wodór

Kongres Nowej Mobilności 2022

Aktualności, Środowisko, , , Możliwość komentowania Kongres Nowej Mobilności 2022 została wyłączona

W dniach 12-14 września 2022 r. odbyła się w Łodzi 3. edycja Kongresu Nowej Mobilności – jednego z ważniejszych wydarzeń branży zrównoważonego transportu w Europie Środkowo-Wschodniej. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych oraz Miasto Łódź.

Bez wątpienia, były to trzy dni intensywnych debat, dyskusji, wymiany doświadczeń i idei kluczowych ekspertów i praktyków sektora zeroemisyjnych technologii. Uczestnikami kongresu byli m.in. operatorzy transportowi, producenci, firmy technologiczne, energetyczne i infrastrukturalne.

Jeden z głównych tematów rozmów to wprowadzane na rynek technologie nowej generacji, identyfikacja modeli biznesowych oraz wymagań infrastrukturalnych gwarantujących finansowanie projektów mobilnościowych. Zmniejszenie emisji oraz umożliwienie bezpiecznego i zrównoważonego przepływu ludzi, towarów i usług okazało się jednym z celów debat prowadzonych podczas wydarzenia.

Dużo dyskusji poświęcono kwestii elektryfikacji polskiej i europejskiej floty pojazdów, w tym w szczególności istotne wydaje się zagadnienie elektryfikacji transportu ciężkiego. W ostatnim dniu KNM dyskutowano właśnie o wyzwaniach stojących przed firmami transportowymi i operatorami logistycznymi w związku z koniecznością redukcji emisji. Na tym tle na uwagę zasługuje ogłoszona podczas Kongresu inauguracja współpracy pomiędzy Volvo Trucks, IKEA Industry i Raben Group. Wspomniane firmy podpisały umowę o współpracy w zakresie zeroemisyjnego transportu ciężkiego w Polsce, o czym poinformowano podczas ostatniego dnia KNM. Zgodnie z upublicznionymi planami biznesowymi IKEA wdroży elektryczne samochody ciężarowe Volvo w transporcie wewnętrznym pomiędzy dwoma swoimi fabrykami w Polsce. Pojazdy mają być obsługiwane przez Grupę Raben, a wnioski z pilotażu zostaną wykorzystane przy dalszym rozwijaniu elektryfikacji operacji transportowych w większej skali. Życzymy przedsięwzięciu sukcesu i czekamy z niecierpliwością na pierwsze polskie doświadczenia w tym segmencie.

Znaczące miejsce w dyskusjach miały zagadnienia związane z rozwojem gospodarki wodorowej i transportu opartego na wykorzystaniu zielonego wodoru. Uczestnicy wydarzenia omówili również wyzwania unijnej polityki klimatycznej do 2035 r., kwestię tworzenia stref czystego powietrza w centrach miast oraz system wdrażania zelektryfikowanych flot w polskich firmach.

Portal Energia.edu.pl objął patronatem medialnym Kongres Nowej Mobilności 2022.

Źródło wykorzystanej grafiki: https://kongresnowejmobilnosci.pl/

Magazynowanie energii elektrycznej w postaci wodoru

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Magazynowanie energii elektrycznej w postaci wodoru została wyłączona

Coraz częściej do głównego dyskursu w sektorze energetycznym wkracza temat magazynowania energii elektrycznej w postaci wodoru oraz wytwarzania energii elektrycznej za pomocą wodoru. W szczególności ta tendencja jest widoczna na poziomie europejskim – Komisja Europejska celami unijnej strategii wodorowej chce doprowadzić do uruchomienia do 2026 roku elektrolizerów o łącznej mocy 6 GW i produkcji miliona ton wodoru pochodzącego z elektrolizy z wykorzystaniem odnawialnej energii elektrycznej. Do 2030 roku zaś przewiduje się instalację co najmniej 40 GW mocy elektrolizerów i roczną produkcję co najmniej 10 mln ton wodoru z OZE. W Polskiej Strategii Wodorowej do roku 2030 z perspektywą do roku 2040 przewidziano natomiast, że do 2030 roku Polska osiągnie moc zainstalowanej z niskoemisyjnych źródeł i procesów na poziomie 2 GW, która umożliwi produkcję 193 634,06 ton wodoru rocznie, co pokryje 99,4% zapotrzebowania na wodór w gospodarce narodowej.

„Czysty wodór” i jego łańcuch wartości wskazuje się jako jeden z kluczowych obszarów umożliwiających odblokowanie inwestycji w celu wspierania zrównoważonego wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Wodorowe ogniwa paliwowe bowiem stanowią opcję przekształcania wodoru w energię elektryczną i ciepło (bez emisji dwutlenku węgla), wytwarzając jedynie wodę, co stanowi oczywistą środowiskową przewagę nad ogniwami paliwowymi zasilanymi z innych źródeł. Wodór jako nośnik energii charakteryzuje się najwyższą spośród paliw energią właściwą 33 Wh/g oraz wartością opałową na poziomie 120 MJ/kg, a jego spalanie jest neutralne dla środowiska, co przemawia na korzyść stosowania tego gazu jako paliwa.

Nie bez znaczenia jest fakt, że w odróżnieniu od ogniw galwanicznych, w których energia wytwarzanego prądu musi zostać wcześniej zgromadzona wewnątrz tych urządzeń, wodorowe ogniwa paliwowe nie wymagają wcześniejszego ładowania. Do produkcji energii elektrycznej wykorzystuje się wodór na anodzie oraz tlen na katodzie – tj. ogniwa wodorowe. Samo ogniwo generuje energię elektryczną z reakcji utleniania stale dostarczanego do niego z zewnątrz wodoru.

Magazynowanie wodoru realizuje się, zależnie od sposobu i warunków jego przechowywania, następującymi metodami: w postaci sprężonej w zbiornikach, w postaci ciekłej w zbiornikach metalowych i kompozytowych, w postaci stałej związanej w wodorkach umieszczonych w pojemnikach lub adsorpcyjne w nanorurkach węglowych, a także w postaci odwracalnych połączeń chemicznych o dużej zawartości wodoru. Magazynowanie energii opartej o wodór odbywa się zatem poprzez umieszczenie w odpowiednio do tego przystosowanym zbiorniku systemu elektrolizy, systemu zasilania ogniw paliwowych i układu magazynowania wodoru.

Co mówią obecne przepisy?

Obecne uregulowania prawne obowiązujące w Polsce nie wyodrębniają możliwości magazynowania energii elektrycznej w formie gazowej, w tym w formie wodoru. W aktualnym stanie prawnym bowiem art. 3 pkt 10k ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku – Prawo energetyczne (dalej jako: PE) definiuje „magazyn energii elektrycznej” jako instalację umożliwiającą magazynowanie energii elektrycznej i wprowadzenie jej do sieci elektroenergetycznej. Brak jest natomiast w przepisach PE definicji magazynu energii w innej postaci, w tym energii której nośnikiem byłby wodór. Art. 3 pkt. 59 PE definiuje „magazynowanie energii elektrycznej” jako przetworzenie energii elektrycznej pobranej z sieci elektroenergetycznej lub wytworzonej przez jednostkę wytwórczą przyłączoną do sieci elektroenergetycznej i współpracującą z tą siecią do innej postaci energii, przechowanie tej energii, a następnie ponowne jej przetworzenie na energię elektryczną.

Podobnie jest w ustawie z dnia 20 lutego 2015 roku o odnawialnych źródłach energii – art. 2 pkt 17b Ustawy OZE „magazyn energii” oznacza wyodrębnione urządzenie lub zespół urządzeń służących do przechowywania energii w dowolnej postaci, niepowodujących emisji będących obciążeniem dla środowiska, w sposób pozwalający co najmniej na jej częściowe odzyskanie.

Więcej szczegółów zawarto w prawie unijnym. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/944 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej (dalej: Dyrektywa rynkowa) w art. 2 pkt 59 stanowi, że „magazynowanie energii” oznacza odroczenie, w systemie energetycznym, końcowego zużycia energii elektrycznej w stosunku do momentu jej wytworzenia lub przekształcenie jej w inną postać energii, umożliwiającą jej magazynowanie, magazynowanie takiej energii, a następnie ponowne przekształcenie takiej energii w energię elektryczną lub wykorzystanie jej w postaci innego nośnika energii. Art. 2 pkt 60 Dyrektywy rynkowej stanowi natomiast, że „instalacja magazynowania energii” oznacza, w systemie energetycznym, instalację, w której ma miejsce magazynowanie energii.

Widać zatem, że obecnie obowiązujące przepisy zarówno prawa polskiego, jak i prawa europejskiego nie wyodrębniają ani instalacji power-to-gas (P2G), ani rodzaju działalności polegającej na magazynowaniu energii w sieci gazowej, której nośnikiem jest gaz zatłoczony do tej sieci z instalacji P2G. Analizując ponownie definicję „magazynowania energii elektrycznej” z PE można uznać, że wyłącznie na jej podstawie magazynowanie energii elektrycznej mogłoby mieć miejsce w sieci gazowej – prawodawca wskazał, że możliwe jest magazynowanie energii poprzez jej przetworzenie do innej postaci energii. Jednak istniejąca definicja „magazynu energii elektrycznej” z PE wyklucza jednocześnie możliwość przyjęcia, że sieć gazowa stanowi magazyn energii. Tak więc w świetle powyższego przekształcenie energii elektrycznej w wodór potencjalnie mogłoby zostać uznane za magazynowanie energii, niemniej jednak należy zwrócić uwagę, że instalacja power-to-gas nie może zostać uznana za instalację, w której magazynuje się energię, a jedynie za instalację, która może wspierać proces magazynowania energii.

Projekt ustawy i potencjalne zmiany

Obecnie w wykazie prac na stronie Rządowego Centrum Legislacji znajduje się projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o odnawialnych źródłach energii (numer z wykazu: UC74). W projekcie proponuje się dodanie do art. 3 PE punktu 10ka wprowadzającego definicję magazynu energii. Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem „magazyn energii” oznaczałby instalację umożliwiającą magazynowanie energii.

Proponowane w tej nowelizacji pojęcia „magazynowania energii” w połączeniu
z obecnie już obowiązującą definicją „magazynowania energii elektrycznej”, odpowiadają co prawda definicji „magazynowania energii” zawartej w Dyrektywie rynkowej, ograniczają jednak te aktywności wyłącznie do sektora elektroenergetycznego. Zasadnym wydaje się – przy uwzględnieniu założeń Europejskiego Zielonego Ładu i doprecyzowujących go strategii unijnych (wodorowej i integracji systemu energetycznego) celowe wydaje się rozważenie przyjęcia definicji magazynu energii, która obok podziemnego magazynowania gazu obejmie również współpracujące z tym magazynem instalacje służące do konwersji energii (np. elektrolizer, instalacja SRM, ogniwa paliwowe, instalacja metanizacji wodoru).

Działalność produkcyjna energii elektrycznej a możliwość konwersji

W obecnym kształcie obowiązujących definicji brak jest rozróżnienia działalności produkcyjnej lub wytwórczej energii elektrycznej od świadczenia usług konwersji energii elektrycznej przez operatorów systemów gazowych lub elektroenergetycznych. W przypadku usługi świadczonej przez operatora obejmuje ona zmianę nośnika energii, która nie stanowi własności operatora. W takim ujęciu instalacje służące do metanizacji wodoru, reformingu parowego metanu, P2G oraz ogniwa paliwowe, nie byłyby tratowane jako infrastruktura produkcyjna lub wytwórcza, ale jako urządzenia współpracujące z magazynem energii służące konwersji nośnika energii. Obecne rozwiązania – na gruncie obowiązującego stanu prawnego – dopuszczają magazynowanie wodoru w instalacji magazynowej w rozumieniu PE przez właściwych operatorów systemów.

Warto zaznaczyć przy tym, że Europejska Sieć Operatorów Systemów Przesyłowych Gazu (ENTSOG) uznaje za konieczne legislacyjne uznanie technologii P2G za instalacje konwersji energii (nie zaś instalacje wytwórcze), zaś świadczenie usług z ich wykorzystaniem powinno być dozwolone także dla operatorów systemów gazowych. Takie rozwiązanie nie naruszałoby bowiem zasady unbundlingu, a jednocześnie stanowiłoby rozwiązanie poszerzające możliwość magazynowania energii elektrycznej i byłoby impulsem do rozwoju rynku.

Zasadność umożliwienia magazynowania energii elektrycznej w formie wodoru

Takie zmiany w uregulowaniach wydają się zgodne z ideą łączenia sektorów i hybrydowych systemów energetycznych (co stanowi zresztą jeden z postulatów ENTSOG). Przy zmienionej definicji magazynu energii, potencjalnie zatłoczony do podziemnych magazynów gazu wodór i technologie konwersji mogłyby jednocześnie zapewniać elastyczność i zabezpieczać stabilne działanie systemu elektroenergetycznego, sieci gazowych metanowych, jak i sieci wodorowych.

Wprowadzenie stosownych zmian umożliwiłoby zatem wykorzystanie najnowszych technologii i instalacji konwersji energii, które współpracując z magazynem energii zapewnią optymalną elastyczność i interoperacyjność systemów elektroenergetycznego i gazowego. Przykładowo – potencjalnie do tej samej instalacji magazynowej możliwe było wprowadzenie zarówno wodoru wytworzonego bez udziału energii elektrycznej, jak i wodoru wytworzonego z udziałem energii elektrycznej. Za takim podejściem do infrastruktury i regulacji przemawiają silne argumenty ekonomiczne powoływane m.in. przez Gas Infrastructure Europe, w świetle których już teraz potencjał magazynowania wodoru w podziemnych magazynach gazu zlokalizowanych na terenie UE szacuje się na ok. 60 TWh wskazując jednocześnie, że technologia magazynowania energii za pośrednictwem wodoru w podziemnych magazynach gazu jest ok. 100-krotnie tańsza niż magazynowanie energii przy wykorzystaniu magazynów energii elektrycznej w postaci baterii[1]. Z tych względów uzasadnione może być częściowe przekształcenie dotychczasowych podziemnych magazynów gazu w magazyny przeznaczone do magazynowania czystego wodoru.

Autor: Bartłomiej Gawrecki, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.

[1] GIE Position Paper on the Regulation of Hydrogen Infrastructure, 2021 s. 5: <https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/energy_climate_change_environment/events/presentations/06.01_mf35-presentation-gie-hydrogen_paper-bahke.pdf>

Plan REPowerEU

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Plan REPowerEU została wyłączona

Z uwagi na inwazję Rosji na Ukrainę i związany z nią unijny system sankcji na przywóz węgla i ropy naftowej z Rosji oraz wstrzymanie dostaw gazu ziemnego dostarczanego do Polski i Bułgarii, konieczne stało się dalsze zmniejszanie zależności Unii Europejskiej od rosyjskich paliw kopalnych. W tym celu Komisja Europejska dnia 18 maja 2022 r. wydała komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan REPower” (dalej: „REPowerEU”). Przewidziane w ramach tego komunikatu działania mają jednocześnie dążyć do przyspieszenia transformacji energetycznej, stanowiąc uzupełnienie pakietu „Gotowi na 55”. Cele REPowerEU obejmują następujące sfery:

  • Oszczędności energii,
  • Dywersyfikację dostaw,
  • Szybkie zastąpienie paliw kopalnych dzięki przyspieszeniu transformacji Europy w kierunku czystej energii,
  • Inteligentne łączenie inwestycji i reform,
  • Wzmocnienie gotowości.

Oszczędności energii

Podjęcie działań w tym zakresie uważane jest za najszybszy i najtańszy sposób przeciwdziałania kryzysowi energetycznemu. Jest on kluczowy dla najbliższych, określonych przez Komisję jako „krytycznych”, miesięcy.

Komisja proponuje przede wszystkim zwiększenie do 13 % wiążącego celu określonego w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE. W związku z powyższym Komisja wezwała Parlament i Radę do umożliwienia dodatkowych oszczędności energii i zwiększenia efektywności energetycznej budynków w ramach dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/31/UE z dnia 19 maja 2010 r. w sprawie charakterystyki energetycznej budynków oraz procedowanego obecnie projektu rozporządzenia ustanawiającego ramy ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla zrównoważonych produktów i uchylającego dyrektywę 2009/125/WE.

Natychmiastowe działania zmierzające do zwiększenia oszczędności energii mają zostać podjęte przez Państwa Członkowskie – wzywane są one do wykorzystywania takich środków wspierających, zachęcających do zakupu bardziej efektywnych urządzeń, jak np. obniżone stawki VAT na wysokoefektywne systemy grzewcze i izolację budynków. Na poziomie lokalnym znaczenie mają też programy podnoszenia świadomości i informowania oraz programy wsparcia, audyty energetyczne i plany zarządzania energią, deklarowanie celów w zakresie oszczędności oraz zapewnienie zaangażowanie mieszkańców. Warto jednak zwrócić uwagę na to, że komunikat, jako akt prawa miękkiego, nie wywołuje wiążących skutków prawnych w stosunku do Państw Członkowskich. Komisja w celu zapewnienia realizacji powyższych działań opublikuje jeszcze w 2022 r. wytyczne dotyczące aktualizacji krajowych planów w dziedzinie energii i klimatu przez Państwa Członkowskie w 2024 r.

Dywersyfikacja importu energii

Komisja zwraca uwagę na to, iż utworzona została już unijna platforma energetyczna na rzecz dobrowolnych wspólnych zakupów gazu, LNG i wodoru, która umożliwia łączenie i strukturyzację popytu. Komisja ma w planach stworzenie nowego, dobrowolnego mechanizmu wspólnych zakupów, w ramach którego możliwe będzie prowadzenie negocjacji i zawieranie umów w imieniu Państw Członkowskich w zakresie połączonego popytu na gaz i wprowadzanie go na rynek na konkurencyjnych zasadach. Regionalne grupy zadaniowe, przez które działałaby nowa platforma, określałyby potrzeby i dywersyfikację wariantów dostaw. Specjalny kanał współpracy z Państwami Członkowskimi służyłby wspólnym zakupom wodoru.

Platforma miałaby szczególne znaczenie dla Państw Członkowskich, których sektor energetyczny jest obecnie zależny od Rosji. Będzie ona wspierała stosunki z państwami Wspólnoty Energetycznej, partnerami Unii Europejskiej w jej bliskim sąsiedztwie i partnerami, którzy zobowiązali się do przestrzegania przepisów rynku wewnętrznego Unii i wspólnego bezpieczeństwa dostaw.

Zastąpienie paliw kopalnych i przyspieszenie transformacji Europy w kierunku czystej energii

Pełne odejście od rosyjskich paliw kopalnych wymaga zwiększenia stosowania energii odnawialnej w sektorze wytwarzania energii elektrycznej, przemyśle, budynkach i transporcie. Komisja przewiduje podwyższenie celu redukcji emisji gazów cieplarnianych do roku 2030 z poziomu 40% do poziomu 45%. W tym zakresie istotną rolę ma pełnić fotowoltaika – cel REPowerEU zakłada, że  do 2025 r. mają zostać zainstalowane nowe panele fotowoltaiczne o mocy ponad 320 GW, a do 2030 r. – o mocy niemal 600 GW. W związku z powyższym Komisja w dniu publikacji komunikatu wydała Unijną strategię na rzecz energii słonecznej. Komisja zobowiązała się też do przedstawienia wymogów dotyczących ekoprojektu i etykietowania energetycznego w odniesieniu do instalacji fotowoltaicznych w pierwszym kwartale 2023 r.

Kolejnym celem REPowerEU jest rozwój zdolności magazynowania energii elektrycznej – w ramach powyższego celu planuje się uznanie magazynów energii za leżące w nadrzędnym interesie publicznym i ułatwienie wydawania pozwoleń na ich wdrażanie.

W procesie wyeliminowania gazu ziemnego, węgla i ropy naftowej z gałęzi przemysłu i transportu kluczową rolę pełni odnawialny wodór. W REPowerEU określono zatem cel na poziomie 10 mln ton wewnętrznej produkcji wodoru odnawialnego i 10 mln ton przywozu wodoru odnawialnego do 2030 r. Komisja proponuje m.in. następujące działania, które mają zmierzać do osiągnięcia tego celu:

  • podwyższenie celów cząstkowych w zakresie paliw odnawialnych pochodzenia niebiologicznego do 75% w przemyśle i 5% w transporcie,
  • szybkie zakończenie zmian pakietu dotyczącego rynku wodoru i gazu,
  • dokonanie dopłat uzupełniających do inwestycji w ramach programu „Horyzont Europa” w odniesieniu do Wspólnego Przedsięwzięcia na rzecz Wodoru (200 mln EUR),
  • publikacja dwóch aktów delegowanych dotyczących definicji i produkcji wodoru odnawialnego,
  • wsparcie rozwoju trzech głównych korytarzy przywozu wodoru przez Morze Śródziemne, obszar Morza Północnego i z Ukrainą, gdy będzie to możliwe,
  • nakreślenie do marca 2023 r. wstępnych potrzeb w zakresie infrastruktury wodorowej, na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylającego decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniającego rozporządzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009, w procesie, w którym uczestniczyć będą Państwa Członkowskie, krajowe organy regulacyjne, ACER, ENTSO gazu, promotorzy projektów i inne zainteresowane strony,
  • uruchomienie finansowania unijnego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, polityki spójności i Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (dalej: „RFF”).

Komisja zaznacza jednocześnie, że gaz ziemny zastępowany będzie również przez pozostałe formy wodoru wytwarzanego ze źródeł innych niż kopalne, w szczególności przez wodór uzyskany z wykorzystaniem energetyki jądrowej.

Zmniejszenie przywozu gazu ziemnego z Rosji ma zostać przeprowadzone również dzięki realizacji kolejnego celu ustanowionego w komunikacie – celu zwiększenia zrównoważonej produkcji biometanu do 35 mld m3 do 2030 r. Do realizacji powyższego celu konieczne mają okazać się m.in. następujące działania:

  • ustanowienie przemysłowego partnerstwa biogazu i biometanu w celu stymulowania łańcucha wartości gazów odnawialnych,
  • wprowadzenie dodatkowych środków zachęcających producentów biogazu do tworzenia wspólnot energetycznych,
  • stosowanie zachęt do uzdatniania biogazu w celu uzyskania biometanu,
  • propagowanie dostosowania istniejącej i wdrożenia nowej infrastruktury do transportu większej ilości biometanu przez sieć gazową Unii,
  • ułatwienie dostępu do finansowania oraz uruchomienie finansowania unijnego w ramach instrumentu „Łącząc Europę”, polityki spójności, RRF i wspólnej polityki rolnej.

REPowerEU zakłada również przyspieszenie wdrażania technologii energii wiatrowej oraz indywidualnych pomp ciepła.

Komisja zwraca również uwagę na to, że redukcja zużycia paliw kopalnych jest szczególnie trudna do osiągnięcia w sektorach przemysłu i w transporcie. W tym zakresie kluczową rolę pełnić ma elektryfikacja przemysłu, która rozwijać będzie się wraz z doskonaleniem technologii i wdrażaniem odnawialnych źródeł energii. Komisja zobowiązała się m.in. do wdrożenia specjalnego segmentu REPowerEU w ramach funduszu innowacyjnego wspierającego innowacyjną elektryfikację i zastosowanie zielonego wodoru w przemyśle.

Z kolei w transporcie paliwa kopalne zostaną zastąpione przede wszystkim elektryfikacją i wykorzystaniem wodoru wytworzonego z innych źródeł niż kopalne. W 2023 r. przyjęty ma zostać pakiet legislacyjny dotyczący zazieleniania transportu towarowego.

Komisja w dniu publikacji komunikatu udostępniła też Zalecenie w sprawie przyspieszenia procedur wydawania pozwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej oraz ułatwienia zawierania umów zakupu energii elektrycznej. Dokument ten ma pozwalać na przyspieszenie i uspójnienie procedur krajowych.

Inteligentne inwestycje

W REPowerEU zaznaczono, że szczególnego wsparcia będą obecnie wymagać projekty związane z infrastrukturą gazową. Bezpośrednio wskazano, że poszczególne regiony wymagają „ograniczonej rozbudowy infrastruktury gazowej” – konieczne jest zaspokojenie popytu w Europie Środkowej i Wschodniej (szczególnie korytarz transbałkański – Turcja-Bułgaria-Rumunia oraz korytarz wertykalny – połączenie międzysystemowe Grecja-Bułgaria, połączenie międzysystemowe Rumunia-Bułgaria oraz BRUA), w północnej części Niemiec oraz wzmocnienie południowego korytarza gazowego. Inwestycje te nie mogą jednak stać na przeszkodzie transformacji energetycznej w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu. Finansowe wsparcie mają też otrzymać projekty mające na celu zwiększenie zdolności magazynowych i zdolności poboru gazu.

Dodatkowo Państwom Członkowskim zaleca się dodanie do swoich planów odbudowy i zwiększenia odporności specjalnego rozdziału zawierającego nowe działania mające na celu realizację celów REPowerEU w zakresie dywersyfikacji dostaw energii i zmniejszenia zależności od rosyjskich paliw kopalnych. Komisja wydała wraz z komunikatem zalecenia dla Państw Członkowskich dotyczące polityki energetycznej zgodnej z celami REPowerEU. Powyższe działania powinny być połączone z odpowiednimi reformami na poziomie krajowym.

Plan REPower będzie finansowany z następujących źródeł:

  • RRF,
  • fundusze polityki spójności,
  • Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich,
  • instrument „Łącząc Europę”,
  • fundusz innowacyjny,
  • finansowanie krajowe i unijne na rzecz realizacji celów REPowerEU,
  • krajowe środki polityki budżetowej,
  • inwestycje prywatne,
  • Europejski Bank Inwestycyjny.

Wzmocnienie gotowości

Jako że istnieje prawdopodobieństwo tego, iż magazyny gazu ziemnego w najbliższym czasie nie będą wystarczająco napełnione i popyt na gaz nie zostanie zaspokojony, konieczne jest wzmocnienie gotowości na zakłócenia w dostawach. Komisja wskazuje, że w tym zakresie najważniejsze działania podejmowane mają być przez Państwa Członkowskie – mogą one wdrożyć z wyprzedzeniem komunikat o oszczędności energii w Unii Europejskiej, zaktualizować plany awaryjne, uwzględniając zalecenia zawarte w przeglądzie gotowości przeprowadzonym przez Komisję, zwrócić się do operatorów systemów przesyłowych o przyspieszenie prac technicznych, które mogą zwiększyć możliwości odwrócenia przepływu z zachodu na wschód, do następnej zimy, w tym w odniesieniu do wymogów technicznych dotyczących składu gazu czy zawrzeć zaległe dwustronne porozumienia o solidarności z krajami sąsiadującymi. Środki solidarnościowe, przewidziane już w prawie unijnym, służą w przypadku skrajnego niedoboru gazu. Komisja dodatkowo zamierza sporządzić wytyczne dotyczące kryteriów ustalania priorytetów w odniesieniu do odbiorców nieobjętych ochroną, w szczególności w przemyśle oraz zapewnić pomoc w zakresie opracowania planu redukcji zapotrzebowania w Unii Europejskiej zawierającego zapobiegawcze dobrowolne środki ograniczające, które powinny być gotowe do uruchomienia przed wystąpieniem faktycznej sytuacji kryzysowej. Plan ten zakładałby zaopatrzenie odbiorców chronionych w pierwszej kolejności.

Wnioski – wpływ REPowerEU na sektor gazownictwa

Plany przedstawione w REPowerEU mają dążyć do jeszcze szybszego zastąpienia paliw kopalnych, w tym gazu ziemnego, odnawialną energią elektryczną i wodorem ze źródeł innych niż kopalne. Tym samym rola gazu ziemnego jako paliwa przejściowego zostanie ograniczona. Jednocześnie w celu utrzymania bezpieczeństwa dostaw konieczne będzie ukierunkowanie inwestycji w infrastrukturę gazową. Krajowe zasoby gazu mogą być też wykorzystywane dłużej niż oczekiwano.

Autorka: Julia Fischer, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.

Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej?

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Polska strategia wodorowa opublikowana – co dalej? została wyłączona

Na początku listopada opinia publiczna została poinformowana o przyjęciu przez Radę Ministrów uchwały dotyczącej „Polskiej strategii wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040 r.” przedłożonej przez ministra klimatu i środowiska. Na opublikowanie kompletnego tekstu dokumentu musieliśmy poczekać jeszcze ponad miesiąc, gdyż dopiero 7 grudnia 2021 roku strategia została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Dotychczas o zamierzeniach polskiego rządu odnoszących się do rynku wodoru mogliśmy dowiedzieć się jedynie z projektów oraz przecieków medialnych. PSW jest dokumentem strategicznym, który określa główne cele rozwoju gospodarki wodorowej w Polsce oraz kierunki działań potrzebnych do ich osiągnięcia. Dokument wpisuje się w globalne, europejskie i krajowe działania mające na celu budowę gospodarki niskoemisyjnej. Twórcy strategii dokonują diagnozy obecnej sytuacji, określając stan dojrzałości i koszty poszczególnych technologii oraz rozważają ich potencjalny wpływ na gospodarkę, przedstawiając przewidywane trendy rozwoju.

Pojęcie gospodarki wodorowej

Wizją PSW jest stworzenie polskiej gałęzi gospodarki wodorowej. Gospodarka wodorowa jest rozumiana łącznie jako: technologie wytwarzania, magazynowania, dystrybucji i wykorzystania wodoru, obejmujące scentralizowane i rozproszone systemy wytwarzania, magazynowania, transportu wodoru z wykorzystaniem sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, jak i innych form transportu, a następnie wykorzystanie go jako produktu końcowego (transport, przemysł, ciepłownictwo i energetyka zawodowa, przemysłowa i rozporoszona w układach wytwarzania energii elektrycznej), oraz jako substratu w procesach przemysłowych, w tym w ramach wodorowych magazynów energii, do wytwarzania syntetycznych paliw i nośników energii. Rozwój gospodarki wodorowej wymaga budowy całego łańcucha wartości oraz infrastruktury, która pomoże w jego wykorzystaniu. Będzie to wymagać rozwoju elektrolizerów, sieci dystrybucji wodoru, w tym powstania stosownej infrastruktury przesyłowej i transportowej, magazynów wodoru, infrastruktury tankowania, produkcji ogniw paliwowych wykorzystywanych w energetyce, ciepłownictwie, transporcie i innych sektorach gospodarki.

Wodór może być wytwarzany na wiele sposobów, z których jedne są uważane za bardziej, inne za mniej przyjazne środowisku. W PSW wodór podzielono na trzy rodzaje:

  • konwencjonalny (wytwarzany w różnych procesach, w których wykorzystuje się paliwa kopalne),
  • niskoemisyjny (wytwarzany z nieodnawialnych bądź z odnawialnych źródeł energii z niskim śladem węglowym),
  • odnawialny (wytwarzany w procesie elektrolizy wody, w którym wykorzystuje się energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii).

Realizacja wspomnianej wizji wymaga osiągnięcia sześciu celów. W ich ramach zostały wyróżnione konkretne działania, które mają być wprowadzane w życie w perspektywie krótkoterminowej (do 2025 roku) oraz średnioterminowej (do 2030 roku). Cele te odnoszą się do trzech priorytetowych obszarów wykorzystania wodoru, czyli energetyki, transportu i przemysłu, ale także jego produkcji i dystrybucji oraz potrzeby stworzenia stabilnego otoczenia regulacyjnego. Przyjęte obszary priorytetowe nawiązują do koncepcji łączenia sektorów (ang. sector coupling), zakładającej:

  • wzrost wykorzystania energii elektrycznej pochodzącej z odnawialnych źródeł energii oraz
  • wykorzystanie jej w określonych sektorach gospodarki (transport, przemysł, ciepłownictwo)

– w celu minimalizacji zależności od paliw kopalnych, przyczyniających się do emisji gazów cieplarnianych do środowiska.

Cele strategiczne PSW

Pierwszym celem jest wdrożenie technologii wodorowych w energetyce i ciepłownictwie. Potrzeba ich wykorzystywania wynika ze  stale wzrastającego udział niesterowalnej energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych w miksie energetycznym Polski. Znaczna część mocy wytwórczych z energii odnawialnej jest lub będzie oparta o źródła zależne od warunków atmosferycznych i pracujących małą liczbę godzin w ciągu roku. Wskazuje się, że w dalszej perspektywie przyłączenie niesterowalnego źródła energii powinno być powiązane z obowiązkiem zapewnienia bilansowania w okresach, gdy jednostki wytwórcze nie dostarczają energii elektrycznej do sieci. W tym miejscu pojawiają się technologie wodorowe – stosowanie elektrolizy należy do potencjalnych rozwiązań, mających zwiększyć elastyczność systemu oraz przygotowujących grunt pod rosnący udział źródeł odnawialnych w całym systemie. W tym mają pomóc przede wszystkim instalacje power-to-gas, pozwalające na przekształcenie energii elektrycznej w wodór w procesie elektrolizy i umożlwiające zagospodarowanie nadwyżek energii. Szersze wykorzystanie elektrolizerów ma pozwolić na integrację systemu gazowego z siecią elektroenergetyczną w myśl wspomnianej koncepcji łączenia sektorów.

Podstawowym celem do 2025 roku jest stworzenie ram prawnych funkcjonowania infrastruktury wodorowej oraz wsparcie działań badawczych i wdrożeniowych. W tym samym ujęciu czasowym mają zostać przeprowadzone analizy techniczne w celu sprawdzenia możliwości zagospodarowania wielkoskalowych kawern solnych pod magazynowanie wodoru oraz pierwsze próby współspalania wodoru w turbinach gazowych. Natomiast do roku 2030 instalacje ko- i poligeneracyjne mają być już wykorzystywane na szeroką skalę. Chodzi o duże ośrodki, na przykład elektrociepłownie, gdzie wodór stanowić podstawowe paliwo, oraz w blokach mieszkalnych, małych osiedlach czy obiektach użyteczności publicznej z użyciem ogniw paliwowych.

Drugim celem jest wykorzystanie wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie. W tym segmencie wodór jest postrzegany jako jedna z dróg redukcji emisji CO2, zwłaszcza w transporcie kołowym. W porównaniu z samochodami elektrycznymi, pojazdy napędzane wodorem mogą pokonywać duże odległości bez potrzeby uzupełnienia paliwa. Jednocześnie w aspekcie czasowym samo tankowanie jest zbliżone do tankowania samochodów wykorzystujących paliwa konwencjonalne, co pozwala na ich użytkowanie w trybie ciągłym. Początkowo nie będzie potrzebne tworzenie całkowicie nowych punktów tankowania wodoru, gdyż mogą one funkcjonować na już istniejących stacjach paliw płynnych. Wreszcie zaletą tego paliwa jest gęstość energii, która jest wyższa w porównaniu z paliwami kopalnymi. Oczywiście, z tych wszystkich względów, wodór ma znaleźć zastosowanie także w transporcie kolejowym, morskim, a w dalszej perspektywie także lotniczym. W PSW mowa jest także o możliwości wykorzystania wodoru do produkcji paliw syntetycznych.

Do roku 2025 planowane jest rozpoczęcie eksploatacji nowych autobusów zeroemisyjnych napędzanych wodorem wyprodukowanych w Polsce. W tym celu wybudowane ma zostać trzydzieści dwie stacje tankowania wodoru wraz z instalacjami do oczyszczania wodoru do standardu czystości 99,999. Stacje powinny powstać w pierwszej kolejności w aglomeracjach i obszarach gęsto zaludnionych na potrzeby tankowania przede wszystkim autobusów. W perspektywie kolejnych pięciu lat ma nastąpić dalszy rozwój infrastruktury tankowania wodoru oraz instalacji oczyszczających. Ponadto wodór ma być na szerszą skalę wykorzystywany w transporcie ciężkim, kolejowym, morskim i rzecznym. Wreszcie także wówczas ma rozwinąć się produkcja paliw syntetycznych wytwarzanych w reakcji wodoru z CO, CO2 czy N2.

Jako trzeci cel wskazano wsparcie dekarbonizacji przemysłu. Energetyka i przemysł są odpowiedzialne za roczną emisję około 350 milionów ton ekwiwalentnego CO2, przy czym, w ocenie twórców PSW, przemysł jest gałęzią, w której najtrudniej osiągnąć neutralność klimatyczną. Obecnie wodór jest wykorzystywany w Polsce przede wszystkim, jako surowiec w przemyśle chemicznym i rafineryjnym, przez co ma strategiczne znaczenie dla całej gospodarki. Jednocześnie należy zaznaczyć, że jest on pozyskiwany w procesach wykorzystujących paliwa kopalne.

W perspektywie najbliższych 4 lat planowane jest wsparcie działań na rzecz produkcji i zastosowania wodoru niskoemisyjnego do procesów produkcji petrochemicznej oraz nawozowej. Jedną z nich ma być wprowadzenie węglowego kontraktu różnicowego jako instrumentu wsparcia transformacji klimatycznej przemysłu. Z kolei w 2030 roku ma funkcjonować co najmniej pięć dolin wodorowych ze znaczącym elementem infrastruktury przesyłowej tego pierwiastka. Dotychczas podpisano już trzy listy w sprawie utworzenia takich dolin, które mają powstać na Podkarpaciu, Dolnym Śląsku oraz Mazowszu.

Czwarty cel dotyczy produkcji wodoru w nowych instalacjach. Obecnie roczna produkcja wodoru w Polsce wynosi około jednego miliona ton, przy czym w całości wytwarzany jest on z paliw kopalnych. Z europejskich dokumentów strategicznych wynika jednak, że do 2030 roku konieczne jest zapewnienie warunków do uruchomienia instalacji produkujących wodór ze źródeł nisko- i zeroemisyjnych. Na to stawia się także w polskiej strategii, w której wskazano, że wybór ten podykotowany jest chęcią pobudzenia polskiego przemysłu do zwrotu w kierunku technologii zeroemisyjnych i nie ma na celu dyskryminacji obecnie dominujących metod wytwarzania. Z tego tytułu planowane są zachęty do działań innowacyjnych, pochodzących m.in. ze środków unijnych.

Do roku 2025 planowane jest uruchomienie instalacji do produkcji wodoru ze źródeł niskoemisyjnych o łącznej mocy minimum 50 MW. Paliwo ma być pozyskiwane nie tylko w procesie elektrolizy wody, ale także z biometanu, gazów odpadowych czy gazu ziemnego przy wykorzystaniu technologii CCS/CCU. Wówczas ma zostać uruchomione także wytwarzanie gazów syntetycznych w procesie metanizacji wodoru oraz wykorzystanie niskoemisyjnego wodoru w produkcji NH3. W ciągu kolejnych pięciu lat zainstalowana moc elektrolizerów ma sięgać 2 GW, co pozwoli wytworzyć ok. 6415 GWh, tj. 193,643 ton wodoru rocznie. Ponadto w tym okresie mają zostać zapewnione warunki do budowy instalacji do produkcji wodoru przy elektrowniach jądrowych.

Piąty cel obejmuje sprawne i bezpieczne przesyłanie, dystrybuowanie i magazynowanie wodoru. W strategii podkreślono, że w zakresie przesyłu możliwe jest transportowanie wodoru w istniejących sieciach gazu ziemnego, o ile są one przystosowane do transportu domieszki wodoru. Ze względu na rosnące współzależności między sektorami energetyki, transportu i przemysłu, niezbędne jest przede wszystkim podjęcie wspólnych działań przez operatorów systemów przesyłowych gazu oraz energii elektrycznej, które poskutkują optymalizacją pracy systemu elektroenergetycznego oraz gazowego i w pełni efektywną współpracą między tymi sektorami. W PEP2040 jako cel stymulujący w tym obszarze wskazano osiągnięcie do 2030 roku zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów innych niż ziemny (gazy zdekarbonizowane: biometan, wodór).

W perspektywie krótkoterminowej mają zostać przeprowadzone analizy w zakresie najbardziej optymalnej formy przesyłu energii na rzecz rozwoju gospodarki. Ze strategii wynika, że nie jest obecnie oczywiste czy w polskich warunkach bardziej efektywny będzie przesył energii elektrycznej, tak aby wodór został z niej wytworzony w pobliżu centrów popytu, czy też przesył wodoru powstałego przy instalacjach odnawialnych źródeł energii bądź wytworzonego z niego syntetycznego gazu ziemnego istniejącą siecią gazową. Zbadania wymaga także możliwość przesyłu wodoru dedykowanymi rurociągami. W perspektywie kolejnych czterech lat konieczne jest wykonanie analizy obecnie wykorzystywanej infrastruktury gazowej pod kątem możliwości zatłaczania wodoru i przesyłu mieszanin wodoru z gazem. W nieco dłuższym ujęciu planowane jest dostosowanie wybranych odcinków sieci gazowej do przesyłu i dystrybucji wodoru domieszkowanego do metanu (gaz ziemny, biometan) oraz budowę przesyłowych i dystrybucyjnych gazociągów wodorowych lub rozbudowę sieci elektroenergetycznej w celu przesyłu energii elektrycznej. Planuje się również wsparcie rozwoju wprowadzenia do sieci gazowych gazu syntetycznego wyprodukowanego w instalacjach power-to-gas (wodór wyprodukowany w procesie elektrolizy zostałby następnie poddany procesowi metanizacji przy wykorzystaniu CO2 z instalacji CCS i powstały w ten sposób gaz syntetyczny zostałby zatłoczony do sieci gazowej).

Wreszcie, szóstym celem PSW jest stworzenie stabilnego otoczenia regulacyjnego. W tej kwestii twórcy PSW chcą podjąć możliwie najszybsze działania i jeszcze w 2021 roku mają powstać ramy regulacyjne funkcjonowania wodoru jako paliwa alternatywnego w transporcie oraz podstawy rynku wodoru. Natomiast w dwóch kolejnych latach ma zostać opracowany legislacyjny pakiet wodorowy – przepisy określające szczegóły funkcjonowania rynku, implementujące prawo Unii Europejskiej w tym zakresie oraz wdrażające system zachęt do produkcji niskoemisyjnego wodoru.

Kierunek wytyczony, lecz co dalej?

Ostatni cel jest niezwykle ważny – jedynie trwałe i przewidywalne otoczenie prawne może zachęcić przedsiębiorców do inwestowania w nowe technologie. Pierwsze zmiany już się dokonują – 7 grudnia 2021 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 2 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw. Jednym z jej filarów jest wprowadzenie definicji i przepisów umożliwiających rozwój gospodarki wodorowej, w tym definicji stacji wodoru, oraz przepisów regulujących funkcjonowanie infrastruktury do tankowania wodoru. Ważnym projektem dla branży gazowniczej jest proponowana nowelizacja ustawy–Prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw. Jednym z powodów podjęcia działań zmierzających do zmodyfikowania podstawowego aktu regulującego status kopalin jest chęć zwiększenia zainteresowania inwestorów w zakresie kreatywnego wykorzystania górotworu, włącznie z wykorzystaniem struktur geologicznych jako magazynów wodoru. Nowe przepisy mają ułatwić nabycie nieruchomości pod budowę podziemnych magazynów, zaś samo podziemne bezzbiornikowe magazynowanie wodoru ma zostać uznane za cel publiczny. Przewiduje się także wprowadzenie nowego trybu uzyskania koncesji na podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji przez przedsiębiorców posiadających koncesje wydobywcze, którzy zaniechali albo zakończyli eksploatację złoża kopaliny. Jedną z kluczowych propozycji jest wreszcie wdrożenie szczególnych zasad dotyczących przekształcenia zakładu górniczego, bez obowiązku likwidacji.

Powyższe działania to jednak nie koniec – w perspektywie najbliższych lat powinniśmy oczekiwać zmian na poziomie ustaw zwykłych oraz rozporządzeń, które złączą się łącznie na polskie prawo wodorowe. Jedną z najważniejszych zapowiedzi zawartych w PSW jest wprowadzenie do ustawy-Prawo energetyczne pojęcia wodoru, zasad funkcjonowania rynku wodoru i korzystania z infrastruktury gazowej oraz uregulowania roli wodoru jako magazynu energii. W strategii jednoznaczne opowiedziano się za początkowo „łagodnym” podejściem do reglamentacji działalności gospodarczej dotyczącej wodoru – do czasu odpowiedniego rozwoju rynku rekomenduje się brak obowiązku koncesyjnego. Gdy chodzi zaś o wspomniany rynek, działania regulacyjne nie są jeszcze przesądzone, gdyż wiele zależy od decyzji podejmowanych na poziomie unijnym. W strategii zapowiedziano, że do czasu odpowiedniego rozwoju rynku jako rekomendację wskazuje się niewprowadzanie zasady rozdziału własnościowego. Podobne zmiany mają dotknąć także ustawę o odnawialnych źródłach energii. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie ułatwień regulacyjnych, implementację przepisów prawa unijnego w zakresie gwarancji pochodzenia oraz określenie mechanizmów wsparcia dla produkcji „zielonego” wodoru. W pewnym zakresie propozycje te pokrywają się ze zmianami przewidzianymi w kontekście rozwoju rynku biometanu, o których pisaliśmy w jednym z poprzednich artykułów. Z perspektywy polskiego ciepłownictwa ważną zapowiedzią zdaje się być wprowadzenie zmian w ustawie o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji. Nowością mają być ułatwienia regulacyjne dla nowych małych jednostek kogeneracji wykorzystujących wodór. Ruch ten zdecydowanie wpisuje się w zamierzenia projektowanej strategii rozwoju ciepłownictwa do 2040 roku.

Na kształt polskiego prawa wodorowego wpłyną także przepisy prawa unijnego – o najnowszym pakiecie legislacyjnych mogą przeczytać Państw w naszym poprzednim artykule.

Realizacja celów strategii ma być monitorowana na poziomie głównych celów oraz działań. Do dnia 31 marca każdego roku minister właściwy do spraw klimatu ma przedstawiać Radzie Ministrów roczne sprawozdanie z realizacji PSW za poprzedni rok. W sprawozdaniu za 2025 rok dokonana zostanie weryfikacja realizacji wyznaczonych celów i wskazane zostaną ewentualne postulaty ich aktualizacji z uwzględnieniem bieżących potrzeb interesariuszy.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Europejski pakiet wodorowy opublikowany

Aktualności, Energetyka, Gaz, Klimat, OZE, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Europejski pakiet wodorowy opublikowany została wyłączona

Komisja Europejska opublikowała dzisiaj długo wyczekiwane projekty mające wprowadzić rozwiązania pozwalające na dekarbonizację sektora gazowniczego. Chodzi o dwa projektu aktów prawnych, które mają zastąpić obecnie obowiązujące:

  • rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 oraz
  • dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotycząca wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającą dyrektywę 2003/55/WE.

Podstawy rynku wodoru

Jak wynika z komunikatu Komisji, celem proponowanych zmian jest stworzenie podstaw rynku wodoru oraz odpowiedniego środowiska dla inwestycji i rozwoju dedykowanej infrastruktury, w tym w ramach handlu z państwami trzecimi. Zasady rynkowe mają zostać wdrożone w dwóch fazach, przed i po 2030 r., a w szczególności mają objąć dostęp do infrastruktury wodorowej, rozdzielnie produkcji i transportu wodoru oraz ustalanie taryf. Ponadto ma zostać utworzona Europejska Sieć Operatorów Sieci Wodorowych, której zadaniami będzie:

  • promowanie rozwijania infrastruktury wodorowej,
  • koordynacja połączeń transgranicznych,
  • tworzenie połączeń międzysystemowych i
  • wypracowanie szczególnych zasad technicznych.

Na skutek proponowanych zmian, krajowe plany rozwoju sieci będą musiały oprzeć się na wspólnym scenariuszu dla energii elektrycznej, gazu i wodoru. Co ciekawe, operatorzy systemu gazowego mają zostać zobowiązani do publikowania informacji dotyczących infrastruktury gazowej, która może zostać wyłączona z eksploatacji lub przemianowana, z kolei oddzielnie mają być sporządzane plany dotyczące sieci wodorowych.

Wytwórcy gazów odnawialnych oraz konsumenci

Nowe przepisy mają ułatwić dostęp do istniejącej sieci gazowej wytwórcom gazów odnawialnych poprzez zniesienie taryf dla połączeń transgranicznych i obniżenie taryf w punktach wtłaczania. Ponadto proponowane rozwiązania mają stworzyć system certyfikacji, tak aby dokończyć prace rozpoczęte na gruncie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Aby uniknąć zamykania Europy jedynie na gazy kopalne oraz w celu „stworzenia miejsca” dla gazów odnawialnych, Komisja proponuje, aby długoterminowe umowy dotyczące gazu kopalnego nie były przedłużane poza rok 2049.

Kolejnym priorytetem pakietu jest wzmocnienie pozycji i ochrona konsumentów. Odzwierciedlając przepisy już obowiązujące na rynku energii elektrycznej, konsumenci będą mogli łatwiej zmieniać dostawców, korzystać ze skutecznych narzędzi do porównywania cen, uzyskiwać dokładne, uczciwe i przejrzyste informacje o rozliczeniach oraz mieć lepszy dostęp do danych i nowej inteligentnej technologii. Konsumenci powinni mieć możliwość wyboru odnawialnych i niskoemisyjnych gazów zamiast paliw kopalnych. W omawianych projektach mają zostać zawarte także rozwiązania usprawniające systemowe podejście do przeciwdziałania gwałtownym zmianom cen gazu ziemnego.

Walka z emisjami metanu

Komisja Europejska poinformowała również o planowanym wprowadzeniu nowych wymagań w zakresie emisji metanu, przy czym przewiduje się dla nich osobny projekt aktu prawnego – rozporządzenie dotyczące redukcji emisji metanu w sektorze energetycznym.

Komisja ma zobowiązać przedstawicieli sektorów ropy naftowej, gazu i węgla do mierzenia, raportowania i weryfikacji emisji metanu oraz zaproponuje ścisłe zasady wykrywania i naprawy wycieków metanu oraz ograniczania odpowietrzania i spalania. Projekt zawiera także rozwiązania stanowiące „narzędzie monitorowania”, które ma zapewnić przejrzystość emisji metanu z importu ropy naftowej, gazu i węgla do UE. W ramach inicjatywy proponuje się ustanowienie ram prawnych dla zapewnienia najwyższych możliwych standardów pomiaru, raportowania i weryfikacji (MRV) emisji metanu. Nowe przepisy mają zobowiązać firmy do mierzenia i określania ilościowego emisji metanu na poziomie aktywów u źródła oraz przeprowadzania kompleksowych badań w celu wykrycia i naprawy wycieków metanu w ich działalności. Ponadto zakazane mają zostać praktyki odpowietrzania i spalania, które uwalniają metan do atmosfery, z wyjątkiem ściśle określonych okoliczności. Państwa członkowskie będą musiały również opracować plany łagodzenia, uwzględniające łagodzenie skutków metanu oraz pomiary metanu z porzuconych kopalni i nieczynnych odwiertów.

W odniesieniu do emisji metanu z energii importowanej, Komisja proponuje podejście dwuetapowe. Po pierwsze, importerzy paliw kopalnych będą zobowiązani do przedstawienia informacji o tym, w jaki sposób ich dostawcy wykonują pomiary, zgłaszają i weryfikują swoje emisje oraz w jaki sposób ograniczają te emisje. Komisja chce ustanowić dwa narzędzia przejrzystości, które pokażą wyniki i wysiłki krajów i przedsiębiorstw energetycznych na całym świecie w zakresie ograniczania emisji metanu:

  • bazę danych przejrzystości, w której dane zgłoszone przez importerów i operatorów z UE będą udostępniane opinii publicznej; oraz
  • globalne narzędzie do monitorowania, aby pokazać gorące punkty emitujące metan w UE i poza nią, z wykorzystaniem satelitów.

Projekty w całości dostępne są poniżej:

[LINK] [LINK] [LINK]

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu

Aktualności, Gaz, OZE, Środowisko, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania CEER o Pakiecie Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu została wyłączona

Jednym z narzędzi mających służyć realizacji założeń Europejskiego Zielonego Ładu jest projekt zmian legislacyjnych określany jako Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu (PDRWG), zakładający  rewizję dwóch kluczowych dla sektora gazowniczego aktów, tj. dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia
13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego, uchylającej dyrektywę 2003/55/WE (dalej „dyrektywa gazowa”) oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 (dalej „rozporządzenie gazowe”).

Jako główne cele Pakietu Komisja Europejska wskazała:

  • zapewnienie warunków do powstawania infrastruktury wodorowej;
  • zapewnienie funkcjonowania konkurencyjnych rynków wodoru;
  • ułatwienie lokalnej i zdecentralizowanej produkcji gazów odnawialnych i niskowęglowych;
  • wzmocnienie praw konsumentów; oraz
  • zapewnienie przejrzystości i bezpieczeństwa dostaw.

Stanowisko Rady Europejskich Regulatorów Energetyki

Istotny głos w debacie nad PDRWG stanowi opinia Rady Europejskich Regulatorów Energetyki (CEER), przedstawiona, w ramach trwających do 18 czerwca 2021 r. konsultacji publicznych projektu.

W pierwszej kolejności, w opinii wskazano na kilka kwestii, które zdaniem CEER powinny być uznane za fundamentalne przy projektowaniu i zarządzaniu sektorem gazowym. Wśród szczególnie istotnych Rada wymienia m.in.:

  • przyjęcie stopniowego i elastycznego podejścia regulacyjnego do zmian zachodzących w sektorze wodorowym;
  • przyjęcie elastycznego i wspierającego rozwój sektora wodorowego ustawodawstwa;
  • kontynuację działań mających na celu poprawę funkcjonowania rynku gazu;
  • gwarancję praw konsumenckich bez względu na nośnik energii;
  • zwiększenie nadzoru krajowych organów regulacyjnych oraz Agencji Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki nad planowaniem zintegrowanej infrastruktury.

Odpowiadając na podstawowe pytanie Komisji Europejskiej, dotyczące rewizji dyrektywy gazowej oraz rozporządzenia gazowego CEER podkreśla, iż proces przejścia na nowy model energetyczny nie powinien zagrażać przystępności cenowej dla odbiorców taryf przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego. Wskazano także, na potrzebę unikania subsydiowania skrośnego między użytkownikami sieci gazu ziemnego a innymi sektorami. Ponadto, odnosząc się do tzw. „zbędnych” zasobów gazu, ich zastosowanie do transportowania wodoru, w przypadku zidentyfikowania zapotrzebowania na infrastrukturę wodorową określono jako korzystne, zarówno dla odbiorców końcowych gazu, jak i wodoru.

W opinii poruszono także kwestię planowania zintegrowanej infrastruktury. Zdaniem CEER, zgodnie z postulowanym stopniowym i elastycznym podejściem regulacyjnym do rynku wodoru, harmonizacja tego sektora na poziomie unijnym, nie powinna wymagać opracowania oddzielnych Krajowych Planów Rozwoju, jednakże w przypadkach, w których jest to zasadne rozwój sektora wodorowego powinien być uwzględniony w Krajowych Planach Rozwoju dla gazu i energii elektrycznej. Mimo to, Rada wskazuje, iż istnieją wyraźne korzyści kompleksowego przeglądu infrastruktury projektów wodorowych, w szczególności, w kontekście projektów opracowywanych przez podmioty nieregulowane. Z kolei, w zakresie prawnych regulacji związanych z  odrębną infrastruktura i rynkiem wodoru Rada Europejskich Regulatorów Energetyki zaleca dostosowanie przyjmowanych rozwiązań do stopnia rozwoju sektora, uwzględniając poziom zapotrzebowania na transport wodoru, przy czym CEER zwraca uwagę na ryzyko związane z powstaniem naturalnego monopolu.

Kolejnym istotnym zagadnieniem poruszonym w stanowisku jest kwestia mieszania wodoru i innych odnawialnych, bądź niskoemisyjnych gazów w sieciach gazowych. CEER wskazuje na spodziewane korzyści, związane z tą metodą, lecz także na potencjalne zagrożenia wynikające z braku wiedzy na temat jej długofalowych konsekwencji zarówno technicznych, jak i ekonomicznych.

W ostatniej części stanowiska, CEER odnosi się do problemu uregulowania zagadnień związanych z cyberbezpieczeństwem, podnosząc, iż jest ono kluczowa dla funkcjonowania systemu dostaw UE, w konsekwencji uznając za potrzebne wprowadzenie unijnych kompleksowych ram legislacyjnych mających przeciwdziałać cyberzagrożeniom w sektorze energetycznym.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Nowelizacja ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw

Aktualności, Klimat, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Możliwość komentowania Nowelizacja ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw została wyłączona

Na posiedzeniu, 8 lipca 2021 r. Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw oraz niektórych innych ustaw. Jej celem jest dokonanie zmian w przepisach ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2021 r. poz. 133, 694 i 1093), przede wszystkim w zakresie Narodowego Celu Redukcyjnego (NCR) oraz objęcia Systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw wodoru wykorzystywanego do napędu pojazdów.

Zmiany wskazane powyżej, a także dodanie do zmienianej ustawy nowych regulacji, ma stanowić pełniejsze wdrożenie prawa unijnego, w szczególności:

  • dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/30/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniającej dyrektywę 98/70/WE odnoszącą się do specyfikacji benzyny i olejów napędowych oraz wprowadzającej mechanizm monitorowania i ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz zmieniającą dyrektywę Rady 1999/32/WE odnoszącą się do specyfikacji paliw wykorzystywanych przez statki żeglugi śródlądowej oraz uchylająca dyrektywę 93/12/EWG (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009 str. 88, z późn. zm.),
  • dyrektywy Rady (UE) 2015/652 z dnia 20 kwietnia 2015 r. ustanawiającej metody obliczania i wymogi w zakresie sprawozdawczości zgodnie z dyrektywą 98/70/WE Parlamentu Europejskiego i Rady odnoszącą się do jakości benzyny i olejów napędowych (Dz. Urz. UE L 107 z 25.04.2015, str. 26, z późn. zm.),
  • dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE z dnia 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych (Dz. Urz. UE L 307 z 28.10.2014, str. 1, z późn. zm.).

Narodowy Cel Redukcyjny

Zgodnie z uzasadnieniem ustawy ma ona stanowić odpowiedź na postulaty podmiotów zobowiązanych do realizacji Narodowego Celu Redukcyjnego, kierowane do ministra właściwego ds. energii, zgodnie z którymi realizacja NCR w 2020 r. na wymaganym poziomie nie jest możliwa. Chodzi chociażby o zniesienie obowiązku wspólnej sprawozdawczości z realizacji NCR, wydłużenie terminu na składanie sprawozdań rocznych z realizacji NCR, doprecyzowanie przepisów dotyczących kar dla podmiotów wspólnie realizujących NCR.

W obowiązującym stanie prawnym NCR to minimalna wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia paliw ciekłych, biopaliw ciekłych, gazu skroplonego (LPG), sprężonego gazu ziemnego (CNG), skroplonego gazu ziemnego (LNG) lub oleju do silników statków żeglugi śródlądowej stosowanych w transporcie oraz energii elektrycznej stosowanej w pojazdach samochodowych, w przeliczeniu na jednostkę energii. Przepisy ustawy dodają do powyższej definicji minimalną wartość ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w cyklu życia wodoru stosowanego w transporcie w przeliczeniu na jednostkę energii.

Nowelizacja wprowadza zmianę dotychczasowego sposobu określania wskaźnika emisji gazów cieplarnianych dla energii elektrycznej. Obecnie ma on wartość stałą. Nowela zakłada dodanie do zmienianej ustawy przepisu zobowiązującego ministra właściwego do spraw klimatu do określenia do 31 grudnia każdego roku wskaźnika emisji gazów cieplarnianych dla energii elektrycznej na następny rok kalendarzowy, uwzględniając dane zgromadzone przez Krajowy ośrodek bilansowania i zarządzania emisjami w Krajowej bazie o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji, jak również inne dostępne dane naukowe.

Istotną zmianą w omawianym zakresie jest także wprowadzenie możliwości realizacji NCR przy wykorzystaniu instrumentu w postaci opłaty zastępczej.

Wodór

Jednym z kluczowych elementów ustawy jest rozszerzenie dotychczasowej definicji paliwa o wodór, co w konsekwencji spowoduje, iż wszelkie zawarte w ustawie przepisy odnoszące się do paliw będą obejmować swym zakresem również wodór.

W nowelizacji zdefiniowano także pojęcie wodoru. Zgodnie z definicją wodór należy rozumieć jako wodór przeznaczony do napędu pojazdu wykorzystującego energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w nim ogniwach paliwowych.

Ustawodawca określił również obowiązki przedsiębiorcy wytwarzającego to paliwo, zobowiązując go m.in. do badania jakości wodoru w trakcie procesu jego wytwarzania, w sposób przepływowy (tj. bez potrzeby pobierania próbki wodoru i zatrzymywania procesu jego produkcji), co najmniej raz dziennie oraz dodatkowo co najmniej raz w miesiącu w akredytowanym laboratorium, przy czym laboratorium akredytowane nie musi spełniać wymogu niezależności od przedsiębiorcy.

Kolejny obowiązek przedsiębiorcy wytwarzającego wodór stanowić będzie posiadanie dokumentacji z obu ww. badań, na podstawie której przedsiębiorca wytwarzający wodór będzie zobowiązany do wystawienia certyfikatu jakości paliwa.

Nowelizacje przekazano Prezydentowi i Marszałkowi Senatu. Z wyjątkiem przepisów w niej wskazanych ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

Autorka: Daria Pajdowska, Kancelaria Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu oraz Strategia Metanowa

Aktualności, Gaz, Orzecznictwo, , , , , Możliwość komentowania Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu oraz Strategia Metanowa została wyłączona

Komisja Europejska wystąpiła z propozycjami kluczowych zmian dla sektora gazowego w Europie. Chodzi o tzw. Pakiet Dekarbonizacji Rynków Wodoru i Gazu oraz tzw. Strategię Metanową.

Tzw. Pakiet Dekarbonizacji Rynków Gazu i Wodoru zakłada rewizję dwóch kluczowych dla sektora gazowniczego aktów, tj. dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005.

Ogólnym celem inicjatywy jest przekształcenie ram prawnych rynku energii w taki sposób, aby ułatwić proces redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r., a w dalszej perspektywie (2050 r.) osiągnąć stan zeroemisyjny. Zmiana ma stanowić także swoistą odezwę na braki wskazanych aktów prawnych w zakresie organizacji i funkcjonowania sektora alternatywnych gazów metanowych. Ponadto rewizja dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE oraz rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005 ma na celu także wdrożenie działań zaproponowanych na gruncie innych inicjatyw, strategii czy planów. Konkretne cele jakie stawiają sobie projektodawcy to:

– zapewnienie warunków do powstawania infrastruktury wodorowej;

– zapewnienie funkcjonowania konkurencyjnych rynków wodoru;

– ułatwienie lokalnej i zdecentralizowanej produkcji gazów odnawialnych i niskowęglowych;

– wzmocnienie praw konsumentów; oraz

– zapewnienie przejrzystości i bezpieczeństwa dostaw.

Z uzasadnienia inicjatywy wynika, że działania KE mają charakter ewolucyjny, a nie rewolucyjny. Planowane zmiany dotyczą przede wszystkim wprowadzeniu regulacji sprzyjających rozbudowie infrastruktury wodorowej oraz rozwoju rynku. Z tego względu analizowane będą propozycje wdrożenia modelu rynku wodoru opierającego się konkurencji „wspieranej” przez podmioty trzecie czy bardziej koherentnego (z innymi sektorami) rozwoju infrastruktury sieciowej. Prawodawca europejski dostrzega dużą szansę w „czerpaniu” z obecnego dorobku infrastrukturalnego w systemie energetycznym w procesie włączania do rynku odnawialnych i niskoemisyjnych gazów metanowych. Z tego względu konieczne jest dalsze rozwijanie infrastruktury gazowej i jej funkcjonowania, z uwzględnieniem rozwiązań przyjaznych paliwom alternatywnym. Przykładowym rozwiązaniem jest zapewnienie szerszego dostępu do terminali LNG.

Poza działaniami nakierowanymi na infrastrukturę, przewiduje się także wzmocnienie przepisów zarządzania jakością gazu w oparciu o prace normalizacyjne podejmowane przez Europejski Komitet Normalizacyjny Elektrotechniki. W ramach wprowadzanych rozwiązań poruszone mają zostać także elementy wskazane w tzw. Clean Energy Package, tj. prawa konsumenckie czy kwestie rozliczeń.

Chociaż działania są sygnowane jako „pakiet”, KE prowadzi je osobnymi torami tzn. osobno proceduje inicjatywę w zakresie nowelizacji rozporządzenia PE i Rady (WE) nr 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego i uchylającej rozporządzenie (WE) nr 1775/2005, a osobno w zakresie nowelizacji dyrektywy PE i Rady 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego gazu ziemnego i uchylającej dyrektywę 2003/55/WE. W tym pierwszym przypadku inicjatywa znajduje się obecnie na etapie zbierania opinii, co potrwa do 10 marca 2021 r. Skierowanie do konsultacji publicznych przewiduje się na II kwartał 2021 r., zaś przyjęcie projektu na IV kwartał 2021 r. Co się tyczy drugiej inicjatywy, aktualnie ona jest także opiniowana, czego koniec przewiduje się na 22 marca 2021 r. Skierowanie projektu do konsultacji publicznych oraz jego przyjęcie są planowane na ten sam okres, co w przypadku pierwszej inicjatywy.

Drugie z proponowanych rozwiązań, tzw. Strategia Metanowa stanowi bezpośrednią konsekwencję wydania Komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów dotyczący strategii Unii Europejskiej na rzecz ograniczenia emisji metanu z dnia 14 października 2020 r. W akcie tym KE zobowiązała się do przedstawienia propozycji legislacyjnych dotyczących obowiązkowego pomiaru, raportowania i weryfikacji (MRV) na poziomie przedsiębiorstw działających w sektorze energetycznym w oparciu o metodologię Oil and Gas Methane Partnership (OGMP 2.0.) oraz obowiązkowego usprawnienia namierzania i naprawy (LDAR) wycieków metanu w infrastrukturze gazowej.

Jak zostało przedstawione w ramach informacji o inicjatywie, KE dostrzega konieczność wprowadzenia nowych regulacji pozwalających na powstrzymanie emisji metanu do atmosfery, gdyż zagadnienie to nie jest obecnie w żaden sposób regulowane. Problem ten odnosi się w szczególności do sektora energetycznego, ponieważ jest on odpowiedzialny za produkcję ok. 19 % wszystkich emisji tego związku powstających na skutek działalności człowieka. Potrzebę zmniejszenia skali przenikania metanu do atmosfery wynika także z ogólnego obowiązku państw członkowskich jaki muszą wypełniać w ramach Wspólnego Wysiłku Redukcyjnego. Na realizację tego ogólnego zadania składają się dwa szczegółowe cele określone przez KE, tj.:

(i)           polepszenie dostępu i dokładności do informacji o konkretnych źródłach emisji metanu związanych z energią zużywaną w UE oraz

(ii)          wprowadzenie na poziomie unijnym obowiązków nakładanych na przedsiębiorstwa, mających na celu ograniczenie tych emisji w różnych segmentach łańcucha dostaw energii w obszarze wycieku metanu, odpowietrzania i ograniczania skutków spalania, które łącznie stanowią główne źródła emisji metanu w sektorze energetycznym.

W przypadku tej inicjatywy także dochodzi do nieścisłości w nazewnictwie. Co prawda nazywana jest ona „strategią”, jednak jej celem zdaje się być przyjęcie nowego rozporządzenia. Projekt znajduje się obecnie na etapie konsultacji publicznych, co potrwa do 1 maja 2021 r. Przyjęcie projektu planowane jest na IV kwartał 2021 r.

Przebieg poszczególnych postępowań oraz uzasadnienia dla podejmowanych inicjatyw są dostępne na stronie: https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say

Autor: Marcel Krzanowski

Rząd przyjął „Politykę energetyczną Polski do 2040 r.”

Aktualności, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, , , , , , , Możliwość komentowania Rząd przyjął „Politykę energetyczną Polski do 2040 r.” została wyłączona

Polski plan na transformację energetyczną stał się faktem. Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Polityki energetycznej Polski do 2040 r.” – pierwszego od 12 lat dokumentu strategicznego odnoszącego się do sektora energetycznego. Jest to 1 z 9 strategii zintegrowanych przewidzianych w „Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju”.

Dokument zawiera opis stanu i uwarunkowań sektora energetycznego. Następnie wskazano 3 filary PEP2040, na których oparto 8 celów szczegółowych wraz z działaniami niezbędnymi do ich realizacji oraz projekty strategiczne. Zaprezentowano ujęcie terytorialne i wskazano źródła finansowania zamierzeń określonych w dokumencie.

Pierwszym z filarów jest sprawiedliwa transformacja. PEP2040 zakłada udzielenie wsparcia społecznościom najbardziej dotkniętym przemianami w sektorze energetycznym. Chodzi głównie o ludność zamieszkującą rejony węglowe. Niezbędne jest takie przeprowadzenie przekształceń, aby osoby dotychczas pracujące np. w sektorze górnictwa mogły znaleźć zatrudnienie w nowopowstających gałęziach przemysłu tj. odnawialnych źródłach energii lub energetyce jądrowej. Jednocześnie formułowany jest postulat walki z ubóstwem energetycznym.

Drugi filar to stworzenie zeroemisyjnego systemu energetycznego. Jest to kierunek długoterminowy, który ma realizować unijną dyspozycję osiągnięcia neutralności klimatycznej. Twórcy dokumentu zakładają, że wdrażanie tej wytycznej nastąpi poprzez rozwój wspomnianych energetyki jądrowej oraz odnawialnych źródeł energii. Istotna jest także intensyfikacja energetyki rozproszonej i obywatelskiej.

Ostatni, trzeci filar dotyczy dobrej jakości powietrza. Celem procesu przekształcenia sektora energetycznego jest walka z obecnością pyłów zawieszonych. Oprócz wskazanych wcześniej działań, realizacji tego zadania sprzyjać mają m. in. elektryfikacja transportu oraz promowanie domów pasywnych i zeroemisyjnych.

Ogólne postulaty zawarte w ramach 3 filarów są konkretyzowane w drodze wspomnianych celów szczegółowych oraz projektów strategicznych. Niektóre spośród ich założeń zasługują na szczególną uwagę.

Ambitnym celem jest wdrożenie założeń programu polskiej energetyki jądrowej. W 2033 r. ma zostać uruchomiony pierwszy blok elektrowni jądrowej o mocy ok. 1-1,6 GW, z kolei kolejne mają powstawać co 2-3 lata. Program zakłada budowę łącznie 6 bloków jądrowych. Planowany jest także rozwój odnawialnych źródeł energii. Cel ten wiązany jest przede wszystkim z rozbudową morskich farm wiatrowych, których moc zainstalowana ma osiągnąć ok. 5,9 GW w 2030 r. i 11 GW w 2040 r. Ponadto nastąpi istotny wzrost mocy zainstalowanych w fotowoltaice do ok. 5-7 GW w 2030 r. i ok. 10-16 GW w 2040 r.

Jednocześnie w PEP2040 podkreślona została rola gazu ziemnego jako paliwa „pomostowego” w transformacji energetycznej. Z tego względu strategia zakłada rozbudowę dedykowanej mu infrastruktury oraz dywersyfikację dostaw. Dodatkowo dokument wskazuje konkretny cel jakim jest osiągnięcie zdolności transportu sieciami gazowymi mieszaniny zawierającej ok. 10% gazów zdekarbonizowanych do 2030 r.

Można wskazać także inne, równie interesujące założenia. Twórcy dokumentu planują do 2030 r. zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 23% w stosunku do prognoz zaprezentowanych w PRIMES2007. Cel ten ma zrealizować powszechna termomodernizacja budynków mieszkalnych oraz zapewnienie efektywnego i ekologicznego dostępu do ciepła. Działania te mają mieć także wpływ na redukcję problemu ubóstwa energetycznego o 30% tj. do poziomu maksymalnie 6% gospodarstw domowych w 2030 r. Z kolei do 2040 r. bieżące potrzeby cieplne wszystkich gospodarstw domowych mają być pokrywane przez ciepło systemowe oraz zero- lub niskoemisyjne źródła indywidualne.

Zmiany mają być widoczne nie tylko w domach, ale także na ulicach. Do 2030 r. w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców ma funkcjonować zeroemisyjna komunikacja publiczna. Planowany jest dalszy rozwój elektromobilności oraz wykorzystywania paliw alternatywnych. Tu szczególną rolę może odegrać zwłaszcza wodór.

PEP2040 stanowi polski wkład w realizację postanowień „Porozumienia paryskiego”, „Ramowej konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu” (COP21) oraz ogólnej polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej. Jak wskazano w streszczeniu dokumentu, strategia przeprowadzenia transformacji energetycznej ma zainicjować zmiany w całej gospodarce, jednak przy uwzględnieniu obecnych uwarunkowań, a co za tym idzie dokonywaniu zmian w sposób sprawiedliwy i solidarny.

Obecnie dostępne jest jedynie streszczenie PEP2040. Jego pełna treść zostanie opublikowana wraz z uchwałą Rady Ministrów w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Autorzy: Marcel Krzanowski, r.pr. Adam Wawrzynowicz

Plan budowy sieci wodorowej

Aktualności, Energetyka, , , , , , Możliwość komentowania Plan budowy sieci wodorowej została wyłączona

Jedenastu operatorów gazowych, wywodzących się z dziewięciu państw członkowskich Unii Europejskiej zaprezentowało plan budowy sieci wodorowej.

Plan dedykowanej infrastruktury transportu wodoru został przygotowany przez: Enagás, Energinet, Fluxys Belgium, Gasunie, GRTgaz, NET4GAS, OGE, ONTRAS, Teréga, Snam i Swedegas.

W opublikowanym raporcie „European Hydrogen Backbone. How a dedicated hydrogen infrastructure can be created”, operatorzy przewidują, że istniejącą infrastrukturę gazową można zmodyfikować w celu transportu wodoru, po przystępnych cenach. Zakładają, że od połowy 2020 roku sieć gazowa będzie systematycznie rozbudowywana i w 2030 roku jej długość wyniesie 6,8 tys. km, tym samy ma ona połączyć tzw. „doliny wodoru”.

Według założeń, do 2040 roku sieć wodorowa liczyć będzie 23 tys. km długości, z czego 75% sieci stanowić będą przebudowane rurociągi gazu ziemnego, które zostaną połączone nowymi odcinkami. Ostatecznie powstać mają dwie równoległe sieci przesyłowe: czystego wodoru i (bio) metanowa.

Powstały szkielet wodorowy transportować będzie wodór produkowany z energii wiatrowej (morskiej) oraz słonecznej w Europie, pozwoli również na import wodoru spoza Europy.

Koszt utworzenia sieci ma wynieść od 27 do 64 mld euro. Według szacunków, średni koszt przesyłu wodoru wynosić będzie od 0,09 do 0,17 euro za kg na 1 tys. km. Jak wskazują twórcy raportu, szeroki zakres szacunków kosztów wynika głównie z niepewności co do (zależnych od lokalizacji) kosztów sprężarek.

Szkielet sieci wodorowej ma objąć całą Unię Europejską, tym samym uczestnicy projektu zapraszają pozostałe europejskie przedsiębiorstwa infrastruktury gazowej, aby włączyły się w dalsze prace na rozwojem przedsięwzięcia.

Z raportem “European Hydrogen Backbone. How a dedicated hydrogen infrastructure can be created” można zapoznać się na stronie: https://gasforclimate2050.eu/sdm_downloads/european-hydrogen-backbone/