje w sektorach, w których ich ograniczenie jest szczególnie problematyczne tj. w przemyśle oraz w transporcie.

Wśród celów szczegółowych w powyższym zakresie Komisja Europejska wskazała powstanie 40 GW odnawialnych elektrolizerów wodoru do 2030 r.  oraz produkcję 10 milionów ton odnawialnego wodoru.

Pakiet Fit for 55 jest określany mianem największej w historii Unii Europejskiej reformy klimatyczno-energetycznej. Zdaniem Komisji Europejskiej ma on przypieczętować pozycję UE jako światowego lidera w podejmowaniu działań na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu. Publikacja pakietu z pewnością otworzy dyskusję nad ostatecznym sposobem realizacji celu redukcji emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 procent do 2030 r. w stosunku do poziomu z 1990 r.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Nowa Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu

Aktualności, Klimat, Orzecznictwo, , , , Możliwość komentowania Nowa Strategia Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu została wyłączona

Dnia 24 lutego 2021 r. Komisja Europejska przyjęła nową Strategię Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu [COM(2021) 82 final], w której nakreślono, jak przygotować się na nieuniknione skutki tej zmiany. Obecnie w wyniku coraz częstszych ekstremalnych zdarzeń pogodowych związanych z klimatem dochodzi do coraz większych strat gospodarczych. W Unii Europejskiej straty te już teraz szacuje się na średnio ponad 12 mld euro rocznie. Projekcje ekonomiczne pokazują z kolei, że w wyniku globalnego ocieplenia o 3°C w stosunku do poziomu sprzed epoki przemysłowej gospodarka Unii Europejskiej ponosiłaby straty w wysokości co najmniej 170 mld euro rocznie.

W związku z tym Komisja Europejska zapowiedziała nową, ambitniejszą Strategię Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu w komunikacie w sprawie Europejskiego Zielonego Ładu, w następstwie przeprowadzonej w 2018 r. oceny strategii z 2013 r. i otwartych konsultacji publicznych, trwających od maja do sierpnia 2020 r. Wniosek dotyczący Europejskiego prawa o klimacie stanowi podstawę do zwiększenia ambicji i spójności polityki w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu. Zobowiązuje on Unię Europejską i państwa członkowskie do czynienia stałych postępów na rzecz zwiększenia zdolności adaptacyjnych, wzmocnienia odporności i zmniejszenia podatności na zmianę klimatu. Przez Strategię Unii Europejskiej w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu dąży się do urzeczywistnienia wizji w pełni odpornej na zmiany klimatu Unii Europejskiej w 2050 r. W dokumencie podkreśla się, że przystosowywanie się do zmiany klimatu nie powinno być traktowane jako koszt, ale jako inwestycja.

Inteligentniejsze działania adaptacyjne

Komisja Europejska wychodzi z założenia, iż nasza wiedza na temat zmian klimatycznych jest nadal niepełna. Z tego względu Unia Europejska potrzebuje więcej danych dotyczących klimatu, pozwalających oszacować przyszłe straty ekonomiczne, zrozumieć konsekwencje zdrowotne zmian i dobrać odpowiednie środki adaptacyjne. Dzięki temu proces decyzyjny każdego gospodarstwa domowego, przedsiębiorstwa, banku czy miasta będzie mógł uwzględniać zmianę klimatu. Dialog między zarządzającymi a naukowcami ma być zapewniony m.in. przez Europejską Konferencję dot. Adaptacji do Zmian Klimatu. Poza tym Komisja Europejska stoi na stanowisku, iż kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów adaptacyjnych Europejskiego Zielonego Ładu ma transformacja cyfrowa. Pozwala ona na powszechną dostępność danych zebranych w ramach takich programów, jak np. Copernicus. W strategii wskazuje się też na nowe instrumenty Unii Europejskiej – Destination Earth i Digital Twin, dzięki którym dotychczasowa wiedza dotycząca działań adaptacyjnych może być cały czas poszerzana. Komisja Europejska planuje również zaktualizować i poszerzyć informacje udostępnione przez Climate-ADAPT, europejską platformę wiedzy o adaptacji.

W tym zakresie w strategii szczególnie podkreśla się rolę danych dotyczących ryzyka i strat związanych ze zmianą klimatu. Komisja zobowiązuje się zatem do wspomagania centralnego rejestru takich danych, pochodzących z sektora prywatnego i publicznego. Oprócz tego, planuje się, upoważniając do tego Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych, określenie najlepszego sposobu gromadzenia danych od ubezpieczycieli.

Systemowe działania adaptacyjne

Konieczność przystosowania się do zmiany klimatu ma wywołać reakcję systemową, wpłynąć na wszystkie sektory i poziomy zarządzania. Komisja Europejska wskazuje przy tym na trzy obszary priorytetowe: włączenie przystosowania do zmiany klimatu do polityki makrofiskalnej, rozwiązania adaptacyjne oparte na zasobach przyrody (opłacalne ekonomicznie oraz dostarczające korzyści natury ekologicznej) oraz lokalne działania adaptacyjne. W dokumencie podkreśla się, że strategie adaptacji na wszystkich poziomach powinny być efektywne oraz oparte na najnowszych badaniach i odkryciach naukowych. W tym zakresie kluczowa ma być współpraca transgraniczna, uwzględniająca obszary o wspólnych zagrożeniach klimatycznych. Komisja Europejska ma przy tym uaktualnić system monitoringu i raportowania działań adaptacyjnych, korzystając ze zharmonizowanych ram standardów i wskaźników.

Elementem działań systemowych Unii Europejskiej ma być przede wszystkim zwiększenie lokalnej odporności na zmianę klimatu. Już teraz intensyfikowana jest pomoc udzielana lokalnym społecznościom w ramach struktur unijnych i funduszów inwestycyjnych, np. Wspólnej Polityki Rolnej czy Programu LIFE. Oprócz tego Komisja Europejska planuje wspierać lokalne wykorzystywanie danych oraz cyfrowych i inteligentnych rozwiązań służących adaptacji – przy użyciu istniejących już instrumentów. Bezpośrednia pomoc w opracowywaniu oraz wdrażaniu planów i strategii ma być udzielana przez Porozumienie Burmistrzów na rzecz klimatu i energii. Strategia zakłada osiąganie celów w sposób zrównoważony, dlatego Unia Europejska będzie promować strategie dywersyfikacji gospodarczej, które mają umożliwiać pracownikom przekwalifikowanie się. Wsparcie w tym zakresie ma być zapewnione m. in. przez Europejski Program na rzecz Umiejętności.

Obecnie krajowe ramy budżetowe uwzględniają zmianę klimatu i klęski żywiołowe tylko do pewnego stopnia. Zważając na to, że zjawiska te mogą negatywnie wpłynąć na wzrost gospodarczy, budżety krajowe powinny brać pod uwagę środki finansujące zapobieganie ryzyku związanemu z klimatem i łagodzenie skutków zmiany klimatu. Uwzględnienie różnych scenariuszy klimatycznych w planach budżetowych ma pozwolić państwom członkowskim na długoterminowe ożywienie gospodarcze. W obrębie tych założeń Komisja Europejska planuje m.in. opracować sposoby pomiaru potencjalnego wpływu zagrożeń klimatycznych na finanse publiczne.

W strategii podkreślone zostały środowiskowe, społeczne i gospodarcze korzyści rozwiązań adaptacyjnych opartych na zasobach przyrody – inwestycje w te rozwiązania mają być opłacalne w perspektywie długoterminowej. Z tego względu Komisja Europejska zamierza zachęcić państwa członkowskie do stosowania tych rozwiązań i pomóc w ich wdrażaniu.

Szybsze działania adaptacyjne

Obecnie 30% łącznych wydatków z wieloletnich ram finansowych i instrumentu Next Generation EU ma być przeznaczone na projekty klimatyczne, przy czym priorytetowym obszarem jest tu przystosowanie się do zmiany klimatu. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie na inwestycje w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu, istnieje luka inwestycyjna w budowie infrastruktury odpornej na zmianę klimatu. Komisja Europejska zwraca uwagę na to, że obecne działania nie skupiają się na rozwiązywaniu konkretnych problemów, np. przez poszerzanie terenów zielonych w celu ograniczenia skutków fal upałów. W dokumencie wskazano na implementację planowanej misji Horyzont Europa „Misja Adaptacja do zmian klimatu obejmująca społeczną transformację” jako na częściowe rozwiązanie przedstawionego wyżej problemu. W ramach misji będą testowane rozwiązania, za pomocą których można osiągnąć wizję odpornej na zmianę klimatu Unii Europejskiej.

W strategii podkreśla się, że budowa odpornej na zmianę klimatu infrastruktury jest opłacalna i pozwala zminimalizować negatywne skutki klęsk żywiołowych. Z tego względu Komisja Europejska planuje aktualizować wytyczne dotyczące przystosowania się do warunków klimatycznych dla dużych projektów infrastrukturalnych. W dokumencie poruszona też została kwestia konieczności przygotowania europejskich zasobów budowlanych do skutków zmiany klimatu.

Zwrócono również uwagę na to, że mimo coraz częściej pojawiających się ekstremalnych zdarzeń pogodowych, obecnie w Europie tylko 35% szkód gospodarczych związanych z klimatem jest ubezpieczona. Z tego względu Komisja Europejska zamierza promować ubezpieczenia na wypadek klęsk żywiołowych w państwach członkowskich. Działania te mają być wspomagane m.in. przez publikację wytycznych dla działań rządowych.

Intensyfikacja działań międzynarodowych

Wspieranie międzynarodowych działań na rzecz odporności na zmianę klimatu ma mieć zakres przekrojowy i obejmować takie obszary jak migracja, handel, rolnictwo czy bezpieczeństwo. Podstawą działań zewnętrznych będą Cele Zrównoważonego Rozwoju 2030 oraz Europejski Zielony Ład. Wsparcie oferowane krajom partnerskim obejmie nie tylko międzynarodowe finansowanie, ale np. oferowanie usług informacyjnych. Unia Europejska ma położyć szczególny nacisk na współpracę z państwami kontynentu afrykańskiego, małymi rozwijającymi się państwami wyspiarskimi (SIDS) oraz krajami najsłabiej rozwiniętymi (LDC). W toku tych działań Unia Europejska jest też otwarta na możliwość przejęcia nowych rozwiązań przez wzorowanie się na państwach partnerskich.

Autorzy: Julia Fischer, r.pr. Tomasz Brzeziński, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Wkrótce nowe przepisy dotyczące ograniczeń w poborze gazu

Aktualności, Gaz, Orzecznictwo, , , , Możliwość komentowania Wkrótce nowe przepisy dotyczące ograniczeń w poborze gazu została wyłączona

Do podpisu Prezesa Rady Ministrów został przekazany projekt rozporządzenia w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego. Jego celem jest przede wszystkim zwiększenie efektywności mechanizmu wprowadzania tychże ograniczeń oraz dostosowanie stanu prawnego do wymagań stawianych przez Unię Europejską w zakresie bezpieczeństwa dostaw tego paliwa.

Jak zauważają projektodawcy, przepisy obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 września 2007 r. w sprawie sposobu i trybu wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego (Dz. U. z 2007 r., nr 178, poz. 1252) nie pozwalają operatorom systemów gazowych (przesyłowego oraz dystrybucyjnych) na wykorzystanie ograniczeń w poborze gazu ziemnego jako skutecznego narzędzia w przypadku wystąpienia zakłóceń w dostawach tego paliwa. Zgodnie z planami wprowadzania ograniczeń sporządzonymi przez operatorów na podstawie obowiązujących przepisów, w przypadku ewentualnego wprowadzenia takich ograniczeń możliwe jest jedynie znikome ograniczenie zużycia gazu przez małą liczbę największych odbiorców. W konsekwencji ograniczenia te nie pozwalają na zapewnienie bezpiecznych dostaw surowca do mniejszych i wrażliwszych odbiorców. Ponadto konieczność wprowadzenia nowego aktu prawnego wynikała z przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę (UE) w dniu 25 października 2017 r. rozporządzeniem nr 2017/1938 dotyczącym środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylającym rozporządzenie (UE) nr 994/2010, które narzucało państwom członkowskim obowiązek wprowadzenia korekt w ich systemach prawnych.

Szczególnie istotną zmianą zdaje się być wprowadzenie polskiej definicji „odbiorcy chronionego”, notyfikowanej przez Komisję Europejską w lutym 2018 r. Tytułem uzupełnienia należy wskazać, że do tej grupy odbiorców nie mają zastosowania ograniczenia w zakresie dostaw gazu ziemnego. Z uwagi na bardzo szeroki katalog odbiorców objętych ograniczeniami, aby zapewnić czytelność i przejrzystość nowych regulacji, zdecydowano się na określenie tego katalogu od strony negatywnej, tj. przez wskazanie podmiotów, których katalog ten nie obejmuje. W efekcie odbiorcami chronionymi są:

  1. odbiorcy gazu ziemnego w gospodarstwach domowych;
  2. przedsiębiorcy, których moc umowna nie przekracza 710 kWh/h, przyłączonych do sieci dystrybucyjnej gazowej;
  3. przyłączone do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej gazowej:
    • podmioty zapewniające świadczenie opieki zdrowotnej,
    • jednostki organizacyjne pomocy społecznej,
    • noclegownie i ogrzewalnie,
    • jednostki organizacyjne wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej,
    • jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz jednostki współpracujące z tym systemem,
    • podmioty stanowiące element systemu oświaty, w tym m.in. przedszkola i szkoły,
    • organy administracji publicznej i urzędy je obsługujące,
    • podmioty prowadzące żłobki i kluby dziecięce oraz dzienni opiekunowie,
    • przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne,
    • podmioty odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami;
  4. odbiorcy gazu ziemnego, w zakresie, w jakim zajmują się wytwarzaniem lub zaopatrywaniem w ciepło wszystkich powyższych odbiorców chronionych.

Zagwarantowanie odbiorcom chronionym dostaw gazu ziemnego w zakontraktowanych ilościach, pomimo obowiązywania ograniczeń w jego poborze, będzie zapewnione dzięki przekazywaniu przez dostawcę gazu ziemnego do odbiorców chronionych właściwemu operatorowi lub przedsiębiorstwu energetycznemu informacji na temat ilości gazu ziemnego, która jest niezbędna do realizacji dostaw do jego odbiorców chronionych.

Istotna jest także modyfikacja obecnie obowiązującego sposobu ustalania stopni zasilania, co ma wiązać się z większą efektywnością w ich wprowadzaniu w zależności od wielkości mocy umownej odbiorcy. W przypadku odbiorców o mniejszej mocy umownej (poniżej 5500 kWh/h) określone stopnie zasilania nie będą miały zastosowania. Jeśli chodzi o dziesiąty stopień zasilania, projekt przewiduje, że minimalna godzinowa i dobowa ilość gazu ziemnego, niepowodująca zagrożenia bezpieczeństwa osób ani uszkodzenia lub zniszczenia obiektów technologicznych, nie może przekraczać najwyższego z minimalnych godzinowych i dobowych poborów gazu ziemnego, jakie wyznaczone zostaną dla każdego roku w okresie 3 lat poprzedzających dzień 1 lipca roku, w którym został opracowany plan. Wyłączone zostaną jednak dni, w których godzinowa i dobowa ilość gazu ziemnego, jaką pobierał odbiorca w danym punkcie wyjścia z systemu gazowego, nie przekraczała 15% wartości określonych dla tego odbiorcy w stopniu drugim, wyznaczonej dla danego roku. Taki kształt regulacji ma wyeliminować możliwość zawyżania przez odbiorców poborów paliwa. Ponadto wprowadzone zostaną jedenasty i dwunasty stopień zasilania odpowiadające zerowej godzinowej i dobowej ilości gazu ziemnego pobieranej w danym punkcie wyjścia z systemu. Dopełnieniem tych zmian jest doprecyzowanie sposobu ogłaszania obowiązujących stopni zasilania, w szczególności przez wprowadzenie obowiązku ich podawania do wiadomości publicznej z 10-godzinnym wyprzedzeniem. Oprócz stosowanych obecnie komunikatów radiowych, informacje o obowiązujących stopniach zasilania będą zamieszczane na stronach internetowych właściwych operatorów.

Projekt przewiduje, że ilości gazu ziemnego, o których mowa będzie w nowym rozporządzeniu, wyrażone zostaną w jednostkach energii, zamiast w dotychczas stosowanych jednostkach objętości. Ma to na celu uniknięcie problemów z właściwą realizacją obowiązków związanych z mechanizmem wprowadzania ograniczeń w poborze gazu ziemnego.

Autor: Marcel Krzanowski

Zmiana definicji małej instalacji OZE jako czynnik mający wesprzeć rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii

Aktualności, Energetyka, OZE, , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Zmiana definicji małej instalacji OZE jako czynnik mający wesprzeć rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii została wyłączona

Trwają prace nad projektem nowelizacji [1] ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii. Zaproponowane zmiany stanowią próbę odpowiedzi na oczekiwania branży oraz zobowiązania wynikające z prawa unijnego.

Jedna z najistotniejszych kwestii dotyczy nowego brzmienia definicji małej instalacji OZE [2] . Zmiana dotyczy podniesienia górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z 0,5 MW do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu z 0,9 MW do 3 MW instalacji, co bezpośrednio wpływa na ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla istotnej części podmiotów rynku. Nowelizacja potwierdza również dotychczasową praktykę dotyczącą sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji OZE.

Zaproponowane zmiany odnoszą się ponadto do wydłużenia terminów określonych w Ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii („Ustawa OZE”). Zgodnie z założeniami, do dnia 30 czerwca 2045 roku ma zostać wydłużony maksymalny okres:

  1. obowiązywania mechanizmu rozliczeń „opustu” w ramach systemu prosumenckiego;
  2. obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej przez mikroinstalacje OZE działające poza systemem prosumenckim;
  3. obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemów FIT oraz FIP;
  4. obowiązku zakupu energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego (Postulat przedłużenia systemu aukcyjnego jest argumentowany ciągłością korzystania ze sprawdzonego i znanego interesariuszom rozwiązania).

Jak wynika z załącznika do Dyrektywy 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych („Dyrektywa OZE”), określającego krajowe cele ogólne w zakresie udziału energii z OZE w końcowym zużyciu energii brutto w  2020 r., Polska została zobowiązana do osiągnięcia w miksie energetycznym krajowego celu na poziomie 15 %. Zdaniem ekspertów realizacja powyższego planu nie jest możliwa, nawet po uwzględnieniu inwestycji zrealizowanych w ramach systemu aukcyjnego w latach 2018 – 2020.[1] Co prawda sama Dyrektywa OZE nie nakłada sankcji za niezrealizowanie jej założeń, jednak niespełnienie wyznaczonego celu może rodzić dla kraju negatywne skutki finansowe, w tym wynikające z konieczności dokonania transferu statystycznego , którego koszt został oszacowany przez Najwyższą Izbę Kontroli w granicach 8 mld zł.[2]

Celem zminimalizowania potencjalnych negatywnych skutków niewypełnienia unijnych założeń przez Polskę oraz w odpowiedzi na apel podmiotów działających w branży energetycznej, zaproponowano zmianę treści ustawy OZE. Zgodnie z prezentowanymi propozycjami podmiotów z branży energetycznej, pilna potrzeba reform dotyczy przede wszystkim obniżenia progu koncesyjnego dla małych instalacji OZE poprzez rezygnację z obowiązku uzyskania koncesji przez wszystkie OZE o mocy do 1 a nawet 50 MW. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w branży, wymóg koncesji w przypadku urządzeń o mocy większej niż 0,5 MW nie odpowiada definicji działalności koncesjonowanej. Zdaniem ekspertów, zważywszy na istotę takowej działalności jako mającej szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo ważny interes publiczny, obowiązek koncesyjny obejmujący wytwarzanie energii z instalacji o mocy w granicach 500 kW – 1 MW, wydaje się całkowicie nieuzasadniony, szczególnie uwzględniając produktywność instalacji tego rodzaju, która zazwyczaj nie przekracza 1100 MWh rocznie.[3]

Aktualny stan prawny zdaje się nie odpowiadać także ustawodawstwu unijnemu w przedmiotowym zakresie. W treści Dyrektywy 2018/2001 w sprawie promowania stosowania energii z odnawialnych źródeł energii („Dyrektywa RED II”) wskazano bowiem, że państwa członkowskie powinny podjąć właściwe kroki, aby zapewnić obiektywność, przejrzystość i proporcjonalność przepisów dotyczących wydawania koncesji, a charakter poszczególnych technologii OZE powinien być w pełni uwzględniony w przepisach.[4]

Zgodnie z założeniami, projektowane zmiany mają ograniczyć obowiązki koncesyjne dla przedsiębiorców, którzy wykonują działalność gospodarczą w zakresie instalacji OZE. Jedną z kluczowych zmian jest modyfikacja definicji „małej instalacji OZE” poprzez podniesienie górnego progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej z 50 kW do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu z 0,9 MW do 3 MW instalacji, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest większa niż 50 kW i nie większa niż 1 MW. Zmiana ta ma bezpośrednio wpłynąć na ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla istotnej części podmiotów rynku energii, bowiem wytwarzanie energii elektrycznej z małej instalacji nie podlega obowiązkowi uzyskania koncesji.

Przyjęcie projektu ustawy może przynieść dodatni skutek również ze względu na  spodziewane usprawnienie procedur administracyjnych, co miałoby być szczególnie korzystne dla podmiotów korzystających z systemu aukcyjnego. Zyskać mógłby przede wszystkim sektor fotowoltaiczny. Zgodnie z szacunkami Instytutu Energii Odnawialnej, w związku z przeprowadzonymi dotychczas aukcjami w koszyku wiatrowo-fotowoltaicznym, ilość projektów o jednostkowej mocy do 1 MW, dla których zabezpieczono prawa do sprzedaży, oscyluje w granicach 1,7 tys., przy czym ich łączna moc wynosi około 1,66 GW.

Obecnie, aby rozpocząć sprzedaż inwestorzy muszą uzyskać koncesję, co zważywszy na ilość składanych wniosków jest problematyczne. Nieuzyskanie koncesji, a tym samym nierozpoczęcie sprzedaży energii w ciągu trzech lat wiąże się dla inwestora z konsekwencjami w postaci utraty kaucji oraz wyłączeniem możliwości udziału w systemie aukcyjnym przez kolejne trzy lata, co znacząco podwyższa ryzyko rozwoju tego sektora.[5] Tym samym, zmniejszenie biurokratyzacji poprzez ograniczenie obowiązku koncesyjnego dla przedmiotowej grupy wytwórców może okazać się swoistym „odblokowaniem”.

Liberalizacja przepisów dotyczących koncesji, jako próba odpowiedzi na potrzeby rozwijającego się rynku może okazać się realnym wsparciem dla sektora odnawialnych źródeł energii w Polsce. Zniesienie obowiązku koncesyjnego dla instalacji o łącznej mocy zainstalowanej – do 1 MW oraz mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu – do 3 MW, stanowiłoby dostosowanie do przepisów prawa unijnego oraz korzystnie wpłynęłoby na spójność prawa polskiego. Ograniczający ryzyko skutek usprawnienia administracyjnego zdaje się być cenny ze względu na spodziewaną stagnację w sektorze, szczególnie w obliczu dążeń do realizacji krajowego celu OZE. Mimo to, Polska nadal jest daleka od realizacji celów Dyrektywy RED II, a postulaty branży jedynie wybiórczo zostały wzięte pod uwagę. Nie uwzględniono m.in. postulowanego w konsultacjach do nowelizacji ustawy z 2019 roku, wsparcia dla biometanu.

[1] https://www.cire.pl/item,195211,13,0,0,0,0,0,cel-oze-na-2020-co-sie-stanie-jesli-polska-go-nie-osiagnie.html

[2] Najwyższa Izba Kontroli., Informacje o wynikach kontroli „Rozwój sektora odnawialnych źródeł energii” https://www.nik.gov.pl/plik/id,18357,vp,20955.pdf

[3]https://www.gramwzielone.pl/trendy/102797/wisniewski-6-postulatow-do-tegorocznej-nowelizacji-ustawy-o-oze-01, https://www.gramwzielone.pl/energia-sloneczna/102708/pses-wpis-do-rejestru-malych-instalacji-zamiast-koncesji-dla-farm-pv-do-1-mw, dostęp z dnia 13.08.2020 r.

[4] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych., art. 15 pkt 1 lit. b., https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32018L2001&from=EN, dostęp z dnia 17.08.2020 r.

[5] https://www.gramwzielone.pl/trendy/102803/odnawialne-zrodla-energii-do-1-mw-dostana-zwolnienie-z-koncesji, dostęp z dnia 17.08.2020 r.

autor: Daria Pajdowska, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Plan budowy sieci wodorowej

Aktualności, Energetyka, , , , , , Możliwość komentowania Plan budowy sieci wodorowej została wyłączona

Jedenastu operatorów gazowych, wywodzących się z dziewięciu państw członkowskich Unii Europejskiej zaprezentowało plan budowy sieci wodorowej.

Plan dedykowanej infrastruktury transportu wodoru został przygotowany przez: Enagás, Energinet, Fluxys Belgium, Gasunie, GRTgaz, NET4GAS, OGE, ONTRAS, Teréga, Snam i Swedegas.

W opublikowanym raporcie „European Hydrogen Backbone. How a dedicated hydrogen infrastructure can be created”, operatorzy przewidują, że istniejącą infrastrukturę gazową można zmodyfikować w celu transportu wodoru, po przystępnych cenach. Zakładają, że od połowy 2020 roku sieć gazowa będzie systematycznie rozbudowywana i w 2030 roku jej długość wyniesie 6,8 tys. km, tym samy ma ona połączyć tzw. „doliny wodoru”.

Według założeń, do 2040 roku sieć wodorowa liczyć będzie 23 tys. km długości, z czego 75% sieci stanowić będą przebudowane rurociągi gazu ziemnego, które zostaną połączone nowymi odcinkami. Ostatecznie powstać mają dwie równoległe sieci przesyłowe: czystego wodoru i (bio) metanowa.

Powstały szkielet wodorowy transportować będzie wodór produkowany z energii wiatrowej (morskiej) oraz słonecznej w Europie, pozwoli również na import wodoru spoza Europy.

Koszt utworzenia sieci ma wynieść od 27 do 64 mld euro. Według szacunków, średni koszt przesyłu wodoru wynosić będzie od 0,09 do 0,17 euro za kg na 1 tys. km. Jak wskazują twórcy raportu, szeroki zakres szacunków kosztów wynika głównie z niepewności co do (zależnych od lokalizacji) kosztów sprężarek.

Szkielet sieci wodorowej ma objąć całą Unię Europejską, tym samym uczestnicy projektu zapraszają pozostałe europejskie przedsiębiorstwa infrastruktury gazowej, aby włączyły się w dalsze prace na rozwojem przedsięwzięcia.

Z raportem “European Hydrogen Backbone. How a dedicated hydrogen infrastructure can be created” można zapoznać się na stronie: https://gasforclimate2050.eu/sdm_downloads/european-hydrogen-backbone/