wind turbine

Lokalizacja farm wiatrowych – stan obecny i perspektywy zmian

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Samorządy, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Lokalizacja farm wiatrowych – stan obecny i perspektywy zmian została wyłączona

Od wielu lat trwa publiczna dyskusja o tym, jak rozmieszczać nowe jednostki wytwórcze elektroenergetyki wiatrowej. Obowiązująca obecnie ustawa z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 724 z późn. zm., „Ustawa o inwestycjach”) w art. 4 zawiera najważniejsze przepisy pozwalające na określenie minimalnej odległości inwestycji wiatrowej od budynków mieszkalnych. Uczestnicy debaty są podzieleni – część z nich uważa te rozwiązania za niwelujące negatywne skutki sąsiedztwa turbin wiatrowych, inni podnoszą, że aktualne zasady istotnie ograniczają realne przyrost nowych mocy. W dzisiejszym artykule przedstawimy, jak kształtował się stan prawny w tym zakresie oraz postaramy się określać, jakich modyfikacji ustawowych można się spodziewać w najbliższym czasie.

Zasada 10H i jej modyfikacje

Ustawa o inwestycjach wprowadziła dla wielu kontrowersyjną tzw. zasadę 10H. Zgodnie z nią minimalna odległość, w jakiej mogłyby powstawać nowe elektrownie od budynków mieszkalnych lub budynków z funkcją mieszaną, w którą wchodzi także funkcja mieszkalna (oraz minimalna odległość, w jakiej mogłyby powstać takie budynki od już istniejących elektrowni), musiałaby być równa lub większa od dziesięciokrotności wysokości samej elektrowni wiatrowej mierzonej od poziomu gruntu do najwyższego punktu budowli, wliczając elementy techniczne, w szczególności wirnik wraz z łopatami tj. całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej. Taka odległość wymagana była nie tylko przy budynkach mieszkalnych lub budynku o funkcji mieszanej z funkcją mieszkaniową, ale także od form ochrony przyrody czy leśnych kompleksów promocyjnych. Ograniczenie to przełożyło się na spowolnienie przyrostu mocy zainstalowanych w elektrowniach wiatrowych. Z danych opublikowanych przez Urząd Regulacji Energetyki wynika, że od 2010 r. do 2016 r. moc zainstalowana jednostek wykorzystujących wiatr wzrosła z ok. 1,2 tys. MW do ok. 5,8 tys. MW, czyli o ok. 4,6 tys. MW, podczas gdy w okresie od 2016 r. do 2022 r. wzrost ten nastąpił z ok. 5,8 tys. MW do ok. 8,3 tys. MW, a zatem o ok. 2,5 tys. MW.

Przepisy artykułu 4 Ustawy o inwestycjach zostały zmienione przez art. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 553, „Nowelizacja”). Podstawowe założenia Nowelizacji opisaliśmy jeszcze przed jej przyjęciem, na etapie prac rządowych.

W wyniku wejścia w życie Nowelizacji zasada 10H została wprawdzie utrzymana, ale jednocześnie wprowadzono wyłączenie, zgodnie z którym przez przyjęcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w gminie możliwe jest określenie innej odległości niż ta wynikająca z zasady 10H, jednak nie mniejszej niż 700 m (pierwotnie ten ostatni wymóg odległościowy miał wynosić 500 metrów, ale w toku prac sejmowych został zmodyfikowany).

W przypadku lokalizowania lub budowy budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej, na podstawie decyzji o warunkach zabudowy albo decyzji o lokalizacji inwestycji na cele publiczne, albo lokalizowania takiego budynku na podstawie planu miejscowego odległość tego budynku od elektrowni wiatrowej także powinna wynosić nie mniej niż 700 m. Nowelizacja wprowadziła też nowe przepisy określające minimalną odległość elektrowni wiatrowych od sieci najwyższych napięć (powinna być równa lub większa od trzykrotności średnicy wirnika wraz z łopatami albo równa lub większa od dwukrotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, w zależności od tego, która z tych wartości jest większa), a także zakaz lokowania elektrowni na terenach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000. Pełne zastosowanie zasady 10H zostało zachowane w przypadku parków narodowych, a w przypadku rezerwatów przyrody limit wynosi 500 m.

Propozycje zmian przedstawione w projekcie poselskim

Problem określania zasad lokalizacji i budowy elektrowni wiatrowych powrócił pod koniec 2023 r. za sprawą zmian zaproponowanych w poselskim projekcie ustawy o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła oraz niektórych innych ustaw („Projekt”), który wpłynął do Sejmu 28 listopada 2023 r. Z uwagi na obszerność zaproponowanych zmian przedstawimy wyłącznie te propozycje, które dotyczą reguł rozmieszczania nowych turbin wiatrowych.

W art. 5 Projektu zaproponowano zmiany w zakresie Ustawy o inwestycjach m.in. wprowadzając możliwość ustalenia lokalizacji na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zintegrowanego planu inwestycyjnego lub też uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji. Ta ostatnia byłaby całkowicie nowym, wprowadzonym przez Projekt pomysłem, a z chwilą wejścia w życie, stawałaby się szczególną formą planu miejscowego, a więc także aktem prawa miejscowego. Przed podjęciem uchwały o ustaleniu lokalizacji inwestycji inwestor byłby obowiązany uzyskać decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, która stanowiłaby podstawę oceny oddziaływania przedsięwzięcia obejmującego elektrownię wiatrową na środowisko, w tym w zakresie hałasu.

Główną zmianą zaproponowaną przez Projekt była sprawa minimalnej odległości ustalonej przez art. 4 Ustawy o inwestycjach. W proponowanym brzmieniu ustalenie lokalizacji inwestycji polegającej na budowie elektrowni wiatrowej, miałoby następować z uwzględnieniem, że odległość tej elektrowni wiatrowej od terenu podlegającego ochronie akustycznej jest równa lub większa od odległości określonej w załącznikach nr 1-2 do Ustawy o inwestycjach po zmianach, odpowiednio dla danego rodzaju terenu podlegającego ochronie akustycznej, zależnej od maksymalnego emitowanego hałasu elektrowni wiatrowej. Warto podkreślić, że teren podlegający ochronie akustycznej byłby nowym pojęciem, którego definicja wskazuje na tereny dla których zostały ustalone dopuszczalne poziomy hałasu w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 112).

Nowym pojęciem proponowanym w Projekcie była również modernizacja rozumiana jako proces inwestycyjny dotyczący oddanej do użytkowania elektrowni wiatrowej lub zespołu elektrowni wiatrowych, dla których uzyskano decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach, prowadzący co najmniej do zwiększenia wielkości mocy zainstalowanej, w szczególności poprzez wymianę elementów technicznych. Wyłączenie od wymogu zachowania minimalnej odległości wynikającej z art. 4 ust. 1 Ustawy o inwestycjach zostało przewidziane dla przypadków modernizacji elektrowni wiatrowej lub zespołu elektrowni wiatrowych dokonywanej przy zachowaniu dotychczasowej lokalizacji poszczególnych elektrowni wiatrowych, przy braku zwiększenia ich liczby oraz niepowodującej zwiększenia oddziaływania na środowisko w stosunku do zakresu określonego w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydanej dla zrealizowanego już przedsięwzięcia, którego modernizację planuje inwestor, pod warunkiem, że w wyniku modernizacji nie zostaną przekroczone normy poziomu hałasu określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2556 z późn. zm.). Ponadto kolejną z różnic byłoby uchylenie art. 4a obowiązującej Ustawy o inwestycjach dotyczącego odległości od linii przesyłowych. Warto także podkreślić, że w przypadku odległości od parku narodowego lub rezerwatu przyrody Projekt przewidywał zmniejszenie odległości z zasady 10H oraz 500 m do nie mniej niż 300 m dla obydwu przypadków.

Jak już wspomniano wcześniej w załącznikach nr 1 i 2 miałyby zostać zamieszczone wyrażone w metrach dopuszczalne odległości lokalizacji elektrowni wiatrowych od poszczególnych rodzajów terenów. Uzyskane po analizach akustycznych wyniki przedstawiono w tabelach, przy czym w załączniku 1 umieszczono zasięg hałasu odpowiadający izofonie 45 dBA zgodnie z normatywną ochroną dla rodzajów terenów: zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego, zabudowy zagrodowej, tereny rekreacyjno-wypoczynkowe, tereny mieszkaniowo-usługowe. W załączniku 2 umieszczono odpowiednio zasięg hałasu odpowiadający izofonie 40 dBA zgodnie z normatywną ochroną dla rodzajów terenów: tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, tereny zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, tereny domów opieki społecznej, tereny szpitali, strefa ochronna „A” uzdrowiska.

Najczęściej komentowaną propozycją zmian była jednak projektowana modyfikacja przepisu art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 z późn. zm.), polegająca na dodaniu do katalogu celów publicznych budowy, przebudowy i utrzymania instalacji odnawialnego źródła energii w rozumieniu ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 z późn. zm.) o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 1 MW, w szczególności elektrowni wiatrowej wraz z inwestycją towarzyszącą w rozumieniu Ustawy o inwestycjach. Takie posunięcie mogłoby pozwolić na dokonanie wywłaszczenia na rzecz Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, jeżeli ten cel nie mógłby zostać zrealizowany w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy. Propozycje te wywołały kontrowersje i ożywioną dyskusję w toku prac sejmowych, w wyniku której ostatecznie z Projektu usunięto kontrowersyjne zapisy dotyczące lokalizacji lądowych farm wiatrowych a projektodawcy zdecydowali się na przedstawienie propozycji w tym zakresie w osobnym projekcie ustawy.

Co przyniesie przyszłość?

Sądząc po wypowiedziach posłów związanych z kontrowersyjnymi zmianami ujętymi w Projekcie, najpewniej nowe propozycje legislacyjne dotyczące zmiany zasad lokalizacji elektrowni wiatrowych trafią do Sejmu w odpowiednio zmodyfikowanej formie. Jeszcze przed przyjęciem ustawy z dnia 7 grudnia 2023 r. o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła zapowiadali, że propozycje zostaną szerzej skonsultowane i poddane ponownej ocenie. Można jednak spodziewać się, że rząd będzie dążył do zmian, które przełożą się na szybszy wzrost mocy zainstalowanych w elektrowniach wiatrowych niż miało to miejsce od momentu wejścia w życie Ustawy o inwestycjach.

Jak pisaliśmy w ostatnim artykule, projektodawcy dali do zrozumienia, że ich celem jest stopniowe odchodzenie od rozwiązań interwencyjnych w zakresie cen energii, czego elementem ma być także stworzenie rozwiązań pozwalających na dalszy rozwój odnawialnych źródeł energii. Towarzyszyć temu ma przywrócenie obliga giełdowego dla energii elektrycznej, które także było częścią pierwotnego Projektu. Na ten moment do Sejmu nie wpłynął żaden projekt dotyczący zmian zasad lokalizacji elektrowni wiatrowych. O nowościach w tym zakresie nie można także mówić w kontekście wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów oraz wykazu prac legislacyjnych Ministra Klimatu i Środowiska. Na razie pozostaje zatem czekać.

Autorzy: r.pr. Tomasz Brzeziński, Aleksandra Walczak, Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Nowy projekt ustawy offshore

Aktualności, Energetyka, OZE, , , , , , , , Możliwość komentowania Nowy projekt ustawy offshore została wyłączona

Wychodząc naprzeciw potrzebie szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, w styczniu br. Ministerstwo Aktywów Państwowych opublikowało projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, który zawierał szereg działań polegających na wprowadzeniu systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych, umożliwiających bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych. Projekt ten został omówiony w jednej ze styczniowych publikacji.

Na podstawie przedstawionych stanowisk oraz ustaleń poczynionych w toku uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania prowadzonych w styczniu i lutym, powyższy projekt w zmodyfikowanej formie został ponownie przekazany do konsultacji publicznych z początkiem lipca br. pod tą samą nazwą (dalej: „Projekt”, „Ustawa”).

Zgodnie z unijnymi regulacjami, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do utrzymania po 2020 r. obowiązkowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie nie niższym niż 15 %. Niezależnie od ww. wymogów, RP jednocześnie zobowiązana jest do przyczynienia się do osiągnięcia unijnego wspólnego celu OZE (32 % do 2030 r.), które to założenia stanowiły również podstawę założeń pierwotnej wersji projektu.

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że rozszerzono zakres przedmiotowy Projektu w stosunku do jego poprzedniego brzmienia. Zgodnie z obecnymi założeniami, ustawa ma określać:

  • mechanizm i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych,
  • zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych,
  • obowiązki wytwórcy,
  • zasady ustalania podatku od morskich farm wiatrowych oraz
  • wymagania w zakresie budowy, eksploatacji i likwidacji morskich farm wiatrowych.

System wsparcia zaproponowany w Projekcie jest dedykowany instalacjom służącym do produkcji energii elektrycznej z energii wiatru na morzu i opiera się on na koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (z ang. „contract for difference”).

Dopuszczeni do systemu wsparcia wytwórcy energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, będą mogli uzyskać prawo do pokrycia różnicy pomiędzy rynkową ceną energii a ceną umożliwiającą wytwórcom pokrycie kosztów jej wytworzenia na morzu, (tzw. ujemnego salda).

Zgodnie z treścią projektowanych przepisów, wytwórca – co do zasady – będzie miał możliwość korzystania z uzyskanego prawa do pokrycia ujemnego salda przez okres 25 lat od pierwszego dnia wytwarzania i wprowadzania do sieci energii elektrycznej z tej morskiej farmy wiatrowej lub jej części na podstawie udzielonej koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Wielkość udzielonego wsparcia wyznaczana jest jako iloczyn planowanej mocy zainstalowanej morskiej farmy wiatrowej i 100 000 godzin. Sama procedura rozliczania ujemnego salda, będzie odbywać się na zasadach analogicznych do przewidzianych dla wytwórców uczestniczących w obecnie funkcjonującym systemie wsparcia dla OZE.

DWIE FAZY UBIEGANIA SIĘ O PRZYZNANIE PRAWA DO POKRYCIA UJEMNEGO SALDA

Projektowane przepisy wprowadzają dwufazowy model systemu wsparcia, który wynika z różnego sposobu wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda. W pierwszej fazie systemu – do którego możliwość wejścia będzie do dnia 30 czerwca 2021 r. – dla morskich farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej do 5,9 GW, wsparcie przyznawane będzie w drodze decyzji administracyjnej, natomiast w kolejnych latach wsparcie przyznawane będzie w formule konkurencyjnych aukcji.

PIERWSZA FAZA SYSTEMU WSPARCIA – prawo do pokrycia ujemnego salda przyznawane w drodze indywidualnej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zgodnie z treścią Ustawy, projekty o najwyższym poziomie zaawansowania procesu inwestycyjnego, gwarantujące wytworzenie energii przed 2030 r., a co za tym idzie dążące do celu unijnego wyznaczonego na 2030 r., zlokalizowane na obszarze gwarantującym najniższy uśredniony koszt energii elektrycznej, będą mogły wziąć udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, gdzie wsparcie będzie przyznawane w drodze decyzji administracyjnej przez Prezesa URE.

Przepisy określają przy tym zasady sporządzenia wniosku o wydanie takiej decyzji oraz precyzują wykaz dokumentów, które należy do niego dołączyć, m. in.: promesę przyłączenia albo umowy o przyłączenie morskiej farmy wiatrowej do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej, prawomocne pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich dla przedsięwzięć zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, czy plan łańcucha dostaw materiałów i usług. Kolejność złożenia kompletnych wniosków będzie decydować o pierwszeństwie przyznania prawa do pokrycia ujemnego salda.

Łączna moc zainstalowana morskich farm wiatrowych, które będą mogły wziąć udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, określona jest ustawowo i wynosi maksymalnie 5,9 GW. Prawo do pokrycia ujemnego salda nie będzie przyznane dla morskich farm wiatrowych, których dopuszczenie do systemu wsparcia powodowałoby przekroczenie tej wartości. Wartość maksymalna łącznej mocy zainstalowanej w obecnym brzmieniu jest wyższa niż w wersji pierwotnej Projektu. Wówczas planowano bowiem przyznanie wsparcia w tej fazie dla farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej na poziomie 4,6 GW.

Jednostkowa wysokość ceny będącej podstawą do rozliczenia ujemnego salda w pierwszej fazie systemu wsparcia, określona zostanie w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw klimatu, w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

DRUGA FAZA SYSTEMU WSPARCIA – aukcje w formule „pay as bid”

Po dniu 30 czerwca 2021 r., uzyskanie prawa do pokrycia ujemnego salda w ramach mechanizmu nie będącego procedurą konkurencyjną, nie będzie możliwe. W tzw. drugiej fazie systemu wsparcia, prawo do pokrycia ujemnego salda będzie mogło być przyznane w drodze aukcji wytwórcy, który uzyskał zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji oraz wytworzy energię elektryczną w tej morskiej farmie wiatrowej po raz pierwszy po dniu zamknięcia sesji aukcji.

Samo zaświadczenie będzie związane z koniecznością złożenia stosownego wniosku do Prezesa URE, którego treść oraz wymagane dokumenty określają przepisy rozdziału 4 Ustawy. Postępowanie ws. wydania zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji ma mieć charakter postępowania w sprawie oceny formalnej przygotowania do wytwarzania energii elektrycznej w danej morskiej farmie wiatrowej. Uzyskane zaświadczenie będzie mieć ograniczony termin ważności (36 miesięcy).

Zgodnie z założeniami, w aukcji, każdy z wytwórców składać będzie jedną ofertę, niejawną dla pozostałych uczestników aukcji. Aukcje rozliczane będą według formuły ceny z oferty („pay as bid”), a wygrywać w aukcji będą oferty z najniższą ceną.

Za ogłaszanie, przeprowadzanie oraz rozstrzyganie aukcji oraz utworzenie regulaminu przeprowadzania aukcji odpowiedzialny będzie Prezes URE, przy czym daty przeprowadzenia aukcji dla pierwszych lat funkcjonowania systemu zostały określone na poziomie ustawowym (art. 24 Ustawy).

Z uwagi na charakter projektów wiatrowych skutkujących niską podażą projektów, wszystkie morskie farmy wiatrowe niezależnie od ich parametrów technicznych, rywalizować będą w jednym koszyku aukcyjnym. W celu zapewnienia konkurencyjności procedury aukcyjnej, wprowadzony został mechanizm zapewniający utrzymanie konkurencyjności nawet w sytuacji, w której podaż projektów nie przekroczy maksymalnej zaoferowanej w aukcji mocy zainstalowanej.

EFEKT ZACHĘTY

Wytwórcy, którzy będą ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda będą podlegać ocenie Prezesa URE co do tego, czy projektowana inwestycja zostałaby zrealizowana w przypadku, w którym dla energii elektrycznej wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej nie przyznano by prawa do pokrycia ujemnego salda (tzw. efekt zachęty).

Wytwórcy, którym przyznane zostanie prawo do pokrycia ujemnego salda, zobowiązani będą do składania sprawozdań z realizacji planu łańcucha dostaw materiałów i usług w procesie budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej oraz do wytworzenia energii elektrycznej i wprowadzenia jej do sieci w celu pokrycia ujemnego salda w terminie 7 lat od dnia rozstrzygnięcia aukcji lub w przypadku wytwórców biorących udział w pierwszej fazie, od dnia wydania przez Komisję Europejską decyzji zatwierdzającej pomoc publiczną dla danej morskiej farmy wiatrowej.

autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.

Nowe wsparcie dla energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Klimat, , , , , , , Możliwość komentowania Nowe wsparcie dla energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych została wyłączona

Ministerstwo Aktywów Państwowych opublikowało projekt Ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Zgodnie z unijnymi regulacjami, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do utrzymania po 2020 r. obowiązkowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie nie niższym niż 15 %. Niezależnie od ww. wymogów, RP jednocześnie zobowiązana jest do przyczynienia się do osiągnięcia unijnego wspólnego celu OZE (32 % do 2030 r.).

Niniejsza ustawa wychodzi naprzeciw potrzebie szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, poprzez wprowadzenie systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych, umożliwiających bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych.

Choć podejmowane przez rząd działania w zakresie nowelizacji Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii zmierzają w kierunku zapewnienia spełnienia przez Polskę celu OZE na 2020 r. i kolejnych, ambitnych celów na dalsze lata, w chwili obecnej brak jest regulacji, które skłaniałyby inwestorów do podjęcia kluczowych decyzji w odniesieniu do budowy morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej będzie natomiast kluczowy dla realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie energetyki odnawialnej w horyzoncie długoterminowym, dlatego stworzenie regulacji prawnych, które stymulować będą rozwój tego sektora jest kluczowe.

Rozwiązaniem rekomendowanym w zakresie szybkiego rozwoju sektora wytwarzania energii elektrycznej z energii wiatru na morzu, a co za tym idzie mitygacji ryzyka wystąpienia i utrzymania się luki generacyjnej oraz umożliwienia spełniania unijnych celów OZE, jest wprowadzenie odrębnego systemu wsparcia dedykowanego tej technologii, dopasowanego do jej uwarunkowań technicznych i ekonomicznych, a także wprowadzenie szeregu usprawnień w zakresie procedur administracyjnych w zakresie wydawania decyzji koniecznych dla realizacji projektów.

Projekt Ustawy określa zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych oraz mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Wielkość udzielonego wsparcia wyznaczana jest jako iloczyn mocy zainstalowanej morskiej farmy wiatrowej i 100 000 godzin.

Przyjęty model w obu fazach opiera się na koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (ang. contract for difference, CfD), który stanowi gwarancję stałej ceny energii elektrycznej.

PROPOZYCJE UREGULOWAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE:

Ustawa wprowadza odwołanie do Ustawy OZE m. in. w odniesieniu do gwarancji pochodzenia, krajowego planu działania czy współpracy międzynarodowej. Jednocześnie, w niezbędnym zakresie formułuje definicje mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej, morskiej farmy wiatrowej oraz morskiej turbiny wiatrowej.

Zasady ubiegania się o prawo do pokrycia ujemnego salda przez wytwórców energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych:
Drugi rozdział Projektu określa podstawowe zasady wsparcia oraz podmioty, które mogą się o to wsparcie ubiegać. Zgodnie z założeniami, wytwórca energii elektrycznej będzie mógł ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych w przepisach Ustawy.

Projektowane przepisy wprowadzają dwufazowy model systemu wsparcia, umożliwiający znaczące przyspieszenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych planowanych do wybudowania na obszarze polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Różnice pomiędzy obiema fazami systemu dotyczą jedynie sposobu wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda.

W pierwszej fazie systemu wsparcia, zaplanowanej na lata 2020-2022, prawo do pokrycia ujemnego salda przyznawane będzie projektom będącym na najbardziej zaawansowanym etapie procesu inwestycyjnego (tj. takim, które m. in. posiadają zawartą umowę o przyłączenie), w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki po stwierdzeniu spełniania przez dany projekt kryteriów kwalifikacyjnych. Planuje się przyznanie wsparcia w tej fazie dla farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej na poziomie 4,6 GW.

Umożliwienie długofalowego planowania działań inwestycyjnych w zakresie budowy morskich farm wiatrowych wymaga zapewnienia niezmienności wsparcia w okresie pozwalającym na zwrot poniesionych przez inwestorów nakładów inwestycyjnych. Z uwagi na skalę projektów i konieczność zaangażowania znaczącego kapitału, a także ponoszone przez inwestorów ryzyko, wymagane jest przyjęcie dłuższego niż w przypadku innych technologii OZE okresu wsparcia. Okres 25 lat od dnia generacji i wprowadzenia pierwszej energii elektrycznej w celu pokrycia ujemnego salda, przyjęty jako maksymalny okres wsparcia, jest okresem optymalnym pod tym względem z punktu widzenia inwestorów i odpowiada przeciętnemu cyklowi życia projektu morskiej farmy wiatrowej.

Efekt zachęty do rozwoju lokalnego łańcucha dostaw:
Projektowany art. 10 wskazuje na konieczność uzyskania przez wytwórcę, który zamierza ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda w pierwszej fazie systemu wsparcia, urzędowego potwierdzenia efektu zachęty. Ponadto, artykuł ten określa konieczną zawartość wniosku o potwierdzenie efektu zachęty, warunki wydania tego potwierdzenia przez Prezesa URE oraz środki odwoławcze przysługujące wytwórcy w przypadku odmowy wydania potwierdzenia.

W celu umożliwienia bardziej adekwatnego dla konkretnego projektu dopasowania wysokości uzyskiwanego wsparcia, a także stworzenia zachęty dla wprowadzenia większej ilości energii elektrycznej do najbardziej konkurencyjnego rodzaju obrotu, jakim jest obrót energią elektryczną na giełdzie towarowej, wprowadzono możliwość wyboru przez wytwórcę wartości odniesienia, z uwzględnieniem której obliczane będzie ujemne saldo. Wytwórcy będą mieli możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego.

Zasady rozliczania pomocy inwestycyjnej przeznaczonej na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej:
Projektowane przepisy określają obowiązek wytwórcy do pomniejszenia ceny wynikającej z decyzji przyznanej w fazie I lub z oferty złożonej w fazie II o pomoc inwestycyjną na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej, sposób obliczania wartości pomocy inwestycyjnej i obowiązek jej przeliczenia na kwotę pieniężną oraz sposób obliczenia ceny skorygowanej stanowiącej podstawę obliczenia ujemnego salda. Przepisy doprecyzowują również, że w przypadku nabycia przez operatora sieci przesyłowej części instalacji morskiej farmy wiatrowej służącej do wyprowadzenia mocy, cenę sprzedaży pomniejszoną o kwotę podatku od towarów i usług uznaje się za pomoc inwestycyjną. Ponadto, zgodnie z założeniami Ustawy, w morskich farmach wiatrowych ubiegających się o przystąpienie do systemu wsparcia nie będą mogły być stosowane urządzenia służące do wytwarzania i przetwarzania energii elektrycznej, które zostały wyprodukowane wcześniej niż 72 miesiące przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z tych urządzeń, lub były wcześniej amortyzowane w rozumieniu przepisów o rachunkowości przez jakikolwiek podmiot.

Zasady składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda dla wytwórców energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej oraz uczestnictwa w aukcji:
Ustawa zawiera również przepisy odnoszące się stricte do procedury składania wniosków. Przepisy wskazują m. in. zawartość wniosku o udzielenie prawa do pokrycia ujemnego salda oraz konieczność wpłaty kaucji w wysokości 60 zł/kW mocy zainstalowanej celem zabezpieczenia.

Jednocześnie, przepisy określają tryb wydawania przez Prezesa URE decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda oraz nakładają na Prezesa URE obowiązek ustalenia regulaminu składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu tego prawa.

Projekt dodatkowo umożliwia wprowadzanie korekt decyzji o przyznaniu wytwórcy prawa do pokrycia ujemnego salda na wniosek samego wytwórcy.

Cena za energię elektryczną wytworzoną w morskiej farmie wiatrowej i wprowadzoną do sieci będzie określana w drodze rozporządzenia Ministra wł. do spraw energii w złotych za 1 MWh i będzie podstawą rozliczenia prawa do pokrycia ujemnego salda.

Prawo do pokrycia ujemnego salda w drugiej fazie systemu wsparcia przyznawane będzie w drodze aukcji, w których projekty konkurują między sobą ceną wytwarzanej energii elektrycznej na zasadach analogicznych do obecnie obowiązującego systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii (ang. pay as bid). Pierwsze aukcje zaplanowano na rok 2023. W celu prekwalifikacji do aukcji, wytwórcy będą musieli przedstawić dokumenty analogiczne jak dla projektów biorących udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, za wyjątkiem umowy o przyłączenie (dopuszczalne będzie zamiennie przedstawienie warunków przyłączenia). Projektowane jest wykorzystanie istniejącej infrastruktury informatycznej i przeprowadzanie aukcji za pomocą Internetowej Platformy Aukcyjnej (po odpowiednim dostosowaniu systemu).

Co istotne, przepisy przewidują podobnie jak w fazie I, możliwość korekty (aktualizacji) oferty w terminie 24 miesięcy od dnia wydania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę morskiej farmy wiatrowej poprzez złożenie Prezesowi URE oświadczenia o obniżeniu mocy zainstalowanej maksymalnie do poziomu 25 % wartości pierwotnie wskazanej mocy zainstalowanej. Przewidziano również analogiczną do przyjętej dla I fazy systemu wsparcia, możliwość ubiegania się przez wytwórcę o wydłużenie terminu na wytworzenie i wprowadzenie do sieci energii elektrycznej po raz pierwszy.

Zasady rozliczeń ujemnego salda:
W Projekcie ustawodawca sprecyzował również zasady pokrycia ujemnego salda. W pierwszej kolejności, określono że prawo do pokrycia ujemnego salda przysługuje w maksymalnym okresie wsparcia oraz, że nie wytworzenie energii elektrycznej w terminie, do którego dotrzymania zobowiązał się wytwórca, nie powoduje całkowitej utraty wsparcia, a jedynie utratę wsparcia w odniesieniu do ilości energii elektrycznej odpowiadającej nieoddanej do użytkowania mocy zainstalowanej.

Jednocześnie wskazano m. in. regułę waloryzacji cen, obowiązki wytwórców, operatorów sieci i podmiotu prowadzącego giełdę towarową, związane z rozliczaniem ujemnego salda, analogiczne do tych obowiązujących w aukcyjnym systemie wsparcia regulowanym w ustawie OZE.

Ustanowiono również zasadę, że cena (indeks) odniesienia będzie równa 0 zł w przypadku zaistnienia problemu niezawinionego przez wytwórcę braku możliwości wytwarzania energii elektrycznej na skutek ograniczeń sieciowych wynikających z poleceń ruchowych operatora systemu przesyłowego.

W art. 32 wprowadzono rozwiązanie tożsame z funkcjonującym w aukcyjnym systemie wsparcia OZE, zapobiegające generowaniu energii elektrycznej w godzinach, w których na rynku występują ceny ujemne (dla energii elektrycznej generowanej w godzinach dostawy, dla których godzinowa cena energii elektrycznej była niższa niż 0 złotych za 1 MWh nie będzie przyznawane). Przepisy art. 32 zawierają również analogiczne do zawartych w ustawie OZE regulacje dotyczące rozliczania dodatniego salda oraz ograniczenie możliwości rozliczenia energii elektrycznej, poprzez określenie, że podstawy do wyliczenia nie stanowi energia, która w normalnych warunkach, pracując z mocą zainstalowaną, w ujęciu godzinowym i miesięcznym, nie mogłaby być wyprodukowana w morskiej farmie wiatrowej.

W przepisach wprowadzono także możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego. Wskazano również możliwość zbycia prawa do pokrycia ujemnego salda.

Plan udziału materiałów i usług lokalnych oraz zasady przyłączania do sieci:
Ustawa określa również zasady sprawozdawczości i sporządzania planu udziału materiałów i usług lokalnych. Plan ten, wraz z obowiązkiem przeprowadzenia przed przystąpieniem do systemu wsparcia dialogu technicznego z potencjalnymi dostawcami materiałów i usług wykorzystywanych w toku budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej, to elementy stymulujące rozwój krajowego sektora usług związanych z morską energetyką wiatrową.

Z uwagi na skomplikowany charakter procesu inwestycyjnego oraz wymagania techniczne konieczne dla prawidłowej realizacji przepisów niniejszej ustawy, w wybranych aspektach wprowadzono regulacje szczególne w stosunku do ogólnych zasad przyłączania instalacji do sieci.

***

Konsultacje potrwają do połowy lutego br.

autor: Joanna Nowak, Adam Wawrzynowicz – radca prawny, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.