energia.edu.pl

  • energia.edu.plenergia.edu.pl
  • O portalu
    • O autorach
    • Polityka Cookies
  • Energetyka
    • Gaz
    • Elektroenergetyka
    • OZE
    • Ciepłownictwo
    • Atom
  • Klimat
  • Samorządy
  • Kontakt
  • Search

wodór

Energetyka oparta na OZE – wyzwania i perspektywy w nadchodzących latach

2023-03-21Aktualności, Ciepłownictwo, Energetyka, Klimat, OZEelektrownie wiatrowe, europower, fotowoltaika, wodórMożliwość komentowania Energetyka oparta na OZE – wyzwania i perspektywy w nadchodzących latach została wyłączona

O perspektywach i barierach w rozwoju OZE w Polsce w kontekście gospodarczym oraz społecznym będą rozmawiać eksperci z branży energetycznej w trakcie 37. Konferencji Energetycznej EuroPOWER & 7. OZE POWER. Konferencja odbędzie się w dniach 13-14 kwietnia b.r. w Warszawie.

W 2022 roku produkcja energii elektrycznej w Polsce osiągnęła rekordowy poziom 175 TWh. W dużej mierze przyczynił się do tego duży wzrost o niemal 9 TWh produkcji w elektrowniach wiatrowych i słonecznych. Jednak pomimo dynamicznego rozwoju zielonych inwestycji, zwłaszcza fotowoltaicznych, OZE stanowi zaledwie 25 procent w polskim miksie energetycznym. Eksperci z branży OZE szacują, że obecna sytuacja geopolityczna oraz naciski Komisji Europejskiej skłonią polski rząd do szybkiego znoszenia barier dla rozwoju OZE. Zmiana niekorzystnych przepisów oraz systemu finansowania  doprowadziłoby do odwrócenia proporcji w miksie energetycznym w ciągu nadchodzących lat. Optymistyczne prognozy zakładają, że w 2040 roku niemal 60 procent energii może pochodzić z samych farm wiatrowych offshore. Uruchomienie wirtualnych elektrowni, czyli sieci rozproszonych źródeł energii pozwoli ustabilizować sieć energetyczną i zoptymalizować produkcję, przesył, dystrybucję i wykorzystanie energii elektrycznej. W tym celu konieczna jest m.in. integracja systemu energetycznego z najnowszymi rozwiązaniami IT. Samorządy pokładają duże nadzieje w odnawialnym wodorze, który może pomóc uniezależnić transport i ciepłownictwo w miastach od centralnych elektrowni zasilanych węglem.

Informacje na temat konferencji oraz bilety dostępne są na stronie wydarzenia https://konferencjaeuropower.pl/lp/lpm/

Perspektywy i bariery rozwoju farm wiatrowych i fotowoltaiki

OZE w Polsce ma ogromny potencjał rozwoju. Szacuje się, że już do 2030 roku aż 50 procent zapotrzebowania na energię elektryczną w kraju mogłoby zostać pokryte z odnawialnych źródeł energii. Morskie i lądowe farmy wiatrowe są w stanie osiągnąć roczną produkcję wielkości 77 TWh, a fotowoltaika – 21 TWh. Nie ma bowiem żadnych barier technologicznych, aby Polska pozyskiwała ponad połowę potrzebnej energii z odnawialnych źródeł – farm wiatrowych, fotowoltaicznych oraz elektrowni wodorowych.

Jednak produkcja taniego prądu z wiatru do tej pory była zaprzepaszczana z powodu tzw. zasady 10H, która skutecznie hamowała nowe inwestycje wiatrowe na lądzie. W marcu b.r. prezydent podpisał zmianę tzw. ustawy wiatrakowej, która w obecnym kształcie zezwala na stawianie farm wiatrowych w odległości co najmniej 700 metrów od zabudowań mieszkalnych. Jednak eksperci są zgodni, że 700 metrów to wciąż zbyt dużo, aby można było budować farmy wiatrowe na masową skalę. W rezultacie, w najbliższym czasie możemy się spodziewać pojedynczych inwestycji wiatrowych na lądzie, które wygenerują rocznie zaledwie kilka GW mocy.

W przypadku inwestycji offshore kluczowe są zmiany w sposobie ich finansowania. Inwestorzy realizujący projekty morskich farm wiatrowych wskazują na konieczność wprowadzenia pewnych mechanizmów w tzw. ustawie offshore w celu poprawy ekonomiki pierwszych projektów. Dopóki to nie nastąpi, Polenergia, Orlen oraz Polska Grupa Energetyczna czekają z rozpoczęciem projektów, od których w dużej mierze zależy to, jak szybko Polska odejdzie od energetyki opartej na węglu.

W przypadku fotowoltaiki przewiduje się, że zainteresowanie produkcją własnego prądu wciąż będzie wysokie. W ciągu ostatnich 4 lat liczba mikroinstalacji PV wzrosła z ok. 50 tys. do 1,2 mln. Jest to w dużej mierze zasługa dopłat dla prosumentów z programu „Mój prąd”, rosnących cen energii i spadku cen paneli PV. Przedsiębiorcy mogą liczyć na pożyczki z programu „Energia Plus” oraz „Przemysł energochłonny – OZE” oferowane przez NFOŚiGW. Firmy mogą skorzystać także z kredytów i leasingów udzielanych przez banki, jednak w IV kwartale ubiegłego roku banki zaostrzyły kryteria udzielania kredytów dla MŚP, co przeszkodziło wielu mniejszym podmiotom gospodarczym wykonać instalację fotowoltaiczną. Kolejną barierą dla firm jest brak odpowiedniej powierzchni pod fotowoltaikę, dotyczy to szczególnie zakładów energochłonnych, którzy nie posiadają wystarczająco dużych gruntów pod farmę słoneczną.

Dofinansowanie z programów unijnych to dla wielu przedsiębiorców jedyny sposób wykonania instalacji fotowoltaicznej. Wkrótce mają ruszyć programy regionalne w ramach, których firmy mogą uzyskać pożyczkę na poprawę efektywności energetycznej, w tym instalacje OZE. Z kolei Ministerstwo Rozwoju i Technologii ogłosiło nabór wniosków dotyczących instalacji OZE realizowanych przez społeczności energetyczne.

Nowoczesne technologie podstawą rozwoju energetyki opartej na OZE

Wraz z rozwojem energetyki opartej na odnawialnych źródłach energii konieczne są inwestycje w nowoczesne technologie takie jak Big Data, blockchain czy Internet Rzeczy (IoT). Odpowiednie zaplecze technologiczne umożliwi połączenie rozproszonych źródeł energii odnawialnej w wydajny system energetyczny – tzw. wirtualne elektrownie. Platformy informatyczne pozwolą na bieżąco monitorować pracę oddalonych od siebie farm wiatrowych i solarnych, wykrywać anomalie na wczesnym etapie oraz optymalizować wykorzystanie wyprodukowanej energii z OZE. Wdrożenie innowacyjnych rozwiązań technologicznych może stanowić pierwszy krok do tokenizacji energii pochodzącej z mikroinstalacji, co umożliwi przekazywanie jej i odbieranie w dowolnym miejscu. Odkładanie nadwyżek wygenerowanej z wiatru i słońca energii w postaci tokenów zwiększy automatyzację, a co za tym idzie efektywność systemu energetycznego w Polsce. Dzięki aplikacjom opartym na technologii blockchain prosumenci instalacji fotowoltaicznych będą mogli na bieżąco weryfikować umowy i faktury, monitorować produkcję energii oraz samodzielnie zarządzać jej dystrybucją.

Wykorzystanie na dużą skalę rozproszonych systemów sensorowych (IoT), ustrukturyzowanych danych (Big Data) oraz nowoczesnych magazynów energii pozwoli, zdaniem ekspertów, rozwiązać główny problem odnawialnych źródeł energii jakim jest nadprodukcja lub niedobory energii związane ze zmiennymi warunkami atmosferycznymi, cyklem dobowym oraz porami roku. Dzięki temu zwiększy się wydajność wykorzystania dostępnego wolumenu produkcji energii z OZE i będzie możliwe ustabilizowanie sieci przesyłowej w kraju.

Nowe technologie informatyczne są także kluczowym elementem wykorzystania zielonego wodoru do produkcji energii elektrycznej. Dzięki narzędziom IT wzrośnie efektywność i bezpieczeństwo produkcji, magazynowania, przesyłu, dystrybucji oraz wykorzystania tego paliwa. Jednym z cyfrowych rozwiązań, które poprawią wydajność gospodarki wodorowej jest tzw. cyfrowy bliźniak (ang. digital twin). Dzięki tej technologii możliwe będzie dokładne prognozowanie oraz optymalizacja wydajności inwestycji wodorowej.

Jakie rodzaje inwestycji OZE staną się kluczowe dla transformacji energetycznej w Polsce w najbliższych latach?

Przede wszystkim fotowoltaika i wiatr. Czyli projekty o relatywnie niskim profilu ryzyka inwestycyjnego i operacyjnego, o krótkim czasie budowy (choć o relatywnie długim czasie przygotowania jeśli chodzi o wiatr). Czyli inwestycje, które w relatywnie krótkim czasie mogą przynieść bardzo duże korzyści – czystą i tanią energię elektryczną. – wyjaśnia Monika Morawiecka, Senior Advisor, Regulatory Assistance Project.

Stan mocy zainstalowanej OZE przekroczył już 23 GW. Dla porównania pod koniec 2015 r. to ok. 7 GW. Dzięki już podjętym decyzjom i kontraktacjom nowych mocy w różnych systemach wsparcia, przewidujemy ok. 27-28 GW OZE w 2025 r. Do roku 2030 możemy osiągnąć nawet 50 GW oraz  50% OZE w energii elektrycznej.

W dobie inwazji Rosji na Ukrainę i szantażu energetycznego z kierunku wschodniego, Polska jest jednym z europejskich liderów transformacji energetycznej. To tworzy szansę na budowę nowoczesnej gospodarki i kreowanie przewag konkurencyjnych dla polskich przedsiębiorstw. Z drugiej strony jest to również wyzwanie aby wykorzystać dostępny potencjał w możliwie jak najszerszym zakresie. W tym kontekście niezbędne są inwestycje w nową infrastrukturę sieciową, która zapewni możliwość absorbcji energii z istniejących instalacji OZE, jak również przyłączenia nowych źródeł niskoemisyjnej energii. Równolegle powinny być rozwijane zdolności do magazynowania nadwyżek energii produkowanej z instalacji OZE. Dynamicznie rozwija się sektor fotowoltaiki (dziś to ponad 12 GW) i energetyki wiatrowej na lądzie (ponad 8,3 GW). Stawiamy też na rozwój energetyki wiatrowej na morzu. W pierwszej fazie systemu, która zakończyła się z dniem 30 czerwca 2021 r., dla morskich farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej 5,9 GW przyznane zostało wsparcie w drodze decyzji administracyjnej. Instalacje te powstaną w okresie 2026-2030. Natomiast w kolejnych latach wsparcie przyznawane będzie w formule konkurencyjnych aukcji planowanych na lata 2025 i 2027. Bardzo ważny będzie dla nas także sektor biometanu – w ramach prac legislacyjnych nad nowelizacją ustawy o OZE (UC99) przygotowaliśmy liczne regulacje wspierające branżę. Bardzo nam zależy na dalszym dynamicznym rozwoju odnawialnych źródeł w Polsce. – komentuje Marcin Ścigan, Dyrektor departamentu OZE, Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Nie ulega wątpliwości, że zapotrzebowanie na energię elektryczną będzie w naszym kraju stale rosło. Trend ten będzie związany przede wszystkim z elektryfikacją kolejnych sektorów gospodarki, np. z wprowadzeniem pojazdów elektrycznych w transporcie, pomp ciepła w sektorze komunalnym oraz potencjalnie produkcją wodoru. Większość tego popytu zostanie zaspokojona przez tanie odnawialne źródła energii, które zmienią ekonomikę sektora, dostarczając przy sprzyjających warunkach pogodowych będą w stanie zaspokoić zapotrzebowanie na energię elektryczną w proporcji ok 70-80%. Energia ta będzie uzupełniana energią zero- lub niskoemisyjną, taką jak energia jądrowa, elektrownie gazowe z wychwytywaniem i składowaniem dwutlenku węgla lub z wykorzystaniem paliwa biogazowego, które wypełnią luki, gdy energii z OZE będzie brakować. Nie bez znaczenia również stała modernizacja sieci przesyłowych jak również budowa magazynów energii, tych bateryjnych jak również wielkoskalowych jak chociażby elektrownie szczytowo-pompowe, których celem będzie przede wszystkim stabilizacja systemu w obliczu dużej generacji ze źródeł OZE.

Mając te wszystkie wyzwania na uwadze w naszej ocenie kluczowy jest rozwój aktywów OZE, w tym morskiej energetyki wiatrowej zwłaszcza w basenie Morza Bałtyckiego, realizacja inwestycji z zakresu lądowej energetyki wiatrowej, fotowoltaiki oraz energetyki wodnej. W Grupie Orlen planuje się rozwój segmentu OZE z obecnych ok. 0,7 GW mocy zainstalowanej do ponad 9 GW mocy zainstalowanej w perspektywie 2030 roku. Z kolei z obszaru energetyki niskoemisyjnej kluczowy jest rozwój źródeł gazowych z obecnych ok. 1,7 GW mocy zainstalowanej ok. 3,8 GW. Bardzo istotny jest ponadto dalszy rozwój innych obszarów energetyki, w tym magazynowania energii oraz SMR. – mówi Piotr Meler, Prezes Zarządu Energa Wytwarzanie.

Wykorzystanie zielonego wodoru w ciepłownictwie i transporcie

Zielony wodór ma duży potencjał, aby stać się paliwem numer jeden w energetyce, zastępując paliwa kopalne. Unijna strategia wodorowa (plan RePowerEU) zakłada, że produkcja wodoru odnawialnego w krajach UE wyniesie 10 mln ton w 2030 roku, co odpowiada 14 procentom całkowitego zużycia energii elektrycznej w UE. Obecnie barierami wykorzystania wodoru na większą skalę są niejasne przepisy oraz wysoka cena surowca. Aby przyśpieszyć transformację energetyczną z wykorzystaniem wodoru, 13 lutego b.r. Komisja Europejska zaproponowała przyjęcie przepisów, które szczegółowo określą czym jest wodór odnawialny oraz jakie wymagania muszą spełniać podmioty produkujące wodór. Propozycja Komisji zakłada m.in., że za odnawialne paliwa płynne (RFNBO) będzie uznawany wodór produkowany przez zasilanie elektrolizera energią elektryczną pochodzącą ze źródeł odnawialnych. Dodatkowo, zielony wodór będzie mógł być produkowany tylko tam, gdzie dostępna jest wystarczająca ilość energii odnawialnej. Propozycje KE będą wkrótce procedowane w Parlamencie Europejskim, jednak na pewno wkrótce pojawią się kolejne regulacje na poziomie unijnym. Polityka klimatyczna Unii oraz obecna sytuacja geopolityczna wymaga prężnych działań mających na celu jak najszybsze odejście od energetyki opartej na paliwach kopalnych na rzecz OZE. Odnawialny wodór wydaje się dobrym rozwiązaniem. Polskie miasta już planują wykorzystanie zielonego wodoru w ciepłownictwie oraz transporcie, aby uniezależnić się od wysokich kosztów energii dostarczanych przez elektrownie węglowe. Wodór ma być jednym z elementów lokalnych sieci energetycznych opartych o odnawialne źródła energii, które dostarczą ciepło, chłód, parę oraz paliwo do transportu. Co ważne, produkcja odnawialnego wodoru przez lokalne instalacje OZE wpisuje się w europejski Zielony Ład, który zakłada niezależność energetyczną samorządów.

Jakie inwestycje i przepisy są niezbędne, aby transport i ciepłownictwo w miastach oprzeć na odnawialnym wodorze?

Ani transport ani ciepłownictwo w miastach nie będą oparte na wodorze. Bezpośrednia elektryfikacja jest dużo efektywniejszym rozwiązaniem. – mówi Monika Morawiecka, Senior Advisor, Regulatory Assistance Project.

Biogazownie – szansa na oszczędności i dbałość o środowisko

2023-02-22Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, Środowiskobiogaz, biometan, energetyka, europower, środowisko, wodórMożliwość komentowania Biogazownie – szansa na oszczędności i dbałość o środowisko została wyłączona

Biogaz i biometan to produkty, w których pokłada się nadzieje na zwiększenie europejskiego bezpieczeństwa energetycznego. Redukcja emisji CO2 wspiera dekarbonizację sektora energetycznego i rolniczego. Im szybciej na rynku energii pojawi się biogaz i biometan, tym szybszy będzie rozwój różnych sektorów rynkowych, jak np. transport lotniczy, transport morski, rolnictwo, ciepłownictwo czy energetyka.

  • W ciągu 8 lat UE rozszerzy ilość produkowanego biogazu i biometanu dzięki strategii “From Farm to Fork”
  • Mikrobiogazownie skierowane do małych i średnich gospodarstw rolnych i odbiorców indywidualnych pozwolą zmniejszyć zapotrzebowanie na węgiel
  • Wykorzystanie zielonego wodoru w transporcie skutkować będzie zyskiem dla środowiska i oszczędnościami konsumentów
  • Dywersyfikacja źródeł energii zapewni stabilność dostaw energii i dbałość o środowisko

Zielony wodór przyszłością energetyki

Paliwa kopalne wciąż są filarem rozwoju przemysłu, a przez to także naszej codzienności. Tymczasem to transformacja energetyczna, odnawialne źródła energii i paliwa to pretekst do formułowania nowych pomysłów, planów i postulatów na dywersyfikację źródeł energii i dekarbonizację miksu energetycznego. Przy okazji rozważań o tym, mocny akcent kładzie się na zielony wodór. Wszystko po to, by osiągnąć w najbliższych dziesięcioleciach taki status pod względem emisji, który będzie co najmniej neutralny dla klimatu, do czego zobowiązuje nas chociażby Komisja Europejska.

Powyższe zagadnienia są dogłębnie analizowane podczas Konferencji Energetycznej EuroPOWER & OZE POWER. W 2023 roku odbędzie się ona 13-14 kwietnia w Warszawie. To ponad 500 uczestników, 70 prelegentów, aż 11 merytorycznych debat, którym towarzyszy 45 partnerów i patronów. W programie są prelekcje m.in. o transformacji energetycznej, ciepłownictwie, energetyce jądrowej, wiatrowej oraz elektryfikacji transportu.

Biogazownie jako metoda na dywersyfikację źródeł energii

Unia Europejska od dłuższego czasu ma plany tworzenia zdekarbonizowanej i konkurencyjnej gospodarki. Projekt ten, nazwany Europejskim Zielonym Ładem, zakłada rozszerzenie ilości produkowanego i zużywanego biogazu i biometanu. Obecnie te składniki zaspokajają niecałe 5% popytu na gaz w UE. Dlatego strategia „From Farm to Fork” prowadzi do rozwoju społeczności, które wykorzystują biogaz pochodzący z odpadów rolniczych na terenach wiejskich. W odpowiedzi na przerwane łańcuchy dostaw energii przez wojnę w Ukrainie, unijny system energetyczny ma ambicje przekształcania się w rekordowym tempie. W ciągu 8 lat planowane jest wybudowanie 1000 dużych instalacji.

Mikrobiogazownie – małe kroki do wielkiego sukcesu

Na potrzeby dywersyfikacji źródeł energii odpowiada też firma Global Hydrogen, która w 2023 roku planuje wprowadzić na rynek pierwsze modułowe mikrobiogazownie. To rozwiązanie o mocy do 5 kW, które producent kieruje do małych i średnich gospodarstw rolnych oraz odbiorców indywidualnych. Pozwoli ono zmniejszać zapotrzebowanie na węgiel i inne szkodliwe dla środowiska źródła ciepła i energii.

Jaki jest potencjał biogazu i biometanu? Czy to faktycznie szansa na tańszy prąd i ciepło?

Energia elektryczna i cieplna pozyskiwana z biogazu produkowana jest w odnawialnym źródle energii bardzo stabilnie, bo nie jest pogodozależna, ale pracuje w trybie ciągłym . Potencjał bioodpadowy kraju pozwala na budowę nawet kilku tysięcy mniejszych i większych instalacji, zarówno zintegrowanych z rynkiem rolno-spożywczym, jak i działających na wysypiskach odpadów i oczyszczalniach ścieków. Jednak obecnie branża biogazowa jest niedoinwestowana, gdyż ustawodawca nie docenia jej charakteru polegającego nie tylko na produkcji energii, ale i utylizacji odpadów, a przez to pochłaniania szkodliwych emisji, co powinno być osobno wynagradzane w systemach wsparcia.  

BioLNG powstające ze skroplonego biometanu to konieczność dla koncernów paliwowych zobowiązanych do realizacji Narodowego Celu Wskaźnikowego. Drogą do realizacji NCW jest budowa kilkuset odpowiednio dużych instalacji produkujących biogaz, oczyszczających go do biometanu i finalnie skraplających. Mamy wtedy do czynienia z paliwem powstającym w krajowych rozproszonych źródłach, co uzupełnia zawsze ryzykowny eksport i zwiększa niezależność paliwową kraju. – mówi Artur Zawisza, Prezes Zarządu, Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego.

Energia z odpadów wykorzystywana w transporcie

Zielony wodór uważany jest za substytut paliw kopalnych, szczególnie w lotnictwie i transporcie morskim. Końcówka 2022 roku przyniosła istotne osiągnięcie w obszarze transportu lotniczego. W Wielkiej Brytanii uruchomiono pierwszy wojskowy samolot Airbus A330, w którym użyto zrównoważonego paliwa lotniczego SAF. Było to wspólne przedsięwzięcie RAF, DE&S oraz ich partnerów – Airbus, AirTanker, Rolls-Royce. Do tego zespołu dołączyła także firma Air BP, która dostarczyła paliwo. Do 2040 roku RAF planuje być pierwszymi siłami powietrznymi na świecie, które wyróżniać się będą zerową emisją netto.

Biogaz można stosować jako paliwo szczególnie w czasach obecnego kryzysu, co zabezpiecza produkcję energii. Dzięki temu biogaz potrafi dostarczyć nie tylko prąd, ale także ciepło. Pokłosiem tego stają się oszczędności konsumentów i zyski dla środowiska – resztki organiczne, z których biogaz powstaje nie są jedynie utylizowane, ale również przetwarzane i efektownie zagospodarowane.

Jakie panują trendy i jakie są obecne wyzwania w magazynowaniu energii?

Rozmiar energii odnawialnej należy mierzyć nie w mocy zainstalowanej wyrażonej w gigawatach, ale w realnej produkcji wyrażonej w gigawatogodzinach. Wtedy wyraźnie widać, że źródła pogodozależne uzyskują większą efektywność poprzez magazynowanie energii. Koncerny energetyczne powinny premiować przyłączanie do sieci magazynów  energii, a niezależnie od tego współdzielenie sieci pomiędzy mniej i bardziej stabilnymi odnawialnymi źródłami energii. – komentuje Artur Zawisza, Prezes Zarządu, Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Biogazowego.

Biogazownie a dywersyfikacja energetyczna

W czasach zachwiania bezpieczeństwa energetycznego, niezbędna jest dywersyfikacja źródeł energii i dekarbonizacja miksu energetycznego. Udział niezależnej energii w miksie energetycznym zapewnia stabilność dostaw energii i dbałość o środowisko. Do takich źródeł należą przykładowo: energetyka wiatrowa, jądrowa, czy biogazownie. Jest to zatem przyszłość, jeśli chodzi o metody dywersyfikacji źródeł energii.

Rozpatrując kwestie ogrzewania, można przywołać przykład wsi Przybroda w Województwie Wielkopolskim. To tam pod koniec 2022 roku ciepło produkowane w doświadczalnej biogazowni Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, trafiło do mieszkańców części domów. Biogazownia powstała w 2019 roku, produkuje rocznie tyle ciepła, ile porównać można do efektu spalania 800 ton węgla. Docelowo system ciepłowniczy ma ogrzewać ponad 400 mieszkańców. Obecnie, w fazie eksperymentalnej, ciepło trafia do 58 odbiorców. Innowacją na skalę międzynarodową w tej biogazowni są takie rozwiązania jak np. akcelerator biotechnologiczny (hydrolizer), który ma zdolność przyspieszania wstępnego procesu fermentacji i rozkładu substratów.

Biogazownia możliwa niemal wszędzie

Inwestycje biogazowe, ale te mniejsze, o mocy poniżej 500 kW lub produkujące do 1 mln sześciennego metanu rocznie, mają łatwiejszą drogę realizacji. Nie jest tu konieczne wydanie decyzji środowiskowej, opracowanie raportu wpływu na środowisko ani też konsultacje społeczne. W związku z tym ścieżka administracyjna skrócona jest do minimum.

Konsultacje publiczne przepisów wodorowych

2022-10-27Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Gaz, OZEkonwersja elektrolityczna, magazynowanie energii, wodórMożliwość komentowania Konsultacje publiczne przepisów wodorowych została wyłączona

21 października 2022 r. zaprezentowano długo wyczekiwany projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UD382). Propozycje w nim zawarte realizują jeden z celów Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040, czyli stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego gospodarki wodorowej. Nowelizacja stanowi część pakietu legislacyjnego zwanego „Konstytucją dla wodoru”, którego głównym celem jest stworzenie ram regulacyjnych funkcjonowania rynku wodoru z uwzględnieniem potrzeby zachowania konkurencyjności.

W tym artykule skupimy się wyłącznie na kwestiach związanych z regulacją rynku wodoru. Projekt zawiera ponadto m.in. przepisy regulujące proces inwestycyjny budowy i przebudowy sieci wodorowych i przyłączy oraz rozwiązania dotyczące wsparcia badań i rozwoju.

Definicja wodoru

Projekt wprowadza dużo zmian na poziomie definicji w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (dalej jako „Prawo energetyczne”). Przede wszystkim rozstrzyga jedną z największych zagwozdek dotychczasowych dyskusji nad kształtem reformy wodorowej, czyli odpowiada na pytanie, czy wodór jest paliwem gazowym.

W uzasadnieniu do projektu możemy wyczytać, że za paliwo gazowe wodór może zostać uznany jedynie wówczas, gdy jest domieszkowany do gazu ziemnego i przesyłany siecią gazową. Taka konstrukcja definicji nie pozwala uwzględnić szerokiego zastosowania wodoru jako surowca, nośnika oraz magazynu energii, jeżeli nie jest on przesyłany siecią gazową. W związku z powyższym w projekcie ustawy proponuje się dodanie osobnej definicji wodoru rozumianego jako substancja chemiczna, oznaczona kodem CN 2804 10 00.

Operatorzy systemu wodorowego

Projekt przewiduje nie tylko wydzielenie wodoru od innych rodzajów paliw, ale także stworzenie całkowicie nowego systemu infrastrukturalnego, zorientowanego wokół niego. Główne role w tym systemie mają odgrywać: operator systemu wodorowego i operator systemu magazynowania wodoru (oraz łączący ich zadania operator systemu połączonego wodorowego).

Operatorem systemu wodorowego ma być przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem wodoru, które będzie jednocześnie odpowiedzialne za ruch sieciowy w sieci wodorowej, bieżące i długookresowe bezpieczeństwo jej funkcjonowania, eksploatację, konserwację, remonty oraz niezbędną rozbudowę sieci wodorowej, w tym połączeń z innymi sieciami wodorowymi. Realizując powyższe zadania operator systemu wodorowego ma dbać o równe traktowanie wszystkich użytkowników nowego systemu oraz uwzględniać wymogi ochrony środowiska.

Operator systemu magazynowania wodoru to w myśl projektu przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się magazynowaniem wodoru, odpowiedzialne za eksploatację instalacji magazynowej wodoru. Ta ostatnia ma stanowić magazyn energii, tak więc operator systemu magazynowania wodoru będzie przedsiębiorcą magazynującym energię. Podobnie jak w przypadku operatora systemu wodorowego, realizacja zadań związanych z magazynowaniem wodoru ma następować przy równym traktowaniu użytkowników systemu oraz z uwzględnieniem potrzeby ochrony środowiska.

Przedsiębiorstwa energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub magazynowaniem wodoru będą obowiązane zapewniać wszystkim podmiotom świadczenie usług na warunkach uzgodnionych przez strony w drodze umowy. Oznacza to, że na ten moment projekt nie przewiduje korzystania z sieci wodorowych i instalacji magazynowania wodoru w oparciu o opłaty określone w taryfach operatorskich. Świadczenie usług przesyłania wodoru będzie możliwe po wydaniu warunków technicznych i ekonomicznych przyłączenia do sieci oraz zawarciu umowy o przyłączenie.

Operatorzy systemu wodorowego i systemu magazynowania wodoru nie będą mogli wykonywać działalności gospodarczej związanej z produkcją, wytwarzaniem lub obrotem paliwami gazowymi, wodorem lub energią elektryczną ani wykonywać jej na podstawie umowy na rzecz innych przedsiębiorstw energetycznych. Jeżeli pozostaną w strukturze przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, będą musieli pozostać niezależni od innych działalności niezwiązanych z przesyłaniem i magazynowaniem wodoru lub konwersją elektrolityczną.

Zarówno przesyłanie, jak i magazynowanie wodoru będzie aktywnością wymagającą uzyskania odpowiedniej koncesji wydawanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. Ten organ będzie także właściwy do wyznaczenia przedsiębiorstw energetycznych na operatorów systemów wodorowych –  w  pierwszej kolejności odbywać się to będzie na wniosek przedsiębiorstwa. W przypadku zaniechania przez przedsiębiorstwo złożenia wniosku – Prezes URE wyznacza ten podmiot  na operatora z urzędu. Z kolei  jeśli organ odmówi wyznaczenia przedsiębiorstwa na operatora na wniosek – wyznacza on z urzędu inny podmiotu, spełniający ustawowe wymagania. Operator systemu wodorowego i operator systemu magazynowania wodoru będą obowiązani do sporządzania odpowiednio instrukcji ruchu i eksploatacji sieci wodorowej oraz instrukcji ruchu i eksploatacji instalacji magazynowania wodoru.

Dodatkowym obowiązkiem dla operatora systemu magazynowania wodoru będzie prowadzenie w postaci elektronicznej rejestru instalacji magazynowych wodoru. Dotyczyć to będzie instalacji o  łącznej pojemności powyżej 5 000 Nm3.

Konwersja elektrolityczna

Wiele wskazuje na to, że wkrótce przepisy Prawa energetyczne będą regulować nowy rodzaj usługi świadczonej na rynku energii. Chodzi o konwersję elektrolityczną polegającą na przetworzeniu energii elektrycznej na wodór lub inne gazy w procesie elektrolizy lub przetworzeniu wodoru, uzyskanego w procesie elektrolizy, na energię elektryczną, dokonywane w instalacji konwersji elektrolitycznej. Ta ostatnia ma z kolei stanowić wyodrębniony zespół urządzeń opisanych przez dane techniczne i handlowe, służących do przeprowadzania procesu konwersji elektrolitycznej.

Konwersja elektrolityczna to technologiczny „łącznik” między sektorem elektroenergetycznym a wodorowym. Przetworzenie energii elektrycznej do postaci wodoru ma stanowić odpowiedź na pojawiające się obecnie problemy z magazynowaniem nadwyżek energii elektrycznej, w szczególności tej powstającej sezonowo przy wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. Na ten cel projekt przewiduje także dodanie definicji legalnej magazynowania energii, czyli magazynowania energii elektrycznej lub przetworzenia energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, w tym do postaci wodoru, przechowywania tej energii, a następnie wykorzystanie jej w postaci innego nośnika energii. Definicja ta została zaczerpnięta z innego przygotowywanego aktualnie projektu rządowego, tj. projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne i ustawy o odnawialnych źródłach energii (UC74).

Usługa konwersji elektrolitycznej, zgodnie z projektem, ma byś świadczona przez operatorów: systemu wodorowego, systemu magazynowania wodoru, systemu przesyłowego gazu oraz systemu dystrybucyjnego. Podstawą do jej realizacji ma być specjalna umowa. Projekt nie określa obligatoryjnych elementów tej umowy.

Wprowadzenie przepisów dotyczących konwersji jednej postaci energii do drugiej stanowi realizację postulatu stawianego przez przedstawicieli branży, o którym pisaliśmy w czerwcowym artykule pt. „Magazynowanie energii elektrycznej w postaci wodoru”.

***

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw (UD382) to ważny sygnał ze strony Ministerstwa Klimatu i Środowiska. Zwiastuje on bowiem istotne zmiany na krajowym rynku energii realizujące zamierzenia prezentowane przez Komisję Europejską w pakiecie rewizyjnym dyrektywy gazowej i rozporządzenia gazowego. Pamiętać trzeba, że plany Komisji pozostawiają pewną przestrzeń dla państw członkowskich do dostosowania rozwiązań krajowych do potrzeb i oczekiwań przedsiębiorstw energetycznych oraz odbiorców końcowych. Stąd pozytywnie należy oceniać włączenie do projektu rozwiązań dotyczących konwersji elektrolitycznej, które nie wynikają z pakietów unijnych. Jednocześnie w naszej ocenie w projekcie potrzebne są dalej idące zmiany, które, przynajmniej na początkowym etapie kształtowania rynku wodoru, zapewnią większą współpracę miedzy sektorami gazowymi, elektroenergetycznymi i wodorowymi. Zachęcamy zatem do wzięcia udziału w konsultacjach publicznych tego projektu.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Biometan i wodór w sieci – korzystne zmiany w rozporządzeniu systemowym

2022-10-06Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZEbiometan, domieszka, paliwo gazowe, rozporządzenie systemowe, wodórMożliwość komentowania Biometan i wodór w sieci – korzystne zmiany w rozporządzeniu systemowym została wyłączona

Z dniem 23 września 2022 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 6 sierpnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego, zwane dalej „rozporządzeniem zmieniającym”. Podstawowym celem poprawek jest umożliwienie zatłaczania biometanu do sieci gazowej. Jego twórcom chodziło przede wszystkim o dostosowanie w tym zakresie uregulowań dotyczących jakości paliw gazowych poprzez określenie minimalnych wymagań dla substancji, których występowanie charakterystyczne jest dla produkcji biometanu, a które negatywnie oddziałują na sieć gazową, m.in. poprzez zwiększanie procesów korozyjnych. Ponadto nowe przepisy mają m.in. usunąć wątpliwości dotyczące zgodności rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego, zwanego dalej „rozporządzeniem systemowym”, z przepisami prawa unijnego oraz dostosowanie rozporządzenia systemowego do zmian na poziomie ustawowym.

Parametry jakościowe dla biometanu

W celu umożliwienia zatłaczania biometanu do sieci gazowej, dostosowano parametry jakościowe dla paliw gazowych w sieciach określone w rozdziale 8 rozporządzenia systemowego. Przede wszystkim rozbudowano przepis § 38 ust. 1 poprzez określenie wymagań jakościowych w zakresie związków chemicznych, które występują w biometanie. W przypadku niektórych z nich, rozporządzenie zmieniające określa pożądany przedział udziału w paliwie gazowym, pozostawiając operatorom systemów gazowych pewną swobodę w zakresie odpowiedniego dostosowywania poszczególnych parametrów do stanu sieci czy innych aspektów technicznych dotyczących funkcjonowania systemu.

Proponowane rozwiązanie określa się jako kompromis pomiędzy zgłaszanymi przez branżę postulatami i uznaje się za możliwość dostosowania kluczowych parametrów w sposób, który sprzyjać będzie zatłaczaniu biometanu do sieci gazowej, jednocześnie nie powodując zagrożeń dla jej prawidłowego funkcjonowania oraz dla bezpieczeństwa ludzi i mienia.

Z uwagi na to, że wartości parametrów zawarte w § 38 ust. 1 rozporządzenia systemowego wskazują limity z określoną dokładnością (do jednego lub do trzech miejsc po przecinku), dostrzeżono potrzebę wprowadzenia regulacji dotyczących dopuszczalnego błędu pomiarowego. Przekroczenie tych wartości jest dopuszczalne w zakresie wynikającym z dopuszczalnego błędu pomiaru urządzenia układu pomiarowo-rozliczeniowego (§ 38 ust. 1c rozporządzenia systemowego).

Dopuszczalna domieszka wodoru

Kolejnym ważnym składnikiem paliwa gazowego mogącym mieć wpływ na elementy infrastruktury gazowej jest wodór. Jego obecność może wpłynąć m.in. na funkcjonowanie aparatury kontrolno-pomiarowej stosowanej w nadzorze procesu nawaniania paliw gazowych. Od przyjęcia Polityki energetycznej Polski do 2040 r. podkreślano konieczność dopuszczenia domieszkowania paliw gazowych gazami odnawialnymi w celu ich zazielenienia. Problemem jest jednak to, że domieszki wodoru istotnie wpływają na ciepło spalania gazu ziemnego. Ponadto nie było jasności co do tego czy domieszki liczone procentowo (np. 10%) powinny odnosić się do objętości, czy do masy.

Twórcy rozporządzenia zmieniającego postawili na rozwiązanie elastyczne dla operatorów systemów gazowych. Zgodnie z nowym przepisem § 38 ust. 1a rozporządzenia systemowego w paliwach gazowych dopuszcza się zawartość nie wyższą niż 10% [mol/mol] wodoru, w przypadku gdy urządzenia układu pomiarowo-rozliczeniowego, instalacje i sieci są dostosowane do przesyłania paliw gazowych o wyższej zawartości wodoru w sposób zapewniający bezpieczeństwo urządzeń odbiorców końcowych.

Zmiany w obowiązkach w zakresie badań jakości paliw gazowych

W drodze rozporządzenia zmieniającego odstępuje się od dotychczasowej praktyki polegającej na zobowiązaniu operatorów systemów gazowych do badania jakości paliw gazowych w punktach wejścia. Model ten zastąpiony zostaje przez model współdziałania pomiędzy podmiotami wprowadzającymi paliwa gazowe do sieci oraz operatorami. Docelowo rozwiązanie to ma zwiększyć bezpieczeństwo funkcjonowania sieci oraz sprawić, aby podział kosztów związanych z transformacją energetyczną został sprawiedliwie podzielony.

Ponadto zrezygnowano z wymogu wykonywania przez operatorów badań poszczególnych parametrów jakościowych w punktach sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, w których możliwa jest istotna zmiana jakości biometanu. Uzasadnieniem dla zmiany jest fakt, że jeżeli paliwo gazowe posiada odpowiednie parametry w punkcie wejścia do systemu, to nie będzie wywierało wpływu na pracę sieci w innych jej miejscach.

Zmiany dostosowujące przepisy rozporządzenia systemowego do prawa unijnego

Rozporządzenie zmieniające wprowadza kilka korekt w słowniczku rozporządzenia systemowego. Po pierwsze, koryguje definicję legalną terminu przepustowość zarezerwowana systemu gazowego (dodanie na końcu dotychczasowej definicji po przecinku fragmentu „lub innymi wynikającymi z instrukcji zobowiązaniami operatorów, które są związane z rezerwowaniem przepustowości”). Po drugie, zastępuje termin „zgłoszenie zapotrzebowania” terminem „nominacja” (bez zmiany treści definicji). Po trzecie, dodaje dwie nowe definicje, czyli definicje terminu „wirtualny punkt wejścia do systemu przesyłowego” („miejsce umownego wprowadzania paliw gazowych do systemu przesyłowego gazowego”) oraz „wirtualny punkt wyjścia z systemu przesyłowego gazowego” („miejsce umownego odbioru paliw gazowych z systemu przesyłowego gazowego”). W ten sposób siatka pojęciowa rozporządzenia systemowego zostaje zbliżona do terminologii wynikającej z aktów prawa europejskiego, przede wszystkim rozporządzeń ustanawiających kodeksy sieciowe.

Ważną zmianą, zapewniającą większą komplementarność z przepisami unijnymi, jest modyfikacja treści przepisów § 32 rozporządzenia systemowego. Od teraz operatorzy systemów dystrybucyjnych uzyskują możliwość odebrania prawa do niewykorzystanej przez użytkownika przepustowości (za uprzednim poinformowaniem go o takim zamiarze), jeżeli użytkownik ten wykorzystuje miesięcznie mniej niż 80% przepustowości zarezerwowanej systemu gazowego przez 6 kolejnych miesięcy, w tym w okresie od grudnia do marca następnego roku. Uzyskana w ten sposób przepustowość powinna zostać w pierwszej kolejności zaoferowana tym użytkownikom, których zapotrzebowanie nie zostało zrealizowane z powodu ograniczonej przepustowości technicznej. To podejście ma zapewnić optymalizację wykorzystania istniejącej sieci gazowej oraz optymalizację kosztów jej rozbudowy i utrzymania.

Zmiany dostosowujące przepisy rozporządzenia systemowego do ostatnich mian na poziomie ustaw

Rozporządzenie zmieniające uchyla przepisy § 14a, § 14b oraz § 23a rozporządzenia systemowego, co stanowi dostosowanie do aktu nadrzędnego, czyli ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne. Na etapie opiniowania projektu rozporządzenia zmieniającego, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki dostrzegł konieczność dostosowania treści przyszłego aktu do wspomnianej ustawy w związku z wprowadzeniem do niej regulacji dotyczących procedury postępowania w przypadku zaprzestania dostarczania energii elektrycznej lub paliw gazowych. § 14a, § 14b oraz § 23a rozporządzenia systemowego w sposób odmienny regulowały te kwestie, dlatego zostały usunięte.

Ponadto rozporządzenie zmieniające redukuje niektóre obciążenia administracyjne nakładane na użytkowników sieci poprzez możliwość ograniczenia dokumentacji wymaganej dla celów przyłączenia do sieci przesyłowej. Zapewnienie operatorowi uprawnienia do nieżądania dokumentów ma na celu uwzględnienie sytuacji, w której wniosek o określenie warunków przyłączenia będzie dotyczyć istniejących punktów wyjścia z sieci przesyłowej, funkcjonujących od wielu lat i służących zasilaniu obiektów, których przeznaczenie oraz sposób powiązania z otoczeniem zmieniło się.

W rozporządzeniu systemowym wprowadzono także podstawę do funkcjonowania wirtualnych punktów, co sprzyja lepszemu wykorzystaniu istniejącej infrastruktury oraz ułatwia współpracę pomiędzy operatorem systemu przesyłowego oraz operatorami systemów dystrybucyjnych.

Wreszcie w celu dalszej optymalizacji kosztów pracy systemu gazowego, rozporządzenie zmieniające doprecyzowuje zasady korzystania przez operatora systemu przesyłowego z pojemności instalacji magazynowych przez operatora systemu przesyłowego. Operator systemu magazynowania jest obowiązany udostępniać operatorowi systemu przesyłowego część pojemności czynnej instalacji magazynowej oraz moc zatłaczania i odbioru, która jest niezbędna do realizacji zadań operatora systemu przesyłowego gazowego, na warunkach określonych w umowie. W celu zapewnienia odpowiedniej komunikacji między operatorami, rozporządzenie systemowe zobowiązuje operatora systemu przesyłowego do informowania operującego instalacją magazynową do 15 października każdego roku o niezbędnej do realizacji jego zadań pojemności czynnej instalacji magazynowych, mocy odbioru i mocy ich napełniania na rok następny.

***

Rozporządzenie zmieniające było bez wątpienia potrzebne, jednak niewystarczające, aby oczekiwać, że w ciągu paru lat wykształci się stabilny rynek gazów odnawialnych. Do tego konieczne są zmiany na poziomie prawnych zasad funkcjonowania dużych przedsiębiorstw energetycznych, w tym operatorów systemów, wprowadzenie zasad poświadczania odnawialności gazów oraz stworzenie zachęt, w szczególności finansowych, które zredukują ryzyko ponoszone przez inwestorów.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Kongres Nowej Mobilności 2022

2022-09-21Aktualności, ŚrodowiskoKongres Nowej Mobilności, nowe technologie, oze, wodórMożliwość komentowania Kongres Nowej Mobilności 2022 została wyłączona

W dniach 12-14 września 2022 r. odbyła się w Łodzi 3. edycja Kongresu Nowej Mobilności – jednego z ważniejszych wydarzeń branży zrównoważonego transportu w Europie Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych oraz Miasto Łódź.

Bez wątpienia, były to trzy dni intensywnych debat, dyskusji, wymiany doświadczeń i idei kluczowych ekspertów i praktyków sektora zeroemisyjnych technologii. Uczestnikami kongresu byli m.in. operatorzy transportowi, producenci, firmy technologiczne, energetyczne i infrastrukturalne.

Jeden z głównych tematów rozmów to wprowadzane na rynek technologie nowej generacji, identyfikacja modeli biznesowych oraz wymagań infrastrukturalnych gwarantujących finansowanie projektów mobilnościowych. Zmniejszenie emisji oraz umożliwienie bezpiecznego i zrównoważonego przepływu ludzi, towarów i usług okazało się jednym z celów debat prowadzonych podczas wydarzenia.

Dużo dyskusji poświęcono kwestii elektryfikacji polskiej i europejskiej floty pojazdów, w tym w szczególności istotne wydaje się zagadnienie elektryfikacji transportu ciężkiego. W ostatnim dniu KNM dyskutowano właśnie o wyzwaniach stojących przed firmami transportowymi i operatorami logistycznymi w związku z koniecznością redukcji emisji. Na tym tle na uwagę zasługuje ogłoszona podczas Kongresu inauguracja współpracy pomiędzy Volvo Trucks, IKEA Industry i Raben Group. Wspomniane firmy podpisały umowę o współpracy w zakresie zeroemisyjnego transportu ciężkiego w Polsce, o czym poinformowano podczas ostatniego dnia KNM. Zgodnie z upublicznionymi planami biznesowymi IKEA wdroży elektryczne samochody ciężarowe Volvo w transporcie wewnętrznym pomiędzy dwoma swoimi fabrykami w Polsce. Pojazdy mają być obsługiwane przez Grupę Raben, a wnioski z pilotażu zostaną wykorzystane przy dalszym rozwijaniu elektryfikacji operacji transportowych w większej skali. Życzymy przedsięwzięciu sukcesu i czekamy z niecierpliwością na pierwsze polskie doświadczenia w tym segmencie.

Znaczące miejsce w dyskusjach miały zagadnienia związane z rozwojem gospodarki wodorowej i transportu opartego na wykorzystaniu zielonego wodoru. Uczestnicy wydarzenia omówili również wyzwania unijnej polityki klimatycznej do 2035 r., kwestię tworzenia stref czystego powietrza w centrach miast oraz system wdrażania zelektryfikowanych flot w polskich firmach.

Portal Energia.edu.pl objął patronatem medialnym Kongres Nowej Mobilności 2022.

Źródło wykorzystanej grafiki: https://kongresnowejmobilnosci.pl/

Magazynowanie energii elektrycznej w postaci wodoru

2022-06-23Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, OZE, Środowiskoenergia elektryczna, konwersja, konwersja energii, magazynowanie energii, wodórMożliwość komentowania Magazynowanie energii elektrycznej w postaci wodoru została wyłączona

Coraz częściej do głównego dyskursu w sektorze energetycznym wkracza temat magazynowania energii elektrycznej w postaci wodoru oraz wytwarzania energii elektrycznej za pomocą wodoru. W szczególności ta tendencja jest widoczna na poziomie europejskim – Komisja Europejska celami unijnej strategii wodorowej chce doprowadzić do uruchomienia do 2026 roku elektrolizerów o łącznej mocy 6 GW i produkcji miliona ton wodoru pochodzącego z elektrolizy z wykorzystaniem odnawialnej energii elektrycznej. Do 2030 roku zaś przewiduje się instalację co najmniej 40 GW mocy elektrolizerów i roczną produkcję co najmniej 10 mln ton wodoru z OZE. W Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040 przewidziano natomiast, że do 2030 roku Polska osiągnie moc zainstalowanej z niskoemisyjnych źródeł i procesów na poziomie 2 GW, która umożliwi produkcję 193 634,06 ton wodoru rocznie, co pokryje 99,4% zapotrzebowania na wodór w gospodarce narodowej.

„Czysty wodór” i jego łańcuch wartości wskazuje się jako jeden z kluczowych obszarów umożliwiających odblokowanie inwestycji w celu wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Wodorowe ogniwa paliwowe bowiem stanowią opcję przekształcania wodoru w energię elektryczną i ciepło (bez emisji dwutlenku węgla), wytwarzając jedynie wodę, co stanowi oczywistą środowiskową przewagę nad ogniwami paliwowymi zasilanymi z innych źródeł. Wodór jako nośnik energii charakteryzuje się najwyższą spośród paliw energią właściwą 33 Wh/g oraz wartością opałową na poziomie 120 MJ/kg, a jego spalanie jest neutralne dla środowiska, co przemawia na korzyść stosowania tego gazu jako paliwa.

Nie bez znaczenia jest fakt, że w odróżnieniu od ogniw galwanicznych, w których energia wytwarzanego prądu musi zostać wcześniej zgromadzona wewnątrz tych urządzeń, wodorowe ogniwa paliwowe nie wymagają wcześniejszego ładowania. Do produkcji energii elektrycznej wykorzystuje się wodór na anodzie oraz tlen na katodzie – tj. ogniwa wodorowe. Samo ogniwo generuje energię elektryczną z reakcji utleniania stale dostarczanego do niego z zewnątrz wodoru.

Magazynowanie wodoru realizuje się, zależnie od sposobu i warunków jego przechowywania, następującymi metodami: w postaci sprężonej w zbiornikach, w postaci ciekłej w zbiornikach metalowych i kompozytowych, w postaci stałej związanej w wodorkach umieszczonych w pojemnikach lub adsorpcyjne w nanorurkach węglowych, a także w postaci odwracalnych połączeń chemicznych o dużej zawartości wodoru. Magazynowanie energii opartej o wodór odbywa się zatem poprzez umieszczenie w odpowiednio do tego przystosowanym zbiorniku systemu elektrolizy, systemu zasilania ogniw paliwowych i układu magazynowania wodoru.

Co mówią obecne przepisy?

Obecne uregulowania prawne obowiązujące w Polsce nie wyodrębniają możliwości magazynowania energii elektrycznej w formie gazowej, w tym w formie wodoru. W aktualnym stanie prawnym bowiem art. 3 pkt 10k ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne (dalej jako: PE) definiuje „magazyn energii elektrycznej” jako instalację umożliwiającą magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej. Brak jest natomiast w przepisach PE definicji magazynu energii w innej postaci, w tym energii której nośnikiem byłby wodór. Art. 3 pkt. 59 PE definiuje „magazynowanie energii elektrycznej” jako przetworzenie energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowanie tej energii, a następnie ponowne jej przetworzenie na energię elektryczną.

Podobnie jest w ustawie z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii – art. 2 pkt 17b Ustawy OZE „magazyn energii” oznacza wyodrębnione urządzenie lub zespół urządzeń służących do przechowywania energii w dowolnej postaci, niepowodujących emisji będących obciążeniem dla środowiska, w sposób pozwalający co najmniej na jej częściowe odzyskanie.

Więcej szczegółów zawarto w prawie unijnym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej (dalej: Dyrektywa rynkowa) w art. 2 pkt 59 stanowi, że „magazynowanie energii” oznacza odroczenie, w systemie energetycznym, końcowego zużycia energii elektrycznej w stosunku do momentu jej wytworzenia lub przekształcenie jej w inną postać energii, umożliwiającą jej magazynowanie, magazynowanie takiej energii, a następnie ponowne przekształcenie takiej energii w energię elektryczną lub wykorzystanie jej w postaci innego nośnika energii. Art. 2 pkt 60 Dyrektywy rynkowej stanowi natomiast, że „instalacja magazynowania energii” oznacza, w systemie energetycznym, instalację, w której ma miejsce magazynowanie energii.

Widać zatem, że obecnie obowiązujące przepisy zarówno prawa polskiego, jak i prawa europejskiego nie wyodrębniają ani instalacji power-to-gas (P2G), ani rodzaju działalności polegającej na magazynowaniu energii w sieci gazowej, której nośnikiem jest gaz zatłoczony do tej sieci z instalacji P2G. Analizując ponownie definicję „magazynowania energii elektrycznej” z PE można uznać, że wyłącznie na jej podstawie magazynowanie energii elektrycznej mogłoby mieć miejsce w sieci gazowej – prawodawca wskazał, że możliwe jest magazynowanie energii poprzez jej przetworzenie do innej postaci energii. Jednak istniejąca definicja „magazynu energii elektrycznej” z PE wyklucza jednocześnie możliwość przyjęcia, że sieć gazowa stanowi magazyn energii. Tak więc w świetle powyższego przekształcenie energii elektrycznej w wodór potencjalnie mogłoby zostać uznane za magazynowanie energii, niemniej jednak należy zwrócić uwagę, że instalacja power-to-gas nie może zostać uznana za instalację, w której magazynuje się energię, a jedynie za instalację, która może wspierać proces magazynowania energii.

Projekt ustawy i potencjalne zmiany

Obecnie w wykazie prac na stronie Rządowego Centrum Legislacji znajduje się projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii (numer z wykazu: UC74). W projekcie proponuje się dodanie do art. 3 PE punktu 10ka wprowadzającego definicję magazynu energii. Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem „magazyn energii” oznaczałby instalację umożliwiającą magazynowanie energii.

Proponowane w tej nowelizacji pojęcia „magazynowania energii” w połączeniu
z obecnie już obowiązującą definicją „magazynowania energii elektrycznej”, odpowiadają co prawda definicji „magazynowania energii” zawartej w Dyrektywie rynkowej, ograniczają jednak te aktywności wyłącznie do sektora elektroenergetycznego. Zasadnym wydaje się – przy uwzględnieniu założeń Europejskiego Zielonego Ładu i doprecyzowujących go strategii unijnych (wodorowej i integracji systemu energetycznego) celowe wydaje się rozważenie przyjęcia definicji magazynu energii, która obok podziemnego magazynowania gazu obejmie również współpracujące z tym magazynem instalacje służące do konwersji energii (np. elektrolizer, instalacja SRM, ogniwa paliwowe, instalacja metanizacji wodoru).

Działalność produkcyjna energii elektrycznej a możliwość konwersji

W obecnym kształcie obowiązujących definicji brak jest rozróżnienia działalności produkcyjnej lub wytwórczej energii elektrycznej od świadczenia usług konwersji energii elektrycznej przez operatorów systemów gazowych lub elektroenergetycznych. W przypadku usługi świadczonej przez operatora obejmuje ona zmianę nośnika energii, która nie stanowi własności operatora. W takim ujęciu instalacje służące do metanizacji wodoru, reformingu parowego metanu, P2G oraz ogniwa paliwowe, nie byłyby tratowane jako infrastruktura produkcyjna lub wytwórcza, ale jako urządzenia współpracujące z magazynem energii służące konwersji nośnika energii. Obecne rozwiązania – na gruncie obowiązującego stanu prawnego – dopuszczają magazynowanie wodoru w instalacji magazynowej w rozumieniu PE przez właściwych operatorów systemów.

Warto zaznaczyć przy tym, że Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Gazu (ENTSOG) uznaje za konieczne legislacyjne uznanie technologii P2G za instalacje konwersji energii (nie zaś instalacje wytwórcze), zaś świadczenie usług z ich wykorzystaniem powinno być dozwolone także dla operatorów systemów gazowych. Takie rozwiązanie nie naruszałoby bowiem zasady unbundlingu, a jednocześnie stanowiłoby rozwiązanie poszerzające możliwość magazynowania energii elektrycznej i byłoby impulsem do rozwoju rynku.

Zasadność umożliwienia magazynowania energii elektrycznej w formie wodoru

Takie zmiany w uregulowaniach wydają się zgodne z ideą łączenia sektorów i hybrydowych systemów energetycznych (co stanowi zresztą jeden z postulatów ENTSOG). Przy zmienionej definicji magazynu energii, potencjalnie zatłoczony do podziemnych magazynów gazu wodór i technologie konwersji mogłyby jednocześnie zapewniać elastyczność i zabezpieczać stabilne działanie systemu elektroenergetycznego, sieci gazowych metanowych, jak i sieci wodorowych.

Wprowadzenie stosownych zmian umożliwiłoby zatem wykorzystanie najnowszych technologii i instalacji konwersji energii, które współpracując z magazynem energii zapewnią optymalną elastyczność i interoperacyjność systemów elektroenergetycznego i gazowego. Przykładowo – potencjalnie do tej samej instalacji magazynowej możliwe było wprowadzenie zarówno wodoru wytworzonego bez udziału energii elektrycznej, jak i wodoru wytworzonego z udziałem energii elektrycznej. Za takim podejściem do infrastruktury i regulacji przemawiają silne argumenty ekonomiczne powoływane m.in. przez Gas Infrastructure Europe, w świetle których już teraz potencjał magazynowania wodoru w podziemnych magazynach gazu zlokalizowanych na terenie UE szacuje się na ok. 60 TWh wskazując jednocześnie, że technologia magazynowania energii za pośrednictwem wodoru w podziemnych magazynach gazu jest ok. 100-krotnie tańsza niż magazynowanie energii przy wykorzystaniu magazynów energii elektrycznej w postaci baterii[1]. Z tych względów uzasadnione może być częściowe przekształcenie dotychczasowych podziemnych magazynów gazu w magazyny przeznaczone do magazynowania czystego wodoru.

Autor: Bartłomiej Gawrecki, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.


[1] GIE Position Paper on the Regulation of Hydrogen Infrastructure, 2021 s. 5: <https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/energy_climate_change_environment/events/presentations/06.01_mf35-presentation-gie-hydrogen_paper-bahke.pdf>

Plan REPowerEU

2022-06-14Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, ŚrodowiskoFit for 55, Komisja Europejska, oze, repowereu, wodórMożliwość komentowania Plan REPowerEU została wyłączona

Z uwagi na inwazję Rosji na Ukrainę i związany z nią unijny system sankcji na przywóz węgla i ropy naftowej z Rosji oraz wstrzymanie dostaw gazu ziemnego dostarczanego do Polski i Bułgarii, konieczne stało się dalsze zmniejszanie zależności Unii Europejskiej od rosyjskich paliw kopalnych. W tym celu Komisja Europejska dnia 18 maja 2022 r. wydała komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan REPower” (dalej: „REPowerEU”). Przewidziane w ramach tego komunikatu działania mają jednocześnie dążyć do przyspieszenia transformacji energetycznej, stanowiąc uzupełnienie pakietu „Gotowi na 55”. Cele REPowerEU obejmują następujące sfery:

  • Oszczędności energii,
  • Dywersyfikację dostaw,
  • Szybkie zastąpienie paliw kopalnych dzięki przyspieszeniu transformacji Europy w kierunku czystej energii,
  • Inteligentne łączenie inwestycji i reform,
  • Wzmocnienie gotowości.

Oszczędności energii

Podjęcie działań w tym zakresie uważane jest za najszybszy i najtańszy sposób przeciwdziałania kryzysowi energetycznemu. Jest on kluczowy dla najbliższych, określonych przez Komisję jako „krytycznych”, miesięcy.

Komisja proponuje przede wszystkim zwiększenie do 13 % wiążącego celu określonego w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE. W związku z powyższym Komisja wezwała Parlament i Radę do umożliwienia dodatkowych oszczędności energii i zwiększenia efektywności energetycznej budynków w ramach dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz procedowanego obecnie projektu rozporządzenia ustanawiającego ramy ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów i uchylającego dyrektywę 2009/125/WE.

Natychmiastowe działania zmierzające do zwiększenia oszczędności energii mają zostać podjęte przez Państwa Członkowskie – wzywane są one do wykorzystywania takich środków wspierających, zachęcających do zakupu bardziej efektywnych urządzeń, jak np. obniżone stawki VAT na wysokoefektywne systemy grzewcze i izolację budynków. Na poziomie lokalnym znaczenie mają też programy podnoszenia świadomości i informowania oraz programy wsparcia, audyty energetyczne i plany zarządzania energią, deklarowanie celów w zakresie oszczędności oraz zapewnienie zaangażowanie mieszkańców. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że komunikat, jako akt prawa miękkiego, nie wywołuje wiążących skutków prawnych w stosunku do Państw Członkowskich. Komisja w celu zapewnienia realizacji powyższych działań opublikuje jeszcze w 2022 r. wytyczne dotyczące aktualizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu przez Państwa Członkowskie w 2024 r.

Dywersyfikacja importu energii

Komisja zwraca uwagę na to, iż utworzona została już unijna platforma energetyczna na rzecz dobrowolnych wspólnych zakupów gazu, LNG i wodoru, która umożliwia łączenie i strukturyzację popytu. Komisja ma w planach stworzenie nowego, dobrowolnego mechanizmu wspólnych zakupów, w ramach którego możliwe będzie prowadzenie negocjacji i zawieranie umów w imieniu Państw Członkowskich w zakresie połączonego popytu na gaz i wprowadzanie go na rynek na konkurencyjnych zasadach. Regionalne grupy zadaniowe, przez które działałaby nowa platforma, określałyby potrzeby i dywersyfikację wariantów dostaw. Specjalny kanał współpracy z Państwami Członkowskimi służyłby wspólnym zakupom wodoru.

Platforma miałaby szczególne znaczenie dla Państw Członkowskich, których sektor energetyczny jest obecnie zależny od Rosji. Będzie ona wspierała stosunki z państwami Wspólnoty Energetycznej, partnerami Unii Europejskiej w jej bliskim sąsiedztwie i partnerami, którzy zobowiązali się do przestrzegania przepisów rynku wewnętrznego Unii i wspólnego bezpieczeństwa dostaw.

Zastąpienie paliw kopalnych i przyspieszenie transformacji Europy w kierunku czystej energii

Pełne odejście od rosyjskich paliw kopalnych wymaga zwiększenia stosowania energii odnawialnej w sektorze wytwarzania energii elektrycznej, przemyśle, budynkach i transporcie. Komisja przewiduje podwyższenie celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2030 z poziomu 40% do poziomu 45%. W tym zakresie istotną rolę ma pełnić fotowoltaika – cel REPowerEU zakłada, że  do 2025 r. mają zostać zainstalowane nowe panele fotowoltaiczne o mocy ponad 320 GW, a do 2030 r. – o mocy niemal 600 GW. W związku z powyższym Komisja w dniu publikacji komunikatu wydała Unijną strategię na rzecz energii słonecznej. Komisja zobowiązała się też do przedstawienia wymogów dotyczących ekoprojektu i etykietowania energetycznego w odniesieniu do instalacji fotowoltaicznych w pierwszym kwartale 2023 r.

Kolejnym celem REPowerEU jest rozwój zdolności magazynowania energii elektrycznej – w ramach powyższego celu planuje się uznanie magazynów energii za leżące w nadrzędnym interesie publicznym i ułatwienie wydawania pozwoleń na ich wdrażanie.

W procesie wyeliminowania gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej z gałęzi przemysłu i transportu kluczową rolę pełni odnawialny wodór. W REPowerEU określono zatem cel na poziomie 10 mln ton wewnętrznej produkcji wodoru odnawialnego i 10 mln ton przywozu wodoru odnawialnego do 2030 r. Komisja proponuje m.in. następujące działania, które mają zmierzać do osiągnięcia tego celu:

  • podwyższenie celów cząstkowych w zakresie paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego do 75% w przemyśle i 5% w transporcie,
  • szybkie zakończenie zmian pakietu dotyczącego rynku wodoru i gazu,
  • dokonanie dopłat uzupełniających do inwestycji w ramach programu „Horyzont Europa” w odniesieniu do Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Wodoru (200 mln EUR),
  • publikacja dwóch aktów delegowanych dotyczących definicji i produkcji wodoru odnawialnego,
  • wsparcie rozwoju trzech głównych korytarzy przywozu wodoru przez Morze Śródziemne, obszar Morza Północnego i z Ukrainą, gdy będzie to możliwe,
  • nakreślenie do marca 2023 r. wstępnych potrzeb w zakresie infrastruktury wodorowej, na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylającego decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009, w procesie, w którym uczestniczyć będą Państwa Członkowskie, krajowe organy regulacyjne, ACER, ENTSO gazu, promotorzy projektów i inne zainteresowane strony,
  • uruchomienie finansowania unijnego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, polityki spójności i Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (dalej: „RFF”).

Komisja zaznacza jednocześnie, że gaz ziemny zastępowany będzie również przez pozostałe formy wodoru wytwarzanego ze źródeł innych niż kopalne, w szczególności przez wodór uzyskany z wykorzystaniem energetyki jądrowej.

Zmniejszenie przywozu gazu ziemnego z Rosji ma zostać przeprowadzone również dzięki realizacji kolejnego celu ustanowionego w komunikacie – celu zwiększenia zrównoważonej produkcji biometanu do 35 mld m3 do 2030 r. Do realizacji powyższego celu konieczne mają okazać się m.in. następujące działania:

  • ustanowienie przemysłowego partnerstwa biogazu i biometanu w celu stymulowania łańcucha wartości gazów odnawialnych,
  • wprowadzenie dodatkowych środków zachęcających producentów biogazu do tworzenia wspólnot energetycznych,
  • stosowanie zachęt do uzdatniania biogazu w celu uzyskania biometanu,
  • propagowanie dostosowania istniejącej i wdrożenia nowej infrastruktury do transportu większej ilości biometanu przez sieć gazową Unii,
  • ułatwienie dostępu do finansowania oraz uruchomienie finansowania unijnego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, polityki spójności, RRF i wspólnej polityki rolnej.

REPowerEU zakłada również przyspieszenie wdrażania technologii energii wiatrowej oraz indywidualnych pomp ciepła.

Komisja zwraca również uwagę na to, że redukcja zużycia paliw kopalnych jest szczególnie trudna do osiągnięcia w sektorach przemysłu i w transporcie. W tym zakresie kluczową rolę pełnić ma elektryfikacja przemysłu, która rozwijać będzie się wraz z doskonaleniem technologii i wdrażaniem odnawialnych źródeł energii. Komisja zobowiązała się m.in. do wdrożenia specjalnego segmentu REPowerEU w ramach funduszu innowacyjnego wspierającego innowacyjną elektryfikację i zastosowanie zielonego wodoru w przemyśle.

Z kolei w transporcie paliwa kopalne zostaną zastąpione przede wszystkim elektryfikacją i wykorzystaniem wodoru wytworzonego z innych źródeł niż kopalne. W 2023 r. przyjęty ma zostać pakiet legislacyjny dotyczący zazieleniania transportu towarowego.

Komisja w dniu publikacji komunikatu udostępniła też Zalecenie w sprawie przyspieszenia procedur wydawania pozwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej oraz ułatwienia zawierania umów zakupu energii elektrycznej. Dokument ten ma pozwalać na przyspieszenie i uspójnienie procedur krajowych.

Inteligentne inwestycje

W REPowerEU zaznaczono, że szczególnego wsparcia będą obecnie wymagać projekty związane z infrastrukturą gazową. Bezpośrednio wskazano, że poszczególne regiony wymagają „ograniczonej rozbudowy infrastruktury gazowej” – konieczne jest zaspokojenie popytu w Europie Środkowej i Wschodniej (szczególnie korytarz transbałkański – Turcja-Bułgaria-Rumunia oraz korytarz wertykalny – połączenie międzysystemowe Grecja-Bułgaria, połączenie międzysystemowe Rumunia-Bułgaria oraz BRUA), w północnej części Niemiec oraz wzmocnienie południowego korytarza gazowego. Inwestycje te nie mogą jednak stać na przeszkodzie transformacji energetycznej w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu. Finansowe wsparcie mają też otrzymać projekty mające na celu zwiększenie zdolności magazynowych i zdolności poboru gazu.

Dodatkowo Państwom Członkowskim zaleca się dodanie do swoich planów odbudowy i zwiększenia odporności specjalnego rozdziału zawierającego nowe działania mające na celu realizację celów REPowerEU w zakresie dywersyfikacji dostaw energii i zmniejszenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych. Komisja wydała wraz z komunikatem zalecenia dla Państw Członkowskich dotyczące polityki energetycznej zgodnej z celami REPowerEU. Powyższe działania powinny być połączone z odpowiednimi reformami na poziomie krajowym.

Plan REPower będzie finansowany z następujących źródeł:

  • RRF,
  • fundusze polityki spójności,
  • Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
  • instrument „Łącząc Europę”,
  • fundusz innowacyjny,
  • finansowanie krajowe i unijne na rzecz realizacji celów REPowerEU,
  • krajowe środki polityki budżetowej,
  • inwestycje prywatne,
  • Europejski Bank Inwestycyjny.

Wzmocnienie gotowości

Jako że istnieje prawdopodobieństwo tego, iż magazyny gazu ziemnego w najbliższym czasie nie będą wystarczająco napełnione i popyt na gaz nie zostanie zaspokojony, konieczne jest wzmocnienie gotowości na zakłócenia w dostawach. Komisja wskazuje, że w tym zakresie najważniejsze działania podejmowane mają być przez Państwa Członkowskie – mogą one wdrożyć z wyprzedzeniem komunikat o oszczędności energii w Unii Europejskiej, zaktualizować plany awaryjne, uwzględniając zalecenia zawarte w przeglądzie gotowości przeprowadzonym przez Komisję, zwrócić się do operatorów systemów przesyłowych o przyspieszenie prac technicznych, które mogą zwiększyć możliwości odwrócenia przepływu z zachodu na wschód, do następnej zimy, w tym w odniesieniu do wymogów technicznych dotyczących składu gazu czy zawrzeć zaległe dwustronne porozumienia o solidarności z krajami sąsiadującymi. Środki solidarnościowe, przewidziane już w prawie unijnym, służą w przypadku skrajnego niedoboru gazu. Komisja dodatkowo zamierza sporządzić wytyczne dotyczące kryteriów ustalania priorytetów w odniesieniu do odbiorców nieobjętych ochroną, w szczególności w przemyśle oraz zapewnić pomoc w zakresie opracowania planu redukcji zapotrzebowania w Unii Europejskiej zawierającego zapobiegawcze dobrowolne środki ograniczające, które powinny być gotowe do uruchomienia przed wystąpieniem faktycznej sytuacji kryzysowej. Plan ten zakładałby zaopatrzenie odbiorców chronionych w pierwszej kolejności.

Wnioski – wpływ REPowerEU na sektor gazownictwa

Plany przedstawione w REPowerEU mają dążyć do jeszcze szybszego zastąpienia paliw kopalnych, w tym gazu ziemnego, odnawialną energią elektryczną i wodorem ze źródeł innych niż kopalne. Tym samym rola gazu ziemnego jako paliwa przejściowego zostanie ograniczona. Jednocześnie w celu utrzymania bezpieczeństwa dostaw konieczne będzie ukierunkowanie inwestycji w infrastrukturę gazową. Krajowe zasoby gazu mogą być też wykorzystywane dłużej niż oczekiwano.

Autorka: Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.

Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej?

2021-12-24Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowiskogaz ziemny, konstytucja dla wodoru, oze, polska strategia wodorowa, wodórMożliwość komentowania Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej? została wyłączona

Na początku listopada opinia publiczna została poinformowana o przyjęciu przez Radę Ministrów uchwały dotyczącej „Polskiej strategii wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r.” przedłożonej przez ministra klimatu i środowiska. Na opublikowanie kompletnego tekstu dokumentu musieliśmy poczekać jeszcze ponad miesiąc, gdyż dopiero 7 grudnia 2021 roku strategia została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Dotychczas o zamierzeniach polskiego rządu odnoszących się do rynku wodoru mogliśmy dowiedzieć się jedynie z projektów oraz przecieków medialnych. PSW jest dokumentem strategicznym, który określa główne cele rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce oraz kierunki działań potrzebnych do ich osiągnięcia. Dokument wpisuje się w globalne, europejskie i krajowe działania mające na celu budowę gospodarki niskoemisyjnej. Twórcy strategii dokonują diagnozy obecnej sytuacji, określając stan dojrzałości i koszty poszczególnych technologii oraz rozważają ich potencjalny wpływ na gospodarkę, przedstawiając przewidywane trendy rozwoju.

Pojęcie gospodarki wodorowej

Wizją PSW jest stworzenie polskiej gałęzi gospodarki wodorowej. Gospodarka wodorowa jest rozumiana łącznie jako: technologie wytwarzania, magazynowania, dystrybucji i wykorzystania wodoru, obejmujące scentralizowane i rozproszone systemy wytwarzania, magazynowania, transportu wodoru z wykorzystaniem sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, jak i innych form transportu, a następnie wykorzystanie go jako produktu końcowego (transport, przemysł, ciepłownictwo i energetyka zawodowa, przemysłowa i rozporoszona w układach wytwarzania energii elektrycznej), oraz jako substratu w procesach przemysłowych, w tym w ramach wodorowych magazynów energii, do wytwarzania syntetycznych paliw i nośników energii. Rozwój gospodarki wodorowej wymaga budowy całego łańcucha wartości oraz infrastruktury, która pomoże w jego wykorzystaniu. Będzie to wymagać rozwoju elektrolizerów, sieci dystrybucji wodoru, w tym powstania stosownej infrastruktury przesyłowej i transportowej, magazynów wodoru, infrastruktury tankowania, produkcji ogniw paliwowych wykorzystywanych w energetyce, ciepłownictwie, transporcie i innych sektorach gospodarki.

Wodór może być wytwarzany na wiele sposobów, z których jedne są uważane za bardziej, inne za mniej przyjazne środowisku. W PSW wodór podzielono na trzy rodzaje:

  • konwencjonalny (wytwarzany w różnych procesach, w których wykorzystuje się paliwa kopalne),
  • niskoemisyjny (wytwarzany z nieodnawialnych bądź z odnawialnych źródeł energii z niskim śladem węglowym),
  • odnawialny (wytwarzany w procesie elektrolizy wody, w którym wykorzystuje się energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii).

Realizacja wspomnianej wizji wymaga osiągnięcia sześciu celów. W ich ramach zostały wyróżnione konkretne działania, które mają być wprowadzane w życie w perspektywie krótkoterminowej (do 2025 roku) oraz średnioterminowej (do 2030 roku). Cele te odnoszą się do trzech priorytetowych obszarów wykorzystania wodoru, czyli energetyki, transportu i przemysłu, ale także jego produkcji i dystrybucji oraz potrzeby stworzenia stabilnego otoczenia regulacyjnego. Przyjęte obszary priorytetowe nawiązują do koncepcji łączenia sektorów (ang. sector coupling), zakładającej:

  • wzrost wykorzystania energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii oraz
  • wykorzystanie jej w określonych sektorach gospodarki (transport, przemysł, ciepłownictwo)

– w celu minimalizacji zależności od paliw kopalnych, przyczyniających się do emisji gazów cieplarnianych do środowiska.

Cele strategiczne PSW

Pierwszym celem jest wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie. Potrzeba ich wykorzystywania wynika ze  stale wzrastającego udział niesterowalnej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w miksie energetycznym Polski. Znaczna część mocy wytwórczych z energii odnawialnej jest lub będzie oparta o źródła zależne od warunków atmosferycznych i pracujących małą liczbę godzin w ciągu roku. Wskazuje się, że w dalszej perspektywie przyłączenie niesterowalnego źródła energii powinno być powiązane z obowiązkiem zapewnienia bilansowania w okresach, gdy jednostki wytwórcze nie dostarczają energii elektrycznej do sieci. W tym miejscu pojawiają się technologie wodorowe – stosowanie elektrolizy należy do potencjalnych rozwiązań, mających zwiększyć elastyczność systemu oraz przygotowujących grunt pod rosnący udział źródeł odnawialnych w całym systemie. W tym mają pomóc przede wszystkim instalacje power-to-gas, pozwalające na przekształcenie energii elektrycznej w wodór w procesie elektrolizy i umożlwiające zagospodarowanie nadwyżek energii. Szersze wykorzystanie elektrolizerów ma pozwolić na integrację systemu gazowego z siecią elektroenergetyczną w myśl wspomnianej koncepcji łączenia sektorów.

Podstawowym celem do 2025 roku jest stworzenie ram prawnych funkcjonowania infrastruktury wodorowej oraz wsparcie działań badawczych i wdrożeniowych. W tym samym ujęciu czasowym mają zostać przeprowadzone analizy techniczne w celu sprawdzenia możliwości zagospodarowania wielkoskalowych kawern solnych pod magazynowanie wodoru oraz pierwsze próby współspalania wodoru w turbinach gazowych. Natomiast do roku 2030 instalacje ko- i poligeneracyjne mają być już wykorzystywane na szeroką skalę. Chodzi o duże ośrodki, na przykład elektrociepłownie, gdzie wodór stanowić podstawowe paliwo, oraz w blokach mieszkalnych, małych osiedlach czy obiektach użyteczności publicznej z użyciem ogniw paliwowych.

Drugim celem jest wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie. W tym segmencie wodór jest postrzegany jako jedna z dróg redukcji emisji CO2, zwłaszcza w transporcie kołowym. W porównaniu z samochodami elektrycznymi, pojazdy napędzane wodorem mogą pokonywać duże odległości bez potrzeby uzupełnienia paliwa. Jednocześnie w aspekcie czasowym samo tankowanie jest zbliżone do tankowania samochodów wykorzystujących paliwa konwencjonalne, co pozwala na ich użytkowanie w trybie ciągłym. Początkowo nie będzie potrzebne tworzenie całkowicie nowych punktów tankowania wodoru, gdyż mogą one funkcjonować na już istniejących stacjach paliw płynnych. Wreszcie zaletą tego paliwa jest gęstość energii, która jest wyższa w porównaniu z paliwami kopalnymi. Oczywiście, z tych wszystkich względów, wodór ma znaleźć zastosowanie także w transporcie kolejowym, morskim, a w dalszej perspektywie także lotniczym. W PSW mowa jest także o możliwości wykorzystania wodoru do produkcji paliw syntetycznych.

Do roku 2025 planowane jest rozpoczęcie eksploatacji nowych autobusów zeroemisyjnych napędzanych wodorem wyprodukowanych w Polsce. W tym celu wybudowane ma zostać trzydzieści dwie stacje tankowania wodoru wraz z instalacjami do oczyszczania wodoru do standardu czystości 99,999. Stacje powinny powstać w pierwszej kolejności w aglomeracjach i obszarach gęsto zaludnionych na potrzeby tankowania przede wszystkim autobusów. W perspektywie kolejnych pięciu lat ma nastąpić dalszy rozwój infrastruktury tankowania wodoru oraz instalacji oczyszczających. Ponadto wodór ma być na szerszą skalę wykorzystywany w transporcie ciężkim, kolejowym, morskim i rzecznym. Wreszcie także wówczas ma rozwinąć się produkcja paliw syntetycznych wytwarzanych w reakcji wodoru z CO, CO2 czy N2.

Jako trzeci cel wskazano wsparcie dekarbonizacji przemysłu. Energetyka i przemysł są odpowiedzialne za roczną emisję około 350 milionów ton ekwiwalentnego CO2, przy czym, w ocenie twórców PSW, przemysł jest gałęzią, w której najtrudniej osiągnąć neutralność klimatyczną. Obecnie wodór jest wykorzystywany w Polsce przede wszystkim, jako surowiec w przemyśle chemicznym i rafineryjnym, przez co ma strategiczne znaczenie dla całej gospodarki. Jednocześnie należy zaznaczyć, że jest on pozyskiwany w procesach wykorzystujących paliwa kopalne.

W perspektywie najbliższych 4 lat planowane jest wsparcie działań na rzecz produkcji i zastosowania wodoru niskoemisyjnego do procesów produkcji petrochemicznej oraz nawozowej. Jedną z nich ma być wprowadzenie węglowego kontraktu różnicowego jako instrumentu wsparcia transformacji klimatycznej przemysłu. Z kolei w 2030 roku ma funkcjonować co najmniej pięć dolin wodorowych ze znaczącym elementem infrastruktury przesyłowej tego pierwiastka. Dotychczas podpisano już trzy listy w sprawie utworzenia takich dolin, które mają powstać na Podkarpaciu, Dolnym Śląsku oraz Mazowszu.

Czwarty cel dotyczy produkcji wodoru w nowych instalacjach. Obecnie roczna produkcja wodoru w Polsce wynosi około jednego miliona ton, przy czym w całości wytwarzany jest on z paliw kopalnych. Z europejskich dokumentów strategicznych wynika jednak, że do 2030 roku konieczne jest zapewnienie warunków do uruchomienia instalacji produkujących wodór ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych. Na to stawia się także w polskiej strategii, w której wskazano, że wybór ten podykotowany jest chęcią pobudzenia polskiego przemysłu do zwrotu w kierunku technologii zeroemisyjnych i nie ma na celu dyskryminacji obecnie dominujących metod wytwarzania. Z tego tytułu planowane są zachęty do działań innowacyjnych, pochodzących m.in. ze środków unijnych.

Do roku 2025 planowane jest uruchomienie instalacji do produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych o łącznej mocy minimum 50 MW. Paliwo ma być pozyskiwane nie tylko w procesie elektrolizy wody, ale także z biometanu, gazów odpadowych czy gazu ziemnego przy wykorzystaniu technologii CCS/CCU. Wówczas ma zostać uruchomione także wytwarzanie gazów syntetycznych w procesie metanizacji wodoru oraz wykorzystanie niskoemisyjnego wodoru w produkcji NH3. W ciągu kolejnych pięciu lat zainstalowana moc elektrolizerów ma sięgać 2 GW, co pozwoli wytworzyć ok. 6415 GWh, tj. 193,643 ton wodoru rocznie. Ponadto w tym okresie mają zostać zapewnione warunki do budowy instalacji do produkcji wodoru przy elektrowniach jądrowych.

Piąty cel obejmuje sprawne i bezpieczne przesyłanie, dystrybuowanie i magazynowanie wodoru. W strategii podkreślono, że w zakresie przesyłu możliwe jest transportowanie wodoru w istniejących sieciach gazu ziemnego, o ile są one przystosowane do transportu domieszki wodoru. Ze względu na rosnące współzależności między sektorami energetyki, transportu i przemysłu, niezbędne jest przede wszystkim podjęcie wspólnych działań przez operatorów systemów przesyłowych gazu oraz energii elektrycznej, które poskutkują optymalizacją pracy systemu elektroenergetycznego oraz gazowego i w pełni efektywną współpracą między tymi sektorami. W PEP2040 jako cel stymulujący w tym obszarze wskazano osiągnięcie do 2030 roku zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów innych niż ziemny (gazy zdekarbonizowane: biometan, wodór).

W perspektywie krótkoterminowej mają zostać przeprowadzone analizy w zakresie najbardziej optymalnej formy przesyłu energii na rzecz rozwoju gospodarki. Ze strategii wynika, że nie jest obecnie oczywiste czy w polskich warunkach bardziej efektywny będzie przesył energii elektrycznej, tak aby wodór został z niej wytworzony w pobliżu centrów popytu, czy też przesył wodoru powstałego przy instalacjach odnawialnych źródeł energii bądź wytworzonego z niego syntetycznego gazu ziemnego istniejącą siecią gazową. Zbadania wymaga także możliwość przesyłu wodoru dedykowanymi rurociągami. W perspektywie kolejnych czterech lat konieczne jest wykonanie analizy obecnie wykorzystywanej infrastruktury gazowej pod kątem możliwości zatłaczania wodoru i przesyłu mieszanin wodoru z gazem. W nieco dłuższym ujęciu planowane jest dostosowanie wybranych odcinków sieci gazowej do przesyłu i dystrybucji wodoru domieszkowanego do metanu (gaz ziemny, biometan) oraz budowę przesyłowych i dystrybucyjnych gazociągów wodorowych lub rozbudowę sieci elektroenergetycznej w celu przesyłu energii elektrycznej. Planuje się również wsparcie rozwoju wprowadzenia do sieci gazowych gazu syntetycznego wyprodukowanego w instalacjach power-to-gas (wodór wyprodukowany w procesie elektrolizy zostałby następnie poddany procesowi metanizacji przy wykorzystaniu CO2 z instalacji CCS i powstały w ten sposób gaz syntetyczny zostałby zatłoczony do sieci gazowej).

Wreszcie, szóstym celem PSW jest stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego. W tej kwestii twórcy PSW chcą podjąć możliwie najszybsze działania i jeszcze w 2021 roku mają powstać ramy regulacyjne funkcjonowania wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie oraz podstawy rynku wodoru. Natomiast w dwóch kolejnych latach ma zostać opracowany legislacyjny pakiet wodorowy – przepisy określające szczegóły funkcjonowania rynku, implementujące prawo Unii Europejskiej w tym zakresie oraz wdrażające system zachęt do produkcji niskoemisyjnego wodoru.

Kierunek wytyczony, lecz co dalej?

Ostatni cel jest niezwykle ważny – jedynie trwałe i przewidywalne otoczenie prawne może zachęcić przedsiębiorców do inwestowania w nowe technologie. Pierwsze zmiany już się dokonują – 7 grudnia 2021 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw. Jednym z jej filarów jest wprowadzenie definicji i przepisów umożliwiających rozwój gospodarki wodorowej, w tym definicji stacji wodoru, oraz przepisów regulujących funkcjonowanie infrastruktury do tankowania wodoru. Ważnym projektem dla branży gazowniczej jest proponowana nowelizacja ustawy–Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw. Jednym z powodów podjęcia działań zmierzających do zmodyfikowania podstawowego aktu regulującego status kopalin jest chęć zwiększenia zainteresowania inwestorów w zakresie kreatywnego wykorzystania górotworu, włącznie z wykorzystaniem struktur geologicznych jako magazynów wodoru. Nowe przepisy mają ułatwić nabycie nieruchomości pod budowę podziemnych magazynów, zaś samo podziemne bezzbiornikowe magazynowanie wodoru ma zostać uznane za cel publiczny. Przewiduje się także wprowadzenie nowego trybu uzyskania koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji przez przedsiębiorców posiadających koncesje wydobywcze, którzy zaniechali albo zakończyli eksploatację złoża kopaliny. Jedną z kluczowych propozycji jest wreszcie wdrożenie szczególnych zasad dotyczących przekształcenia zakładu górniczego, bez obowiązku likwidacji.

Powyższe działania to jednak nie koniec – w perspektywie najbliższych lat powinniśmy oczekiwać zmian na poziomie ustaw zwykłych oraz rozporządzeń, które złączą się łącznie na polskie prawo wodorowe. Jedną z najważniejszych zapowiedzi zawartych w PSW jest wprowadzenie do ustawy-Prawo energetyczne pojęcia wodoru, zasad funkcjonowania rynku wodoru i korzystania z infrastruktury gazowej oraz uregulowania roli wodoru jako magazynu energii. W strategii jednoznaczne opowiedziano się za początkowo „łagodnym” podejściem do reglamentacji działalności gospodarczej dotyczącej wodoru – do czasu odpowiedniego rozwoju rynku rekomenduje się brak obowiązku koncesyjnego. Gdy chodzi zaś o wspomniany rynek, działania regulacyjne nie są jeszcze przesądzone, gdyż wiele zależy od decyzji podejmowanych na poziomie unijnym. W strategii zapowiedziano, że do czasu odpowiedniego rozwoju rynku jako rekomendację wskazuje się niewprowadzanie zasady rozdziału własnościowego. Podobne zmiany mają dotknąć także ustawę o odnawialnych źródłach energii. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie ułatwień regulacyjnych, implementację przepisów prawa unijnego w zakresie gwarancji pochodzenia oraz określenie mechanizmów wsparcia dla produkcji „zielonego” wodoru. W pewnym zakresie propozycje te pokrywają się ze zmianami przewidzianymi w kontekście rozwoju rynku biometanu, o których pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów. Z perspektywy polskiego ciepłownictwa ważną zapowiedzią zdaje się być wprowadzenie zmian w ustawie o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. Nowością mają być ułatwienia regulacyjne dla nowych małych jednostek kogeneracji wykorzystujących wodór. Ruch ten zdecydowanie wpisuje się w zamierzenia projektowanej strategii rozwoju ciepłownictwa do 2040 roku.

Na kształt polskiego prawa wodorowego wpłyną także przepisy prawa unijnego – o najnowszym pakiecie legislacyjnych mogą przeczytać Państw w naszym poprzednim artykule.

Realizacja celów strategii ma być monitorowana na poziomie głównych celów oraz działań. Do dnia 31 marca każdego roku minister właściwy do spraw klimatu ma przedstawiać Radzie Ministrów roczne sprawozdanie z realizacji PSW za poprzedni rok. W sprawozdaniu za 2025 rok dokonana zostanie weryfikacja realizacji wyznaczonych celów i wskazane zostaną ewentualne postulaty ich aktualizacji z uwzględnieniem bieżących potrzeb interesariuszy.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Europejski pakiet wodorowy opublikowany

2021-12-15Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowiskodekarbonizacja, Komisja Europejska, konstytucja dla wodoru, pakiet wodorowy, wodórMożliwość komentowania Europejski pakiet wodorowy opublikowany została wyłączona

Komisja Europejska opublikowała dzisiaj długo wyczekiwane projekty mające wprowadzić rozwiązania pozwalające na dekarbonizację sektora gazowniczego. Chodzi o dwa projektu aktów prawnych, które mają zastąpić obecnie obowiązujące:

  • rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 oraz
  • dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającą dyrektywę 2003/55/WE.

Podstawy rynku wodoru

Jak wynika z komunikatu Komisji, celem proponowanych zmian jest stworzenie podstaw rynku wodoru oraz odpowiedniego środowiska dla inwestycji i rozwoju dedykowanej infrastruktury, w tym w ramach handlu z państwami trzecimi. Zasady rynkowe mają zostać wdrożone w dwóch fazach, przed i po 2030 r., a w szczególności mają objąć dostęp do infrastruktury wodorowej, rozdzielnie produkcji i transportu wodoru oraz ustalanie taryf. Ponadto ma zostać utworzona Europejska Sieć Operatorów Sieci Wodorowych, której zadaniami będzie:

  • promowanie rozwijania infrastruktury wodorowej,
  • koordynacja połączeń transgranicznych,
  • tworzenie połączeń międzysystemowych i
  • wypracowanie szczególnych zasad technicznych.

Na skutek proponowanych zmian, krajowe plany rozwoju sieci będą musiały oprzeć się na wspólnym scenariuszu dla energii elektrycznej, gazu i wodoru. Co ciekawe, operatorzy systemu gazowego mają zostać zobowiązani do publikowania informacji dotyczących infrastruktury gazowej, która może zostać wyłączona z eksploatacji lub przemianowana, z kolei oddzielnie mają być sporządzane plany dotyczące sieci wodorowych.

Wytwórcy gazów odnawialnych oraz konsumenci

Nowe przepisy mają ułatwić dostęp do istniejącej sieci gazowej wytwórcom gazów odnawialnych poprzez zniesienie taryf dla połączeń transgranicznych i obniżenie taryf w punktach wtłaczania. Ponadto proponowane rozwiązania mają stworzyć system certyfikacji, tak aby dokończyć prace rozpoczęte na gruncie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Aby uniknąć zamykania Europy jedynie na gazy kopalne oraz w celu „stworzenia miejsca” dla gazów odnawialnych, Komisja proponuje, aby długoterminowe umowy dotyczące gazu kopalnego nie były przedłużane poza rok 2049.

Kolejnym priorytetem pakietu jest wzmocnienie pozycji i ochrona konsumentów. Odzwierciedlając przepisy już obowiązujące na rynku energii elektrycznej, konsumenci będą mogli łatwiej zmieniać dostawców, korzystać ze skutecznych narzędzi do porównywania cen, uzyskiwać dokładne, uczciwe i przejrzyste informacje o rozliczeniach oraz mieć lepszy dostęp do danych i nowej inteligentnej technologii. Konsumenci powinni mieć możliwość wyboru odnawialnych i niskoemisyjnych gazów zamiast paliw kopalnych. W omawianych projektach mają zostać zawarte także rozwiązania usprawniające systemowe podejście do przeciwdziałania gwałtownym zmianom cen gazu ziemnego.

Walka z emisjami metanu

Komisja Europejska poinformowała również o planowanym wprowadzeniu nowych wymagań w zakresie emisji metanu, przy czym przewiduje się dla nich osobny projekt aktu prawnego – rozporządzenie dotyczące redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym.

Komisja ma zobowiązać przedstawicieli sektorów ropy naftowej, gazu i węgla do mierzenia, raportowania i weryfikacji emisji metanu oraz zaproponuje ścisłe zasady wykrywania i naprawy wycieków metanu oraz ograniczania odpowietrzania i spalania. Projekt zawiera także rozwiązania stanowiące „narzędzie monitorowania”, które ma zapewnić przejrzystość emisji metanu z importu ropy naftowej, gazu i węgla do UE. W ramach inicjatywy proponuje się ustanowienie ram prawnych dla zapewnienia najwyższych możliwych standardów pomiaru, raportowania i weryfikacji (MRV) emisji metanu. Nowe przepisy mają zobowiązać firmy do mierzenia i określania ilościowego emisji metanu na poziomie aktywów u źródła oraz przeprowadzania kompleksowych badań w celu wykrycia i naprawy wycieków metanu w ich działalności. Ponadto zakazane mają zostać praktyki odpowietrzania i spalania, które uwalniają metan do atmosfery, z wyjątkiem ściśle określonych okoliczności. Państwa członkowskie będą musiały również opracować plany łagodzenia, uwzględniające łagodzenie skutków metanu oraz pomiary metanu z porzuconych kopalni i nieczynnych odwiertów.

W odniesieniu do emisji metanu z energii importowanej, Komisja proponuje podejście dwuetapowe. Po pierwsze, importerzy paliw kopalnych będą zobowiązani do przedstawienia informacji o tym, w jaki sposób ich dostawcy wykonują pomiary, zgłaszają i weryfikują swoje emisje oraz w jaki sposób ograniczają te emisje. Komisja chce ustanowić dwa narzędzia przejrzystości, które pokażą wyniki i wysiłki krajów i przedsiębiorstw energetycznych na całym świecie w zakresie ograniczania emisji metanu:

  • bazę danych przejrzystości, w której dane zgłoszone przez importerów i operatorów z UE będą udostępniane opinii publicznej; oraz
  • globalne narzędzie do monitorowania, aby pokazać gorące punkty emitujące metan w UE i poza nią, z wykorzystaniem satelitów.

Projekty w całości dostępne są poniżej:

[LINK] [LINK] [LINK]

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu

2021-08-11Aktualności, Gaz, OZE, Środowiskobiogaz, biometan, biowodór, dyrektywa gazowa, emisje, europejski zielony ład, Hydrogen and Gas markets decarbonisation package, Komisja Europejska, neutralność klimatyczna, ochrona środowiska, oze, Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu, prawo energetyczne, prawo europejskie, prawo gazowe, regulacja, rozporządzenie gazowe, transformacja energetyczna, Unia Europejska, wodór, zanieczyszczeniaMożliwość komentowania CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu została wyłączona

Jednym z narzędzi mających służyć realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu jest projekt zmian legislacyjnych określany jako Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu (PDRWG), zakładający  rewizję dwóch kluczowych dla sektora gazowniczego aktów, tj. dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia
13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego, uchylającej dyrektywę 2003/55/WE (dalej „dyrektywa gazowa”) oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (dalej „rozporządzenie gazowe”).

Jako główne cele Pakietu Komisja Europejska wskazała:

  • zapewnienie warunków do powstawania infrastruktury wodorowej;
  • zapewnienie funkcjonowania konkurencyjnych rynków wodoru;
  • ułatwienie lokalnej i zdecentralizowanej produkcji gazów odnawialnych i niskowęglowych;
  • wzmocnienie praw konsumentów; oraz
  • zapewnienie przejrzystości i bezpieczeństwa dostaw.

Stanowisko Rady Europejskich Regulatorów Energetyki

Istotny głos w debacie nad PDRWG stanowi opinia Rady Europejskich Regulatorów Energetyki (CEER), przedstawiona, w ramach trwających do 18 czerwca 2021 r. konsultacji publicznych projektu.

W pierwszej kolejności, w opinii wskazano na kilka kwestii, które zdaniem CEER powinny być uznane za fundamentalne przy projektowaniu i zarządzaniu sektorem gazowym. Wśród szczególnie istotnych Rada wymienia m.in.:

  • przyjęcie stopniowego i elastycznego podejścia regulacyjnego do zmian zachodzących w sektorze wodorowym;
  • przyjęcie elastycznego i wspierającego rozwój sektora wodorowego ustawodawstwa;
  • kontynuację działań mających na celu poprawę funkcjonowania rynku gazu;
  • gwarancję praw konsumenckich bez względu na nośnik energii;
  • zwiększenie nadzoru krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki nad planowaniem zintegrowanej infrastruktury.

Odpowiadając na podstawowe pytanie Komisji Europejskiej, dotyczące rewizji dyrektywy gazowej oraz rozporządzenia gazowego CEER podkreśla, iż proces przejścia na nowy model energetyczny nie powinien zagrażać przystępności cenowej dla odbiorców taryf przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego. Wskazano także, na potrzebę unikania subsydiowania skrośnego między użytkownikami sieci gazu ziemnego a innymi sektorami. Ponadto, odnosząc się do tzw. „zbędnych” zasobów gazu, ich zastosowanie do transportowania wodoru, w przypadku zidentyfikowania zapotrzebowania na infrastrukturę wodorową określono jako korzystne, zarówno dla odbiorców końcowych gazu, jak i wodoru.

W opinii poruszono także kwestię planowania zintegrowanej infrastruktury. Zdaniem CEER, zgodnie z postulowanym stopniowym i elastycznym podejściem regulacyjnym do rynku wodoru, harmonizacja tego sektora na poziomie unijnym, nie powinna wymagać opracowania oddzielnych Krajowych Planów Rozwoju, jednakże w przypadkach, w których jest to zasadne rozwój sektora wodorowego powinien być uwzględniony w Krajowych Planach Rozwoju dla gazu i energii elektrycznej. Mimo to, Rada wskazuje, iż istnieją wyraźne korzyści kompleksowego przeglądu infrastruktury projektów wodorowych, w szczególności, w kontekście projektów opracowywanych przez podmioty nieregulowane. Z kolei, w zakresie prawnych regulacji związanych z  odrębną infrastruktura i rynkiem wodoru Rada Europejskich Regulatorów Energetyki zaleca dostosowanie przyjmowanych rozwiązań do stopnia rozwoju sektora, uwzględniając poziom zapotrzebowania na transport wodoru, przy czym CEER zwraca uwagę na ryzyko związane z powstaniem naturalnego monopolu.

Kolejnym istotnym zagadnieniem poruszonym w stanowisku jest kwestia mieszania wodoru i innych odnawialnych, bądź niskoemisyjnych gazów w sieciach gazowych. CEER wskazuje na spodziewane korzyści, związane z tą metodą, lecz także na potencjalne zagrożenia wynikające z braku wiedzy na temat jej długofalowych konsekwencji zarówno technicznych, jak i ekonomicznych.

W ostatniej części stanowiska, CEER odnosi się do problemu uregulowania zagadnień związanych z cyberbezpieczeństwem, podnosząc, iż jest ono kluczowa dla funkcjonowania systemu dostaw UE, w konsekwencji uznając za potrzebne wprowadzenie unijnych kompleksowych ram legislacyjnych mających przeciwdziałać cyberzagrożeniom w sektorze energetycznym.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

← Older posts

Odwiedź też:

Portal zamówienia.org.pl
prawo-naprawcze
Restrukturyzacja

Portal tworzony przez:

Kancelaria Wawrzynowicz i Wspólnicy
ISSN 2719-4140
W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Akceptuję Czytaj politykę cookies
Polityka Cookies

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Non-necessary
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
SAVE & ACCEPT