farmy wiatrowe

Koniec z zasadą 10H? Zapowiedź nowelizacji

Aktualności, Budownictwo, Elektroenergetyka, Energetyka, Klimat, OZE, Samorządy, , , , , Możliwość komentowania Koniec z zasadą 10H? Zapowiedź nowelizacji została wyłączona

W wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów zapowiedziano prace nad projektem ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (UD89) (Projekt nowelizacji), który wprowadzić ma szereg istotnych zmian mających na celu usprawnienie procesu inwestycyjnego, zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w krajowym zużyciu energii oraz zapewnienie stabilności i bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego w Polsce. W szczególności jako cel Projektu nowelizacji wskazuje się na potrzebę stworzenia jeszcze skuteczniejszych warunków dla rozwoju lądowej energetyki wiatrowej(LEW). W związku z tym najważniejsze zmiany mają dotknąć ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 317) (Specustawa wiatrakowa).

Trudne początki zasady 10H

Dla przypomnienia należy przywołać szerszy kontekst dyskusji na temat elektroenergetyki wiatrowej oraz wprowadzanych w tym zakresie na przestrzeni lat zmian w założeniach zbliżających różne strony sporu do wypracowania kompromisu. Szerzej na ten temat pisaliśmy w artykule „Lokalizacja farm wiatrowych – stan obecny i perspektywy zmian”.

Celem wylistowania najważniejszych zagadnień z ostatnich lat, zwrócić należy uwagę już na konflikty wokół samego uchwalenia Specustawy wiatrakowej – wówczas wzbudziła ona niemałe kontrowersje, bowiem według jej przeciwników, blokowała ona możliwość swobodnego prowadzenia inwestycji w turbiny wiatrowe. Artykuł 4 Specustawy wiatrakowej wprowadził bowiem kontrowersyjną dla wielu tzw. zasadę 10H, zgodnie z którą nowe elektrownie wiatrowe mogły powstawać w odległości nie mniejszej niż dziesięciokrotność wysokości turbiny wiatrowej od budynków mieszkalnych lub budynków z funkcją mieszkalną, w którą wchodzi także funkcja mieszkalna. Zasada 10H regulowała też odległość, w jakiej mogłyby powstawać budynki mieszkalne od już istniejących elektrowni wiatrowych. Wprowadzona zasada dotyczyła również odległości od form ochrony przyrody czy leśnych kompleksów promocyjnych.

Jak wspominaliśmy, przepisy Specustawy wiatrakowej wpłynęły na znaczne spowolnienie przyrostu mocy zainstalowanych w elektrowniach wiatrowych, co odnotował Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (Prezes URE) w badanych okresach. W  praktyce, zasada 10H drastycznie zmniejszyła liczbę potencjalnych lokalizacji, gdzie mogłyby powstać nowe farmy wiatrowe (wskazuje się, że może być to nawet ponad 99% terenów kraju wyłączonych w tamtym czasie spod możliwości prowadzenia nowych inwestycji w elektrownie wiatrowe), co spowodowało znaczne zahamowanie rozwoju tego sektora w Polsce na kilka lat.

Zeszłoroczne kontrowersje

Częściowe odejście od krytykowanej zasady 10H podjęto dopiero w 2023 r., kiedy to wprowadzono zmiany w polityce energetycznej Polski, szczególnie w obliczu rosnących zobowiązań w związku z członkostwem w Unii Europejskiej, dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz potrzeby zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym. W związku z tym, zdecydowano się na nowelizację Specustawy wiatrakowej, której celem było ułatwienie realizacji projektów związanych z energią wiatrową i częściowe odstępstwo od stosowania generalnej zasady 10H przez umożliwienie stosowania odległości minimalnej wynoszącej 700 m, jednak wyłącznie w sytuacji gdy plan miejscowy gminy przewidywał taką możliwość. Dla pozostałych inwestycji obowiązującą pozostawała zasada 10H. W 2023 r. wprowadzono również obowiązek przeprowadzenia konsultacji społecznych, których przedmiotem miała być dyskusja z lokalnymi społecznościami na temat możliwości usadowienia na określonych terenach elektrowni wiatrowych w odległości nie mniejszej niż 700 m od budynków mieszkalnych (pierwotnie miało to być 500 m, lecz w toku prac sejmowych zostało to zmodyfikowane).

Dyskusje nad zmianą Specustawy wiatrakowej powróciły z końcem 2023 r., kiedy to złożono poselski projekt ustawy o zmianie ustaw w celu wsparcia odbiorców energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 72, 72-A). W odniesieniu jedynie do turbin wiatrowych zaproponowano w nim m.in. uzależnienie odległości lokalizacji nowych turbin wiatrowych nie od odległości określanej w metrach czy krotności wysokości turbiny, a od maksymalnego emitowanego hałasu elektrowni wiatrowej. Projekt przewidywał również zmniejszenie odległości z zasady 10H oraz 500 m (dla rezerwatów przyrody) do nie mniej niż 300 m.

Najbardziej kontrowersyjną zmianą była natomiast projektowana modyfikacja przepisu art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 344 z późn. zm.), która polegać miała na dodaniu inwestycji wiatrowych do katalogu celów publicznych. W ocenie krytykujących posunięcie to mogłoby prowadzić do wywłaszczeń nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa albo jednostek samorządu terytorialnego pod inwestycje w elektrownie wiatrowe. Projektowane zmiany w zakresie elektrowni wiatrowych i związane z nimi kontrowersje ostatecznie przepadły, a rząd zapowiedział pracę nad nowym projektem.

Czy najnowsze zmiany uwolnią branżę wiatrakową?

W zapowiedzi Projektu nowelizacji wskazano, że obecne przepisy nie spełniają oczekiwań dotyczących efektywnego wspierania rozwoju LEW, co wymaga kompleksowych zmian. Minister Klimatu i Środowiska (MKiŚ) wskazuje nadto, że dotychczasowe regulacje, zawarte w Specustawie wiatrakowej były niewystarczające dla dynamicznego rozwoju LEW. W związku z tym, aby sprostać prognozowanemu wzrostowi udziału OZE w elektroenergetyce do 50% w 2030 r., konieczne są zmiany legislacyjne, które wpłyną w znaczącym stopniu na rozwój tego sektora.

Projekt nowelizacji ustawy obejmuje szeroki zakres zmian, w tym m.in.:

  • modyfikacja zasad lokalizowania elektrowni wiatrowych poprzez całkowite zniesienie generalnej zasady 10H czy zmiana zasad lokalizowania od parków narodowych oraz od rezerwatów i obszarów Natura 2000 polegająca na ustaleniu minimalnej odległości wyrażonej w metrach;
  • nowa wzajemna i minimalna odległość między instalacjami LEW, a zabudową mieszkaniową ustalona na poziomie 500 m;
  • uregulowanie możliwości zlokalizowania elektrowni wiatrowej na podstawie szczególnego rodzaju miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jakim jest zintegrowany plan inwestycyjny;
  • usprawnienie regulacyjne funkcjonowania mechanizmu udostępnienia co najmniej 10% mocy elektrowni wiatrowej zainteresowanym mieszkańcom korzystających z wytwarzanej energii w formule prosumenta wirtualnego lub kooperatyw energetycznych.

Zgodnie z opublikowanymi założeniami zakaz budowy turbin wiatrowych w odległości mniejszej niż 10-krotność wysokości turbiny ma zostać zniesiony na rzecz zasady 500 m jako nowa odległość między turbinami a zabudową mieszkalną.

Zmiany w innych ustawach

Przedstawione w Projekcie nowelizacji zmiany dotykają nie tylko Specustawy wiatrakowej. MKiŚ przewiduje także stosowne modyfikacje w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 z późn. zm.) (Ustawa OZE). Chodzi chociażby o umożliwienie operatorowi rozliczeń energii odnawialnej weryfikacji danych producentów energii z biogazu rolniczego.

Ponadto w zapowiedzi Projektu nowelizacji wskazano, że przepisy dotyczące biogazu wymagają dostosowania do realiów, bowiem w obecnym kształcie nie uwzględniają chociażby specyfiki funkcjonowania sektora biogazu oraz jego transportu. Zmiany mają również polegać na wprowadzeniu definicji gazociągu bezpośredniego biogazu oraz nałożenia obowiązku prowadzenia wykazu tych gazociągów przez Prezesa URE.

Wreszcie trzeba odnotować, że Projekt nowelizacji ma wprowadzić wsparcia dla produkcji biometanu w instalacjach OZE o mocy powyżej 1 MW. Chodzi o aukcyjny system wsparcia, za funkcjonowanie którego odpowiedzialny będzie Prezes URE. Wsparcie będzie dostępne dla wytwórców biometanu w instalacjach OZE, którzy wprowadzają to paliwo gazowe do sieci gazowej, a okres wsparcia wyniesie maksymalnie 20 lat.

***

Planowany termin przyjęcia Projektu nowelizacji przez Radę Ministrów to III kwartał 2024 r. W toku prac rządowych i parlamentarnych spodziewać się można dyskusji nad ostateczną treścią nowych przepisów Specustawy wiatrakowej oraz innych rozwiązań. Niezależnie od ostatecznego wyniku prac koncepcyjnych w zakresie LEW, na pochwałę zasługuje podjęcie przez Ministra Klimatu i Środowiska zagadnienia systemu wsparcia dla instalacji OZE wytwarzających biometan o mocy większej niż 1 MW. Zaproponowane rozwiązanie nie jest wolne od wad, jednak daje nadzieję na rozwiązanie pewnych praktycznych problemów.

Autor: Kacper Tobiś, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

Wkrótce zmiany w przepisach dotyczących lokalizacji farm wiatrowych?

Aktualności, Energetyka, energia elektryczna, Klimat, OZE, Samorządy, Środowisko, , , , Możliwość komentowania Wkrótce zmiany w przepisach dotyczących lokalizacji farm wiatrowych? została wyłączona

Czy już niedługo nastąpi przełom w lokalizacji farm wiatrowych? Ponad rok temu na naszym portalu ukazał się artykuł , w którym przedstawiliśmy najważniejsze propozycje zmian do ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych (dalej: ustawa wiatrakowa), mające „odblokować” procesy inwestycyjne dla tego rodzaju infrastruktury. Przypomnijmy, że zgodnie z obowiązującą wersją ustawy wiatrakowej turbiny można budować w odległości równej 10-krotności ich wysokości od budynków mieszkalnych i terenów cennych przyrodniczo (tzw. zasada 10H). Rozwiązanie to stanowiło odpowiedź na protesty mieszkańców skarżących się na uciążliwe sąsiedztwo farm wiatrowych, które jednocześnie położyło kres powstawaniu nowych wiatraków (w okresie od wejścia w życie zasady 10H do teraz powstawały przede wszystkim farmy, które uzyskały stosowne pozwolenia wcześniej). Polityka klimatyczna Unii europejskiej oraz agresja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę powodują jednak, że konieczne jest zmiana priorytetów i skorzystanie z wszystkich (potencjalnie) dostępnych źródeł energii.

W dzisiejszym artykule przyjrzymy się zmianom, które zostały zaprezentowane w najnowszej wersji projektu ustawy o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: Nowelizacja) przygotowywanej pod okiem Ministra Klimatu i Środowiska i opublikowanej w wykazie Rządowego Centrum Legislacji w pierwszej połowie maja tego roku (w dniu 4 maja 2021 r. dokument został opublikowany jako wniosek Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii, jednak po ponad roku stworzono dla niego nową zakładką, już ze wskazaniem jako wnioskodawcy Ministra Klimatu i Środowiska).

Zmiany w słowniczku ustawowym

Zacząć wpada od zmian, jakie mają dotknąć słowniczka ustawy wiatrakowej, a dokładniej dodania trzech wyrażeń, które będą miały prawnie narzucone znaczenie.

Pierwszym z nich jest „całkowita wysokość elektrowni wiatrowej”. Po wejściu w życie Nowelizacji wyrażenie to ma oznaczać „wysokość elektrowni wiatrowej mierzona od poziomu gruntu do najwyższego punktu tej elektrowni, wliczając w to część budowlaną, stanowiącą budowlę w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, oraz urządzenia techniczne”.

Drugim wyrażeniem jest „eksploatujący elektrownię wiatrową”, które oznaczać ma „podmiot posiadający tytuł prawny do wybudowania elektrowni wiatrowej, lub do jej uruchomienia, eksploatacji, zatrzymania lub likwidacji”.

Wreszcie trzecim jest wyrażenie „gmina pobliska”, przez które należy rozumieć „gmina, której obszar w całości lub w części jest położony w odległości mniejszej niż dziesięciokrotność maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, zlokalizowanej na podstawie decyzji o warunkach zabudowy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym […] lub na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, obowiązującego na terenie gminy, na której obszarze ta elektrownia wiatrowa jest lokalizowana lub na podstawie projektu takiego planu, lub w zasięgu oddziaływań tej elektrowni wynikającym z prognozy oddziaływania na środowisko sporządzonej do projektu tego planu miejscowego, o którym mowa w art. 51 ust. 2 pkt 2 lit. ba ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2021 r. poz. 247), […]  jeżeli jest on większy”.

Zmiany te po części mają „uporządkować” przepisy ustawy wiatrakowej (definicja wyrażenia „całkowita wysokość elektrowni wiatrowej” została oparta na obecnej treści przepisu art. 4 ust. 1 ustawy wiatrakowej) oraz ujednolicić rozumienie nowych wyrażeń, które pojawią się wraz z wejściem w życie Nowelizacji.

Modyfikacja zasady 10H

Nowelizacja przewiduje utrzymanie zasady 10H, jednak wprowadza rozwiązania, które w uzasadnieniu określono jako „oddanie większego władztwa w zakresie wyznaczania lokalizacji elektrowni wiatrowych poszczególnym gminom w ramach procedury planistycznej”. Otóż miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (pozostający w dalszym ciągu wyłącznym aktem, w oparciu o który możliwa będzie lokalizacja farmy) będzie mógł określać inną odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego, mając na uwadze zasięg oddziaływań elektrowni wiatrowej oraz określoną w Nowelizacji bezwzględną odległość minimalną (500 m). Podstawą dla określania wymaganej minimalnej odległości od zabudowań mieszkalnych mają być wyniki przeprowadzonej prognozy oddziaływania na środowisko (w ramach której analizuje się m.in. wpływ emisji hałasu na otoczenie i zdrowie mieszkańców) wykonywanej dla projektu planu miejscowego. Aby dodatkowo wzmocnić znaczenie oraz jakość prognozy wykonywanej na potrzeby projektu lub zmiany planu dla elektrowni wiatrowej, będą one obowiązkowo uzgadniane, a nie jak dotąd opiniowane, z właściwymi Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska (dalej: RDOŚ).

Identyczna, minimalna, bezwzględna odległość będzie dotyczyć lokowania nowych budynków mieszkalnych w odniesieniu do istniejącej elektrowni wiatrowej bez względu na to czy będą one lokalizowane w oparciu o miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego czy decyzję o warunkach zabudowy.

Ostateczna odległość od zabudowań mieszkalnych będzie weryfikowana i określana w ramach procedury wydawania przez właściwego RDOŚ decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla danej inwestycji, na podstawie szczegółowego raportu oddziaływania na środowisko, przy zachowaniu nowej minimalnej, bezwzględnej odległości od zabudowań mieszkalnych, która zostanie wskazana w ustawie. Zgodnie z Nowelizacją będzie możliwość wydania dodatkowych, szczegółowych przepisów obejmujących wytyczne dla RDOŚ oraz gmin, dotyczące badania i określania oddziaływań elektrowni wiatrowych i ich maksymalnych poziomów.

Łatwiejsza lokalizacja, ale z dodatkowymi konsultacjami

Twórcy Nowelizacji uznali, że ułatwienie procesów inwestycyjnych powinno wiązać się z przyznaniem mieszkańcom najbliższego sąsiedztwa farmy wiatrowej rozwiązań, które zapewnią im możliwość zajęcia stanowiska przed realizacją przedsięwzięcia. Z tego względu do ustawy wiatrakowej mają zostać dodane nowe przepisy regulujące przeprowadzenie z lokalną społecznością konsultacji publicznych projektu planu miejscowego, w którym przewiduje się granice terenów pod budowę elektrowni wiatrowych.

Wójt, burmistrz albo prezydent miasta w gminie, w której lokalizowana ma być elektrownia będzie zobowiązany:

  • zorganizować w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzenia planu co najmniej jedną dyskusję publiczną przewidującą spotkanie bezpośrednie oraz co najmniej jedną dyskusję publiczną prowadzoną za pomocą środków porozumiewania się na odległość, zapewniających jednoczesną transmisję obrazu i dźwięku, nad możliwymi do ujęcia w tym planie rozwiązaniami,
  • ogłosić o wyłożeniu projektu planu do publicznego wglądu na okres co najmniej 14 dni przed dniem wyłożenia (w ogłoszeniu tym organ będzie musiał określić termin, w którym możliwe będzie składanie uwag do projektu, nie krótszy niż 30 dni od dnia zakończenia okresu jego wyłożenia),
  • wyłożyć ten projekt wraz z prognozą oddziaływania na środowisko na okres co najmniej 30 dni,
  • zorganizować w tym czasie co najmniej dwie dyskusje publiczne nad przyjętymi w tym projekcie rozwiązaniami, w tym co najmniej jedną przewidującą spotkanie bezpośrednie oraz co najmniej jedną prowadzoną za pomocą środków porozumiewania się na odległość, zapewniających jednoczesną transmisję obrazu i dźwięku.

Z propozycji zawarty w Nowelizacji wynika, że w dyskusjach publicznych dotyczących planów miejscowych dla elektrowni wiatrowej, uczestniczyć będą obowiązkowo wójt, burmistrz albo prezydent miasta, jego zastępca lub sekretarz gminy, przewodniczący lub wiceprzewodniczący rady gminy lub inny radny wskazany przez przewodniczącego, przedstawiciel inwestora w elektrownie wiatrową (jeśli występuje), przedstawiciel gminnej komisji urbanistyczno-architektonicznej oraz przedstawiciel właściwego regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Ponadto nowe przepisy mają zapewnić, aby uwzględnione zostały opinie mieszkańców gmin pobliskich, na których tereny może oddziaływać elektrownia wiatrowa. Prawidłowe przeprowadzenie procedury lokalizacyjnej wymagać będzie uzyskania opinii wójta, burmistrza albo prezydenta miasta tej gminy (gmin) pobliskiej, dotyczącej projektu planu dla elektrowni wiatrowej. Jej mieszkańcy będą informowani o planowanym terminie zaopiniowania takiego projektu. Gdy zgodnie z prognozą oddziaływania na środowisko, pomimo przeprowadzonej procedury opiniowania projektu planu, faktyczny zasięg oddziaływania rozciągałby się na gminę pobliską, dla tego fragmentu  obszarze oddziaływania elektrowni wiatrowej gmina pobliska będzie musiała przyjąć własny plan.

Bezpieczniejsza eksploatacja farm wiatrowych

Istotnym elementem proponowanych zmian jest wzmocnienie obowiązków podmiotu eksploatującego elektrownie wiatrową w zakresie zapewnienia bezpiecznej eksploatacji elektrowni wiatrowej. Nowelizacja ma wprowadzić dodatkowe obowiązki dotyczące czynności technicznych istotnych dla zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji elementów technicznych elektrowni wiatrowych, które będą realizowane przez certyfikowane przez Urząd Dozoru Technicznego (dalej: UDT) wyspecjalizowane techniczne serwisy komercyjne.

Prezes UDT będzie okresowo certyfikował (co 5 lat) oraz weryfikował kompetencje i zasoby podmiotu prowadzącego usługi serwisu technicznego elementów technicznych elektrowni wiatrowej (biorąc pod uwagę m.in. posiadany personel, jego kompetencje i uprawnienia do wykonywania określonych czynności serwisowych).

Ponadto powstać ma rejestr podmiotów mogących świadczyć tego typu usługi. Weryfikowane będzie, przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki czy eksploatujący elektrownię wiatrową korzysta z usług certyfikowanego serwisu.

Autor: Marcel Krzanowski, Wawrzynowicz & Wspólnicy sp. k.

***

Zapraszamy do zapoznania się z nowym tekstem opublikowanym na portalu zamówienia.org.pl: Etapy prowadzenia postępowania w trybie podstawowym z możliwością negocjacji i w trybie podstawowym z negocjacjami.

Nowy projekt ustawy offshore

Aktualności, Energetyka, OZE, , , , , , , , Możliwość komentowania Nowy projekt ustawy offshore została wyłączona

Wychodząc naprzeciw potrzebie szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, w styczniu br. Ministerstwo Aktywów Państwowych opublikowało projekt ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, który zawierał szereg działań polegających na wprowadzeniu systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych, umożliwiających bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych. Projekt ten został omówiony w jednej ze styczniowych publikacji.

Na podstawie przedstawionych stanowisk oraz ustaleń poczynionych w toku uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania prowadzonych w styczniu i lutym, powyższy projekt w zmodyfikowanej formie został ponownie przekazany do konsultacji publicznych z początkiem lipca br. pod tą samą nazwą (dalej: „Projekt”, „Ustawa”).

Zgodnie z unijnymi regulacjami, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do utrzymania po 2020 r. obowiązkowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie nie niższym niż 15 %. Niezależnie od ww. wymogów, RP jednocześnie zobowiązana jest do przyczynienia się do osiągnięcia unijnego wspólnego celu OZE (32 % do 2030 r.), które to założenia stanowiły również podstawę założeń pierwotnej wersji projektu.

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że rozszerzono zakres przedmiotowy Projektu w stosunku do jego poprzedniego brzmienia. Zgodnie z obecnymi założeniami, ustawa ma określać:

  • mechanizm i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych,
  • zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych,
  • obowiązki wytwórcy,
  • zasady ustalania podatku od morskich farm wiatrowych oraz
  • wymagania w zakresie budowy, eksploatacji i likwidacji morskich farm wiatrowych.

System wsparcia zaproponowany w Projekcie jest dedykowany instalacjom służącym do produkcji energii elektrycznej z energii wiatru na morzu i opiera się on na koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (z ang. „contract for difference”).

Dopuszczeni do systemu wsparcia wytwórcy energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych, będą mogli uzyskać prawo do pokrycia różnicy pomiędzy rynkową ceną energii a ceną umożliwiającą wytwórcom pokrycie kosztów jej wytworzenia na morzu, (tzw. ujemnego salda).

Zgodnie z treścią projektowanych przepisów, wytwórca – co do zasady – będzie miał możliwość korzystania z uzyskanego prawa do pokrycia ujemnego salda przez okres 25 lat od pierwszego dnia wytwarzania i wprowadzania do sieci energii elektrycznej z tej morskiej farmy wiatrowej lub jej części na podstawie udzielonej koncesji na wytwarzanie energii elektrycznej. Wielkość udzielonego wsparcia wyznaczana jest jako iloczyn planowanej mocy zainstalowanej morskiej farmy wiatrowej i 100 000 godzin. Sama procedura rozliczania ujemnego salda, będzie odbywać się na zasadach analogicznych do przewidzianych dla wytwórców uczestniczących w obecnie funkcjonującym systemie wsparcia dla OZE.

DWIE FAZY UBIEGANIA SIĘ O PRZYZNANIE PRAWA DO POKRYCIA UJEMNEGO SALDA

Projektowane przepisy wprowadzają dwufazowy model systemu wsparcia, który wynika z różnego sposobu wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda. W pierwszej fazie systemu – do którego możliwość wejścia będzie do dnia 30 czerwca 2021 r. – dla morskich farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej do 5,9 GW, wsparcie przyznawane będzie w drodze decyzji administracyjnej, natomiast w kolejnych latach wsparcie przyznawane będzie w formule konkurencyjnych aukcji.

PIERWSZA FAZA SYSTEMU WSPARCIA – prawo do pokrycia ujemnego salda przyznawane w drodze indywidualnej decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki.

Zgodnie z treścią Ustawy, projekty o najwyższym poziomie zaawansowania procesu inwestycyjnego, gwarantujące wytworzenie energii przed 2030 r., a co za tym idzie dążące do celu unijnego wyznaczonego na 2030 r., zlokalizowane na obszarze gwarantującym najniższy uśredniony koszt energii elektrycznej, będą mogły wziąć udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, gdzie wsparcie będzie przyznawane w drodze decyzji administracyjnej przez Prezesa URE.

Przepisy określają przy tym zasady sporządzenia wniosku o wydanie takiej decyzji oraz precyzują wykaz dokumentów, które należy do niego dołączyć, m. in.: promesę przyłączenia albo umowy o przyłączenie morskiej farmy wiatrowej do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej, prawomocne pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp, konstrukcji i urządzeń w polskich obszarach morskich dla przedsięwzięć zlokalizowanych w wyłącznej strefie ekonomicznej, czy plan łańcucha dostaw materiałów i usług. Kolejność złożenia kompletnych wniosków będzie decydować o pierwszeństwie przyznania prawa do pokrycia ujemnego salda.

Łączna moc zainstalowana morskich farm wiatrowych, które będą mogły wziąć udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, określona jest ustawowo i wynosi maksymalnie 5,9 GW. Prawo do pokrycia ujemnego salda nie będzie przyznane dla morskich farm wiatrowych, których dopuszczenie do systemu wsparcia powodowałoby przekroczenie tej wartości. Wartość maksymalna łącznej mocy zainstalowanej w obecnym brzmieniu jest wyższa niż w wersji pierwotnej Projektu. Wówczas planowano bowiem przyznanie wsparcia w tej fazie dla farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej na poziomie 4,6 GW.

Jednostkowa wysokość ceny będącej podstawą do rozliczenia ujemnego salda w pierwszej fazie systemu wsparcia, określona zostanie w rozporządzeniu wydanym przez ministra właściwego do spraw klimatu, w terminie 2 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy.

DRUGA FAZA SYSTEMU WSPARCIA – aukcje w formule „pay as bid”

Po dniu 30 czerwca 2021 r., uzyskanie prawa do pokrycia ujemnego salda w ramach mechanizmu nie będącego procedurą konkurencyjną, nie będzie możliwe. W tzw. drugiej fazie systemu wsparcia, prawo do pokrycia ujemnego salda będzie mogło być przyznane w drodze aukcji wytwórcy, który uzyskał zaświadczenie o dopuszczeniu do aukcji oraz wytworzy energię elektryczną w tej morskiej farmie wiatrowej po raz pierwszy po dniu zamknięcia sesji aukcji.

Samo zaświadczenie będzie związane z koniecznością złożenia stosownego wniosku do Prezesa URE, którego treść oraz wymagane dokumenty określają przepisy rozdziału 4 Ustawy. Postępowanie ws. wydania zaświadczenia o dopuszczeniu do udziału w aukcji ma mieć charakter postępowania w sprawie oceny formalnej przygotowania do wytwarzania energii elektrycznej w danej morskiej farmie wiatrowej. Uzyskane zaświadczenie będzie mieć ograniczony termin ważności (36 miesięcy).

Zgodnie z założeniami, w aukcji, każdy z wytwórców składać będzie jedną ofertę, niejawną dla pozostałych uczestników aukcji. Aukcje rozliczane będą według formuły ceny z oferty („pay as bid”), a wygrywać w aukcji będą oferty z najniższą ceną.

Za ogłaszanie, przeprowadzanie oraz rozstrzyganie aukcji oraz utworzenie regulaminu przeprowadzania aukcji odpowiedzialny będzie Prezes URE, przy czym daty przeprowadzenia aukcji dla pierwszych lat funkcjonowania systemu zostały określone na poziomie ustawowym (art. 24 Ustawy).

Z uwagi na charakter projektów wiatrowych skutkujących niską podażą projektów, wszystkie morskie farmy wiatrowe niezależnie od ich parametrów technicznych, rywalizować będą w jednym koszyku aukcyjnym. W celu zapewnienia konkurencyjności procedury aukcyjnej, wprowadzony został mechanizm zapewniający utrzymanie konkurencyjności nawet w sytuacji, w której podaż projektów nie przekroczy maksymalnej zaoferowanej w aukcji mocy zainstalowanej.

EFEKT ZACHĘTY

Wytwórcy, którzy będą ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda będą podlegać ocenie Prezesa URE co do tego, czy projektowana inwestycja zostałaby zrealizowana w przypadku, w którym dla energii elektrycznej wytworzonej w morskiej farmie wiatrowej nie przyznano by prawa do pokrycia ujemnego salda (tzw. efekt zachęty).

Wytwórcy, którym przyznane zostanie prawo do pokrycia ujemnego salda, zobowiązani będą do składania sprawozdań z realizacji planu łańcucha dostaw materiałów i usług w procesie budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej oraz do wytworzenia energii elektrycznej i wprowadzenia jej do sieci w celu pokrycia ujemnego salda w terminie 7 lat od dnia rozstrzygnięcia aukcji lub w przypadku wytwórców biorących udział w pierwszej fazie, od dnia wydania przez Komisję Europejską decyzji zatwierdzającej pomoc publiczną dla danej morskiej farmy wiatrowej.

autor: Joanna Nowak, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.

Nowe wsparcie dla energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych

Aktualności, Elektroenergetyka, Energetyka, Klimat, , , , , , , Możliwość komentowania Nowe wsparcie dla energii elektrycznej wytwarzanej w morskich farmach wiatrowych została wyłączona

Ministerstwo Aktywów Państwowych opublikowało projekt Ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Zgodnie z unijnymi regulacjami, Rzeczpospolita Polska zobowiązana jest do utrzymania po 2020 r. obowiązkowego udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto na poziomie nie niższym niż 15 %. Niezależnie od ww. wymogów, RP jednocześnie zobowiązana jest do przyczynienia się do osiągnięcia unijnego wspólnego celu OZE (32 % do 2030 r.).

Niniejsza ustawa wychodzi naprzeciw potrzebie szybkiego zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w krajowym miksie energetycznym, poprzez wprowadzenie systemu wsparcia oraz usprawnień administracyjnoprawnych, umożliwiających bardziej efektywne prowadzenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych.

Choć podejmowane przez rząd działania w zakresie nowelizacji Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii zmierzają w kierunku zapewnienia spełnienia przez Polskę celu OZE na 2020 r. i kolejnych, ambitnych celów na dalsze lata, w chwili obecnej brak jest regulacji, które skłaniałyby inwestorów do podjęcia kluczowych decyzji w odniesieniu do budowy morskich farm wiatrowych na Bałtyku. Rozwój morskiej energetyki wiatrowej będzie natomiast kluczowy dla realizacji zobowiązań międzynarodowych w zakresie energetyki odnawialnej w horyzoncie długoterminowym, dlatego stworzenie regulacji prawnych, które stymulować będą rozwój tego sektora jest kluczowe.

Rozwiązaniem rekomendowanym w zakresie szybkiego rozwoju sektora wytwarzania energii elektrycznej z energii wiatru na morzu, a co za tym idzie mitygacji ryzyka wystąpienia i utrzymania się luki generacyjnej oraz umożliwienia spełniania unijnych celów OZE, jest wprowadzenie odrębnego systemu wsparcia dedykowanego tej technologii, dopasowanego do jej uwarunkowań technicznych i ekonomicznych, a także wprowadzenie szeregu usprawnień w zakresie procedur administracyjnych w zakresie wydawania decyzji koniecznych dla realizacji projektów.

Projekt Ustawy określa zasady i warunki przygotowania oraz realizacji inwestycji w zakresie budowy morskich farm wiatrowych oraz mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych. Wielkość udzielonego wsparcia wyznaczana jest jako iloczyn mocy zainstalowanej morskiej farmy wiatrowej i 100 000 godzin.

Przyjęty model w obu fazach opiera się na koncepcji dwustronnego kontraktu różnicowego (ang. contract for difference, CfD), który stanowi gwarancję stałej ceny energii elektrycznej.

PROPOZYCJE UREGULOWAŃ ZAWARTYCH W PROJEKCIE:

Ustawa wprowadza odwołanie do Ustawy OZE m. in. w odniesieniu do gwarancji pochodzenia, krajowego planu działania czy współpracy międzynarodowej. Jednocześnie, w niezbędnym zakresie formułuje definicje mocy zainstalowanej elektrycznej morskiej farmy wiatrowej, morskiej farmy wiatrowej oraz morskiej turbiny wiatrowej.

Zasady ubiegania się o prawo do pokrycia ujemnego salda przez wytwórców energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych:
Drugi rozdział Projektu określa podstawowe zasady wsparcia oraz podmioty, które mogą się o to wsparcie ubiegać. Zgodnie z założeniami, wytwórca energii elektrycznej będzie mógł ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda na zasadach określonych w przepisach Ustawy.

Projektowane przepisy wprowadzają dwufazowy model systemu wsparcia, umożliwiający znaczące przyspieszenie procesu inwestycyjnego w zakresie morskich farm wiatrowych planowanych do wybudowania na obszarze polskiej wyłącznej strefy ekonomicznej. Różnice pomiędzy obiema fazami systemu dotyczą jedynie sposobu wyłonienia projektów, którym przysługiwać będzie prawo do pokrycia ujemnego salda.

W pierwszej fazie systemu wsparcia, zaplanowanej na lata 2020-2022, prawo do pokrycia ujemnego salda przyznawane będzie projektom będącym na najbardziej zaawansowanym etapie procesu inwestycyjnego (tj. takim, które m. in. posiadają zawartą umowę o przyłączenie), w drodze decyzji administracyjnej wydawanej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki po stwierdzeniu spełniania przez dany projekt kryteriów kwalifikacyjnych. Planuje się przyznanie wsparcia w tej fazie dla farm wiatrowych o łącznej mocy zainstalowanej na poziomie 4,6 GW.

Umożliwienie długofalowego planowania działań inwestycyjnych w zakresie budowy morskich farm wiatrowych wymaga zapewnienia niezmienności wsparcia w okresie pozwalającym na zwrot poniesionych przez inwestorów nakładów inwestycyjnych. Z uwagi na skalę projektów i konieczność zaangażowania znaczącego kapitału, a także ponoszone przez inwestorów ryzyko, wymagane jest przyjęcie dłuższego niż w przypadku innych technologii OZE okresu wsparcia. Okres 25 lat od dnia generacji i wprowadzenia pierwszej energii elektrycznej w celu pokrycia ujemnego salda, przyjęty jako maksymalny okres wsparcia, jest okresem optymalnym pod tym względem z punktu widzenia inwestorów i odpowiada przeciętnemu cyklowi życia projektu morskiej farmy wiatrowej.

Efekt zachęty do rozwoju lokalnego łańcucha dostaw:
Projektowany art. 10 wskazuje na konieczność uzyskania przez wytwórcę, który zamierza ubiegać się o przyznanie prawa do pokrycia ujemnego salda w pierwszej fazie systemu wsparcia, urzędowego potwierdzenia efektu zachęty. Ponadto, artykuł ten określa konieczną zawartość wniosku o potwierdzenie efektu zachęty, warunki wydania tego potwierdzenia przez Prezesa URE oraz środki odwoławcze przysługujące wytwórcy w przypadku odmowy wydania potwierdzenia.

W celu umożliwienia bardziej adekwatnego dla konkretnego projektu dopasowania wysokości uzyskiwanego wsparcia, a także stworzenia zachęty dla wprowadzenia większej ilości energii elektrycznej do najbardziej konkurencyjnego rodzaju obrotu, jakim jest obrót energią elektryczną na giełdzie towarowej, wprowadzono możliwość wyboru przez wytwórcę wartości odniesienia, z uwzględnieniem której obliczane będzie ujemne saldo. Wytwórcy będą mieli możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego.

Zasady rozliczania pomocy inwestycyjnej przeznaczonej na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej:
Projektowane przepisy określają obowiązek wytwórcy do pomniejszenia ceny wynikającej z decyzji przyznanej w fazie I lub z oferty złożonej w fazie II o pomoc inwestycyjną na realizację inwestycji w zakresie morskiej farmy wiatrowej, sposób obliczania wartości pomocy inwestycyjnej i obowiązek jej przeliczenia na kwotę pieniężną oraz sposób obliczenia ceny skorygowanej stanowiącej podstawę obliczenia ujemnego salda. Przepisy doprecyzowują również, że w przypadku nabycia przez operatora sieci przesyłowej części instalacji morskiej farmy wiatrowej służącej do wyprowadzenia mocy, cenę sprzedaży pomniejszoną o kwotę podatku od towarów i usług uznaje się za pomoc inwestycyjną. Ponadto, zgodnie z założeniami Ustawy, w morskich farmach wiatrowych ubiegających się o przystąpienie do systemu wsparcia nie będą mogły być stosowane urządzenia służące do wytwarzania i przetwarzania energii elektrycznej, które zostały wyprodukowane wcześniej niż 72 miesiące przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej z tych urządzeń, lub były wcześniej amortyzowane w rozumieniu przepisów o rachunkowości przez jakikolwiek podmiot.

Zasady składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda dla wytwórców energii elektrycznej w morskiej farmie wiatrowej oraz uczestnictwa w aukcji:
Ustawa zawiera również przepisy odnoszące się stricte do procedury składania wniosków. Przepisy wskazują m. in. zawartość wniosku o udzielenie prawa do pokrycia ujemnego salda oraz konieczność wpłaty kaucji w wysokości 60 zł/kW mocy zainstalowanej celem zabezpieczenia.

Jednocześnie, przepisy określają tryb wydawania przez Prezesa URE decyzji o przyznaniu prawa do pokrycia ujemnego salda oraz nakładają na Prezesa URE obowiązek ustalenia regulaminu składania wniosków o wydanie decyzji o przyznaniu tego prawa.

Projekt dodatkowo umożliwia wprowadzanie korekt decyzji o przyznaniu wytwórcy prawa do pokrycia ujemnego salda na wniosek samego wytwórcy.

Cena za energię elektryczną wytworzoną w morskiej farmie wiatrowej i wprowadzoną do sieci będzie określana w drodze rozporządzenia Ministra wł. do spraw energii w złotych za 1 MWh i będzie podstawą rozliczenia prawa do pokrycia ujemnego salda.

Prawo do pokrycia ujemnego salda w drugiej fazie systemu wsparcia przyznawane będzie w drodze aukcji, w których projekty konkurują między sobą ceną wytwarzanej energii elektrycznej na zasadach analogicznych do obecnie obowiązującego systemu wsparcia odnawialnych źródeł energii (ang. pay as bid). Pierwsze aukcje zaplanowano na rok 2023. W celu prekwalifikacji do aukcji, wytwórcy będą musieli przedstawić dokumenty analogiczne jak dla projektów biorących udział w pierwszej fazie systemu wsparcia, za wyjątkiem umowy o przyłączenie (dopuszczalne będzie zamiennie przedstawienie warunków przyłączenia). Projektowane jest wykorzystanie istniejącej infrastruktury informatycznej i przeprowadzanie aukcji za pomocą Internetowej Platformy Aukcyjnej (po odpowiednim dostosowaniu systemu).

Co istotne, przepisy przewidują podobnie jak w fazie I, możliwość korekty (aktualizacji) oferty w terminie 24 miesięcy od dnia wydania ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę morskiej farmy wiatrowej poprzez złożenie Prezesowi URE oświadczenia o obniżeniu mocy zainstalowanej maksymalnie do poziomu 25 % wartości pierwotnie wskazanej mocy zainstalowanej. Przewidziano również analogiczną do przyjętej dla I fazy systemu wsparcia, możliwość ubiegania się przez wytwórcę o wydłużenie terminu na wytworzenie i wprowadzenie do sieci energii elektrycznej po raz pierwszy.

Zasady rozliczeń ujemnego salda:
W Projekcie ustawodawca sprecyzował również zasady pokrycia ujemnego salda. W pierwszej kolejności, określono że prawo do pokrycia ujemnego salda przysługuje w maksymalnym okresie wsparcia oraz, że nie wytworzenie energii elektrycznej w terminie, do którego dotrzymania zobowiązał się wytwórca, nie powoduje całkowitej utraty wsparcia, a jedynie utratę wsparcia w odniesieniu do ilości energii elektrycznej odpowiadającej nieoddanej do użytkowania mocy zainstalowanej.

Jednocześnie wskazano m. in. regułę waloryzacji cen, obowiązki wytwórców, operatorów sieci i podmiotu prowadzącego giełdę towarową, związane z rozliczaniem ujemnego salda, analogiczne do tych obowiązujących w aukcyjnym systemie wsparcia regulowanym w ustawie OZE.

Ustanowiono również zasadę, że cena (indeks) odniesienia będzie równa 0 zł w przypadku zaistnienia problemu niezawinionego przez wytwórcę braku możliwości wytwarzania energii elektrycznej na skutek ograniczeń sieciowych wynikających z poleceń ruchowych operatora systemu przesyłowego.

W art. 32 wprowadzono rozwiązanie tożsame z funkcjonującym w aukcyjnym systemie wsparcia OZE, zapobiegające generowaniu energii elektrycznej w godzinach, w których na rynku występują ceny ujemne (dla energii elektrycznej generowanej w godzinach dostawy, dla których godzinowa cena energii elektrycznej była niższa niż 0 złotych za 1 MWh nie będzie przyznawane). Przepisy art. 32 zawierają również analogiczne do zawartych w ustawie OZE regulacje dotyczące rozliczania dodatniego salda oraz ograniczenie możliwości rozliczenia energii elektrycznej, poprzez określenie, że podstawy do wyliczenia nie stanowi energia, która w normalnych warunkach, pracując z mocą zainstalowaną, w ujęciu godzinowym i miesięcznym, nie mogłaby być wyprodukowana w morskiej farmie wiatrowej.

W przepisach wprowadzono także możliwość wyboru pomiędzy sprzedażą całości energii elektrycznej na giełdzie towarowej i zastosowaniem przy obliczaniu ujemnego salda uzyskanej realnie ceny, a sprzedażą energii poza giełdą i zastosowaniem odpowiedniego dla morskich farm wiatrowych indeksu giełdowego. Wskazano również możliwość zbycia prawa do pokrycia ujemnego salda.

Plan udziału materiałów i usług lokalnych oraz zasady przyłączania do sieci:
Ustawa określa również zasady sprawozdawczości i sporządzania planu udziału materiałów i usług lokalnych. Plan ten, wraz z obowiązkiem przeprowadzenia przed przystąpieniem do systemu wsparcia dialogu technicznego z potencjalnymi dostawcami materiałów i usług wykorzystywanych w toku budowy i eksploatacji morskiej farmy wiatrowej, to elementy stymulujące rozwój krajowego sektora usług związanych z morską energetyką wiatrową.

Z uwagi na skomplikowany charakter procesu inwestycyjnego oraz wymagania techniczne konieczne dla prawidłowej realizacji przepisów niniejszej ustawy, w wybranych aspektach wprowadzono regulacje szczególne w stosunku do ogólnych zasad przyłączania instalacji do sieci.

***

Konsultacje potrwają do połowy lutego br.

autor: Joanna Nowak, Adam Wawrzynowicz – radca prawny, Wawrzynowicz i Wspólnicy Sp. k.